장음표시 사용
191쪽
DE INCONSTANTIA IN IUDICIIS. Quaest. XXXIV.
III Caeterum dilactus iste non ita simpliciter intellIgendus est , sed dummodo ex manisestis indiciis appareat, non animi leuitate, aut odii fiomite , scii corruptione pecuniae, sed aelo fidei orthodoxae dictum smina volui sic corrigore, prout sunt verba
tu G. & ibi Gloss. Arcti id. Gemin. Franc. cu m aliis, quos ad saturitatem rcfert Fa
I I.a S cundo , antellisi debet, dummodo ex verisimilibus coniicturis appareat, testem in secundo dicto verum dixisso.
Ita An autem stetur secundo dicto, si non fateatur haeresim, sed illam negoti Variant
Interpretes, tiam Textus in dicto cap. Acca-
fata , q. licet, cxpresset videtur disponcre, quod debet testis haeresim reuelare, imo CX ea . atteris, extr. de praesumpt. deduri citur, quod ille, qui exculpat cum , a quo prius fuerat infamatus de haeresi, dicitur dc haeresi vehementer suspectiis scae quibus quidem l cxtibus, Reper. Inquis. Dero. Tester, di ibi Mandos. In addit. lut m
Farimcc. hos adducens dicta quaest. Igg. num. O . UT dicta eae'. cci. Vbi alios allegat aerem. Itio. quibus addo Prax. Archiepiscopia
brie. de retrara. testium , quem videtur aequi Farina cc. de testib. dicta quaest. OG. xum. Irii. ci dicta quasi is s. num. O . Martin. dcl Rio fetui sit. Ne e. tib. . PO. .vrasci. Ca rati
ris ne , quia in iudiciis est seruanda aequalitas , contrarium voluere, quibus ad
rro Sed non recedas a priori opinione , quae in Supremo Unitiersalis Inquisitionis Romanae Tribunali, me Astellore, practicata suit , qtiam etiam tenent Trivis m.
ri Si tam in ultra inconstantiam aliud te-
sti obstaret, ut quia pluries peierauit, vel vel sit persona vilis, vel odio, vel corruptione pecuniae id faceret, vel detegeretur falsus, tunc primo, non secundo dicto standum esset, dicto cap. Accusatus , S licet, in illis verbis , nisi aliud obsistat , & ibi
Alexandri diaria ; & num. os . subiungit, quod Iicet secundo dicto stetur in fidei fauorem , negari tamen non potest, quin eius depositioni aliquid Gtrahatur propter periurium, & inconstantiam arbitrio
Iudicis , ex Pegn. ad omer c. par. I. con ment. II . vers. illud tamen brum.
iis Sed an in causa haeresis inconstans, &periuriis sit torquendus ad videndum in quo dicto sit constans 3 Assirmat Pegn.
dict. comment. ii . quem sequitur Farinac. dicta quaest. Is s. nu's. so. Praxis Neapolit. dicto cap. 8 . sit mihi cis . num. II. Sous inaphori . lib.a. cap.v. num.6. iis Et certe in teste periuro ration m
maiorem esse ipsum torquendi, quam in aliis testibus inhabilibus voluit idem Pe-gna loco cit.
rao Hinc propterea in generali disi siti,
ne, qua cauetur, ut omnes testes inhabiles admittantur, periuriis tamen in ca non comprehcnditur, nisi de eo specialiter caueattir, Gloss. in ea .per tuas,in verb.adulteri ,de semon. ubi Abb. n. ra. Roland. cons Io.REm II. lib. I. cum alijs per Farin. quaest. So.
iar Uidi tamen in hoc Supremo Vnitie salis Inquisitionis Tribunali practicatam opinionem Pegniae, quod si in teste vario, dc inconstanti, & sic periuro concurrant verisimiles coniectura, ipsum reuocame sui im dictum oeelo fidei, nullo modo adhibitam fuisse torturam , secus autem no concurrentibus r iiisitis, de quibus in cap.ra fidei fauorem, de Fraret. in o. sic Pegn.
d. commentare. II . vers. Ut alitem.
Iaa An autem in crimine haeresis testes alias inhabiles admittantur sine tortura vide omnino relatos a P. Diana par. g. tram d. refotat. Io. ' II. Uide tamen in proposito notabilem resolutionem Hier Mymi de Federicis 6 a. per tot. impres. p. fecundum volum. eoas Faris. qui late tuetur, nullo modo huiusmodi testes admitti abs tue tortura, & dicit, CardinaIcm Cr scentium unum ex Supremis Inquisitoribus eiusdem fuisse opinionis, cui acccssit etiam Cardinalis Verauus alter ex Supre. mis Inqiiisitoribus, quamuis primo loco contrariae esset opinionis. rat Sed tanta est vis Trium , ut omnino stetur dicto emanam in tortura, non au tem priori extra torturam macto , Bartia
192쪽
DE INCONSTANTIA IN IUDICIIS. Quaest. XXXIV.
L cta l. eos num. a. oe g. Marsil. m m. s. g. ad I. Cornet. de fals Feluia. in dicto cap. cum in tua num. i. Sc ibi Abb. num O. Aretin. nu. I l. ex tr. de testib. cum aliis late per Farinace. dicta quaest. 66. num. Id . Vbi num. I 56. am-ra pliat litie incontinenti, siue ex intertiallo secundum dictum in tortura emanata Ias rit, & hoc procedit etiamquod non silerit citata pars , ut de consuetudine citari non solet , Bosis. de oppost. contr. test. m. i. Clar. S. Fn. quaest. S . vers. quamus est casus, Farinae c. dicta qu est. 56. num. 68.
siue sinus in iudicio ciuili, siue criminali, ras quamuis in iudicio criminali secundum dictum debilitetur a primo, Farinacc. d.
quasl. 66. num. Is . Is . O iS6. Si autem pluries Hierit illata tortura ob multiplica.sa tam inconstantiam , tunc attenditur di-gag ctum emanatum in ultima tortura,si illa fuerit grauior, ut concordando opiniones
rro Multoquae magis haec omnia locum habebunt, si primum dictum tuerit extra- iudicialiter , re absque iuramento emanatum, Iccundum vero in iudicio , Cepoll.
is o Dic tamen non attendi secundum dictum in tortura , si tortura non esset illata legitimis praecedentibus indiciis, Bosis., Angel. Ac Menoch. allegati a Farin. dicta
is I Secundo, non attenditur secundum . dictiam in tortura emanatum , si primum dictum cx aliqua rationabili causa appar ret ludici magis verisimile, Dec. co . IS . Crata Et t. cons. 6o. cum alijs pcr Farinace.
Isa Tertio, non attenditur secundum dictum in tortura ima natum , qNando prinfertur ab homine libero , qui non sit infamis, criminosus , x ilis , vel varius, quia si torqvctur, indebite torquetur, sed solum quando Iccundi Dia dictum emanat ab eo, qui sine tortura admitti non potest, ut heno ex mente Alciati probat Farinacc.
s I Qtiario, non attinditur secundum dictum intortura, quando quis torqv lurnon uti testis solum, sed tanquam principalis quoad sc, dc testis quo id alios , Bart. i. i. s. quaestioni, T. de quaest. Aretin. dicto cap
cum in tua num. II. eat r. de testib. cum aliis per Farinace. dicta quaest. Go. num. IXI. qui licet num. is a. atarat contrarium tenentes , num. tamen IXI. dicit non esse r cedendum a priori opinion . Is Ora into dic, attendi primum dictum,& non secundum in tortura , quando lii Is lxid primum emanauit in articulo motatis , illud eni in periculum est tortura spi
II 6 Sexto, non attenditur secundum in tortura, quando testis vltra inconstantiae notam patitur alios defectus, dc alias inhabilis , Avm. cons. o. num.. g. Gabr. loco cit.
Is r Dic septimo, non attendi se indam dictum in tortura , si emanauit post publicationem primi dicti, & postquam testis est locutus cum parte , Gabriel. , Bost Angel. Cephal. a Farinacc. dicta qua l. 66.
I s s Duas alias limitationes affert Farinae. quae destruunt conclusionem , & eas refellit , ideo apud illum videas.rso Nec minor est virtus iudicii, quam torturae , si enim quis extra iudicium aliquid afferat, deinde examinatus in iudicio
contrarium deponat, attenditur dictum iudiciale, non autem extraiudiciale, Felyn. in dicto cap. cum tua uum. p. oe g. ubi de communiori, cum alijs , quos refert, aesequiti ir Farinacc. dicta quae i. 66. num. IOI ct Io . et cff. retenta ; quod procedit etiam
I o quod primum dictum extraiudiciat cmanasset parte praesente, Tindar.de te lib.
r i Fallit primo, si primuna extraiudiciale dictum est et iuratu ii , re iuramentum esset formiter praestitii tu , quia vel nota attenditur secundum dictum iudicialeo, vel neutrum attenditur , ut ex pluribus
i a Fallit secundo , quando primum dictum extraiudiciale esset magis verisimile coniecturis, & praesiimptionibus adminiculatum, Feluia. in dicto cap. cum In tua,
extr. de testib. Aretin. & alij a Fari n. dicta
Sed, quod etiam hoc casu neutri dicto standum sit, voluerc Gabriel. lib. .
lib. I. cum aliis per Farina cc.dicta quas. 66. num. ZIT. qui tamen Ex Facchineo concludit standum cste in hoc arbitrio Iudicis:& num. iqq. declarat non attendi primum dictum cxtra iudicialc , eme magis verisimile, si secundum dictum esset emanatum ad correctioncm dicti cxtraiudicialis, vel primum dictum emet dubitatiuum, vel incidenter prolatum, & secundum esset intortura confirmatum, ut ibi per eum. i 3 Fallit tertio, quando dictum primum cxtraiudiciale tempore actus gesti emanatum fuissct in scriptura confirmatum , Arctin. Dec. Alenoch. & alij a Farinacc.
retin. intclligit, dummodo scriptura , vel subscriptio intermeniat tempore actus gesti, secus si post. Dcclara tamen, quod licet attendatur secundum.
193쪽
DE INCONSTANTIA IN IUDICIIS. Quaest. XXXIV. i et
secundum iudiciale, negari tamen nox, poterit, quod lioc non remaneat debilita tum a primo caetraitidiciali, itaui, nec Iudex ex eo dicto possit ferre sententiam, , ros nec deferre itu amentum in supplemcntum, nec sumere indicium ad torturam , ut pluribus relatis tenet Farinacc. loco cit.
1 6 Sed an attendatur primum dictum iudiciale, an vero secundum extraludiciale Tu dic attendi primum dictum iudiciale, Bart. I. eos num. 3 .sfiat. Cornet. des f. & ibi Marsil. num. g. Abb. dicto cap.
dicta quaest. 66. num. aoo. quod procedit, quamuis testis profiteretur , se falsum in i iudicio deposuisse, Farinacc. d. quaest.66 nam. 2GI. SCcundo procedit, etiamquodi s secundum extraiudiciale emanauerit in mortis articulo , vel in actu confessionis, ut post Arctin. Tindar. Si manesa. dc alios, voluit Farinacc. dicta quas. 61 num. ao .
An autem talis inconstantia in articulo mortis praeiudicet tertio 3 Dic nullo modo praeiudicare ad tradita per D stancommuniter in I. si quis in graui, S. si quis monens , T ad Silian. Clar. S. D. quo. 33. Menoch. de prafumpt. lib. s. prasumpt. S.
num. I s. cum aliss per Farinacc. quaest. U. num. 6. vers. fecundus casus.
lso hod intellige, si iiis sit quaesitum
parti, secus autem re integra, Graia mat. cons. a. Gabriel. lib. . conclus I a. num. I 6. Farinacc. dicta quas . .
I si Secundo intellige in causa ciuili, secus in caiisa criminati,in qua testis etiam prin-Isa cipalis quoad se nocet Fisco, itaui prius
inculpatus torqueri nequeat, Grammat.
Cons. I p. num. Io. Farinacc. dicta quaest. d.
Iss Dammodo tamen prius dictum esset nudum, solum, & sine aliis indiciis, Acconiecturis, secus, si dicta inculpatio esset adminiculis, coniecturis, & praesumptionibus adminiculata, ut ex Marsil. FollerBursati. Rimin. , & Mascard. concludit
mbiungit, quod hoc non procedit, si asininicula sint leuia. Is Aduerte tamcn, quod inconstantia huiusmodi in criminalibus habet suum effectum, si exculpatio, siue reuocatio fiat loco, dc tempore apto, nempe si factast in Confortatorio, & eo tempore, quotcstis, seu socius criminis consessus est peccata sua Sacerdoti, Sanctissimamque acceperit Eucharis iam, secus autem si facta sit in carcere , ut beno Marsil. in pract.
De Inconstantia in Iudicijs.iss Sed quamuis huiusmodi inconstantia
tertio non nocet tam in causa ciuili, quam criminali, nocebit tamen testi, vel reo inconstanti, Bora. decis 23 3.ad D. Gabr.dicta
conclas. 32. num. I .. Farinaec. dicta quast. 6.
I, 6 Tertio, procedit non solum si lata sit sententia, sed etiam si ferenda sit, adhuc enim per secundum extraiudicialc dictum
non tollitur primum, Fclyn. dicto cap. Cum in tua num. 6. Arch. num. I . cum aliis per Farinacc. dicta quast.66.nn. a . ubi nu. aoT. adducit contrarium tenentes, de Conco dat opiniones,, ut hoc remittatur arbitrio
Iudicis, qui attenta personae, negocii, dc temporis qualitate Ajudicabit, quale di-Is ctum sit attendendum. Si autem secundum dictum extraiudiciale habeat in secthasce qualitates, nempe verisimilitudinem depositionis, causam inconstantiae, dc fuerit factum in articulo mortis, tunc deberet attendi hoc, dc non primum ,
Is s Caeterum omnis interpretatio sumenis da, ut testis inconstans ad constantiam reducatur, secundum Bari, in I. non solum , t
S. Sed ut probari num. s. g. Oper. nov. nunciat. BLItr. in cap. Cum tu num. . & ibi Abb. nu. Felyn. num. I. extr de tectis. Farinacc. dicta quaest. 56. num. 3I . det ilire enim non prae-ISo sumitur testis incontians,dc varius,Bald. I de quibus in prima lectura, col. D. de legibus, Dec. consit. I . Petra de fideicommis s. quaest. I 2. num. O o. & propterea ad hunc Itio enectum verba sunt nedum improprie ,
sed impropriissime intelligenda , Rimin.
161 Iino facienda est concordia per subauditos intellectus, de sic per interpretationem suppletitiam, Alex. cons s.
lib. . Rimin. sen. conf. 36. num .d.lib. I. cum alijs per Farina c. d. quaest.66. Num. IV.roa At, si inconstantia, de contrarietas esset manifesta, nullo pacto posset fieri concordia, vcl conciliatio , Bald. l. sed, es possessorii, S. Sed , etsi rerum , J. de iureium
Caesar de Grass. decis. 3. num. S. cum aliis per Farinacc. dicta quast 66. num. 3 2 .ros An autem testis Concordatus cultet poenam falsi solummodo, an vero etiam probet 3 variant Interpretes, vi patet ex adductis per Farinacc. d. quast.66.num. 322.
cum seq. Tu dic, quod, quando testis potest reduci ad concordiam, non solum euitat poenam falsi, sed etiam probat, ut resoluit Rot. coram Put. decis 28. lib. s. dc ibi Addit. ex FcIyn. dc Lothed. eonf. s. I 6 Quod tamen intelligit Farin. si sumus in causa ciuili, non autem in causa criminali , dicta quo. 66. v m. Ia . er sag. dc incauta ciuili, si fiat concordia per intelle-
194쪽
i 8 . DE INCONSTANTIA IN IUDICIIS. Quaest.XXXIV.
I 6s ctam repetitionem sermonis, secus si per activina multiplicationem, vel per impropriationem verborum , ut ibi
et 65 Primo ergo infer ex principali quaestione, quod si testis primo loco deposuit
si aper facto assirmatitio, dimum sit per eodem interrogatus deponat s c non recora dari , quod is e testis non dicitur inconstitiis secundum Bariolum in I. inexercendit, vers. quaero quid si tectis , C. de fid. instrument.
ror quia potest esse, quod quis hodie non
recordetur de eo , de quo antea recorda-hat Ur, Alex. consi 8S. num. s. lib. . ubi detcste, qui prius deposuit, quod sit ni tot anni, quod Titius fuit confestiis tale quid,
postea interrogatus de tempore, & loco dicit, se non recordari, quomodo huius ni odi inconstantia concordetur , de quo
dicit, quod bene testis excit satur a contrarietate, sed non videtur, quod probet. icis Secundo infert, quod si testis primo loco dixit se non recordari, deinde dicat
se recordari, non crit inconstanq, quia potest stare , quod quis demum recorde-rtis turde eo , de quo prius non recordabatur, Felyn. cap. Praeterea ad =nem, vers. quod autem dieitur, de testibus ciet. Farinacc. dicta quae p. 66. num. 3 I. QMdici non procedit, sit o dixisset, se recordari, postquam locutus est cum parte, quia tunc praemia matur si ib- ornatus, & non probat Felyn. Diag. Corrad. Gabrici. & Iscrtaγγol. a Farina ccio d. quaest. 56. num. I. ubi num. 33 s. idemi r dicit, quando tcstis nouae memoriae causani non allegat.
II a Tertio infertur, quod testis , qui primo dubitatiue, deinde assertiue , & sin dubitatione deponit, non dicitur inconstans, sed probat, dummodo non in eo-
hus, ut post Tindar. Crot. Foller. Gabriel. dicit Farinaccius laco cit. num. I S.I Mario infertur, quod testis, qui prinus dixit, se credere , deinde se scire, non dicitur varius, neque inconstans, sed statur cius secundo dicto , quia pomum lio-i s dic pro certo scire id , quod prius tantum credebam, Glosis. in I. de tutela in Derb. probata, C. de in integr. resit. Soccin. cousso a. num. T. lib. I. Farina ccius, qui alio dicta quaest. 66. num. h. qui num. 33T. IIS.
sso. limitat procedere , dummodo te-IZ6 stis alleget causalia nouae certitudinis, vel simus in casu, ouo licita cst correctio, vel nisi testi de credulitate plene credatur. I Idem dicendum cst de teste , qui primo dixit,sibi videri,deinde se scire Tind.tellib. lib. i. cap. o. num. I. Farinaccius qui alios d. quaest. num. I O.
I g Qia id autem e contra , si testis primo dixit, ic scirc, dcinde dixit se credere, audicatur varius, & inconstans: Dic, quod non rcputatur inconstans , sed probat, dummodo simus in eodem Examine, vel
fidem, in quibus idem in scire, quod
credere, vel tandem quando testis allega.uit veram rationcm suae scientiae,his enim casibus non evacuatur primum dictum, Ut concordando opiniones, voluit Farin.d . quaest. 56. nam.
aso snto infertur , quod testis, qui primo dixit, se nescire, deinde dixit se credere,dicitur varius,& inconstans,ic prop
I si Sexto insertur, quod testis, qui primo dixit, se credere , deinde, se non crederet, vel e contra, nullo modo Est varius, quia is et hodie possit in unum credere, & cras alidd, Fclv n. d. cap. Per tuas n. i. de testibus, cum aliis per Farinaccitim dicta quaest. 66. num. G. qui tamen limitat tribus modis: Primo , ut non procedat in illis casibus, in quibus testi de credulitate deponenti Iss plene creditur; Secundo si non sit licita correctio ; Tertio, si non alleget causam nouae credulitatis, ut post Tindar. Crol. & Gabriellium ibidem Farinaccitis
IS Septimo infertur, quod testis, qui sui dicti rationem reddetido, primo dixit, quia vidit, secundo, quia audiuit , vel
e contra , nullo modo est varius, ncqtiet inconstans, Ruin. cons s . num. q. lib. s. Petr. de fiIeicom. quaest. I 2.3amn. yy6. Marsil. singui. I S. Put deci fas . num. I. ct s. lib. I. Farinacc. d. quaest. 65. num. 3SI. O IS .iss Si tamen testis primo dixit, se scire, demum se auditiisse, licet ab inconstantia liberetur , non tamen probat, quia dicitur testis de auditu, Ruin. d. cOCf. s . nu. . Farinacc. dicta quaest. GG. vum. y s a. er g SI.
Isti Octauo inscrtur, quod testis, qui primo dixit, se scite, dein dc se nescire, non dicitur varius, sed eius dicta concordantur,ut scilicet nesciat,nisi prout dixit, Dec.
IS ubi dc testc, qui primo dixit se esse fratrem producentis, demum dixit, non elleat tinentem, nam debet intelligi, non csse attinentem,nisi ut supra dixit, Rimin iun.
is S Nono insertur, quod testis, qui pritim dixit nescire, demum scire, nullo mindo est contrarius, quia potest esse, quoargo hodie incipiam scire id, quod antea ignorabam, Aretin. Tindar. & alii a Farina cc. d. quaest. 65. num. ; set . ubi tamen adducit alios contrarium sentientes .rpo Haec tamen illatio non procedit primo
195쪽
DE INCONSTANTIA IN IUDICIIS . Quaest. XXLV
si testis ad partis instantiam repet rettur , vel ex intelliallo se corrigeret, quia praesumeretur a parte silbornatus , Aretinus, Tindar. Crot. Gabriel. & alii a Farinaccio
roi Nec si testis probabilem scientiae Ca
ior Nec si testis in prima depositione, in qua asserit, ae nestire, dixerit etiam, se diritisse praesentem in illo actu, de quo nihil
scire assirmat, quia tunc dicitur varius, inconstans, & contrarius , & ideo nihil probat Gabriel. Aretinus, & Loslicd. a
Iog Decimo insertur, quod testis, qui primo dixit, se hoc tantium scire, vel hoc tantum veriam esse, postea aliquid aliud addit, illudque etiam verum asserit, rC- putatur varius, 2 inconstans, ideo nihil
rso Vndecimo infertur, quod testis examinatus in Palatio Potestatis, qui dicit,aliquid factu in Palatio Episcopi,deinde dicit, illud idem factum in hoc Palatio, non est varius, quia intelligitur eius dictum non de hoc Palatio Potestatis , sed de Palatio
Episcopi, Bartol. in I. I. in principio uum. 3. g. de opem nou. nunciat. cum at S per Fari--ccium d. quaest. 66. num. 36T.
Is e Duodecimo infertili , quod testis, qui in principio sui examinis dixit, maleficium fuisse commissiim piaesentibus Titio,& Scio, dein interrogatus, qui fuerint praesentes, dicat,quod nullus si ut praesens, non est varius, quia debet intelligi, quodiuillus fuit praesens praeter Titium , &
alijs per Farinaccium d. quaest. 66. nu. 36s. Io6 Dcci morertio infertur, quod si testis dicat, se vidisse Titium per certum tempus possidere, deinde dicat, quod aliquando fuit absens, non est varius , quia possessio absentis potest intelligi de ciuili,
Rip. I. I. num. Io T. F. Stat matrim. Petr. de fideicom. quaest. I 2. nam. Iis 6. ubi tamen,
uod hoc non habet locum, si testis, redendo causam scientiae, dixerit, quia vidit Eos colere, quia tunc intelligitur de possessione naturali, nisi tenuisset familiam fiam in loco rei, de cuius possessiono quaeritur; Uel potest concordari iste testis,q uod per illud tempus non semper, sed plerumque possedit ex Ripa idem Petr.
ro Decimoquarto infertur, quod si testis primo dicat, quod tale non truit lactum , quia ipse vidisset, & demum dieat titisse factum , si illud, quod fuit factum, dura-
De Ineo' tantia in Iudiciis .uit per octo , vel decem dies , testis non , dicitur inconstans, Rimin. iunia cons S .
num. I 2. Dol. I. Petr. d. quaest. I a. num. OTO.
ros Decimoquinto inseritu , quod testis, qui depositit, Martinum esse debitorem Sempronii in centum, & causam scientiae reddens deponit, quia tali die promisitso. tali die I . non est varius, quia intelligitur de Ioo. compritatis o. Abbas cap. Cum tu num. 3. dc ibi Felyn. col. s. circa medium, de testibur Petra dicta quaest. I a.
rys Decimosexto, infertur , quod testis, qui primo dixit, elausulam codicillarem filisse expressam per testatorem, deinde per Notarium, non est varius, quia debet intelligi per Notarium dictante testatore,
am Decimoseptimo infertim, quod testis, qui primo dixit, quod Titius non filii tentus, cognitus, nec reputatus pro filio legitimo Sempronii, sed Siste,dc esse suppositium, demum dicat, quod Sempronius tenebat Titium pro filio legitimo, non est varius, neque inconstans , quia primum dictum debet intelligi detractatu conii inestorum, & secundum , quoad tractatum Sempronii, Dec. cons s a. num. . Petra d. qu R. II. Uum. yyo
aor Decimooctavo,quod testis, qui primo dixit, quod vidit designare aedificium, , demum dixit, quod respiciebat aedificia, non est inconstans, Pere. dicta quaest. Ia
acia Deci monono inscrtur, quod testis, qui pruno dixit, pecunias fuisse solutas patri, demum sibi solutas fuisse, non est
varius, neque inconstans, quia intelligitur de ordine patris, lato Rimin .it n. conss . vol. I. ubi testein a poena falsi sollim e
aos Vigesimo infertur, quod testis, qui
primo dixit, quod antequam, appropinquarent ad fenestram , filii permonitiis 1 Titio, quod aduerteret ad verba, qtiae dicturus crat, deindc dixit, quod Titius caepit ipsum per manum, & duxit eum ad sinestram, csse varium, & inconstantem, itaut nullo modo possit conciliari, Ritin.
d. quast. I a. nam. yys. Quod tamen dicitim apud me valde redditur dubitabile, quia pomunt insimul stare, quod & caepit eum per brachium , ducendo ad fenestram, dc dixerit ei, quod aduerteret ad verba quae
dicturiis erat .am vigesimoprimo infertur, testis, qui primo loco dixit , quod in molendino quaedam deficiebant , deinde dixit, quod gubernatiit dictum molendinum , di omnia aderant ad illud pertinentia, est inconstans , neque a contrarietat
196쪽
igo DE INCONSTANTIA IN INDICIIS. Quaest. XXXIV.
.potest saluari, Pere. d. IE. mm. Og e. ros Vigesimo secundo intertur, quod si testis primo dicat, venditionem factam fuisse, sed quod non cognoscebat emptin rem , demum dicat, quod venilitio fuit tacta Titio, est varius, nec potest saluari
ab inconstantia, Alex. sic. IS g. v m. s. Ool. 6. Petra L quaest. II. num. OSS. Quae
tamen illatio apud me dubia est, quia potest concordari, quod non cognoscebat emptorem antequam illi fieret emptio, sed quod a die emptionis illud cognomit aao6 Vigesimotertio , quod testis, qui primo dixit, quod tale praediam fuit venditum scit is centum , demum dixit scutis I o. varius est , & inconstans, Alex. dicto
Num. ys T. Quae tamen illatio potest patidi: ficultatem , quia in si inania maiori scutorum iso. inest minor summa scutorum
ARGUMENTUM.An Testes testamentarii possint inconstantes dicere se non interfuisse testa
mentum. SUMMARIUM.1-tesamentar, an,qquando deponere possint se, non inter Se testamcnto, di
cum seqq.a Testamentum, quas habere debeat qualitates,
s uariat scripto in testamnio, quando debeatur tramissio. Instrumentum lcstamenti a Notario rogatum facit probationem probatam.s Recognitio manus testatoris quando requiratur ad probationem testamenti, O tium. 38.6 Testes contra niducentem plexe prolant. Contradictor Agitimur coxtra venientem ex posteriori testamento , quando dicatur post, ut ex tectameuto priori, di num. 38.3 Probationes contra testamentum quando non sint admittendae.
Ii Tectet in testamento Abscripti se asseravi se I subscribendam aeceptos , an fidem me
I a Deceptio , ct fraus quomodo excludantur, O num. Sci. 'Is Notaru si e magno luero faudet petulariter
Is Deceptionis suspicio cessat in Curiali de
is Testis quando, , quomodo post declararc .
fuam attestatiovem, ' num. IT. er Z .cum seq.I6 Maxime ex interuallo . Is Dimo ut supra repetit tua es omvium supra expressorum . Is Testes contra tectamentam, qui non admittantur, O num. 23.2o Testes familiares , di domestira fidem non me
ar Testes afectate deponentis Non prebot .ar Falsitas testium fidem destru et .a Contrarietat in substantialitas touit fidem test/um a s Attestatio attendenda potissimum est conara partem, qua illa in iudicio ria fuit. ad Testet qAomodo debearit deponere denegati
as Instrumentum attender um est, quanda potuit expediri aditer quam tectes dicant , o
as Testis varius plend probat contra inducta tem . so Consignatio schedin testamenti quando probari debeat. si Verba Notare de testamento rogati dicuntur verba testatoris.ss Testameviam asequialter Dacillans an,' quando adhuc subcliveatur vetore clausala codicillaris, edi num. seq.3s Tectibus, eae Notario deponentibus pro tectamento inconcursu testium contrariorum mulitum deferri debet. 36 Notariis Gobus rogatis, unus eorum computari potest inter testes.s Testes in eodiciliis admittuntur etiam non
rogati,qquid se non se subseripserunt.
a s Clausula eodiciliaris an , , quando operetur quod eo gnatio , Spudatio probet Aretiam ex testibus man rogatis, O num. ga., Sq. Io Solemvitas extrinseca testamenti probari potest , etiam per Gos , vel tres testes non m-gatos , neque in testamento descriptos o Testamentum subscriptum d testatore facit e-- deni mare , et indubitatam probam-
t Voluntas testandi, perfecta, ct libera, ex quibus adiguarer, vel exeludatur, di num. S . O s. a Votantas testatorii probata fatis remanet ex
197쪽
DE INCONSTANTIA IN IVDICnS. Quaest. XXXV. 181
s Idrarvas schedula testamenti, ex qiribus ve
Sappositio fui intermedii quomodo exclu
s Fides Notarii approbata eraseraer ab eo, qui utitur illius opera. o Falsitas testamenti quomodo excludatur. s Testamentum an pendere possu a fide foliua Notarii .so Coniectura ad infringendum testamentum, qua
requirantur . si Testametitum an vitietur ex cancellaturis, Plineataris.
sa Testamentum subscriptum a testatore praesu-- mitur ab eo visum, o lectum. 3 3 Testamentum facere possunt etiam in extremis
ss Testes deponentes dubitatiud non probant. so Testamentum , ex quibus corruat .
ea Testes funt de forma, di folemnitate substantiali testamenti. Amplia , Ut num. os .co Attestatio extraiudicialis facta per existentem in articulo mortis plene probat. 63 Attenationes extraiudiciales adminiculata plene probant.
OG Testis prima depositio quando praeferri debeat secundae . do Testium contrarietas, ct affectatio quomodo
vs Testis sic di depastio , quando prima sit
praeferenda . si Testamentum coadiuvari non potest attest tionibvs extraiudicialibus Notarius nou est testis idoneus ag fulsinendum actum ab ipso factum . Ei Testes quinque requiruntur in codicillis, ac in omni alia ultima voluntate .ss Falsitas sue dolo an faciat corruere instru
PR O resolutione huius quaestionis
erit clisti neuenduin, quod aut testes sunt simpliciter descripti, sed non subscripti; aut sunt etiam subscripti. In
primo casu admittitur corum inconstantia ; in secundo vero casu non audiuntur,
nisi probent Q fuiste dcceptos ; Et haec est
conmunis Doctorum opinio, tam Italoeriam, qtiam Germanorum, Gallorum, dc Hispanorum 3 prout Ex Italis docent Surd. eou I . ἀ nu. T. eum seqq. Alrograd. cons So. 2 ntim. yo.
Franciae a Ponte eonf. II O. a num. O. to. a. Capou. discept. g o. anum. So. to. S. Rub de testam. in cap. a. fere per tot. Antonius
tam a. Francis. Tert. Cremens. inter cons-ha Nirchou to. s. cons lv. num. 32.s ct To. vers. fecundo infertur, cum pluribus seqq.
Ex Gallis suffciat doctissimus Anton.
Faber. in Do Cod. Fabriareo lib. y subiit. II. ad i. Cornet. DU. D. s. Ex Hispanis, Couuaritu. lib. 2. variar. cap. II. sub num. II. Wrffecunda conclusio insta. Valboa ad eap. s. de probat. Vala sic. decis Is s.
Sed quia similis quaestio agitatur in Rinta inter D. Ducem Io. Baptistam Rospitiosum, & Baiultuum cius filium, & D. Augustinum Pallavicinum , placuit hic
inserere duas elegantissimas Decisiones in causa Romana , seu Ianuen. Testamen i, emanatas coram R. P. D. Hieronymo
Matthaeio Rotae Auditore , & IIomus Pontificiae Praefecto, quarum prima prindiit sub die o. Ium, i68 r. fauore Domini Augi istini Pallavicini, & secunda r cedens a prima coiisultis omnibus eiusdem Rotae Auditoribus emanaitit fauore Dominorum de Rospitiosis'b die a. Apri
In qua Iid S. Hodie fuit dicti ini, quod
ad trutinam reuocatis omnibus auctoritatibus , eae procedunt solum in casa, quo secundum dictum testium esset omnino destructiuum primi, nec remalleret aliunde probatum,iiue adminiculatu in secus vel ouando posterior depositio iii dicialis est eclarativa subscriptionis antecedentis, ct aliundc probatur vera , siue adminiculatur ; isto enim casu Domini crediderunt in controitersiam cadere non posset, quod testes etiam subscripti ex interuallo admittantur ad declarandam proprian a subscriptionem; ad quod allegati fuerunt Innoc. Abb. Spad. Palm. Rub. de testamen.& alias Rotae decisiones, ut vidcrc est ind. S. Moiae. Verum causa acri ter discussa,vi apparet
ex hisce duabus Rotae decisionibus, composita tandem fuit laudabili concordia inita inter partes sub incnse Ianuarii Ios DVm vixit bon. mem. Nicolaus Pallavicinus Ciuitellae Princeps duo condidit Testamenta , & primum de anno I 6 o. in quo institutis haeredibus filiis masculis nascituris, substituit in eorum defectum clar. mem. D. Cardinalem Pa Iauicinum patruum , & secundum sub die II. Augusti Io s.exarauit in quo eumdem D. Cardinalem nominauit, & post illius mortem eidem D. Augustinum Pallauicinum sibi coniumstii in Ilibstituit cum crectione perpetuae primogeniturae , monere assumendi nom n. Secuto de anno rogo. obitu eiusdem bon. mem. Cardinalis, qui praecedenter commissionem lac. iac. ea I. dismari, o, tinuerat mihi directam , Cum factiis estotloeus substitutioni ad fauorem D. Aligustini, D. Dux IO Baptista Romiliosiis, Disit poc by Cooste
198쪽
is , DE INCONSTANTIA IN IUDICIIS. Quaest .XXXV.
nalis haeres si item commissionem pariter mihi directam Expediuerunt, praetendentes xx primo restamento eiusdem bon. me m. Principis Nicolai debitam eis filisse successionem eiusdem D. Cardinalis, cuius haeredes in sito testamento, cum quo deeestit fuerunt instituti,& cum cauis fani primo loco sub die a . Febr. Trigo. proposuerim super remissoria , quam pe- tehat dich. D. Cardinalis Pallavicinus, cuius vigore fuerunt examinati tam testestes amentarij, quam extranei contra validitatem testamenti, ut in dicta decisione dicta die edita, demum sub die a G. Iunii Iciso. Ac a . Ianuarii Ios s. reproposita eausa super negocio principali, an esset danda immissio nulla capta fuit resolutio,& sub die ai. ciusdem anni filii dictum , ut videretur de bono iure etiam ad effectum immissionis, & tandem hodie constare de bono iure D. Augustini etiam ad effectum immissionis resolutum fuit. Patens enim est bonum ius supcr quo
ipse nititur, Ex qno main habet intentionem sum cienter filiadatam in publico i stamenti instrumento in omni stia parte perfecto, non abolito,non cancellat non vitiato, Ac rogato a duobus Notariis V bis in dorso schedulae coram septem testibus subscriptis, in quo concurrunt omnia necessaria requisita pro validitate testa-a mcnti nuncupati ut implicita, iuxta inuc- teratum stulum huius Supremi Tribunalis, & cautelam Clar. communiter receptam in Testamentum quas. d. sub numero F. I vers. Sed pone , saepius a Rota comproba- tuin, & cuius vigore immisso narredi scripto debetur in vim I. sin. C. de edict. Dia.
Ita ut ad inducendam concIudentCm
probationem validitatis testamenti sufficeret publicum, & solemne instrumens tum ab ipso Notario rogatum , quod de per se facit probationem probatam, dcrem claram reddit, Ac manifestam, argumento l. in donat. C. de donat. Gloss. in Ie haeres palam in verb. Ante, circa finem, versis, conir. g. qui testam. Dc. psis absque eo quod requitatur ulterior recognitio ma- nus Testatoris, quia cni super dorso ipsius schedulae confectrum sterit publicum in- strii mentum , standum cst fidei Notarii, eique in hac materia omnino deferendum
Idque eo clarius conrarobatur ex subscriptione testamenti facta ab eodem Principe Nicolao Testatore, de qua ultra attestationes Antamori, & P. Piuauicini deponit de visu unus ex testibus test mentariis, & alii duo, nemph Cabal Ioniis iuxta Io. Interrogatorium, & Sabbatinus o iuxt1 ry. qui deponunt audiuisse testamentum ab eodem Principe fuisse subscriptum, & tanquam inducti a Dominis de Rospitiosis contra eosdem pleno proe
His concurrentibus existimabant non- nul l lex Dominis in aliis propositionibus consonum esse aequitati, & iustitiae D. Au-ustino immissionem concedere in vim D. C. de Edict. Diu. Adrian. tollen. ac aliis et reluctantibus, sub iuridico motitio, quod immissio denegari soleat, quando illa petitur aduersus haeredem possidentem ex aliquo priori testamento, &cum Domini de Romiliosis hodie reperiantiir in possessionem in vim prioris testamenti conditi de anno io o. dicuntur legitimi contradictores ad impediendum hanc immissionem, quam petit D. Augustinus , ut in decis Seraph. a I. & Caualcr. deris S s. fir- matum filii, Ac idcirco inclinarunt Domini, quod videretur de bono iure,etiam ad effectum immissionis, & praesertim cum in vim Remissoriae Rotalis iam fuerint examinati nonnulli testes,de quo bono iure, ut iam dictum est hodie constare resolutum fuit fauore dicti D. Augustini, eique dandam esse immissionem, quia illud ab eo concludenter probatur ex ringitu Notarii, & septem testium subscrip- g tione in dorso citi me in schedulae de consignatione supradicta, contra quos admittendae non sunt probationes in contrarium , nisi sint liquidissimae, & excludant omnem dubitandi rationem , AItograd.
ct seqq. par. I em in Senogaliea. Testamenti I s. Februarii IGp . S. Et tamen, e T S. uia vltra quod, coramReuerendis . Rourlemont,alias enim actum esset de testamentis , quia de facili aperiretur via prosicrnendi ultimas voluntates, deessi syS. numero Xy. par. II.
Hinc nihil releuant exceptiones ab informantibus pro Domini de Rospitiosis adductae ad prosternendam res amenti validitatem,restrictae in tribus obiectis,quorum primum oritur ex deficientia MIemnitatum, secundum ex defectu volunta-
199쪽
DE INCONSTANTIA IN IUDICIIS. Quaest. XXXV. 183
tis, & tertium ex identitate schedulae . Et quoad deficientiam solemnitatum deducitur probatio, quod tres testes testamcntarii, ncnipe Urbanus Fabrettus , Carolus Setalla, & Io: Baptista Sabbatinus depinsuerunt, se non fuisse praesentcs consignationi testamenti in principio rogitus, sed introiuisse cubiculum J rincipis quando Antamotus Notarius habens in manibus schodulam tcstamenti , dicebat pcrlcgendo illa verba , ecfredo , ct annullando, sed huiusmodi defectus non est attendendus, ncc ex eo vitiatum remanet testu-
Siquidem cum praedicti tres , & nominati testes adhibiti fuerint a Notario in consignatione schedulae, di in dorso illius se sit bscripserint, fui presente alia consegna dei presente testamento, eorum depositio O di post in contrarium facta non est attendenda , quia deponunt contra propriam subscriptionem, etiam si huiusmodi depositio posterior sit iurata, cum praelii manturs subornati, & non obstante huiusmodi depositione plena fides est praestanda testamenti instrumento, I. qui test mi. s. Ult. obi Doctor. g. de testam. Farinacc. cons I o. num. g. lib. a. & in his praecisis terminis testatur Capic. decis Iva. num. q. O T. Sest.
Et haee conclusio est tanti roboris, tantaeque virtutis, ut etiam si omnes testes testamentarii contradicerent propriae subscriptioni,adhuc priae sercndum csset testa- Io mentum corum dictis subscriptioni contrariis, iuxta doctrinam Ancharan. in cap.
Cum Iomn. num. I a. de fid. instrum. quem sequitur Hodier. controu. Iv. num. Io. O seq.
ubi testatur ita fuisto iudicarum, Surdus
dam Corum turpitudinem , ut ait iloss. iniit. de sal . vum. I o. vers. Potest dici, Rotad
Non subsistente replicatione , quod testes se si ibscripserint ad dictamen Notarii, de quod fuerint ab ipso decepti, & malis artibus induisti ad se subscribendum,quoniam visa fuit insubsistens huiusmodi r Ia plicatio,quia dum reperiuntur testes su scripti allegata deceptio debct aliunde robari, ex quo non creditur dictis testi iis descriptis allegantibus se fuisse decep
In casu autem, te quo agitur,omnis suspicio deceptionis excluditur ex legalitate Notariorum , & praecipuo unius ab ipsismet testibus commendata , ac etiam a Cardia Pallavicino, qui erat illius Compa- ter , & a Principe Testatore approbat , dum cius opera usi fuerunt in conficienia ili instrumentis, & insuper concurrit noebilitas,&absentia D. Augiistini substituti, ex quibus exclusa remanet quaelibet su- .spicio deceptionis, & fraudis, quae in istis
nota cadit, Rota eoram Celf dccd. III. numero II. O dicta decis Iov. num. 2. in seqq.par. II. recent. Cessante praesertim magno Is lucro, dc utilitate Notari j, sinc qua frau- , regulariter non committuntur, Crau. . U TS. numero I. O Pq. Menoch. pra- .s myt.2o. num. s. lib. s. Thesaur. duis. III. Merlin. decis cisci. utrobique num. . potissi-I mum, quia alter ex eis cst Curialis, ii uo tanquam non ignaro litterarum Caere nequit deceptionis suspicio, Surdus
Nihil penitus restagante altero, ae cith-to obiecto , quod idem testes se declarare potuerint, quia omissis alijs destruit obiectum responsio , quod cum ipsi testes scripserint se fuisse praesentes eiusdem, consignationi schedulae testamentariae, dc postea deposuerint non fuisse praesentes eliisdem consignationi non dicuntur se declarasse , sed de directo destruere primum dictum, cum de natura declarati nis sit, quod aliquo modo conueniat ci-dem primo dicto, non autem, quod illudis totaliter delimat, dc contrarietas Ex et ram dictis oriatur, Alciat. a. pra-
Regulare enim est in testibus,quod non possint ex interuallo se corrigere, de sc-I6 cundum dictum nunquam attenditur , quia praesumitur dolus, dc subornatio, quando agitur de re si ibstantiali,in qua se
retractarent, cap. Propterea de testibus cet. S. Et licet, Auth. de testib. Gabriel. de malefconclusa p. num. . Farinacc. de tectis. qu. 66. num. 22s. Tepat. Dar. sen. lib. a. tit. de Test. in genere, vers Tres testes, Capon. contrus o. num. O. Grammat. deris. Ios m. I G. Rota decisio. de testibia in novir.
Praesertim vero, quia verba illa, fui preis fente alia consegna, uti clara , ct vulgari idiomate prolata, unitam admittunt contrariam interpretationem, in quibus proinde nulla cadere poterat declaratio, qua solum testes facere possimi in illis, quae sunt ambigua,& a quorum dubietate, nisi per illorum deviarationem extricari valet intellectus, Rota decis Is r. numero T. O g.
par. o. recent. et Acis I O. num. I . parte T.
200쪽
DE INCONSTANTIA IN IUDICIIS. Quaest. XXXV.
IV Tantoque certius,quia isti tres testes in secunda depositione dixerunt,m subscripsisse per verita, de Fabretius ait: mai mi
tinus pariter deposuit, enit Iolt crispanche
per ta verita circa quello,, che hauevo Deduis
dentrola Camera deI SVaor Prencipe, & illa verba, ehe haueκo dedulo , non possitnt referri ad simplicem auditum verborum ,eaifando,o annullando, sed necessario intelligenda veniunt de re cadente sit, sensu visus , qualis dicitur esse consignatio, cui se fuisse praesentes subscripserunt, ut ad propositum egregie firmat Spad. consi. yo.
Is Demum nullius cst momenti, quod Seralia, & Sabbatinus se subscripserint Dipresente eome sopra , quia cum alij quinque testes immcdiate supra dixerint io fui presente alia eo ena del drato Testamento, per relativam dictionem ut supra, adiectam in
subscriptione Seraltae, & Sabbatini idem est, acii subscripsissent filisse praesentes
consignationi, prout alii dixerunt, attento praesertim, quod dictio ut supra repetat omnia , quae superius filerunt expresse dia
Nullatenus pariter fuit admissum,quod
ad coadiuualiduin eorumdem trium testium testamentariorum absentiam tempore consignationis ultra eorum dicta es
stium examinatorum depositiones, quia perpensum fuit illos pati quamplures, &validissimas exceptiones tam in personis, quam in dictis, dccum isti testes inducantur ad effectum infringendi testame, tum debitis solemnitatibus tactum, iuxta
receptissimam omnium sententiam deberent esse omni exceptione maiores,adeout
omnis stiuola , & minima exceptio sutficiat ad illos repellendos, iuxta Text in L
ao In persenis exceptiones, quas patiuntur euitari non possunt cum de tempore ex minis essent domestici, vel salariati bonae memoriae Cardinalis Pallavicini, ex quo illotum fides destruitur ad Text. in I. a. C.
de test. Glos . in eap. in litteris, eodem tit. Rota decis. ISO. num. . par. 6. O decis. 3 II. Num. g. par. II. Sc ulterius in illis cadit considerabilis affectatio, seu verius affectio ,& signanter in Urbano Fabretto , qui deponit Mi farei applicato d configliario , chear egii fostituisse ii Sig. Prencipe di Gallicano, lassa Sign. Folia, eon li figli di detii signori Eccellentissimi , quo stante multo minus sunt admittendi ad probandum, Aliograd.
ulterius tam Iacobus Temera, qu1m Linlius Avocatus dignoscuntur pariter affectati ex eo , quod primus ex eis deponit Principem non fit ire in recto sensa , dc
tamen recenset contrarium in interrogatorio Io. .ct prosequendo Att.E, in eius examine, dato in primo Summario Dom. Augustininum. I. dum refert discursum Principis f inim Notario , quem lacere non poterat,
nisi homo sanae mentis ; de secundus deponit, quod Princeps non erat in tam applicandi negocio leui, quodque Notarius dixerit P. Palla uicino, che se era Attam acci attatura , audientibus aliis testillabus, de quo tamen nullus ex illis deponit, imo Ad edici de eius perfecta mentis sani, late testati fuerunt: Unde non soliunde. tegitur affectatio, sed citam falsitas, quae Testibus fidem destruit, Surd. cons I .
as In dictis clariores redduntur exceptiones cum unius dcpositio destruat alterius dictum, & sic inuicem contrariantur in substantialibus , di nullo modo coarctant Degatiuam, & propterea non sunt apti ad robandam inualiditatem Testamenti ,
ald. in I. r. C. de bou. posse . secvndum Tab.
De contrarietate haud dubitari valet, si primo loco consideretur depositio Fabretti, qui dum Io. Bapt. Sabbatini absentiam probare intendit super quinto articulo asserit nec ipsum , nec Carohim Serat tam , neque Sabbatinum potuisse videre consignationem schedulae Testamenti, & ta- ad men dum Sabbatinus ingressus fuit cubiculum Principis ante ipsum Fabretium, ut ipsemet Sabbatinus in examine deposuit super quinto articulo Fabretius depinnere non poterat, quod Sabbatinus non vidit, nec videre potuit consignationem Testamenti, dum post Sabbatinum ipso ingressus ruit, adeout negari non possit, quod hic non adsit manifesta contrarietas in re adeo substantiali, quae tollit omnem
Praescrtim quia Carolus Seralia in duabus attestationibus datis 1 DD. de Rospitiosis in Summario Om. s. di in hodierno Summario D. Augistini nu. a. deponit prima
vice Patr. Palla uicinum vocasse in testes Franciscum Caballonum, & Sabbatinum illosque introduxime, dc postea vocame ipsia in Scrattam , dc Fabretium , dc cum non sit controuersum, quod Caballonias viderit