Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

481쪽

7 o Permentatrone. ibur destruunt. Haec eo luco istis. Quae quanquam ingeniosa videntur, non tamen per omnia mihi arridere possunt

f Atque initio quidem Auctor juxta sua principia praesupponit, hic in corpore ir μικροκοσμου notari quasi debere duplicem fermentationem, quarum unal quasi ordinaria, tendat ad perfectioinem , altera vero actiones Iadat. pert priorem ut potissimum intelligere de- bet, suis si principiis inhaerere voluerit, eam, quae sanguificationi inservit, ita in superioribus, speciatim cap. 17.l sum cientissime exterminasse Videmur. l Ego quidem, inhorrendo lineamentisi antea ductis, non putarim animalibus

si opus generationis excipias fermentationem obvenire, nisi ex accidentis, per quam si juvetur natura, prius eam laedi contingat. Nam fermentationis motus ut vehemens est , respondens ebullitioni, ita non contingit , quin partium in corpore, quod fermentatur, violenta quasi distraetio

notetur:

482쪽

notetur: atque ut ei adest intumescemtia & dilatatio spirituosa partium, quae deducuntur, si non distrahuntur ; ita quoque fieri aliter non pote st, quin hac ratione actiones ipsius a ni malis insigniter dantur. D. Willis attendens Variolas, circa quas jam occupamur, quando , inquit, dia thesis latens in actum erumpit, pri imo se paulatiin 'dissundit, sanguinis massam sermento mo irat: hinc ebullitio j dfervescentia in toto corpore pro-ἀucuntur, vasa distenduntur , visera irritantur, membrana resticantur, donec contagii semina sanguinem fundendo, ct coagulando , tandem congelatis di portionibus obvoluta , foras protruduntur. Quum vero, juxta illa, quae ex Fernelio proposuimus, caussa Variolarum potissitarum a malignitate quadam pendeat, aeri communicata , spiritum quoque malignum, attractum respirando, sanguini misceri, illumque ab eo corrumpi citra putredinem tamen siquidem illius non potest indicium eviden ς colligi

483쪽

De Permenta time. 'exurinis certum est. Nec dubiuni est ut Willis statuit quin spiritus ille inutio piger compareat, & qua si in massa

sanguinis coaguletur. Donec excitetur ad motuml, umido procurandum, sivea calore eX terno, sive a calore inte no , sive etiam ab utroque. Qui exi stimant seminium Variolarum inquia rendum esse in sanguinis menstrui reliquiis, rationem reddituri, cur potirustinum aestate & autumno morbus hic grassetur & taviat, dicunt calore,maximme, quando Syrius urit, evocari hereditarium quasi αιαιμα. Noa longe convenientius dixerimus, externum aeris calorem, spiritum exuscitare debere, quo humidum commoveat, ut se liberet ab iis, quae noxia sunt. Patet hoc eX modo curationis, juXta quem con venit ad exteriores partes, qua Variolas, qua Motbillos provocari. Nam , ut utar iterum verbis Horstii ex App. libr. I. pari. a. necessum est, ut patientes ab exteriori aeresbi caveant , potissimum

484쪽

figidiosuerit, siquidem Hatura ea ratione in expulsi e Variolarum di morbissο-rum impediretur. Quare bpocaustasempereale eri debent , ita tamen , ne per nimium icalorem vires debilitentur, quod ex angustia peditoris inde promanante, is incipientel diu mia 1acile colligendum. Per calorem ab extrinseco contingit spiritum malignum, sanguini antea magis pigro dc quasi congelato inexistentem primitus distatui, & dein quoque agitari: qui

agitatus dein fermentando , concitat humidum , partes excrementitias illi ut eXistentes, excernendo. in subsidium hic quoque venit calor internus, licet saepe praeternaturalis. supra innuebat Riolanus haec secerni quoque se Non quasi hoc semper contingat, ita, ut Variolae & Morbilli prorumpere non possint, nisi adsit febris: sed , quod si adfuerit febris,

contingat saepe eruptionem hanc facilitari atque promoveri. Quum enim

sanguine ita per malignum spiritum

485쪽

De Permentatione. lare Ompresse, & quati coagulato simoiado ita loqui fas fuerit contingat calo in rem ejuidem intendi , sebi se continua lunt verba elu dem Horstit) smul exurg:t , quoniam ille altus sanguinis etiam

cordi praeternaturaliter communicatur.

brim hanc describit D. Willis, quod sile

incerta Er Vaga, modo intensa, modo remissior, nulJam observans incrementi aut rationem, adeo ut agri nunc hum- me incalescant, mox sne caussa evidenti απυρέτως degam. rmoriem dein adfere principiis suis consentaneam. putem vero hanc esse, quod spiritus malignus modo magis, modo minus in materia obrutus delitescat, adeoque e X accidenti modo magis modo minus contingat s anguinem effervescere, usquedum

casurpo verba D. V illis) incen io latilis Ierpente, famina ubique crumpit. quod a cidit, simul ac per spiritum ain turgescentem,contingit ebullire vitiosum languinem , usque adeo, ut ille attenuatus susticienter prorumpat per cutis porri ros, si

486쪽

xos, sive in Variolarum , sive in Morbillorum speciem. Interest siquidem ianter haec duo: Si enim impuritates iterum lubet uirpare verba Horstit) co- , piosiores crasinis substantia reperiantur, i exoriuntur inde Curiola : si vero materia ipaucior , subtilior , ct acrior , prodeunt lMorbiIL utraque vero se potissimum in i

facie exhibent, tum quod humore S at- tenuati ac levigati sursiam tendant: tum lquod cutis, qua facies obducta est, con- sueverit esse tenerior. Si vero expulsio chaec , vere fermentativa , fuerit tar-

dior, videndum inquit Horstius) quo- modo Naturam in ex essendo jupare quea- min, ubi potismum scrviunt illa media, quae , absque omni in flammatione sudorem pellunt.

Misi usurpo verba summi Bartholini lex Cista Medica, pag. 39 .) maligno imateria copia exsuperet vincatque imbelle robur natura, adeo ut malignus spiritus non possit sic excitari a calore, ut con-lcitando humidum, non modo impuruitates propellat, sed ipse pariter cum iis

487쪽

e corpore evaporet quia ad ambitum corporis universa protrudi nequit, interna viscera occupat , modo pulmones istisque vicinas partes ulceribinsadat, modo infestina exulcerat, eroditque rasa me lenterii, unde θsenteria diari haa lethalis, imo

renes: mbellat, unde urina cruenta , modo denique in capite conpulsiones, deliria, cacitates , o c. excitat. Adeoque cum per eruptionem seu variolarum, seu Mose

biliorum defaecetur sanguis, simulque procuretur Rusdem perfectior temperies, non potest non hic agnosci fer mentatio proprie & primario sic dicta. Simul quae hic occurrit effervescentia, non nisi moderata esse debet: quod Vera Fermentatio cum ebullitione, seu, effervescentia solito majori non possit

consistere, prout antea notavimus, patetque abunde e X illis, quae per artitacialem Fermentationem ad statum perfectioris mixtionis deducuntur. quod& pariter circa Variolas & Morbillos manifestum , quibus si vehementior

X r febris,

488쪽

febris, a qua sanguis nimium quam

ebulliat, adfuerit, eruptio fet mentati va per cutem magnam partem impe- ditur. Pariter in febrium ordinariarum declinatione, per aliqualem Fermentationem, contingit circa os prorumpere , aut, ut alii loquuntur, Zillorescere,

minuta ulcera & pustulas, quod immoderato sanguinis aestu cessante, spiritus, qui sanguini inexistit, & aliquatenus commotus adhuc est , per sui agitationem usque adeo humidum concitare queat, ut pariter quoque se libe-rpt ab excrementitiis atque fuliginosis partibus. An vero similis sermentatio possit notari, atque circa Variolas, in febri pete chiali jure merito ambigaS. iQuae variolarum de morbillotum, eadem vulgo quidem ratio censetur esse

febrium malignarum, 'quaSVocant pe- techiales,sive purpureas. atque licet quidam negent has referendas este ad malignas febres, revera tamen ad illas pertiuent. Ρrodunt Vero sese per petechias,

quae te

489쪽

quae teste Sennerto lib . de Feb. c. II. nihil aliud surar; quam macula diversorum saepe colorum, tu primis rubra ct purpurea, pulicum morsibu/ fere linius, in cute, pra-cipuὶ circa dorsum, collum, pectiis, ct iv brachiis, in malignis febribus apparentes. Priusquam quid definimus, lubet proponere , quae d e his Febribus idem Seu ner, habet L . Tantum abest inquit)ut materiam in venis & visceribus ebullientem maculae istae , nisi alia edicretio manifesta accedat, tollant, &proterea aegro aliquod commodum insignitis offerant, ut potius magnam materiae copiam arguant. Nam licet ejus, quod malum est, copiosior evacuatio sit bona: tanten per maculas istas non multum evacuatur , sed copiosae maculae potius periculum portendunt , ideo quod magnam pravae materiae copiam adesi e significant, ex qua scilic.

tot halitus attollantur. Neque tamen contra, quod nonnulli volunt, eX paucitate macularum semper bonam spem

490쪽

concipere licet. Neque enim paucitas macularum semper paucitatem materiae arguit, sed saepe etiam naturae in expellendis humoribus vitiosis versitis exteriora imbecillitatem. Neque obstat, quod saepe in periculum incidant, in quibus hae maculae delite cunt. Nam

hoc cui dem verum est, melius esse materiam erumpere, quam in corpore delitescere, demoveri versitis e Xteriora, quam versus interiora: istae tamen maculae, parum de materia, quae invenis

delitescit, δc febris malignae causis est, tollunt. Et ubi delitescunt, ideo saltem periculum portendunt, quod indicio sunt, materiam alio viam affectare, sic ad caput, cor aut aliam partem internam cum qgri periculo moveri. Haec Sennertus: quae ut praesiUPpJnimus hactenus vera esse ; ita patet ,

hanc eruptionem macularum petechia- Ilum, non esse acceptam referendam

definitae & proprie ita dictae Fermentationi: sed potius vagae Sc in ordinatae.