장음표시 사용
21쪽
lori inquit. Melius est domum aperiam, & solium mihi po-
' Ouiccte, nam nouUS Brutus. Tamen, qua de re quaeris, sic habuit. Antri A liquitus unus Saturnalia cites: & idem communis cum Ope. Nam Opalia & Saturnalia utraque incidebant in diem XIV. Saturna- Kal. Iani. Macrobius testis, & calendarium vetUs repertum ai. Romae. Quid mirum P quorum lectus communis est, ut sit dies Z Nam Ops siue Rhea, uxor Saturni. Hoc nisi praescimus, Suita, em nunquam illu3 Suidae e Lexico dextra manu capiemus: Κειλα, L. Tr- mi τριτ λων : id est, Saturnalia festum celebra tum Saturno atri deum. Quid enim in speciem Vanius, quam Saturnalia adscribere Matri deum, siue Opi 8 At caussa confusionis Graeculo non iniusta, communio illa dierum a me dicta. Haec Ops Opem feret Ausonio poetae, cuius desperatae sanitatis versum etiam 2Esculapius noster, ScaIiger,deposuit: ego de via medicus sanabo. In carmine de Feriis Romanis: Us ne ope sancte scrvin. et Saturnalia dicum ἶ'stagueseruorum,cum famulantur heri φῖ lana clare lego, L Mne Opis ante Lacrum. Ambiait poeta Ovalia
bant ea festa,& utrique deo,dear, sacer idem dies. Inrerpellauith1c Victor: &,Corre aio, inquit,per clara: non illa quam pGnis dierum concursio. Varro facit tenebras, qui libro quinto Varrmi de Itan Iaturnata jacauu dicta ab Saturno,quodeo die seriae e . t post diem tertium Opalia, Opis. Ecce,ndniae 31serte st diem tertium a Saturnalibus Opalia celebrata vult Z at tu aiebas die eodem. Respondit Pighius , His tenebris, Victor, dabo lucem. QuF de communione dierum praedixi, ad Consulum tempora pertinent & remp. priscam: non idem de C. Caetitis & dein CepS aetate sciatias . Vr enim Caesar fastos correxit, & huic D
ad didit dies: Saturnalia, ut sic dicam, se
qui multa, dem mutarUnt ,& a xv I. Kal. numerari coepta, non Vt ante
a XIV MigrarUntigittar Saturnalia: non tamen Ops, quae in die veteri stabilis permainst. Hanc correctionem Caesarianam Mirro, Clarum Varronem spectasse. qui condidit eos De lingua Lati . ,, d. Da liorOS Uti Vel hinc discimus) Caesare iam Dictatore: & feri 3. Fastos eius aptauit. Tamen in Varrone scribi erit Fortasse is post,inc rertio. Hoc mihi iam lucet, inquit Victor: tu
22쪽
perge. Iterumque Pighius: Ut ergo coepi dicere, inquit, unus Saturnalium dies mansit ad C. Caesarem: ab illo, tres celebra- rumaliumri coepti. idque Octavianus Augustus tenuit, qui in legibus iudiciariis triduum ferias seruari iussit. Hactenus certa possum: de die quarto dicam incerta. Nam illum quis addiderit,non lectum mihi & credo, nunc non scriptum . Quintum saltem
diem additum a Caligula reperio.Sueton1us: Hi laetitrum publI- gutas.cam in perpetuum augeret, diem adiecit Saturnalibus, appelgauitias, Iuuenalem. Diem Beroaldus intellegiis tum vel Octauum. Errat. vos aCcipite quintum. Dio lib. LIX. de hac ipsa re: τά τε Κρονιαπε -έορτάζε --: id est, Saturnalia per dues quinque celebrari iussit. Tamen ille ipse quintus dies post Caij caedem ab olitus , sed restituit Claudius docente eodem Graeco lib. LX.
institutum,posteaque omissum, restituit. In Vniuersum ergo Satumnalium dies legitimi, uti videtis, quinque. Ego dixi. Cum desiisset Pighius, Lernutius occupauit. Sed enim scrupus ille de die quarto . non tollis hanc molestiam pedibus Θ Vellem tu meo capiti, inquit. nam iuXta tecum id scio. Diuinemus, inquam ego. An Tiberius, si forte,addidit Θ Certe ille solus interaiectus Caligulam & Augustum. Huic vaticinio,ait Pighius,exIPI , Tiberij moribus non est fides. Nec enim ille unquam fautor rei ludicrae: &, ut eius seueritas fuit, diminutum potius publicas voluptates isset, quam auctum. Ego quamquam cum Euripidaea nutrice possim dicere,
Vates ego hau D incerta certo qui nouerim.
tamen diuinem diem quartum esse ab Augusto. cuius extremis Vi eri annis irrepseri crescente luxu, ct quia ea auctio plebi volenti.
Etiam quaesitum de diebus. Obiectiones positae, , in parte remotae. SVscipiae Lernutius. Arachoram iecisti, Pighi, sed non
dum adspicis terram. Duo me turbant. At a Iulio Caesa-Tres dis, re tres Saturnalium dies factos, antea unum. Ais nunquam plures fuisse quinque. Primum oppugnat Cicero, qui libro v.
23쪽
ad Atticum diu ante Iulianam correctionem tertia Saturnalia nominat: lancipia iv embant, i H Satur bibus terti. Sed &Mallius quidam apud Macrobium, cuius ibi verba. Alterum. Interrupit Pighius, St,inquit.turbinem hunc priUS remOUeam, ne naui nost nae frangat ratem . Tertia Saturnalia nominat Cicero Z Fateor. hilaritas ergo triduana,sed non feriar,non sacrurn. Festus pro me: Amnquatrus appelgari quidam putanta numero dierum. qui scilicet errant, tam herct les quam qui triduo Saturnalia σε uomodo totidem diebus Compitalia. Nam hu omnibus, si His diebus fiunt Iam dic de altero. Septem dies Saturnalium comperior, ait Lernutius, non ut tu perseueras quinque. Lucianus in Cr niis plus uno loco. Martialis, Saturniseptem venerat aute dies.& poetae alij Subridens Pighius, Per hanc,inquit,tempestatem facile em in portu. Saturnalia legitima dixi quinque fuisse: tu,illique quos laudas, spurios adiicitis dies binos. Vt clare dicam. Ipsa Saturnalia constabat diebus quinque: at Sigillaria,quς suis
sequebantu binis. Quae festiuitas quia non abhorrens a laetitia priori, illique continens erat: factum ut Confuse numerati Sa rurnales septem .At in re aliud fuit. Itaque ille ipse Martialis,ubi veritatis diligentior,nominat Saturnalia modo quinque: Et iam Saturni quisque fuere dies. Alibi: Haec signata mibi quique diebus eruui.
Tam π θ- Et iamne Laec res in vado Θ Imb, inquit Duga, ecce alius imbricitor Auster. Nam ut Martialis aetate dies septem numerentur, caussam video: anteriori aeuo quid fiet Θ cum septem recensit reperiam multis ante Caesarem annis ξ Nouius Atellanarum scriptor rolim exstectata siptem meniunt Saturnalia. Sed & Mummius quidam: -nseri maiores meluti bene ulta instituere,sic hoc optime, rigore Feceresummo dies septem Saturnaba. Et quid ais tu 3 Vnus ante Caesarem Saturnalia dies: binos Sisariis gillaritios adde: ubi septem 3 Amplius largior. tres fuerint Saturnalium: ubi septem 3 Exspecto quid ad ista noster Brutus. Tacebat Pigilius. Et mehercules obbrutui,inquit. Iuua in pas
24쪽
tem Lipsi. Eg6ne inqua oram reperire nullam qua te expediam queo. & quin ad prius illud tectorium confugimus,laetitiae fuisse dies plures,non festi λ Nisi id sit,submitto equidem arma.
Saturnalia Gladiatoribus ludisque deliinata. Ipsi Gladiatores Marti, mel potius Saturno sacri. Saturnuae inter inseros' maleficus ' e cruento sacro gaudens. Tibulgo lux , in Tertudiano. Sacerdotes
quit, VOS Oimnes perculii. Heus puer,da vinum huic nam frago LipsiO:sed merum Nam aqua non vltra illi opus. Etiam rides λ inquam ego. ulciscar. Da mihi puer eccillam pateram e crystallo: illam capaciorem dico, quae esst in Delfica. Admiratus Dueta, Hui l tam grandem Z inquit. Non id e more tuo,none sanitate. Nimirum, inquam, non Cereri,sed Saturno hoc sacrum fit. Itaque, ait DuZa, tu nos omnes hodie reddes saturos. allem hilaros Sc lubentes . Sane mos Romanus non magiSconuiuijs hunc diem dicauit, quam facetijs S ludis. Itaque Gladiatores, Venatio, Circenses, quanquam alias tamen his diebus proprie dabantur. Gladiatores inprimis, quorUm tutela Saturnus. Erras DuZa, inquam : Mars potius. Apud Ter
tullianum certe lego libello de Spectaculis) Martem s 2Dianam sei utriuseque ludipraesidem nouimus. ludi videlicet gladiatorij, vena
tortique Item Salvianum: Colitur , honoratur minerua innmnasiis, Venus in theatris, Neptunus in Circis, Mars in arenis, memcurius inpa ris. DuZa renidens Jc renitens, Non pugnem, inquit,tantis scriptoribus libens: tamen vereor Vt verior Lachan
tribuerunt.Ita eUm locum inserta copula lego.Nam & in Epito ma Lectanth: gMunerum editiones Saturnosad lego sacraeμnt: scena Liberi patris est. Addicit Lactantio Ausonius, Et ladiatores funebria proelia notum vecerto si foro : nuncsibi harena suos Vindicat, extremo cum iam sub mense Decembri Fastigerum placant singuiue caeligenam. Vbi duo notes,& pugnasse gladiatores Saturnalibus ; & Satu C Σ no Pl
25쪽
candus. Saturni sacerdotes estinati. paluda
HO placando propitiandoque. Caussam quam putem eius turmiae fuisse, haec est. Saturnus non inter superos, sed inferos de .
Eademque Opinio apud Graecos ipsos. Itaque in Tartaro cum collocat Prometheus apud AEschylum,
se consulente, in Tartari recessibus Habet latebra antiquitus satum Cronum,
Et in Catalogo deorum duodecim maiorum omisit Ennius, Iuno,ns Minervaseres 'Diau Venus, ars, JMercuris Iouis cipiu- Vulcanus, posio. non faetarus,si inter caelites fuisset. Credo eam Opinionem V luisse, quia triste Saturni sidus & maleficum: quale ingenium deorum inferorum. Inde est naenia Graecorum, iωh is: id est, Saturnius oculus: inde superstitio Saturni diem viae non faustum. Tibullus, qui egos caussatus aues, aut omina dira, Saturni auisacrum me tenuisse diem. Ouidius ad amatorem, cui iter inuito suadet: Nec pluuias opta, nec te peregrina moremur Sabbata, nec damnis Alia nota μώ. Iure ergo Romani, quia gladiatorum sanguine placari manes credebant, eaque prima ludicri caussa; hoc spectaculum dedi- Carunt crudo &sanguineo deo. traho etiam cultum sa- Cerdotum eius a reliquo vulgo secretum . Nam pallio coccineo mysta Saturni velabantur. Tertullianus de Testimonio animae: Atque id plerumque scit ω vitta Cereris redimita pallio Saturni coccinata, , deae Isidis linteata. Idem de Pallio: Cum latioris purpurae ambitio ct . galatici ruboris superiectio Saturn mcommeniat . Coccineus enim color quem Galaticum rubO- rem appellat, quia granum id Galatiae frequens ) sanguinis re caedium 't: ideoque & Imperatoriis olim paludamentis, ait lunam, dicatum coccum. Haec satis certa. Abnuere tamen nobis
26쪽
nobis Prudentius tuus videtur, Victor, in Hamartigeneia: Restice terrifici scelirata sacraria Ditis, cui cadit infe fusiugladiator arena.
Sed ' Ditem qui eundem cum Saturno hic capiat, mea senten tia, haud aberret. C Α P v T
Gladiatores olim in conuiuiis: Campanorum instituto. Romam Haemi lati. Lampridius contra tumebum e luatus , in cubiculari gladiatoribus. Germanorum immanita .
INTER hos sermones intulerant pueri missum secundum. in quo gallinae, Columbae, turdi, &eiusmodi altilium minuta. Et ego ad hospites, En,inquam,paraui ad illud Comicum,
Non ampliter,sed munditer conuiuium. Tempus non tulit.neC inter eos ganeones ego, quibus modulus est vitae Culina, Vt ait Varro.Itaque sumite quaeso condenti istis Etiam excusas 3 ait Pighius.
Sibi habeantsua regna re Asibi Huitias diuites nobis dam sic sit. Et quae caena prae ista, quam suauissimae doctissimeque fabulae condiunty Uellem paullis magis, inquam: nec ta Pighi semonis esses tam parcus. Parcus UO Z inquit. Cui linguarium mehercle dandum fuit, ita insblite hac omni caena sum loquax. Scis enimjngenium meum: quamque illud Ho
ει non illius cinuebat Gratia labra.
Bonus loqui, sed abulari nescius. vi innertam illud Eupolidis. Sed quoniam coepimus, & bella. iam occasio est, de Gladiatoribus plac&ne largilis fabulari3
Nam verum fateamur. non alius mos est, quem diserte intel-gia ira ρ-
legi pluris intersit veterum scriptorum. Qi, historia ab hae Commemoratione gladiatorum, quis orator, quis poeta abstunuit Z Et quidem pleraeque metaphorae, similitudines, imaσines, alij flores orationis sunt ab istis. Occupa ergo hanc gra-
27쪽
tiam tu Pighi,&doce nos invulgatum adhuc ritum. Eg6neZait. imo Diaga hic potiti- πα ιάτε αλλα ῶδως. in prisca e lurid nscens. Et solusiae Pighius hic pro magistro Z Tum ego, Qui Viam ad mare nescit, amnem sibi quaerit duceria : sic nos te Pighi, uti penetremus ad mare illud antiquitatum. Fiat urgetis modestia meam,inquit. sed enim ne alienum sit ab hac in sa. Renidens Duga: Adeo hic sermo, Pighi, mensis non disconu nit, ut Romani rem ipsam cottidie Oculis usurpaverint sirpermensam. Nam in laetiori conuiuio lamne fui in triclinio paria aliquot gladiatorum exhibere ad pugnam. Ortus, Vt VidCtur, mos a Campanis: de quibus Silius libro XI. Punicor aevinetiam exhilarare ivitas conuiuia caede mos olim, ω miscere epulis θectacula dira certantum ferro, saepe super ipsa cadentum Pocuti, res persis non parcos uine mens. Strabo de hsie liti. quinto: -ὶ Γαίαν δὲ DgFφησαν, ω -δειπνον
id est: Eo luxus prouecti sunt, 'uti conuiuas vocarent adpariagladiatorum ,quorum numerum augebant minueb tve pro dignitate cuiusiq; conuiui . Liuius libro nono: Et Romani quidem ad honorem deum
in ignibus hosium armis Ussunt: campani ab superbia , odio Sam
nitium , gladiatores squod fectaculum inter epulas erat eo ornatu ammarunt, mnitiumque nomine appeltarunt. Ab ijs ergo avide hauserunt Romani. de quibus Nicolaus Damascenus : Tἀέσ
τουτω ηδ οι. id est : De id iugladiatorum non perferim tantume in theatris Romani exhibuerunt; se priuatim in conuiuiis. Avis ad caraam sepe amicos vocare soliti, cum ob alia, tum ut bina aut tema paria scatorum viderent: quos vino iam CD cibo madidi is . tro V ab vi. atque isse quidem trucidabatur : isiplausum mavibus Varat,tέ 'qua radi in re laeta. Nec de alio ritu Horatium exaudio: rimur, totidem plagis consumimus honem Leuto Samnites adlumina prima duella. mm VLipio, caenae,ptieter opinionem florilegi interpretis
28쪽
Perseuerauit ille mos ad extrema imperij tempora. Capitolinus de Vero: Gladiatorum etiamsiequetis i1 inibi lego pugnas in commuIobabuit rahens caenim in noctem , er in thoro conuiuiali condommiens. Lampridius de Antonino: Gladiatores ante conuiuiumps gnantes, sibiFequenter exbibuit. Aic e hi conuiuales gladiatores sunt,quos Cubicularios Lampridius in Commodo iuxti: Inter haec habitu vittimaris Nictimas immolami: in arena rudibus,inter cu- rores. bicularios gladiatorespugnauit lucentibus aliquando mucronibus. Ira paullo veritas doceo,quam Turnebus:qui Rudiarios pro Cubiculariis substituit,dea non fauente.Nam & Dio illum in publi- ω co sine ferro; domi gladiis,& ad caedem usque,dimiCasse Com-
κοιώ, Ad σιδηρουφάνα ia est, Et digladsitabisur domi quidem, etiam ad caedem quorudam in publico autem,sine ferro, siue sanguine humano. Desierat Duga, & ad eum ego: Sed censen' hanc legitimam in conuiuio pugnam fuisse, an quasi lusumZHostibus quidem nostris, inquit, sit hic lusus.prorsus lesitima
pugna,&cum applausu Conuiuantium, occidebat, Occidebantur. Ita Nicolaus: Cuius verba, ut video, pr aeteruolarunt tuaSaures Vultu auersatus feritatem eam Victor, Di bonit crudas & eo ima. im manes cipulas i inquit.& iam miror Lapitharum conuiuia in
prouerbium isse,non isse Romanorum. Quid illos culpas P respondit Diaga.nos ecce Galli nihilomeliores. Posidonius:Κελοια θ' inquit, et Κοδρῖπνον Galli super caenam digladiantur. Imb hoc amplius scribit, eodementiae prouectos, Ut paullulo argento vel vasis aliquot fictilibus conducti quae paci oscilicet propinquis darentur) supini in scuto immobilesque iacerent, atque ibi accedens alius iugulum iis incideret. At enim , inquit Victor, de Germanis id accipi commodius vertasque est . Sc enim quomodo Graeci usitati voce
Huc refer Figuramde Gladiatoribus in convisio.
29쪽
Dgmere de Spectaculaprimo.Tum de celebritate. requentia Gladiatori ludicri. quamque i ratum.Auo nomine otiquis dictum.
unus,Munerarius, munerator. Editio,Editor. Tacitus correctus. Gladiatoressignificatione duplic pro reproque hominibus. T tibi, Pighi, satin' ut praecisa nunc omnis tergiversatio3 Perg cum Musis beneuolentibus. Sed mussante etiam Pighio, ego velut commotior, Quam lenta haec materies 3 inquam- Corbita celerius moueatur in tranquillo mari. Fac, siquid facis. At Pighius renidens, Sine praemediter saltem, in- enim tam numero possim, de re obsita & vetustaΘ Nos precabimur, ait Lernutius, Nimeriam deam tibi ut adsit Monetam. De postrema,inquisiaccipio Omen: fauentior Vt mihi quam Antuerpite sit. Vos audit adiuuate,& aberrantem dirigite. Spectaculorum res nec antiquis quidem sine cura fidit: scripseruntque de 11s ex prosessis,quod sciamus, Suetonius Tranquillus,&'Tertullianus. Alterius liber nunC est: alterius, fuit. Sed caussa scribendi iis sinisque,non una. Ille ut explicaret, Iis,lui damnaret, descenderunt in hanc arenam. Et sane iis .s im pleriq. Theologi e priscis,cum viderent pietatis damno, addictum deuinctumque populum his ludis passim inuecti in eos, dirigite.
Prater,os, etiam Sinnis. Capito.
3gnor ui. Quomodo enim vel illos ipsos viros sanctos leg muS CViemosque,nisi cognitione aliqua imbuti rerum earum quaS Carpum Vt omittam scripta omnia profana; quibus im- h. i. mi ςndR lux ab hac narratione . Atque ut primas totius se jam . monis lineas ducam ; Spectaculorum apud Romanos quadri-g S ς stitUo, Gladiatores , Venationem, CircenseS, Scenam. Tria CX iis ad oculos maxime,unum pertinuit ad aureS. QUM ad OCulOS,propria fere Romanorum. aut si in alia gente ; tenuia
PVM is j ,Δc dictu parum digna. Scio & Agones Musicos fuisse, otia L . Gymni iam ludos: sed noue illa traducta Romam , nec mihi
di, ister nunC CIVM a Dicam de Gladiatoribus, ut petistis. quod inistrvos volo celeberrimum fuisse frequentissimumque
30쪽
LIBER T. Mque Romae. Cicero adfirmat seriis, oratione pro Sestio: dem exiHimo nullam tempus esse frequentlom populi,quam istud odiatorium: ueque concionis NEius , neque Nero νPorum comitiorum.
Et in quo plebs m axime vel delectabatur, vel verius, insani bat. Idem Cicero, de gladiatoribus: erat, quod omni Fequentia atque omni genere hominum celebratur , quo multitudo maxime delicitatur. Idemque studium apposite exprimit & tangit quicumque scriptor, De Caussis corruptae elo Quentiae. Sam vero nquit propria s peculiaria huius irbis mitia
diatorum equorumquestudia . quibus occupatus obsessusque animus, quantulum loci bonis artibus relinquit ζ quotumquemque inuene
ris, qui domi quidquam aliud loquatur quos alios ' adolescentulo-
rum ermones excipimus,siquando audisoria intrauimusὶ Nam illud sin .hysceduret,incredibile,quod addit: Ne praeceptores quidem ustas crebriores cum auditoribus suis abulas habent. 6 Pigunt enim discipulos non fueritate di ciplinae, nec ingem experimento, sed ambitione sal
tantium, iEecebris adulationis . Spectaculum hoc appellatum proprie, Munus Vel quia populo gratis daretu' vel, ut Tertullianus ait,ab officio, quia sectu e mortuis scere arbitrabantur. Et nisM esse bene ac perite Tertullianus. nam Munus proprie Ossicium an liquis ; sicut Munis,ossiciosus Festus: guunemsignificare certum ebensa, es ossicisum sicut e contrario immunis dicitur, qui nudo fungitur olf M. H. 'sicio. At origo gladiatorum, ut mox dicam, a funebri re. Is qui praebebat, ab ea voce Munerarius dictus. Glpst e, It funerariis, αγωοΘ λς.cuius vocis primum patrem Quinctilianus facit Augustum libro vii I. suaedam in 'qu,inquit, perquam recentia , Ni essedaprimus Reatum, unerarium Augu inprimus dixerunt. Nam antea vel Domini ludorum dicebantur, ut Ciceroni de Domi- Legibus: vel Editores, & res ipsa Editiones. Capitolinus in Eatur. Antonino: Absenspopuli Romani Noluptates per dissimos editores 'curari Ῥehementerpraecepit. Lapis propter Neapolim: H IC. OB-