장음표시 사용
51쪽
loco a dubitatum. Fordea ceu panis non bonus.
etia in colonus. Capua praesertim. Lucrem, libertate .
46 S A T v R N A Li s ErR M O N V Mea, Vt salvi esse sine medico non possen t . Large enim edebant, bibebant: & dabantur velut in saginam: ea fini, ut Domini Ualen es eos producerent, &, ut Cicero alit , cum glaἀtatoria totius corporis firmitate. Cyprianus eleganti epistola ad Donatum, libro II. Taratur glisdiatorii itidi, ut libidinem crudelium luminum sNuis oblectet. Impletur in succum cita fortioribus corpus, et, aru sirit nidoris moles membrorum robusta pinguesit , vis ἔπης iis poeuam cari pereat. vicina Glimias: Alebat deuotum corptas pra--or Vm i fame sagina. Inde gladiatoria sagina Tacito: Singulis ibi militibus V tedius paratos cibos, tanquamgbdatoria agiΠa disi-debat. Inde Saginae nomine ad n ipsum Propertius intellexit hoc versu,
aeui dabit immundaevaenalia fata sagis id est,ad gladium se auctorabit, & ad ludum. Plinius videtur
adtriouere hordeum ijs in ciba :Antiquisemum,ait in cibis hordeum. sicut Atheniensium ritu, Menandro auctore apparet: ωgladi torum cogπ'mie, qui Hordeari vocabantur . Sed mihi anceps adhuc sententia eius loci: dicam & lectio. Cedo enim. ideon euincas hordeum antiquissimum in cibo Romano, quia gla' diatores ab eo di sti3 atqui tota gladiatura non Veteris Romae, Vr Vidimus, inuenti. Sed nec credo eo usos. male alibilis is panis , flatus benitor malique coloris, ut tui, Victor, medici VO-Iunt. ideoque ignominiae causia, militibus datus qui deliquis-1ent. Seneca etiam eum inter vilis1 ma genera habet: Voluptra inquiens, poesse capere Ῥoluptatem mel ex hordeaceo pane. Quae Omnia Contraria gladiatoriae huic saginae. Nec ta1nen Plinqverbis quid faciam habeo sine libris: S fortasse prisci tenuius eos alebant. Sed redeo ad ludos, quos comperior noU ROm e Iolum ruisse, sed in colonijs item municipiisque. Capuae in prunis & Rauennae. De Capua Caesar lib. 1. belli citatis: σμα primum Is confirmant , gladi toresque quos ibi Uaesar inludo habe at u serum productos Lentulus libertati confirmat, atque i s eqπρ attriνuIt. Cicero lib. vi I. ad Atticum: Gladiatores Caesaris qH Uμ μπ sine commode Pompeius dissUbuit binos' ulis patribratami rωm, Spartianus in Iuliano : Sedposuisse onte sua glai ρ rc 6 α MFit armari per Lossanum Titianum. De Rauenna, stra
52쪽
L I B E R. I. 472 die γυρσά π α εδε ξαν οἱ ἡγεμο M. Mdeo, inquit Galuber locus, , idiutidiratores EF atque exerceri Principes voluerint. Rauentiae autem ludum exstruxit, aut certe voluit, Caesar Suetonius cap.XXXI. Ne qMassicio moueretur, inpectaculo publico per disin mulationem interfuit, formam quάgladiatorium ludum erat aeas caturin considerauit. Formam, ait. de qua nihil dixerim, praeter C ta in sit
multiplices in ijs ludis minutasque cellas fuisse , in queis seor sim haberentur singuli gladiatores. Quinctilianus: Commorabor inter homicidas, inclusius turpiore custodiά e, sordido celtarum situ. Idem: Mu ide animus rediret in celtatam,ferret saginam, magistrμ personam denique sieleris ζ Exemplo scilicet seruorum, quibus cellae. Seneca pater : Exceliasuae dominae migrabit in cubiculum: vel Domina ex cubiculo suo migrabit in celiam ἶ Seneca filius, de seruo Pompeij Demetrio : cui iamdudum diuitiae esse debuerant, duo vicari cessa laxior. Suetonius Nerone cap. XLVIII. Receptus iuproximam celiam, decubuit super kctum. Sed & meretricum cellae ex Iuuenali & Petronio & capitum omnium viliorum. COn
cludam de ludo cu in Q nctiliani dicto: In ludo fui. ρμά poena
nusiamgrauiorem scelera nouerunt, cuius ad comparatiouem ergastulum leue est. C A P v Τ XV.
Ludorumpraefecti, Lanistae: qui Familiapraeesse dicti,eamque Ducere.
Iidem Doctores. magistri,commentabuntur, Dictata dabant. Tiro nes apud eos instituri: quorum exercitium, Batuere rudibuae. Rudem viderigladium e ligno. etiamque Lampis fuisse, ac tironibus. HIs ludis praefuisse Lanistas monui: de qui S opportune nunc adtexo. A laniandis corporibus vulgo eam Uocem formant: neC persuadent. Isidorum poticis audio, qui Thuscum verbum este vult, & illis carnificem signare.& audio eis libentior, quia res gladiatoria petita a Thuscis . Lanist rum multa ubique mentio. Lapis Romae et
Θ.Lanistae auium,etiam apud Columellam, qui aves cond cefaciunt
53쪽
cefaciunt ad pugnam.Pro ipsis gladiatoribus Prudentius usur-
pat: parum proprie, imo imperite: sedet liga verendis Vittarum insignis steris, stulturqs elamyiis. Nam de Vestali scribit, quae spectabat gladiatores. Emebant autem lanistae futuros gladiatores, aut expositicios pueros huic rei tollebant. Quinctilianus Declamat. CCCXXVI H. mantum adte pertinet, non habet relublica virum fortem. aut idum ferae ticor erunt,aut aliquo quodmidio sit indignius sustulit leno aut tinitia. Martialis: IV exit mel ut emptor aut timKa. Tota autem manus quae sub uno Lanista, Familia appellaba- 3ceum dicebant Familiae praeel Te Ticero pro Sulla: Aip
fuit . Cornelim. Iam si in parania familia subficio es nun; quod piissuit , nihil ad rem pertinet. Nam hunc Cornelium scilicet Hisse pro lanis L In lapide prisco MuNVS. FAM LIAE.
GLADIATORIAE. SuetoniUs Augusti cap. X LII. Cum menalicios , Lanistarum amilias irbe expulisset. Seneca de Beneficiis : Lanista , quisemiliamsuam summa cura exercet atque ornat. F misi' Hinc natum prouerbiu Ciceroni familiare, Ducere familiam: ' eenseo ac familiae praeesse; sumptumqtae ab hac ip'sa lanistarum ptaefectura. Cicero in Anton1Um : Lucius quidem frater Pt qui peregre depugnauit amisiam ducit. Idem alibi tu,quaeseminam ducit. Fa: Accedit,quὸdsumiliam ducit in iure scientia. Nam qui caput in aliqua re princepsque, bene Ducere eum dixeris & Ducem. Sic in Historiis passim Dacere ordines; in Quinctiliano, Ducere classem . Nec vis verbi huius adhuc satis intellecta: non certe ab iis qui Adagia nobis concinna- Dbam, runt. Hi ijdem Lanistae, honestiori &inuidendo verbo Do- dicti. Valerius lib. 11. Ex ludo C. Valerij Scauri doctoribus gladiatorum accersitis. Quinctilianus Declamar. CCCII. In ludo fuit. Fuerunt in doctores, , medici, Ο ministri: neqtie tamen isso gudiatorum nomine tenentur. Et Magistri. Cicero 1 II .de Oratore: Magister hic Samnitium summa senectute ess. Videlicet quia gladia tores nouitios & tirones docebant. Quin ijdem Commentari dicuntur,& dare Dictata:verbis omnibus a meliore ludo sumptis. Cicero de Magistro Samnitium: cottidis commentatur. C Vsar
54쪽
LIBERI. 49sar apud Suetonium, d plerasque Senatorum & equiturn precubus enisus ipsi di c*bn m tirouum susciperent, exerCenta
his Dactata darent.Tertullianus ad Liartyres: Nec tantus eoosem, Di vos alioquar. sed tamen , gladiatores perfectissimos non tantumma isiri ein praepositi sui, sed etiam idiotae seuperuacui quique alhortantur de longinquo : et, sepe de ipse populo irctatas gesta profuerint Nec inepte, Dictata: quia reuera prςcepta sua armorum, commisere etiam scripto. Iuvenalis de futuro gladiatore, Scripturus leges stu regia verba lanistae. Hirtius gladiatoriam hanc rationem docendi, bene cum milἱ-tari composuit lib. I de bello Africor Laesar, 1ncipali, contra eiusmodi hoctiumgenera, non ut imperator exercitum veteranum, sed Nitin a tirones gladiatores condocefacere . quo pedese reciperent ab ho- quemadmodum obuersia uersari s, em in quantulo Jatio resi sereut, &c. Ait, tirones gladiatores. quia in ludo genera duo, Tirones si se noui iij, & Veterani. Veterani nobiliores, & usa longo edocti. ad Tirones cura & institutio praecipue pertinebat. Symmachus lib. II. Epistolar. Namgladiaturae idoneos communis cura prsiciet, quae pars i apparatu αιν Iorio prior es, ut auctoramento lectos longus usus in tituat. Qu1nctilianus: Et inter dedita noxae mancipia contemptismus tiro gladiator,ut nouissime perderent calamitatis meae innocentiam, discebam cottidie sceluae. Ratio modusque insti Puendi,ut rudibus batuerent cum Lanista. Suetonius Caligula : ir Aonem e ludo natura, in ludo rudibisse cum ' butuentem, , Jonte proriratum confodit ferrea sica . Sive
eciam ad palam exercerentur, militum instar. Vegetius lib. I. cap. XI lorum euim malo, palariorum Uus no lum militibus
sed etiam gladiatoribus plurimum prodest. Sed prius illud de Rudibus, proprie, Batuere dicebant: & gymnasium ipsum, Batualia. Glossae pristae, Batualia, γυμπα est ut νομάχων. Adam antius Martyr: Salualia,quae ut 6ὸ Battilia dicuntur, exercitationes gladi
torum vel militum significant. Nec male addit litterator ille de mi litibus . nam & ij interdum rudibus pugnabant, ludendi exerta zz cerad1ve caussa. Liuius lib.xxvi. Scipionis claram in milite so mando describens : Tertio die rudibus inter se in modum iustae gnae concurrerunt. Ita Uerus liber, qui apud Lipsium mon, sudibus. ut praeferunt vulgati. Firmat Polybius,qui eapse in re
55쪽
gladios ligneos. Id autem ni fallor, Rudis gladius, inquam, e ' ligno. Suadeor Dionis etiam loco, in Commodo, qui Dost meridiem exercitia eius cum gladiatori
est, Uxercebatur, ω in usu habebat armaturam Secutoris dictam: clypeum dextra ludium ligneum sinistro ferens. Ait enim clare ξύλνον : ad battuendum scilicet, non pugnandum. Itaque Baculos eos appellat Capitolinus in Gallienis: Fugiles baculis,non veritate pugilantes. Ita enim ego emendem, cUm V Ul-go stir, iculis. ex quo alij acculi, , me iudice, haud apte. Tamen Vulgo aliter iudican scio: & satis habent dixisse Rudem , baculum fuisse. At ego etiam aliud eos doceo in rude. Duplicem eam fuisse: Lanistarum, & Tironum s1ue exercentium. Lanistae sua rudis, qua secerni cognoscique potuit . eam dico e ferula fuisse,&serulam etiam nominari a priscis. Dio in Commodo:
Tugnabat cum eo Lanista quispiam, vel etiam gladiator, ferulam habens. Et nonne discriminat aperte ζ Commodo velut discipulo gladium ligneum tribuit: magistro ferulam . Seneca ab hoc
more ludit in Satyra Menippaea: fumproximo munere, Inter no uos auctorat offertilis vapulare placet. Nam noui auctorati, nouith gladiatores: quos rude ferulaque sua aberrantes lanista cae debat,velut legitimus magister. Nam & haec res a litterario lu-dci Martialis illud tortuosum & breue, credo, iam capitis, Videan te delectet contra retiarium ferula. id est, rudis, Contra tridentem. De haCserulacea rude Charisius: Rudis, sicipio quem Iam taliberandis gladiatoribus gerit. Glossar: Rudis, ράπος η Um τῶν
μονοναχων. Varro transtu lit decore: Adte enim rudem agri u
turae esse nunc,olim ad Stolonem fuisse dicunt. id eis,magisterium &Velut praefecturam agricul urae. At rudis ad gymnasia, diuersa ab hac,& gladij forma,vt dixi ; fortasta etiam ponderosior, gra
uiorque. Suggerit apud Senecam Latro Portius: Non est utilis exercitatio,nisi quae operi simili aes issi quod exerceat. itaque duris soιet esse Nero certam ne. Gladiatoresgrauioribus arreis discunt,qV pugnaut: diutius idos magister armatos, quam aduersarira sustinc Idemque in militibus notat Vegetius factitarum: lib. I. a P.XII i Duplicis
56쪽
LIBERI. 31 Duplicisponderis in cratis ω claua ideo dabantur 'ut cuiu vera emleuiora tiro arma sumpsisset, velutgrauiorepondere liberatus oecurior alacriorque pugnaret. Haec exercitatio&velut meditatio nouis Eladiatoribus ad caedesn.quam Cyprianus,ut cum LVcretiolo qua iure increpat incitatque: Homo, inquit, in hominis volupta tem perimitur: g ut quispossit occidere, peritia est, Uus est,ars es. ptimis. Scelus non tantum geritur,sed docetur. quidpoteri inbumamus, quid
acerbius dicHPisiciplina est,utperimere quispossit: gloria est,qκod
fense secundae interruptuspaustum sermo de loco : dictumqueper occasionem de Satu lici s muneribus: item de tophoretis, qua
dupi clas , inmensis, item in ludis deblacuisque.
I C E B A ae etiam Pighius: cum ego ad puerum, Tolle 1 in ocius has mensas, & bellaria nobis infer. quae bellaria Z
Pighianus hic quidem sermo ante Omnia tragemata Sc mella Eu, I nobis. Ecce autem dum loquimur, pueri adesse nuntiantur Onusti,pomis, pyris,oliuis, palmulis, caricis, aliaque copia par tim domestici, partim exotici fructus. Missi erant ab Hieron mo Berchomio, familiari nostro. Hem linquam ego. semperita munis noster Berchemius Θ Tutores illi dabimus, ne prodia
munera magis opportuna: non eis solum quia allata m punctistitio, ut sic dicam, mensae postremae, sed quia hoc Saturni die. Morem enim Romanum scitis, per Saturnalia, munuscula misitandi ultro citro Spartianus in Hadriano: Saturnalicia in fastumav Sigidaricia equenter amicis inopinantibus misit, ipse ab his liben ter accepit. Tertullianus de Idololatria: Nobis, quibi Sabbatha t. . extranea sunt, , Neomenia , inferiae aliquando adeo Vectae; Sataturnalia, stre Ianuariae, sis Brumae, matronales frequentantur: munera commeant, sirena coraseuot, lusus, conmum confiepunt. Martialis:
57쪽
Meminit & Suetonius Augusto, cap. LXXV & plures alij. quid enim moror in re trita 3 Tu Pighi, dum interiungis, bibe. Li-Cet, inqUit; nam sitiebam in hoc sermonum aestu. puer affunde largius. Dum ille bibit, ad me Lemutilus, De muneribUS mos obstre, mihi satis liquidus: non aeque de Apophoretis. quae ipsa donata Saturnalibus te o. Suetonius Vespas cap. XIX. Sic t Saturnalibus dabat miris . pophoreta, ita es, Kalendu Iariij seminu. SO-dessellustra Ne id quidem Lernuti, inquam ego, in alta nocte. Nam Graeco eo nomine dicta proprie, quae in conuiu hs d bantur auferenda . Ipse Martialis, qui libellum eo indice scri psi interpreS, Praemia conuiuae det sua qui se βο-
Et Ambrosius mi a conuimum magnum multantur, opophoreta secum reportare consueuerunt Suetonius in Caligula: Agitatori Eu- Dis3 ι. ycho commissatione quadam in Apophoretis Nicies HS. contulit. Nec
Is ἡ; ignota ista, scio, vobis: illud noue fortasse moneo, Lampridium ut pertis, corrigendum in hacce voce, vita Eligabali: Iunuchos pro apbroditis dedit de ut quadrigas equos ratos inulos basternas edas. restribendumque, pro apophoretis dedit. Atque haec, Lernuti, in
Apopla reta. Pollea translata ea vOY ad munera etiam
esu. editionum. Ne enim lineam spectaculi huius transiliamus, sci- fuisse ritum uti Editores munuscula aliqua amicis fauto mitterent, ludis confectis. ea quoque Apophoreta dicta. Symmachus lib. 1 I. Fibin noster Symmachin, peracto munere candidato, assert tibi dona Auaestoria, ceterra necessitudines nostrad pari houore participat. Au o igitur Ῥt eius nomine DFpticiae,' asophoreta suscipere dignemini . qui apparatui eius plura , prα- clara tribui μου Et tapios Apophoretica apud eu mdem. Vt lib. IX. Non asternabere, ut aestimo, dyptichi apophoretici oblatἱonem. Π que enim graue eLi merecundiae tuaeso'nnia in votivasu gere. Ll'bro quinto: d te dypti hum candidati, stre apophoreticum tibrarum argeoti Varum mi simus, approbare cupientes editiona te non nρν- NeC omitto denique, Apophoretum vel Apo' phoretam Potitas inter genera vasorum censeri Isidoro, cujus Verba De Vasis escarum: .sopboreta a Graeci Uerendo fisim tale
58쪽
LIBERI. 33tile quid nominata. est enim plana. Desieram ego : sed excipiens Daga , Bene & benigne doces de Apophoretis, inquit. sed auden' tu ea dare nobis ξ Quaenam illa Θ inquam. magnum sat quod tibi negem, 3 Batava Syren. Ex medio, inquit, Saturnalium ritu cereos accenses. scin' cui rei ξ qui nobis domum prae
eriam,& faris de discessu P Caue,caue,ne per hoc Saturni festum Saturnum te faciam ego,& nouus Iupiter te dem in vincla.
Itertim ad gladiatores reditum:deque locis pugnae dictum.Ea fiunt Rogus, Forum,omphitheatrum,Septa, Circus mici , regiones. AT tu, Pighi, redis in eandem arenam pugnatum Θ Ille rudens, Ego, inquit, iam missium me putabam. Scin' quo modo Z inquam. Vt mihi domino citius decretum sit auctorari,quam Ut te soluam. Pergo igitur, inquit. De loco ubi habiti, dixi: locus superest pugnae,qui non unus . Ad rogum enimii: in foro: in Circorin Amphitheatro: in Septis: Vicatim & re- νου .gionatim. Ad rogum olim,in exequijs: isque antiquissimus i cus. Postea non placuit circumducere populum , & omissi, rogo ipsi gladiatores funebres in foro dati Finum ergo locias vetus pariter & diuturnus. Vitruvius : Italiae non eadem ratio fuit. Nam a maioribus consuetudo tradita e s ,gladiatorum munera in foro dari. Froinde patiosiora distribuebant intercolumnia. Idem alibi: Euneribi quae a masistratibus foro gladiatorum,scaena que ludorum dantur. Asconius in Verrem : . Menius exceperat sibi ius Ῥmuae columnae. super qsam tectum projceret,unde ipse poliari eius 'e Iure munus gladiatorium possent: quod etiam tum inforo dabatur. Rit,
etiam tum : quia nimirum is mos non prorsus exolcierat etiam
Asconij, id est, Claudij aetate. Plinij verba cauete vobis impo-pli,st nant,lib.XV.Cap.XVDΙ. e. a inde sublata gladiatorio munere iis P zzz Iuli , quod nouissimepugnavit insoro ancipitis dico & fallacis sen-ia. tentiae verba. Videntur enim adfirmare postremum id fuisse in soro munus. Falsb.Nam & sub Augusto fuit, ex Propertio Seu cum lasciuumsternet arena forum.
59쪽
M Tiberiu3-gladiatorium duplex dedit, alterum in s IO,al ςrum in Septis, auetore Tranquillo, Cap V II. At Plinius de ipso nouissimum id fuisse forense munus, illo
coeptum vilescere dc forum. Opinor ideo, quia Forum ηρ' locasei lui dc spectationi parum apta. Itaque magno ambitu i Ahiaditam cum in Ioro Consules magistratusque clientibus tribulibusve imis adsignabant, & in beneficij loco. Cicero oratione pro Mu- ecb. multis verbis: ad Atticum lib. 11. epist. 1. exo iis bis, m V m segsem Sictilis, cumgladiatoribus dareς Negaui. At ego, σε ρ inquit, umpat onus instituam sed oror, quae tantum habeat laris loci, num mihi sitim pedem dat. Et facit eis decretum SenatUS in honorem Ser. Sulpich: Senatui placere Ser. Sulpicio statuam p risi rem aveam in rostris statui: circumque eam statuam locum ludis, Italaistribusque, liberos posterosque eius quoquo versus pedes qμω- , apud Ciceronem Phil. 1χ. Igitur structa ' Amphi ibari theatra, destinata proprie huic ludicro & Venationi. Et ple-ρ- ως ' rumq; exhinc in iis dati gladiatores : tamen non omisso prorsus Septis Agrippae. Suetonius Calig. cap. XVIII. Muis. gloriatoria partim in Amphitheatro Tauri, partim in Septu, I, int- ει idescriptor notat alias. Sed & Circus 1nterdum sibi, ori huic rei, Vt reperietis in Dione. Ope vici & x1 11 I. regioneS V bis. quod sub Impp. factitatum obseruo. Sed non mihi menSOnesare Vin copia vulgarium exemplorum. Explicui de loco.
Tri Spoliaris,quod item pars ludi unde icdictum, cui rei usuique. Obiter etiam de obscaenά ludi parte.
HIC V or, Nimium properas. Mod olim de Haterio
Augultus,de te Pighi dixerim, Sufflaminandus es. Nam poliario quid fiet, nisi locus ei est in loco 3 Caput percussit Pignius,&Henal inquit, videte vestrum Cyneam. Absque hoc tam illustriS elapsa mihi erat. Sed retraham. Pilaxiui a a ipse ludus, sed ludi, ut apparer, pars EX lapid*P v s 1 1 c yydymu CV RATORI. M v NERI s.
A TORI. III. QV O T. I S. TEMPORE.
60쪽
NO. MUNIFICENTIAE. STUDIO. VOLUPTATI B. ΕΤ. VTILITATIBUS. POPVLI. PLURIMA. CONTULERIT. LUDUM. ETIAM. GLADIATORIUM. ET . SPOLIAR. SOLO. EMPTO. SVA. PECUNIA. EXSTRUCTUM. PUBLICE OBTULERIT.
Etiam Tertullianus ab ipsis Amphitheatris separat: ceterum a seculo coronantur lupanaria, latrinae,'pistrina, , carcer, ω ludus, ebdi istis e phitheatra, , ipsi Spoliaria 'saeque Libitinae. Ductum nomen a re balnearia. Nam exteriores cedulae in balneis, A labis Spoliaris,dictae,ut notant Glosis Latinae veteres: vel, ut Graecae, K MAM ειον, Spoliarium. Vbi ergo in balneis exuebantur, seque veste exspoliabant, Spoliaria dicta. & a caussa simili, in Ludis. Nam ibi,credo,gladiatorum vestes,ornai Denta. Plinius in Panegyrico de AErario disserens: Nunc templum,nunc vere deu non lyotarium ciuium cruentarumque praedaruscaevum receptaculum . Imo amplius,locus ille receptor vulneratorum c sorumque. Cassius Seuerus in Controuersia, Debilitans expositos. Froduc agedum famiba emiuiuam, tremulam, debilem, caecam, mancam, famel cam: ostende nobis captiuos tuos. Vis mehercules nosse illam Oecum tuum,
issam humanarum calamitatum ossicinam, iEudi otium spoliarium. Seneca de Providentia: Videant largum infor anguinem, o supra Serti ianum lacum enim proscriptionis Susianae spoliarium est) δε- natorum capita. ItaqUe crebrae illae acclamationes Senatus, Ino tuo Comimodo,sunt ab hoc ritu, apud Lampridium, Gladiat rem in Joliario. d c, Gladiatoris cadauer unco trahatur: gladiatoris cadauer inspoliario ponatur. Quin & iJ,qui s1ne spe curationis haesi, illic interficiebantur. Seneca epist. YC1111. Numquid aliquem esse tum cupidum vitae putas, Ni iugulariis Spoliario, quam in Arena malit ' obscaenam partem ludi in eodem Seneca lego libro vII. Quaest. Nar.extremoriaec scio an ad Spoliarium; an ad ludit . cum foedum, ubi Spongia, referam: an potius emendzm, a atam is rem ludi, de capiam de iis qui sponte sese auctorant.