장음표시 사용
31쪽
26 SATURNA L. SERMONVM di Tacito RI s. BI D VI. Et exempla pluria obuia vulgo. Tacitum in
'in' ' voce bene erriendasti Lipsi, lib. III. Annal. de vitiis Drusi: Huc potius intenderet, diem aedificationibuN, noctem conuiuiis traheret. bene, inquam. tu, editionibus : quia ad ludos hos cruentos edendos frequentandosque Drusus pronus. Nec sine caussa tamen ficta ab Augusto illa vox noua. quia Editores Dominsve, Communes sunt omnibus ludis: Munerarius non nisi is qui munera edit, id est Gladiatores aut Venationes. Muneratorem dixit magis noue Floros de Spartaco: qua se plane expiaturin omne praeteritu dedecus,de gladiatore munerato uisset. H1c Lernutius, Sed non res ipsa, etiam Gladiatorium dicta Θ quae vox mihi alibi' miis ob ci illum Picthius, Lecta in Liuio in uuit: sed pro aucto-Gladiato. ramento pretioque gladiatorum, non pro ludis. At Ciceroalhque, plus semel Gladiatores, pro spectaculo & munere ipso dis ', Vsurpant, homineS pro re: Vt Contra rem pro homunibus, cumphium. i. Seruitia, Coniugia dicimus, seruos & coniuges ipsos. De verbo quod satis est dixi,si addidero Gladiatorem a Qvinctiliano d stadiai., finiri qui in arena populo Jectante pugnauit. Ita enim hic appello: non eos,quos Iurisconsultus, i. vlt. De iure immunitatis dixit ; satis proprie, at parum Vsitate.
iistosiris , ordo futurisermonis. Origo ludicri: m casis. ciceroni
luxscta. Frim ludatores. o finis praeluximus, eumque emendauimus. Recensio veterum munerum quae olim comprehensa
inter res serias. In idustrium funere lassatores mox etiam plebeio idque ex testamento. 'iostremὸ saeminarum.
mouis. Gladiat Maoni ab Etruscis. sed hoc ad duelium potius pertinere videtura hoc ludicrum
ADipsam rem venio. de qua dicenda mihi quattuor, Osi-
go progressusque, Locus, Homines, Modus. Haec septa non transiliam: si fecero,lineam aduersum me poscite,Vt olim urbane Aser. Origo gladiatorum a re funebri: exemplum, ab Etruscis.Ita Damascenus Nicolaus tradit: oti inqui πα-
cepere. At fortasse Etrusci ipsi a Graecis. Hermippus certe apud
gla utoria pugnae facit Mantinensis. Et Statius Papinius extremo libro
32쪽
libro vI. inter certamina ludos se Argolicos, etiam Gladiat Tios tentatos ponit: idque prisco illo nescio an satis caute aeuo.
Vndecumque exemplum ; Caussa tamen & origo, FunUS. tullianus: Olim quoniam animas defunctorum humano sanguinepro- tiari creditum erat, captiuos vel malo ingenioseruos mercati in exsequiys immolabant. γ' eaplacuit impietatem et oluptate adumbrare. itaqMe quosparauerant, armis quibuου tunc qualiter poterant erudito mox edicto die inferiarum,apudiumulis erogabat. Haec muneris origo. Et cum illo Seruius ad hoc Virgith, Viventes rapit,inferias quos immolet umbru. oris erat,mopait in sepulchris et irorumsomtium captiuos necari. quod postquam crudele visum est, placuit gladiatores ante sepulchra dimicare, qui a busti cineribus Busiuari' dicti. Quod suggerit de Bustuariis, Ciceroni praeibit ad lucem, scribenti in Pisonem : Neque ego cessissem , ic me ipsasuo complexu patria tenuisset,si mihi cum illa Buguariogladiatore Clodium intellegit in , . Mos autem vetuS, quem tangunt,immolandi captiuos, vel ex Homero notus, apud quem motura. Achilles in Patrocli rogum coniecit
Eis senos iuuenes Troiano sanguine cretos.
Itaque praetextu hoc religionis dati publice Romae primi gladiatores. Dico publice . quia facile suspicor, tamantea priuatim M per conuiuia innotuisse. At publice primo in Foro boario,anno urbis CCCCXC.Dederunt M.& D. Bruti,causia mor- dia is,
iis patris. Valerius Maximus adnotauit: Gladiatorium munus primum, inquit, Romae datum es in Foro boario, . . Claudio , M. Fulvio Cos. Dederunt M. ω D Bruti,funebri memoriareris cineres honorando. Et Epitome Liuiana X v 1'. Θ. Iunius aerulus munus gladiatorium in defuncti patris memoriam edidit primus. ubi male tamen scriptoris an exscriptoris culpa, omissus: Marcus.
Ausonius, ῆTres primas Threcum pugnas, tribus ordine sedis Iuniadae patrio inferias miseresipiacbro. Ita re Re. 3c Threces, pro quouis gladiatore. Thraces non berit K1c locum,quidquid vetus liber eos ingerat, & vir doctus, qui in ijs defendendis sudat. Male autem tribus ordine seliis, pro Ausoni ιbeltas. Nam intellegi vult, primo data tantum tria paria: quae z π
33쪽
poetice & appellat tria bella ; non aliter quam antea 2 es Thret uni Dugnas. 161 quis tamen tres sedas capiat, triplicem illum conielium Senatus, Equitum, Plebis. Haec origo. & fallor Z an namquam rep. illa prisca data munera, nisi in funere, Olim tam , Ut LiuiUS appellat, mortis causea Z Non fallor. Illum ipsiim22 scriptorem videamus, qui, in libris qui exstant, pleraque ea si
ζώh; U. recensuit & cum cura. Libro X V I. narrauerat sid enim ex Iig m νε ' Epironia liquet tria paria data a Iunijs. Ecce annis quinqua
T, 2. ginta post, non enim prius in ipso Liuio reperio) refert data
paria duo&viginti, anno urbis DXL. Verba eius e lib. XXIII
31 2Emilio Lepido qui bis consulsui filii tres L.M. is os funebres
per triduum, em gladiatorum paria duo viginti per triduum in f ro dederunt. Iterum libro XXXI interiectis quatuordecim se me annis , P. Sulpicio C. Aurelio Coss. paria vigintiquinque. Ludi o quesit, funebres eo anno per quatriduum in foro mortis M. Dri Laevini caussa paria quinque s Nigintipugnaruto Et lib. XXIX.
P.Licini funeris catissa se isceratio data, ct gladiatores CXX. pugna' runt. at numerus grandior, quam ut conueniar in id aeuum: scribamq; glas latores LXX. Denique etiam,anno VrbiS DLXXX. paria data triginta septem: quod velut primariae magnificentiae recensuit lib. XLI. munera, gladiatorum eo anno parua ab quot alia data. um ante cetera insigne fuit. tper triduum quattuor
i. i ta homines pugnarint. Nec pluriens, quod mens mi- visunt. hi suppedite gladiatorum mentio in Liuio: nisi lib.xxvΙΙ 1. de ue Scipionis munere, quod in prouincia praebitum, non Romae., ἶnquit, Carthaginem ad vota soluenda diis, munusque quo mεrtis UUFά patras patruique parabat, edendum rediit. Victor hic
tuterpellans, Quaeso, in lusit, quod consilium aut quod Otiu mTiuio, in grauerat illam historiam res ludicras intexere, & has VerenUgas t Pigbius, Nugas nobis, inquit: non Romanis, Qui talia etia referebant in Acta urbis. atque inde scito Liuiuinis., hausisse. Satis id liquet ex Epistola Ciceronis ad Caelium: a quo cum Peth stet acta omnia Arbis ad se mitti ; ille gladiatorum csimpositioVes mis erat , Cicerone leuiter irridente & indignante. Sed ne e cidam, quod dicitur, a linea, in Maere tantum Olim noti gladiatoreS : nee eo omni, sed virorum principum, illR'ia,sed 3 - striorumquς- Non enim dabantur, credo, nisi in funere Indi'
34쪽
ctiuo Cicero suadet II. de Legibus: Reliqua sunt in more,inquit,f-m Ῥt indicatur,siquid ludorum. Et Festus: Indictiva era sunt, quibus adbibemur non ludi modo ,sedetiam desultores. Spectauit eo Spartaci immane fach am,qui illudens, & quali imitatione R
mana , Crixo e ducibus suis caeso, CCC. captiuorum morte parentauit, hoc gladiatorio ritu. Appianus narrat. & Florus et ganter: Ide, inquit, destipendiario Thrace miles, de milite desertor, duia luminde latro , deinde in bonorem virium gladiator, desunoctorum qu'qm proelio ducumsunera imperatori s celia rauit exsequi s,captiuosque circa rogum iussit armis dimicare , quasi plane expiaturus omne prateri'
tum dedecu si de gladiatore munerato uisset. Sed de Hispani in Viriathi funere fecerunt apud eundem Appianum, iussis factis decreue t ut in eius bonorem multa gladiatorum sta ria super sepulcbrum eius dimicarent. Eago h certamina primo in honorem Imperatorum procerumque. Sed paullatim, ut solet, res increbuit: & a tem ui canali in mare quoddam fas sic loqui
excreuit editionum. Dare enim Coeperunt vulgo Ctiam priuati: mmanio.& plerisque ea cura in test 'mentis. Cauebant, inquam , post mortem suam tot & tot paria sibi edi Tertulli aus: Triuatori memori s legataria editiones parentant. Seneca de breuitate vitae:
aeuidam aes onunt etiam in quae ultra vitamsunt, moles magnaUs pulchrorum, stre operum publicorum dedicationes, ad rogum mune ra. IV ambitiosas exsequias. Munera ad rogum, gladiatores sunt: Firmatundi,qui munia subhciunt. Apud Horatium,heredes Nisi scissent ladiatorum dare centum
Amsiquis es,a turbάpauta eductior audi. Dis igitur genioque ducis centum paria ob res Egregiegestas iudico.Qu' male accipi scio de Hecatomba. Cicero pro Sulla: Ita prorsi s. interpositi sunt gladiatores,sed quos testamento patris deberi videmus. Imis usque eo mos eualuit, Vt ditiori aliquo mortuo, populus Munus efflagitaret,velut debitum,& ex praescriptole- gitandisgis Exemplum in Suetonio insigne, cum Tiberij reprimenta ' V
tis sude. Cum PoLentina plebs , inquit, funus cuiusdam primipilaris D 3 mu
35쪽
3o SATURNA La SERMONVM non prius ex foro misisse quam extoria pecuniaper vim heredibm ad gladiatorium munus: cohortem ab urbe, sin aliam a Cot is regno,d F mulata itineris caussa tectis repete arm per diuersas portas in opidum immisit. ae partem maiorem plebis O decurionu in perpetua , a cula coniecit Nec vero hac fini,aut in virorum saltem funeribus, ramulis- stetit mos transiit etiam spudet pigetque) ad taminarum. Dux& auctor rei stirps illa Veneris Caesar Iulius: qui munus populo epulumque insiliae memoriam pronuntiauit, quod ante eum nemo, ait Suetonius,Cap.XXv1. Et confirmat Dio: E θυγατρὶ,mquii, in σσα ἀο 0 ἀνδρων ἐπὸ σεν. id est , Fit suae fer rum caedes, , virorum pugnas exhibuit. Nec dubitate quin Diui exemplum cupide imitatus sit vulgus. In Spartiano certe lego, Hadrianumpraecipuos honoressocruisuae ludugladiatoriis impendisse. Insere Figuram de Iusuariis Gladiatoribis.
C A P V TTraeter funus religionem, etiam voluptatis causia dat diatores.. plerisique magistratibus. etiam Sacerdotibuου. o carius, sin qua voce Lampridius correctus. Imperatoribus. 4ONTEM crebrae editionis habetis' sed unum. Alter superi. est,VOluptas. Postquam enim res placere populo visa, &Omne vulgus cupiens harum spectionum: ecce ansa praebendi reperta est etiam citra funus. Florus tangit & carpit: Unde m-quit gladiatori aduersus domino uos exercitus' nisi ad conciliandum te 2: in 'ortes: & inuentum, ut Magistratus darent, Sacerdotes, A mri .. ι'rincipes, denique omnes qui gratiam a populo exambire Vellent aut honorem. Bene Tertullianus ad hanc insaniam, hoc genus editiostris ab honoribus mortuorum ad hono-
bibendis muneribus impendunt ἰ Nisi eos dementes atque
36쪽
dica sed propitia mihi esto dea Fides: quia vereor ut apud istos
inueniam fidem. Primi e magistratibus dederunt,ut conijcio, AE DI L ES. QMdni enim exemplum rei primum ab illo magistratu censeam, cui, velut peculiare munus, ludi ξ Adde quod antiquissima mentio AEdilitiorum aliquot munerum Ciceroni de Ossiciis secundo: quem est videre. Etiam Caesar Edilis munus praebui ex Suetonio Cap.X. & Plutarcho in eius vita. Editio tamen ea quando coeperit, non callide scio : Vix est ut ante sexcentesimum urbis annum, si non im ponit mihi Li- Uius. Cur enim funebria aliquot munera recenset, nulla AE litia: ae probabile fuisse ampla, & Senatorij apparatus Z Qua- documque coeperint, mansere tamen ad extrema imperij ,r censetque Capitolinus in Gordianis:AEdilaatu suae tempore, duo
decim populo Romam munera, id estper singulos mens singula de suo
exhibuit. Secundo dedere PRAETO RES, more item vetere. Plutarchus, in Bruto, Cassium facit eum alloqui: Παρὰ Hν- Eo ocre o
id est: Ab aliis quidem Uriaetoribus munera, , speriticula, gladia- bia mutatores: a te verὸ depulsionem tyrannidis populin expectat. Augustus aliquid hac in re innovans & astringes,
omnium imposuit publico aliquid eis dari praecipiens: interdicens, nequis a se aliquid ampliuου altero impenderet, iuem Gtidiatores si in alios si si Senatus id decreuisset. Neves ius,quam bis quoque anno, Gladiatores daret, neu plurium qua exaginta parium: ait D;O, libro L 1111. Postea tamen edictum illud , qua de sumptu est,
est, Et Fraetoribus,sequi Velunt, concessi ut triplum in ludos impenderent eius quod e publico accipiebant. Imis e publico aliquid daria cr
δαλίσκεο .id est Pecunia Uratoribus,qui Gladiatores daret publi
37쪽
s A T V R N A L. s E R M O N V Mco tribui sebiam, vetuit ultra in eam rem absumi. Caligula etiam aliquid costituit hac in re: Καιδυ γεγώνετο , λαθάνω ἐκέλασε: id est, Et duos Praetores, ludos ut iterum Gladiatorios,uti antea actum ortiri iussit notat Dio lib. LVIII At Claudius prorsum vetuit, & a praetoribus ea munera remouit.
lasse tunc, cum Q storibus imposuit,ut dicam. Videntur tamen iterum irrupille, & sub Traiano ea Iuvenalis agnoscit: quanti Da funera vendami mdrefert ζ vendunt nulla cogente Nerone. Nec dubitant celsi praetoris vendere ludis. De arena enim ij versus. Et Lampridius in Commodo: com
a is etiam Oraetorem dixit , quo praesente sepissime gladiator
i. primisit. ubi legam,praesidente. Tertio AK s ae o R E s. instituto Claudij,ut diserte notat Tranquillus cap. xx1111. Hologio Auaestorum prosatura viarum gladia-muum iniunxit. Quod tamen conatus Nero tollere, qui k iustis. sanxit, designatis quidem Au oribus gladiatores edendi ne ilia r - cesto esset. Sed reduxit denub Dolottianus, &-mun uir ,αι rasti omissa reuocauit scribit Suetonius capite IIII. Itaque crebra mentio deinceps. Capitolinus in M. Antonino: Gladia ιρρομm qu priuatus aulinor edidit munus. Idem in Vero:
dius ister Pium arcum resedit,cum maestor populo munus daret. Spartianus in Caracalla: Tapinianus qui ante triduum sor opulentum ediderat munus. Non leuauit sed auxit Quaest rum onus Alexander: qui maestores candidatos iussit ex βάpec via munera populo dare: sed ut pos aeuaesturam Praeturas acciperent, Eria in prouimias regerent, ait Lampridius. QBrtis dedere CONsvLEs, ' exemplis tamen haud ita crebris. Cicero se-ςR 'de Ossic magiuisicentissima Pompeij munera secundo con sitit
diibaiari: CHebrat. Marcellus Iurisconsultus l. xxxv 1. Decond.&demisia .,. monstr. Uiuo II lauio Seius consuldesignatus est, em munus edidit. Suetonij locus, Nerone capite 1 11 1. Haec de magistrati hae issi, LQperio. Iam vero dedere etiam
R R D O T E s. atque ita Pontificales ludos in Tranquil-
i0 Obieruo Aug. cap. x L 1111. & Sacerdotales ludos in Pli
38쪽
LIBERI. 33nio libro vi I. Epistolarum. Addite & Tertulliani verba, quae supra. Item nouo nomine & re AE R A R II. Ita enim sane in Lampridij Alexandro legitur: Trarios iero inctituit qui de are ita vetus lectio si ci ederent mm
uera,eademq&eparciora. vlain quam emendandum censeo, Arca
mos mHituit, Se mox, de arca isei. Arcarij enim apUd Symma' Amyy.chum, Tassiodorum, di in Codice TheodosiJ te ii, qui Pra Nia is .acrant arcae. Denique II: IMΡgRATOR Es, ita quidem frequenter, Vt hoc eximium epist.Lxia. censui se videantur inter munia Principatus. Dabant enim Natali suo: dabant Quinquennalibus, Decennalibus, Vicesimalibus: dabant in Dedicatione publicorum operum: in Vuctoria & triumpho : & per variam occasionem, uti ex laistoria inferioris aeui promptum colligere, ne fastidium vobis pariam
tot exemplis. C A P v T X. Nec Romisiam , sed in prouinciis. Vbi reges dabant , praesidesque. Paulatim in coloniis ij moicipi s increbuit mos : ubi minores mauisirati dabant. Fostea promiscue priuati, vario praetextu. UDies etiam, quibus ex more Lbant.
ROMAE ista. Quid in prouinciist certe & eas peruasit ae
studium huius ludicri, velut tabes. Primus Perseus cedonum rex transtulit in Graeciam : Quod docuit me Liuius libro XLI. Spectaculorum quoque magnificentia InΤVHt,reges omnes vicit sesteriores. reliquorum sui moris copiIGraecorum artificum:
re bominum insuetorvin ad tali Jectaculum, quam cum voluptate dedit. deindesepius dando, in mogo mutueribus tenus no sine mi fio -mne etiam, em familiare ocul uratumque id spectaculum fecit,star morum studium erisque iuuenum acceudit. Nec dubie alij reges &dynastae,in su a regna. Et profanae solum gentes Zimo ipsa ecce. zti Iudaei. apud quos ' Herodes rex sub Augusto in singulis paene siv-
opidis ineatra dc amphItheatra coni ituit &Agrippa una missione dedit paria septingenta , Romanos quodammodo ipsos exsuperans. Iosephus lib.XIX.in haec verba:
39쪽
BωM, το πολεμου δε ερπνγbη - est: V edicationem eorum operia magnifice celebrauit in Amphitheatro, copia gladiatorum, ostendens animi sui magnitudinem. ubi etia, ut multitudine inter se pugnatium augeretur et oluptaJ Jectaritium,septingentos viros cumseptim geutis commi sit, noxios quotqκot habuit in hanc operam destinam: uter idi poenas dignas luerent belii imago,oblictatis pacis esset Nec reges solum insanierunt hanc insaniam, sed etiam in prouinciis passim Proconsules Praesidesque. Ab ea mente est,quod Tac1 lims tus Iunio Blaeso qui Pannoniae Praefeehus, gladiatores ad tru's buit ib. 1. Annal. Nocte proxima, inquit , iugulauitper glaHatstr:
Dos,quos iu exitium mihilum habet atque armat. Et moX : Fars μι-litumgladiatores, qui Ueruitio Blaesi erunt, inciunt. Et multo cla-1ius lib. XIII. Edixit Caesar nequis magistrat aut Procurator qui prouinciam obtineret, 'ectaculum gladiatorum aut ferarum, aut quod aliud ludicrum ederet. Nam ante non minus tuis largitIone,quam com
ripiendis pecuniis subiectos adfigebant: dum quae libidine deliquerat
ambitu propugnant. Ubi etiam vetitas eiusmodi editiones vide Dari inco- tis: sed Ooedientia, ut metuo,non diuturna. Iam vero coloniae& municipia pleraquc aemulabantur: & passim inter reliquias V l . vetustatis Amphitheatra etiamnunc, caedium istarum sede . De Graecia quidem Philostratus satis testabitur, 1111. de vita Apollonij. Alius item error Athenis emendatus est. Conueniens enim popul s in theatrum, quod in arce est, Gladiatores sese mutuo it gulant steritabat, magisque ibi tunc talia exempla edebantur , quam nunc Cori vibi. Num magnis pecuniis empti homines nequam eὸ δ cebantur, ut adulter perfossores parietum , sectores marsuprorum,receptor ε fugitiuorum,alyq; tales. Athenienses autem eos armis misi ruenteS,certare inter se iubebant. quam tam crudelem consueta em 'o
lunius isiic sustulit. Videtis in Graecia passim edita, & parum fideliter, puto, sustulit Apollonius. Idem alibi: atque ut Romae magistratus praebebant: sic in colonijs municipijsque Duum aut milites. Apuleius indicat libro x.Thralis, inqUit, ori πριιιs patria Corinno, gradatim permensis honoribus,quinquennali μή ghiratu
40쪽
si Patu fuerat de Onatus: ν ut θkndori capessendorum resso me
lum,ntainingladiatorum triduanis1jectaculu possciti Iulius munificentiam suam protendebat. Nam quod scribit quinquennalemma istratum, non alios intellegit quam AEdiles quinquennales. Sed Sc multi priuati dabant, nulla lege, ad populi tantum gratiam,& pecuniae suς illudentes.Sic apud eundem Apuleium lib. I II I .in Platearum ciuitate Demochares quidam,munus ladiatorum edituringenere primarius vir, vibin pluribus, ω liberalitatepraecipuus,aequo fortunae suaeolendorepublicas voluptates m- struebat. Sic apud Martialem nescio quis cerdo: quem poeta tangit iure, Das gladiatores Iutorum regule cerdo:
Amripue tibi tribuit subula,sica rapit. Apud Tacitum, Fidenis, Atilius quidam generis libertini. Et ab hac caussa in lapidibus frequenter decreti honores leguntur:
L. EGNAT LO. INVENTO PATRI. L. EGNATI. POLLI RVFI. HONORATI. E O. P. AB IMPERATORIBUS. ANTONINOE Τ. VERO. AUG. HIC. OBLITERATO. MVNERIS. SPECTACULO IMPETRATA. EDITIONE. AB. INDULGEN.