Iusti Lipsi Saturnalium sermonum libri duo : qui de gladiatoribus

81쪽

SATURNA L. SERMONUM Nec ea frontem abscondit. mouet ecce tridentem, Postquam vibrata pendentia retia dextra

Nequiquam effudit: nudum ad Jectacula vultum Erigit, in tota fugit agnoscenduου arena. 9redamus tunicae,de saucibus aurea cumse orrigat, , longo iactetur stiragalero. Ergo ignominiamgrauiorem pertulit omni Vulnere cum Graccho iugos pugnare secutor.)Lae digna explicatu . Ait, nec clypeo Gra GumpuPantem. non ergo Retiario clypeus: & rei novet a Secutoribus. Addit,au d-c suping. non ergo sica: & remouet a Threcibus. Deinde, Nec galessiontem abscondi. quia contentus lo galero, de quo etiam

subiecit, longo iactetur ρ ira galero. Nuda facie ergo Retiarij, soli ex gladiatoribus. Ad quam sententiam aptanda sevitia illa Claudu Tranquillo narrata, qui gladiatores etiam forte prola os

iugulari iubebat maxime retiarios, ut ex pirantium faciem mideret. cap. xxx IIII. Item hoc Iuvenalis, in loco: nudua pectacula vuLtμm frigit. Pergit, Tostquam vibrata pendentia retia dextra Nequia quam effudit, Scoci alis subi jcit Iblene genus eius pugnae. Ita enim docti Retiarij factique,ut arte quadam,collect uiri suspensum dextra manu rete in aduersarij caput iacerent: S si errast ent, es fuse fugerent donec forte iterum rete collegissent. Ad hanc fu gam illud otάfugit noscendus arena. de Artemidori interpreta

πλησια εισαν: id est,' cum Retiario, capiet uxorem paupertinam , lasciuius ulum, fugacem, . facilem Uolemi curq; iungi. A it etiam iuuenal is - mouet ecce tridentem.Tridens enim sim fuscina illi, pro gladio. Postremo credamus tunicae. scilicet quia inermes retiarij,& in sola tunica. Sic de eodem alibi idem: -- tun at Ucina Gracchi. Suet ori. Cadu p. Retrardis tanicatι qωInque. Crtullianus tamen Spongiam iis ad tris uir, pect .ri nimirum tegmen. Toterit, inquit, demisericordia mueri defixus in morsus V Istrum, spongias retiariorum. ἰ dec plura dixerim de armis. ln- pluraὶ inquit Atqui etiam aladium, 'ςHO Deo postulTi,ate negarum. Verba cum gladiatorium munus Syra insedere' μ , -ter quwtem Ateriis Rufus quidam retiari, se manu conseri V dit:

82쪽

dit: ique postero die in s ectaculo consessoribus narrauit. Incidit ἀ-

inde ut proximo ab equite loco, retularius cum myr Eone introduceretur. cmin cum sciem apidisseis nota & h1C vultum retiatij nu-du ira) ide n dixit ab ido retiariosi trucidari putasse, protinusque indeae edere voluit. Issi sermone suo metu eius distu se a sim exiti3 mi

ro adtulerAnt. Retιarius enim in eum locum compi, o myrmisione mabiecto, dum iacentem serue conatur, reiectum g dto Aterium intem

emit . Nonne diserte ait gladium Θ Duga excepit ambigens, S mel id lectum, inquit. & quis scit an gladius non venerit m FSιμ- locum tridentis Z cuiusmodi menda pluria sublata tibi Val rius debet Rem certe vide. Gomodo gladius illi, si in sinistra tridens, in dextra rete ζ Nisi Erte ad latus succinctus ille, non ad pugnae usum sed caedis. id est, quo prostratum a lectumque aduersarium iugularet. Quod eis magis illabitur, quia Pittaco etiam tribuit Strabo. Victor h1c Dum, Sequitur vara vibiam, inquit. Post Pighium, etiam ego in te ibo.

Dixisti Retiarium cum Secutore compositum : ego aio Cum Ratiarnis Myrmillone. Occupans Duga: Mane Victor, inquit, mane. hoc iam agebam , ut expedirem. Dixi cum Secutore; & rem dixi. Iuvenalis, cum Grutabo ius pugnare secutor. At Gracchus retiarius. Suetonius Caligula: Retiarii tunicati quinque numero gregatim dimicantes, siue certamine vigo totidem secutoribus succubuerant. cum occidi iuberentur, rimus resumpia susti-nά omnes victores interemit. Iuuat quod Lampridius stribit: ommodum confecisse mide palmas retiariis victis veloccisis. Com modus autem inter Secutores . Nec negaui tamen de Myrmil- mltύω lone. Cuius compositionis exemplum in Valerij paullo ante verbis, & in Festo, TItiario , inquit , aduersum myrmisione u-gnanti cantatur, Non te peto , piscempeto. Et Quinctiliano, apud quem Pedonis iocus de myrmisione qui retiarium consequebatur, Visum, inquit, capere vult. NeC nouum ut unus Cum diuersis

componatur: sicut Myrmillo ipse etiam cum Threce. Finio de Retiarijs,si versus Prudentij addidero: Spectant aerata faciem quam crebra tridente ympam qu itiant hastilia,saucius , quam Vulneribus patulis partem tersundat Me Item

83쪽

Item inscriptionem veterem satis argutam, quae Tergeste

84쪽

I X.

C A P v Teterirece. Nndem quando ori de armis eorum, praesertim accurate de Sica.

TH R A C E M nunc dabo , vel, ut libri fideliores semper, Threcem.ad quod excplum in Maximini vita, Threcis-Cus. Festus de istis: Threces gladiatores, Umilitudine parmularum Thraciarum. Imb non ab armis tum Ad,credo, quia ipsi ex gente. Odorari videor e vestigijs Liuianae scripturae,paru firmis tamen plenisque, lib.XLI .ubi cum narrasset Persea rege Crebras gladiatoru pugnas dedisse,imitatione Romana,addit: Familiare ocul gratum', idJ ectaculum fecit, , armorumsta repleriss , iuuenu accendit.Itaque,qui primo ab Romάmagnis praemiis paratos gladiatores accersere se litus erat a bo 'Nam quae sequuntur,sunt Goη ti in las una Tamen videtur mihi subiecisse,iani suo e regno Eomam mittebat quid tale. Et,nisi fallo haec origo Threcum Certe suo ingenio prona ea gens ad pugnas & Caedes . Ammianus : E Threces Thracibin inter alios immaniter efferati memorantur Odose, ita manum funderesnguinem adsueti, ut cum hoctium copia non daretur, i linter epulassis velut alienis corporibus imprimerent serru. Ismo vero iam antiquitus ad rogum singulari certamine decertabat. quod omnino obseruandu Herodotus suggessi in Euterpe,ubi

tione gularu cuiusque pugnae. Sane Monomachia haec ad Gladiatores Threcas spectat,quorum sparsam libris mentio Apud Plinium hyo. XI.Studiose Threcim C. Caestris ludo notum est dextram fui seproceriorem. Hpud Senecam, initio libri IV. Quaestion. Na turai. Te nquit,longiorem iurabo Fido Annaeo e posionis Des qmmu sflaturam habeas ThetisiThracae incompositi. quae postrema in libro Lipsij scripto,IThrecisium trece compo=ti ex iisque procliua correctio,Threcii cum Threce compositi. Iabitum videlicet aspicit pugnantium inter se Threcti,&,du m in arma se colligun sub sidentium. lentio &istom Horatio, - Threx est Galgina Dro

r3 ad verba ludus mihi &iocus Scholiastes vetus sita h. is me nitie Threx Gadina, inquis Gecutor, Surus autem retrarius. L O homo,

85쪽

ecCe nomimS Interpres configit illi oculos, ct Tisax, Inquit, sit misio : e secutor idem cum retiario. Q aid restat ξ nisi ut columba sit miluus,& ouis lupusἶ Nugantur illi: nos arma Thre cum videamus. Festus dat iis parmas. etiam Martialis: Uiec q-saepesola minci, quae vincere raro Parma tibi scutum pumibonis erit. Sumpta autem parma a Thracum populo , quibus Velut propria. Gostae: Farma, Θ Ωκω οπλον. Plinius de Speculis: Ulur in q, refert concaua Utpoculi , modo,o parmae Threcidicae CO otiis,m ruptus in haC voce Alexadrinus Clemens Stromat. I. Qin-

nominatur inuenerunt est autem gladius incuruus in primi peltis iuequissunt apsi. Quid Z parma, gladius Θ dictu audituque nou Um.

cam' appent Iuro umensu est tinc sane excreuerat,Ῥtebantur,adiolis, quod ad magnitud)nem ustinet,haud longe ab Persarum Acinace diue is r sed incuruis ramen inflexisque, quales fiunt ea qua Romanis aveliantur Sicae. unde nominasionem tigrones η habuerunt. M NHEa Glota: Spita Θωκειῶν g ῖος -καμπ- . Haec autem ipsa Sica, in usii

Threci gladiatori. Suetonius in Caligula di Urmisionem rudibus secum batuente in ante prostratum cosedit ferreasica. Probabile enim,contra GJrmillonern, pugnasse eum Threcidicis. Iuue natis clarius : -- prinantem cesup . Quam falcem doceo

qualis. propria

& interpres nihil sani. Mens verborum eius haec: Siquis cum Thrace certare sibi Nidetur, et Yorem ducet diuise assutam, ambitio sum. vinit , qηia protectus armis. astutum, quia gladius idi νον

rectus.

86쪽

LIBER

ressus. ambitiose quia attolgi e , isserit.Vbi omnia expreissia, quae ad hanc armaturam. Sicam etiam describit nobis e Sue tonij verbis Isidorus, sed, peruersis & pollutis. Sica, inquit, a se--do . Tranquitas autem dicit, dum cuiusdamgladiatoru m ludum emisi adias curuati fuisset ex acie re M e procurrit mnus ad eum corrigendum. tumque a pugnante re fonsum ,sic pugnabo. inde ' escae 'nomeu datum est. An mens haec Tranquilli, nescio & ambigo: ρααι balbutiem quidem Hispalensis illius videtis. Arma Threcum, Ciceroni,aliisque, irecidica dicta: & pugnare Threcidicis. C A P V T

De M 'nisione.origmenominu vix inuenta, ipsi e GaIU petiti. Arma ἴhis eorum, compositio. MYRMiLLONEM in Arenam nunc produco. &simul obortus Dugae largior risus. Nos mirati su mus. Quid rei subitae estZinquam.&quem rides,aut irrides Θ Non possum, inquit, mihi ad moderarier. Virum doctum rideo, virum ma

gnum, qui Myrmillones dictos quasi Myrmidones centa, liti 2 dis ia

tera D. in L. mutante. Ox1utal qud non penetrat Criticum acumen ξut ego me hebetiorem natum esse,non molcste feram.

Transfert ecce velificante virilitieia Myrmillones in Grςciam. At ego in Galliam potius; unde venisse eos accredam Festo: Retiario, inquit,pugnanti aduersus myrmidonem cantatur , Non repeto sempeto: quidmefugis λεις quia myrmidonicumgenus armaturae Galgicum est, ipsique C rmidones ante Gadi appestabantur, in quorum gale pisiis effigies inerat. Nec abit a Festo Plutarchus in Crasso, qui gladiatores eos qui cum Spartaco rebellarunt, e V Meri eos ludo Lentuli, Gallos fuisse ait & Thraces. Et Gallos ceperim, Cin a m

Myrmillones . Describere mihi hanc armaturam Tacitus Uideatur,lib. III. Annalium : aAdduntur e seruiti gladiaturae desit - ita di inati, quibus more utico continuum ferri tegimen. servestario, vo I' Gut. Nam & Myrmillones certe toti in armis . Ammianus indicat de Persis, libro xxi ii. Tedites enim iusseciem myrmidonum re reni,

coutecti iussa sciunt. Videntur inter pugnam soliti subsidere, Gua . ad excipiendum aduersarium, & virabundi. Ausonius osten i ς 'dit Praeloquio Centonis siti : Simulantur species multae forma purum, ver bessa, aU lana, aut myrmido in armis sub eisi. '''-

87쪽

Sed & Ammianus lib.xv1.Seq; in modum myrmillonis operiens bo- . Capitis ergo illa Artemidori verba de casus. Threc ,supra quem ait solitum mcαiνει',siue insurgere & velut conscendere in hoste: id est nyrmillionem subsidentem. Nam Plerumque compositi. Ausenius in Monosyllabis: myrmidoni componitur dequimanus' Threx. Cicero v in Antonium : myrmido puguauis in Asia. cum ornes et Threcidicis comitem L familiarembuum sedum miserum fugientem

im etiam trucidauit. Tamen etiam cum Retiariis,ut monui ante. Desine-

, . '' bat sermonem hunc Duga: sed ad eum Victor: S1ccine defungeris P Turnebo modo inequitasti sensi enim) in originatione Myrmillonis: tu, bone, quid adfers Z Inscitiam tantum, inquit

mirum ni DuZa. α si vis suspicionein, ab Etruscis eam esse vocem. CUm D 's '' gladiatona ab iis, qu1dni hoc unum nomen Z TurnQbi autem, Victor, nec derisor nec arrosor ego . cuius probum do- Roliquum etiamque os Veneror, quem cum vno alteroque habeo velut

88쪽

LIBER II.

Romanis' proceri

C A P v T XI. Hoplomacbo Samnite.qui orta si dem. Samnitium origo arma. Item de Prouocatoribus. o PLOMACHos subiungo & Samnites . Graecum illud - - nomen, Vniuetae sonat quemvis gladiatorem, qui Met armatus. Et vix aliter Dio Cassius, quam oπλομάχυc & V, o τλ- χια: scripsit,ubi magis trire dixeris μονοα νς &Tamen etiam species certa gladiatorum. Seneca pater lib. III. Controuerscaperte: Auidam cum Hoplomaehu, quidam cum Thre- θρμα- cibus optime pugnant. Suetonius in Caligula: Hunc e θectaculudetractum repente Threci, ω mox Hoplomacho comparauit. Nec enim est ut loca ea interpretando eludas. Martialis versus in utrumuis Valer, Hoplomachus nunc es fuero ophthalmicin ante.

Fecissi medicus,quod facis Hoplomachus. Dabitis animi sum, separem Hoplomachos; an cum Myrmil- .lonibus aut Samnitibus cOfundam. Puto cum alterutris. Nam F Π 111 Myrmillonem vox Graeca conuenIt,quia te TUS armIS: & sam i- verius fortasse in Samnitem. cuius nomen ante Ciceronem c

lebre, desijsse sub Imperatoribus videtur, & abhise in Hoplo

machiam. At res armaque eadem. Samnitium sane memoriam post Augustum non repperi. Antea saepe. Lucillius, E eminus suis Flaccorum munere quidam N, u

Ita lego constituoqae iactatum a Criticis versam. Varro apud Plinium, Tritanum quempiam celebrat Samnitium armatura celebrem. Quem locum transscribens Sol incis Cap. IIII. Pol Et Solintic. historis, aut corrupit, aut corruptus ipse, inquit, annotauit Tritanum Samuitem gladiatoremnatura fuisse : qui rectis muliseriis uerus,&C. Absurde. quis vero gladiator natura esst3 nec 1d per somnium voluit Varro. Corrigo, Tritanum Samnitium armatura fuisse. Et apud Ciceroriem, Horatium, aliosque, Samnitia Samnites crebri. Originem eorum non celat nos Liuius lib. ix. Campani, inquit, odio Samnitrum gladiatores es ornatu armarunt, Samnitium is nomine appellarsm. E quibuS verbis etiam armatura

corum

89쪽

Pinna iugaist is uvenalis

res.

eorum non ignota. nempe illa ipsa, quam in Samnitibus d scribit idem Liuius: Sa nites, inquit, praeter ceteros apparatus, ut acie ua fulgeret nouis armorum insigni fecerunt. exercia

tus erant. scuta alterura auro , alterius argento catiuerunt. Forma

erat scuti, si mum lutiis, qua pectus atque humeri teguntur sti

gio aequati: ad imum cuneatior , mouilitatis causa. Spongia periori tegumentum, σν sinistrum crus ocrutectum. galea cristatae. Picturam omnem sperno, prae hac descriptione: quam ordine vi deamus. Ait, scuta caelata argento. Iam ergo intellego &disco ad Samnites referenda, quae Artemidorus scribit: Et δε το τ

dam, domus seruantem, miroque obsequentem. Nam msubit, , tectus est. Addit Spongiam pectori tegmen. Ea est, quam in nota feminei sexus, qui gladiatoriam exercebat, vocat Iuvenalis BaltheUm, Avile decus, rerum si coniugis ructio fiat, Baltheus em manicae, crist crur que sinistri Dimissium tegmen. Nam ij versus plane apti de industria ad armaturam Samnitum quam ut nobiliorem, feminae quoniam ita Veneri cum Marte visum feminae, inquam, nobiles adsectabant. Pergit Liuius: sinistrum crus ocriatem . Pisidaliud SagyiticuS-πurisque sinistri Dimidium tegmen ς Post remὁ aleae cristitae. At Iuuenalis, manicae, cristae. Varro: mnme, quas insigniti milites inguileis habere font, in gladiatoribus Samnites. Itaque Pinnirapi, noto illo versii Pinnirapi custos iuuene iuuenesque lanistae, non alij quam qui cum Samnite compositi, quique rapiunt

eius pinnas. Onomasticon vetus Secutores eos facere videtur: Pinnarus,in. quit,sectatores adiatores quodpinnas rapiant. Puto, secutores. In Cicerone tamen Obseruo Prouocatores compo' ni solere cum Samnitibus. Oratione pro Sestio : Ex ergastulis emptos nominibus gladiatoriis omauit, em sertito alios Samnites, aboa Trouocatores fecit. Quamquam obscuri mihi Prouoca tores,nIii si lucem iis dabunt haec Artemidori: G δη et ρω-

90쪽

L I B E R I I. 87κτωρ, , ψγοίπια, λαα ἀν-: id est Probactor autem pulchram quidem ω venuim uxorein significat in sed lubricam ω amoribus deduram. ' Probactorem enim vocare videa- 'Nam atur, quem Cicero Prouocatorem e M in alterutro vox emendanda. Ad Samnites etiam peninere illa Apuleij censeam elib.NI. Torro alium ocreis,futo,galia, ferroque insignem, eb p F - ων glad gorio procedere. Dat enim eorum arma. Nec plura de