장음표시 사용
101쪽
operatio proxima ,δε immediat ex aliqua viventis partes etam resbiten, eique qualitatem sareus e minitiani im- iniere, quae deinde decisa prosequatur, absoliivgenee
tionem, quae est actus remotus , vltimatus tamen, o praecipuus generativae potentiae, si finitur origo viventis a itiem. ιλ.ὰρνιncipio canitincto, 'μπιος--m natura, non duratio .
to tempore vitae , ut nutritio, a qua essentialiter dimie , mis indissolutio vitae, euseparatio Animae a corporo;
eius capacitas oritur eae naturali constitutione ac temper mento viventium, conflato ex qualitatibus, quae agnoscunt contrarium impugnans . Diuiditur in naturalem, Violem tam Haec ex aliquoextrinsectis accidente, seu ex morbo proletate, illa per senectutem fit,in in ipso vivente sumpto prae eis,cum ijs, sine quibus nequit naturaliter consistere, causia habet oriturque tum ex reactione alimenti aduersus alitum , tum ear tione natiui caloris contrahuntidum primigenium, hi stantia enim quae reparatur per nutritionem ex cibo su cessi temporis deficit a persectione substantiae calidae in humida deperditae, atque ita ealore ipso natiuo debilitato, ac mutata dispositione corporis in frigi m .s siccam vita eo tabestit. Idem proportionali quadam ratione animaduertore licet etiam in aliis mistis inanimatis, quae ab extrinioco agente cito corrumpuntur; & via magis naturali, deseonsueta, ab ambiente calido partes subtiliores extrahente, atq; etiam actione unius partis in aliam , sensim putrefiunt x L Viuentia sensititia praeter naturales vegetantium aeuti
tates , etiam sensu pollent, seu facultate vitaliter perceptiua obiecti quae est primaria Anima sensitiuae proprietas . Sen sus autem alii intus latent tali extra apparent. Sensus ea te
ii quinque sunt, visiis, auditus, gustus , odoratus, ad tactuntotidemque interni, nempE sensus communis, inraginatiua, phantasia , aestimatiua , de memoria sensitives organum vi Iba est oculus , ac praeserti miti pilla , cui insidet obiectunia color,in lux , ambae positiva: QualitateS actuatiuae velis :tiuae perspicui, non autem substantialia corpustula. Org numauditu inae innatus obiectwri mnus, qui est qualitas quaedam ex corporum collisione resultans. Olfactus in xistit carunculis papillaribus , et uiue obiectum est odor,qui
non est substantia ipsa vaporis, nalitus odoriseria corpore odorosis transinissa, seu qualitas e conuiustione prima
rvin orta, calido in sicco praedominante.
ε obiectiun sustus est sapor , quipariter est qualitas seeutiis da,
102쪽
ssda, sieue odor, ad coierae seninio hinnidi; organum verblingua, palatum , praeiertim vero linguae acumen in finis palati, quia humidiori,in molliori carne constant. Deiisque obieetum tactus primo quidem , ae praecipue sunt calidum,fiigidum, humidum , di siccuim, deinde etiam aliae qualitates jecundae, quae continum nomine tangibiles dicuntur, c a Philosepho, de Gen. t. 8 sigi datim recensentur . organum autem in quo vis tactiva residet est caro in nerui, qui undique intra carnem immisti,acerebro originem ducunn experimmur nun ἐκ carnem, neruos sentire,si pungantur vel admoueatur ignis ac alioquin id fuit m M nuessarium noxias qualitates dignincendas , a quibus Mere oporteret;
unde etiam tactus quemadmodum singulis membris, ita αomnibus animalibus datus est, non sic alij sensus.1 Sensus interni insident cerebro di initim ex parte obiecti
complectuntur omne sensibile, quidquid scilice sensitum fuit a sensibus externis, a quibus me quibusdam nervis,
ab illis usque ad cerebrum deductis, recipiunt species, in se retinent, A varie componunt. Praeterea vero actus ipsis exteriorum sensuum percipiunt, necnon afiniones quasdam ab externis sensibus non perceptas, valdestamen cum sensatis rualitativiis connexas a mamuis autem ad haec munera obesia non improbabiliter interni sensus realiter multiplicentnm, tamen probabile etiam est, num eumdemque esse sensunia internum,cum sista distinctione rationis; omnes enim intritiorum sensuum actus sunt adeo inter se subordinati,4 eo senex , ac similem tendendi modum obtinent, in idem forin te obiectum ut non irrationabiliter eidem potentiae tribuanis tur. E contra singuli externi sensus realiter inter sedissidene,
quia habent organa, o biecta, ac modum renisendis Ddi.
24 Potentiae Tensitiuae activa simul sunt, lassiuae sunt enim instrumenta,ri facultates concessae ipsi Animae ad vitaliter, seu immanenter perandum, muliopersectiores,quam
vegetatim virtute, aliaeue naturales potentiae os sentire exitio conceptu actionem simul, lassionem inuoluit nam si
mera speciei receptio sensatio foret,in aer in oculus apertus dormientis videret colores Patitur autem sensus tum intrinsece recipiendo nsationes, vitaliter a se elicitas, quς species expresse , in vitalas imagines ac perceptiones obiectorum dicuntur , tum si, cies impressas ab obiecto immissas, quibus mouetur vitiam drterminaturad operandum. Esse Djsilire by orale
103쪽
α autem necessarias ad obiecta percipienda huiusmodi .ecies impressas optime ex oprobatur, quia obiectu sensibile debet mi irrere ad sensationeni, nam potentiari esti intens adhoc vel illud cognoscendum, neque in se emine ter continet omnia praedicata, de formalitates obiectorum, vevaleat sine eorum concursu repraesentare; ab obiecto igitur, de potentia signi debet notitia, Cum ergo obiectunt saepissis ita Maesens, vel improporti niatum ob sitam nimiam a terialitatem, crassitiem, ut immediaia ad cognitione concurrat, quae qualiscunque sit aliquam exposcit eleuatione i materia, excommuni Philosophorum , de Theologorum sensu , idcirco debuit omnino natura communicare obiectis eos scibilibus vim producendi, de immittendi species , quae tanquam vicariae virtutes, semina, dc instrumenta obiectora, vim cognoscendi effectiuε mouerent , ad vitalem obieri ei,
pressionem. xso Eadem veritasin meculo, non in aenigmate, sed elaia nistet neque enim obiecta inspeculis cerni possent, nisi illa ilia haee aliquid transnitterent, quod dum ad oculos spectantiunx reflectitur, visionem causaret Pariter sublatis speciebus nulla afferri poste ratio, cur sublato, vel abscondito obiecto,
visio non subsisteret; quomodo odores, de abes ad tam lomi distantiam percipiantur cur imaginari non possimus
ea, quae exterius nunquam percepimus, e contra optimesima. ginemur e , olim sensu aliquo externo sensata fue-
xii Etiamsi visio fieret rextramissionem radiorum, adhuc negari non possent species, quia radii ab obiecto ad oculum
redeuntes , infici debent aliqua qualitate ab obiecto, quam nos vocamus speciem, si enim immutati redirent, frustra tale iter suscepissent. AbsblutEtamen omnis sensatio fieselam per intus sin ptionem specierum ,- nulla per loralem extramissionem alicuius rei a tensae, in obiectum; nam praeterquamquod omnis huiusmodi ea tramissio, utcunquesexplicetur, ad nihil deseruit, est etiam impossibilis, quia vel e tramittuntur corpuscula, vel aceidentia, si primum sequitur penetratiocorporum , si secundum migratio accidentium de sibiecto in subiectum utroque modo sequitur motus I calea contrarios, directum scilicet, reflexum, ad longissimam distantiam, unico ferEmomento compleri quibus ra
104쪽
immissas, non esse corpora, sed qualitates, nee immitti permotum loralem, sed per contini'tam prodiatione seu ed. moirem, eo modo quo lumen aliurui ει per totum aerei momento diffindi consueuit.,sc Sunt ergo species sensibiles accidentia ad primam qualitatis speciem attinentia suippequae bene di nune , de assiciunt potentiam in ordine in operationem ita conuenienta: Dicunturistentionales similitudines, vel quia intra latitudinementis corpore habent esse quoddam valdhexile , velimitus , quia a natura ordinantur aucognitionen , quae est quet dam antinet attentio, seu intentio, qua in obiectum tendit
Dissit,int ab obiectis, cum medio, ac sensibus, quibus imprisinuntur, diuersam planesianominationem tribuant, ab e , quam subiectis suis qualitates sensatae , seu obiecta prethent, que multoties secundam suam entitatem esse nequeunt in e gem subiecto, utpoth inuicem contraria, bene tamen secumdam suas species.
xsa Nihilominus huiusmodi species eum simpliciter accidemtia corporea sint, utpotesa causis, & subiecto corporeo dependentes, sunt subiective extensae, ac diuisibiles obiectiuὶ tamen , α in repraesentando quendam indivisibilitati m dum sibi vendi e quatentis tota species, α quaelibet eius pars est apta totum obiectum repraesentare: Experimur enim
ex quolibet puncto spatii conjici torum obiectum: Nequi potest dici in quolibet Puncto, seu parte medi penetrari tot xiv s mei, quot paries habet obiectum visumv.S, hoc irse enim infinitum actu admitti deberet. ,, si autem species est in diuisibilis in repraesentando,opor-eetetiam quod indivisibiliter ab obiecto prodeat, tota scilicet a toto,&tota a qualibet obiecti parte, quia illud reprisentat,
a quo procedit Et Vlterius etiam id suadetur, tum quia eo vicitur aliqua pars obiecti in tali distantia, in qua non videtretur, si eum reliquo obiecto continuata non esset Et quo obiectum est maius, de extensius, exvalidius potentiam mouet, quod verificari non P0sset, nisi quaelibet obiecti pars in ei producendi, aliam adiuuaret tum quia otii Simquendo, quando aliqua operatio ab agenteextens incitur, vota a toto, tota a singui,s eius partibus emanat alioquin nihil referret ad modum actionis, quod agens plures, uri Pauciores partes haberet. ei inuti specio amori interni sensus non fiunt immediate ab
105쪽
inlactis exterioribus , sed ab actu sensus externi, qui dum imis mittit speciem sui per neruos senserios ad cerebrum, etiam similitii linent obiecti cuius est reprWentatio, inlinittit. Est porro valde notabile discrimen inter species externitensus ex una parte S interni ex altera , quod illaesulit talis naturae, ut tam in fieri, quam in conseruari pendeant ab obiectis, si1-cut lux a sole, e ecepta dumtaxat specie auditus, quae post mni destructionen , aliquantulum durat Ae vero species iis sus interni utpote perfeAioris in in homine proximilis inteN lectui deseruientis, remanent insensu, etiam sublatis ijs ca sis, a quibus sunt productae xs Praeter species requiruntur ad sensationes onmes tam internas, quam externas spiritus animales , non statuit, ut sinae quaedam vehicula specierum,a sensibus internis,ad externos, sed praesertim ob conditionem naturalem cuiuilibet potentis senutivae, quae ut suas possit Xercere operationes , indigetistiusmodi questibus quibus excitantur sensus, . species, quae sine illis manent quasi sopitae, vME, ut multis experien- iij constat, interriti eorum aditi, omnis vitalia operatio
ιν Sensibile per se , quod nimirum veresterminat achionem L. sensus , rem a philosopho diuiditur in proprium,&comm
ne Proprium est, quod uno tantam sensu percipitur , ut color a vi suci Communes, quod ab omnibus, vel pluribus externis sensibus attingitur Et hoc quintuplex est. Motus scilicet,
quies, numerus, figura, magnitudo Ad haec enim si quae sunt alia commod reduci possunt. Porro sensibile comm ne non sentiturperspeciempropriam, distinctam a specie sese sibilis proprii sed per unam eandemque a se tamen modificatam, eo enim modo imprimit speciem, quo Percipitur, sensibile autem commune non percipitur, nisi ut modificans proprium , neque enim albedo abstracta, sed in concreto ea hae vel iij extensione videtur. 18 Species sensibiles nullatenus percipiuntur a sensu: Ideo enim ab obiectis, immittuntur, ut per eas ipsa sentiantur,novi eas sentiamus loco obiecti, alioquin qu iam illusio es Et neque species est similitudo obiecti . in qua,sed seruialis, & per quam Quidquid enim auditur insonus,quidquid gustatur est sapor species autems i, saporia, nec sonu in sapor est. 19 Sensus per se non fallitur circa proprium sensibile, de re scilicet applicatinii, di omnibus impedivientia sublatia , quia
106쪽
auia direm, de per se primo refertur ad illud, cum quo ecntialatii. Burinium proportivitem habe Potest de ab-sbluta potentia percipi a Desuexterno sensibile aliquod non
realiter praesens, nec existens Siquidem praesentia obiem exterioris ad hoc requiritur , ut species conseruetur in sensu exteriori, Ideo intellectus, tensus internus res absentes percipere possunt, quia earum species in voconsectuari non dependent ab obiectis Potest autem Deus se ibi milusiim di speciem producere, qitantum libuerit conseruare. 16 Tertium ac praestantissimum vivens est quod ration potitur , scilicet nomo , substantialiter conGna ex organica materia, di anima rationali, quae , quiquid semiuauerint nω nulli , est vera hominis ibim forma enim dicitur actus su stantialis ordinatus ad insormandam materiam, cum qua comstituit per se unum, α est prima radix accidentium, operationum propriarum talis compositi, huiusinodi autem est, anima rationalis in homine, etiam qua rationalis est, nequc enim homo est ens per accidens, neque potest assignari aliud radicate principium tot dispositionum, α operationum hominis, nisi aninia rationalis, quae uuamuis ut spiritualis,be-nε tamen potest em ordinata ad actitandam materiam, i qua sensuum ministerio thecies ad intellisendum necessarias
161 qc4brma praeter quamquod est rationis compos, in qua persessione omnes alias anima eaecedit, conuenit tamelia
cum reliquis alibi hoc, quod est simul vegetativa, senibri ibriualiter , hoc est verum , ac vitale principium serma
lis vegetationis, ac sensationis; unde etiam habet homo omnes illas potentia , virtute'; vitales, quas habent caetera viuentia, generativam scilicet, viritiuam , augmentari uania, sensis onmes, tam externos, quam in ternos, appetitum se sitiuum, aliaque potentias organicas. Praeterea vero habet alias sibi proprias memoriam scilicet, intellei hum,& voluntatem, per quas differt ab illis, assimilatur flabitanti j omnino simplicibus,m pur intellectitiis, nempe Angelis, coeo ipsi ad euius similitudinem , α imaginem matutio
esse hominem iactae litera testantur. ab Sequitur ex his Animam rationalem, quidquid aliqui delirauerint, non esse primarum qualitatum harmonicam tem periem, vel quid simile, sed multo excellentiorem substam Ualemque naturam, non dissime, vel angelieae s stantiae
putem, sed dureris, αinserioris assenti ab intelligentiis,
107쪽
ωDeo, non unam numero in omnibus , vel multis, siue simul, siue succesIiu existenti hui; sed pro hominum multiplicitate multiplicem, non mecificε, sed numeria, nequo enim honaines inter se specie di-unt, cum habeant minam
modum intelligendi dependenter a sensibus , de omnes Per generationes uni uocas a primis parentibus descendant.
a63 Est anima rationalis Hibitantialiter simplex, indivisibilis; ae an spiritualis Me, est a materia subiectoque corporeo non dependens, id enim ex propriis eius operationibus sum
mentim me colligitur nam omnia tam corporalia, quam spiritualia , tam uniuersalia, quam singularia percipit, de amar, non trahitur a ,γno materiali, sentibili, sed appetitum sensitiuum contra rationem perpetuo pugnantem, proposito sibi sublimiori bono, nempEhonesto, moderatur, atque ingenita libertate dominatur cunctis alijs rebus , iisque utitur ad suum finem, quod est summum bonum: Haerealia hiniusnodi plaMittineant animum vendicare sibi modum quendam emiadi supra omen, naturam corpoream. M Accedit experimentum quo facile unusquisque dignoscit, ex parte intellectus in voluntatis , se esse omnino eundentia post triginta, vel plures annos, qua lint antea eorumque recordatur quae tunc sibi contigerunt, ac tamen maiori ex pase te variata es collues uti materia non ergo ab hac dependet, vel hac elabente,anima elabitur, sed habe esse indivisibilo, ac per se subsistens , quod proiud a naturali agente non traducitur ex semine, sed immediata creatura Deo simul,ac
a6 Ex animi spiritualitate. eiusdem ingenita immortalitas infertur, quia eum sit independens a materia poterit utique durare separata ab illa quis a tione posita, cum non habeat contrarium a quo deviniatur, naturaliter m nebit inaeternsi: Sic etiam exigente conuenienti prouidentia Iustissimi Des,ut supplicia, proemia, quae saepissime in hac vita merentibus non conseruntur ijsdem post mortem tribuantur. Id ipsum cIamat consensus omnium ferὶ populorum , cinnatus illo appetitus, quem habem Murtinode nomini immortalitate de quieta,&tranquilla vita, seu stilicitate, prae sublatisonisenibus mole1lijs eterniim duret. 265 nimae rationali tres insunt spirituales potentiae realiter
distinctae, nempe intellectus agens intellectus possibilis, de voluntas. huellectis agentis necessitas ex eo colligitur,
quia intellectus nostis possibilis in nere intelligibili est
108쪽
pura potentia, atque ade3 nullam habet sibi inditani speciem intelligibilem, se quamcunque decursu temporis acquirit,
ministerio sensuum, seu phantasmatum , cum ergo iustio di species intelligibiles ariolis phantastitatibus, Note corpo reis,in materialibus produci nequeant , necesse est ponere in anima nostra vim uandam miritualem, cuius officium sit
illestiare , seu complere viminantasinatum, una cum ipsis species in intellectu passibili producendo.
26 Hanc autem vim , quam intellectum agentem dicimus a facultate intelligente , quam intellectum possibilem nuncupamus realiter distingui,ex eo suadetur, quia in omni rerumis
genere aliud est, quod ad agendum praeparatur, aliud quod imo praeparat, velaret in cognitionibus sensitivi ubi obisum sensibile realiter distinguitur a potentia sensitiva, quam immutando per sua speciem, praeparat ad sensatiorem , sed i tellectus possibilis, ut praeparans,in immitas illius sprenitur specie intelligibilis, ergo realiter ab eo distinguitur,4 quem admodum materia prima, quia est pura potetitia, in ordines
ad materiales formas, indiget agente extrinseco, ut eas recipiat, ita intellectus possibilis,qui est pura notentia ad formas interitionales, virtutem amitam:realiter a distinctam ex
26 Praeter species sensibiles, ex eo patet, quia non minus intellectu possibili species inteuigibiles ex eo patet, quia non minus intellect us quam sensus de se est. indisserens ad haec, vel illa obiecta cognostendi, quae ieci votitaliter , nec emii nenter in se continet Necesse est itaque omnem rem quamcumquὸ cognoscimus, congenerare in nobis notitiam sui quia ab utroque notitia paritur, a cognoscente scilicet,in cogitato: unde oportet, aut res ipse cognoscibales, aut formas earum esse inanima , α ideo cum non insintseeundani proprias entitates, inesse debent secundum suas formas intentionales, nem- p species ratione quarum intellectus possibilis a philosopho dicitur locus formarum, intelligendo fieri singula. 16 Hae species remanent in intellectu, etiam post actum ii telligendi, ut suadet tum praeteritorum memoria, tum excellentia intellectus supressensum internum, a quo nihilominus species sensibiles conseruantur : concurrunt effective una cum intellectu ad actumcognoscendi, se habent enim tamquam
simiae in senere intelligibili, ac complent principium proximum, verit sussiciens in omnes sui litares, quae in esse
reperiuntur. Disilia πιν Corale
109쪽
αν Memoria intellectiva, sed vis conseruandi species, Ac atti.ὲ-gesidi obiectum intelligibile ut antea cognitum , realiter ab intellectu possibili non distinguitur,eiuulem enim potentia: est retinete, ac recipere , habere speciem , eademque uti obiectum memoriae continetur sub formali, ad quato intellectus obiecto , qua etiam de causa diuisio intellectus in speculatiuum, Practicum , rationem superiorem, inferiore, non est in facultates realiter distinctas, sed in diuersa muneravnius, eiusdemque potentiae alioquin si actuunt, ac rerum intelligibilium varietas attendi de reinctis infinitum vi tutes intellectivae multiplicarentur ari obiectum Proportionatum, seu motivum intel Iectus nostri
suo praesenti statuest quidditas rei materialis rQqc in sirigi is primo cognostitur,4 deinde a singularibus, uniuerialias
naturae conceptus abstrahitur in primo minus , quam a scommunis , mouente obiecto secundum totum suum poster
hec est quae mouet sensus δε his mediantibus intellectum: obiecture vero simpliciter adaequatum est ens ei, verum vnnuersaliciis sumptum, nihil enim est, quodaliquo modo intelligere non posumus. Quandiu animus manet corpori unitus eius intellectus in operando obtestiue pendeta phantas matibus, adeo ut sensu interno non operante circa aliquod
proportionatum obiectum,o in senino,nihil plan intelligere valeat, ut multis experientijs est manifestum.1 1 Actus intelligendi creatus, species expressa in verbum,unuidemque sunt, quod non est imago obiectitia, neque en in is intelluctus dum intelligit obiectum , contemplatur verbum mentis, tanquam id quod . tamquam minium cognitum ut quilibet in se potest experiri, cd est species. imago sese malis,&id quo intellectus obiectum intelligit,sed est ipsamee formal sexpressio,inrepraesentatio obiecti atqueaaeo non distinguitur ab intellectionecuius est verbum. Quamuis autem sit vera qualitas , non aurem mera actio , quae esse nonis potest nisi terminata, non tamen producitur per actionem distinctam actus quippe intelligendi, cum sit ipsum me texercitiunt intellectualis vitae in actu secundo, dedet esse id quo vivens sermaliter se mouet, sed motus ipse intentionalis.
a 3 Neque vero motus, re vita intentionalis creata praescindere potesta vita physica actionem scilicet.&pastionem inuoluente , sicut praescindit increata , nam Deus est vivens per modum actus secundi, excludentis omnem potentialitatem:
at meatura eatenus vivit, quatenus est potentia, ac principia aptum
110쪽
aptum in se exercere operationes vitales, quae sunt ipsi vitata in actu secutido, hic enini est communis concePrus, quem omnes de vivente creato mirant. unde nec potest intelligi quod vivens creatum actu intentionaliter vivat, nisi quat nus elicit operationemintentionalem, se per illam,
et ri Praeter appetitum sensitiuum cordi in existentem , reliquis animalibus communem , inest homini appetitus rationalis, seu voluntas, ipsi animae inhaerens, quae realiter ab intellectu distinguitur , cum habeat diuersum obiectum formales, actum , ac modum tendendi adaequatum , plane dissesentem ab actu ad aequato intellectui, qui etiam cum silerim. ria naturae intellectualis proprieras, habeatque operationei, multo nobiliorem actu voluntatis, in hac simpliciter , atau te nobilior, licet voluntas secundiam quid excedat, utpoteusormaliter libera, imperans reliquis animae Potentiis, quae ei, vel seruili, vel ciuili modo subiiciuntur. 11 Insiliit voluntati, immo di intellectili , habitus naturales, qui peractus acquisiti, per eosdem intenduntur,in adiuuant potentiam ad eliciendos actus consimiles,eos coefiiciendo non itim potest alio modo saluari magna illa facilitas, de procliuitas, quae usu, ac exercitio ab huiusnodi potentiis acquiritur. Dii tinguntur a speciebus intelligibilibus, nam habitus se tenent ex parte Potentiae, species Q ero ex parte obiecti Nec inter species est illa contrarietas, I incompossibilitas in eodem subiecto, quae in habitibus oppositis apparet. x 6 Anima separata retinet quidem appetitum innatum ad j corpus, cturi sit essentialiter pars complebilis in toto, ad friuod per se primo ordinatur Nihilominus clim ex una parte non appetat, monem perpetuam cun corpore, utpote naturaliter impossibilem Et ex alia, utpote spiritualis, . a ma-
teria undimi suum esse non dependens exigat, etiam post
separationem, a Deo perpetuo conseruariis Status separationis non est ei violentus sed naturalis , non per se primo, sed per se secundo, in quo statu potest naturaliter in organicas operationes exercere , olle scilicet, di intelligere, tum per
fiscies in corpore acquisitas, rumper alias, quas uti natura