장음표시 사용
71쪽
Aturam corpora non eodem semper modo accidentaliter tanti inmutari manifestissimi est,etenim non solam datur mutatio in qu non simpliciter fieri, aut desinere, sed fieri talia , vel desinere esse talia dicantur, ut dum lignum fit calidum , homo fit aeger, vers iras verari etiam metae mutatio, qua simpliciter dicuntur fieri , aut corrumpi, ut in ligni combustione , atque hominis,
equi liorumque viventium, ortu apparet, ubi videmus perire proprietates in operationes praecedentium rerum, dc alias uas succedere. Et quidem cum primo modo dumtaxat i natiuales mutantur, alterari merito dicuntur, cum vero secundo modo,substantialiteri igni aut corrumpi Unde ortim generatio substatialis, prout de facto, & naturaliter exercetur,in ab alteratione distinguitur, definitur ab Aristotele quod sit mutati' iur in 'tum nullo sensiriti remauem , M. ι -- stibiecto Misem,in sensus est, alterationem esse quando ma nente οἱ in composito substantiali, quod appellatur subiectum sensibile, clavi quod fit mutatio tantam in passionibus accidentalibus Generationem vero esse quando non manet
idem subiectum sensibile, quod est substantiale compositum, sedVnum de nouo fit de aliud perit.
aro Latio mutationis 4 conuersionis , semper inuenitur in teneratione substantiali, naturali modo facta, quia agensaturale nunquam inducit formam in materiam, quin pri in miteria praecesserit eiusdem priuatio, re alia substanti iis serim , quae esin desinae, de ita ratione utriusque subiecta mutatur Rursus Omnis oneratio naturaliter fata est tra situs unius ter inini politi ut in ali uin positiuum, unius substantiae in aliam a eo tem co .nmuni subiecto, atque adeo est
conuersio, quae nihil est aliud quam transitus unius rei in aliam seu desitio unius expositione alvi ius ipsi incompossibilis. 37 Nihilominus absolutὸiri simpliciter esse posset generatio, seu productio substantialis a creatione diuersa, absque mutatione,in conuersione; quas proinde ut sic praecise essenti liter non includit, cum tota eius ratio saluetur praecis ii a x hoc
72쪽
hoc, quod sit Oroductio termini substantialis dependenter r
subiecto , ut videre est in prima coelorum, elementorum a productione a Deo tacha. Hac de causa definitio Aristotelica, vel non conuenit generationi secundum suam Metaphysse
eam serinalitatem spectatae, sed statari Plissica, dc prout naturaliter exercetur, vel debet ita exponi , ut dum generatio dicitur mutatio totius in totum &c.non fiat sensus absolutus, quali semper generationi debeat esse adnexa ratio mutationis, conuersionis, ita ut aliter illius conceptus non subsistat,sed voluti conditionatus, ita ut haec sit ratio, Messentia gener tionis, prout ab alteratione disii det, uti ante illam subi ctum inueniatur in acti, seu substantiali aliqua serma actuatum, debeat eam cum Propriis accidentibus deponere, dum nouum compositum generatur. 1 Quando ratio mutaticinio, di conuersionis r ipsa genera tioni adnectitur, non nisi unus actus physic interuenit, qui tamen iuxta dili ersa connotara , diuersas sortitur denominationes Est autem generatio substantialis vera actio a tot praecedenti alteratione, quam naturaliter praesupponit omnino distincta, tum quia nihil potest praesupponere se ipsunnium quia habet diuersum omnino terminum, accidens enim quod est alterationis terminus, toto genere differt a substantia, ad quam generatio terminatur; tum demum quia huius
modi actiones in multis alijs pracificatis penitiis diser
pantat 3 Terminus substantialis generationis est duplex, nam alius est terminus totalis,denominationis, & se habet ut quod, alius est formalia immediatus, , quo Ratio primi termini, neque serinae, neque unioni , sed toti componio conuenit, ne- oue enim bos dicitur generare unionem,uel animam bovinans sed bovem , nam in uniuersum actionem, sic utri pass1ones r hus completis denominative tribuuntur, quae sicut proprie , in per se sunt, ita & fieri, de operari dicuntur Terminus vero sermalis imm diatus, xvi quo esse non potest ipsim compositum , quod secundum se totum immediate non fit, cum nee materia sit generabilis, nec anima rationalis in homini,
sed assipnari debet aliquid in ipso composito, quod formaliter, immediat peractionem generativam attingatur, a quo totum compositum possit denominari genitum id aues
nee materiae, nec formae conuenit, sed unioni dumtaxat, qui proin te dicimus esse terminum formalem generationis, ve
73쪽
mediatδ,&per se primo ordine executionis per peneratrone producitur, ratione cuiu totum ipsum proauci dicitur, etiamsi nihil aliud gignatur, ut Patet in generatione a ominis eiusden i resurectione; dc qua posita implicat non esse
totum Admittimus tanὶς nubrinam iubstantialem esse terminum formalem generationi , si spectetur generatio, non ut
productio compositi est, scd subratione mutationis vel conuersionis , aut eductionis. I ferialis torina eadem omnino actione educitur ξ λ-biecto, eidemque unitur , in placat enim quod per aliquana aestionem educatur torma caiablacto, ci dein armori uniatur, nam educi est fieri inexiitrii ter facti cito in fabiectum non concurrit, nisi ad formana sibi in existentem eam passive sustentando Neque diitii leti terna in miserunt actiones diuersa , quando unus ternamus est ipse modus essendi , quo alius
a causi depender Ex ioc autem non sequitur terminum formale generationi coposita materialis este formam na licet ea de actio producat, torma, unionem no liab t tame quod sit productio copositi quatenuε attingit sormam, sed quatenus attingit unione, ut vel cae O coitat, quia si attingeret formam,
no: attinged unionem, nullatenus diceretur generatio compositi econtra si produccret unionem , non producendo forinniam, adlluc per eam totum compositum e 1Γ t genitum. i s Generatio unius est corrupta alterius, Sese contra concomitanter scilicet causaliter Qe identice, seu denominatiue, sic
prouidente natura mundi perennitati, idque oritur tum ex parte materiae, qua necabique omni sorma consistere potest nec simul duabus subesse , tum ex parte agentis, cuius primarius finis est agere, ac sibi passum assimilare , tum ex parte mimae genitae cum eicius formalis secundarius est reczssus oppositae ornaae. Quamui autem generationem unius semper comitetur corruptio alteriuS, tanquam effectus suam causaria, imo, cum non aliter agςn exPellatinam sormam, quam in trodueendo aliam oppositam , eadem actio quatenus produs tua compositi subsequenti sit generatio, quatenus vero destrue tua praecedenti Scorrueti denominetur nihilominus formaliter valde inter se disterunt generatio, de corruptio;
illa enim est mutatio acquisitiua, seu transitus de non esse, adesse; haec depcrditiua, sc transitus deesse ad non esse , illa est productio , haec desitio form. e substantialis , unde nec est sor- maliter veraci ac positiva actio, quam implicat per se primo
tarmiliari ad noui cis rui , scd est potius desitio actionis, ac
74쪽
cessatio influxus, quo ante abagente res in suo esse eonsertim
batur: sic in aliis praediistis genera , oc comi M.
maliter inter se oppuniuitur. r76 Generationes rerum per se primo intenduntur a natura , utpoth quid valde bonum, per se expetibile,' ad niuersi pulchritudinem directh pertinens; at corruptione , cum ominaliter malum quoddam sint imure ablum Gundatio,
consequenter quatenus sine illis stare non potest generati num vicissitudo, per comparationem ad huiusnod defiactus, O cierum naturalium pulchritudo magis elucescit , a xe adeo quatenus bonitate aliqua velut extrinsec
i 7 ccidentium qum fuerunt in corrupto, aliqua temnent etiam in genito inde in substantiali corruptione nunquam datur resolutio usque ad materiam primam ; nam quantitas, Maliae praeuia dispositiones , quibus materia de se indifferens praeparatur,&disponitur ad nouae sermae seceptionemo debει hac adueniente perire,causa enim in actu,& en et us in actu simul esse debet, ibrma aule,cu recipi no posIit in subiecto indisposito citi aliquo senere causae pendet a dispositionibus ab agente inductis, in o hae secundum plures homi stas, vel harum aliqua est instrumentum , quo principale agenses maeproductionem proximh, dc immediatε attingit. Et certe a surdum per se apparet, naturam in viventium praesertini pr creatione, tanto labore materiam praeparare tanta industria organa corpusculi digerere Peaque varijs, pro partium vari tate, ornare dispositionibus, vitae functionibus maximEadartatis di deinde in ipso generationis instanti quo tandem aliquando tanti conatus finis, ac meta aduenit anima, tot dierum labor perire debet , nouam secum supellectilem aduehente Anima, ac veluti prioadedignante. ιν Praeterea dispositiones quae sunt in materia ante instans generationis, cum non sint inco ripossibiles , sed mali eant cum forma praecedenti non tollunt dispositiones sufficientes ad hoc ut talis sorma conseruetur in materia, ergo in ipso generationis instanti propriori natura coisipleri debet ali ratio per inductionem ultimae dispositionis incompossibilis eum gradu oppositae dispositionis necessario adhoc, ut praecedens sorma in materia conseruetur. Denique ipsum quod neminem fallit, ingenitum lumen intellectus sensuum experiniento edoctum unicuiqὴ dictare videtur, eamdem esse magnitudinem, colorem , cssiti amniam baritidi, ac sicca ,
75쪽
easdemque numero eicatriees , dimensiones, partima terminationes inc in homine , ac in cadauere, dic de alijs.
7 Qui oppositum opinanturiis nituntur findamento,
vicistiniant enim accidentia materialia, tam communia, quam propria recipi in toto composito, quo proinde corrupto , ipsa perire debeant ne migrare cogantur de subiecto in subiectum Sed hoc fundamentum no substitit,nam ea accidentia aquae disponunt materiam ad Armam, hoc ipsis , quod disponunt, non possunt in forma recipi, alioquin in eodem geliere causae materialis et subiectivae forent ea priora si iniit, B posteriora, per consequens neque subieetari immediate, α inhaesiuesin toto composito. Rursus dispositiones rime contrariae, ut calor aquae, recipi non possunt in ipsa forma aquae nullum enim contrarium in se recipit qualitatem sibi oppositam, cum potius eam a se repellat. Praeterea cum materia susticiat ad sustentanda huiusmodi accidentia , ut Patet in homine, cuius quantitas, ac materiales qualitates in fose
mairpor spirituali certε recipi non possunt, frustra multiplicantur alia subiecta.
18 Totum ergo compositum respestu huiusmodi accidentiumaterialium est subiectum solam denominationis, ut quod quatenus quae conueniunt partibus tribuuntur toti praeteresse partem, non inhisionis , viquo, nam quantitas recipitur in materia , cuius Ucoceua proprietas ingenerabilis incorruptibilis non minus, ac ipsa materia, utpote uniuersa iis dispositio ad onities sormas, omniquescontrario carens, reliquae vero qualitates communes sensibiles immediate su lectantur in quantitate, media quantitate in materia, visa tis emcaciter colligitur ex Mysteri Eucharistico , videmus enim species consacratas ita alterari ac si haberent subiectum ex quo nouae qualitates educerentur. hoc autem non potest esse nisi quantim , secus enim quoties illa Meles amittunt, vel aequirunt aliquam qualitatem virtute agentis naturalis qualitas illa independenter ab omni subiecto a naturali agete crearetur, vel redigeretur in nihilum Insuper nisi omnesinae species sint colligatae, unitae in aliquo communii hiem, quod aliud esse non potest, quam quantitas, se habebunt, tamquam scopae dissolutae in ita nulla erit ratio
cur dua motum unius omnia moueantur.
i8 Effectus semel corruptus diuinitus quidem reproducit aritest; nam de sim bilum reineremum fores ιρα- πι -- ν.
76쪽
enim avis potest implicantia Naturaliter tamen nona test idem numero redire,ut suadetium multorum annorsi experientia, unde omnibus estinctis sapietibus perdifficilis via
est mortuorum resurrectio, quam proinde bancti Patres , ut proprium diuinae omnipotentiae opus praedicant, destamen ii quid corruptum naturaliter reproduci posset, maximε esset homo, cuius forma post mortem perseuerat; tum communis omnium genti una conceptus, qui susticiens signum distinctionis inter duas res affirre se arbitrantur , cum ostendunt vitam esse productam post alterius corruptionem, unde inualuit vulgatum philosi,phorum axioma a priuatione ad hinbitum non datur regrestius Ratio huiusmodi naturalis impostibilitatis nequc penitus ex natura causae, neque ex intri seca est echus essentia sumi debet, neque eni in post corruptionemementia effectus est reddita impossibilis, aut extinctaia
intrinseca vis, despotentia caui rum , sed ex lege a Deo se
tuta, satis tamen consermi naturis rerum iam virtus a sarum est virtus fecunda liae non solum unum, sed plures, ac varios potest effictus producere. Quamuis autem ad Deum pertineat decernere quisnam effectus in indiuiduo eroducem dus sit, est tamen vales consentaneum Raecunditata naturae, ut non tribuat influxum ad eundem em istum, sed legem statuat, qua nunquam velit ad eundem effictum producendum bis concurrere sed sit detrerminatus ad nouam semper vel tisobolem cum causis secundis procreandam.
a 8 Alteratio latissimessumpta, ut a substantiali generatione
differt, importat mutationem ad omnem formam accidentalem proprie tamen est motus at qualitatem incla aec alia est perfectiva,alia corruptiua peri zctiua ad qualitates subiectum
perii lites termina ur; at corruptiua alteratio, qua proprijssime res dicuntur alterari, tena eadsilas qualitates dis .
sponentes ad generationem, corruptionem ubs antialem, ad quam suapte natura ordinatur; unde dc finitur motus ad qualitatem sensibilem habentem contrariuΠ3. Utcumques matur alteratio eam dari nemo negabit, qui sensu non careat unde id niti probare superuacuum est. i83 Terminus alterationis est qualitas, cui praeter extensione quam communem habet cum aliis accidentibus materialibus, conuenit tanquam propria, ieculiaris perfectio,esse intensionis capacem, sed magis ac magis pertici in eadem parto subiecti. Fit autem qualitatis intensio, non per producti nem perfectioris qualitatis aut ira deperdita, quod entano
77쪽
tendit ad alterius persectionem illud destruere non debet; necque pet remotionem contrarii, cum intensio sit motus aequi . titilius non per se primo deperditiuus, de multae qualitatea
intendantur , quae contrarium non habennat hoc ipso,quisa qualitas contraria Potest magis, ac minus e epelli, iam non
possit esse simplex in indivisibilis; nequὶ permodum maioris radicationis, utcumque explicetur,quia vel ille modiis ina ne cum priori modo, vel non, sed persectiori aduerum desinit imperfectior si secundam, dici etiam possiet perfectior qualitate adueniente, eraecedentem desinere , utrobseque enim militant eaedem fere dissicultate, si vero primum ergo iam in intensione multiplicantur entitates , α minuit tur in remissione, quod si non putatur absurdum in tuis μdis, cur putetur in gradibus caloris 18. Fit ergo intensio qualitatis per additionem gradu adgradum, remissio vero E contra per detractionem gradus a gra- . ita ut intensio qualitatis ut quaedam latitudo partium i sius quae quo magis multiplicantur in eadem parte sublesii, eh magis qualitas intendatur, sicut qualitatis extensio fit per diffusionem qualitatis in diuersis subiecti partibus . Haec sententia per eipsam videtur satis consermis lumini rationis, de communi existimationi hominum ac praeterea suadetis
experientia, latione, quia dum manus iam calida, iterum admouetur igni, augetur calor, certesnon sentit manuis limi quendam modum caloris, sed vere sentit nouum calorem
non miniis quam sentiret, quando primδ calefacta sile; actio illa, qua ignis intendit calorem, utiquescatinctio estu
non min1s quam esset calefactio, si manus nondum calid fuisset, de ignis adhuc retinet virtutem producendi calorem in manu, non minus, quam habebat antea ergos' hanc actionem verε producitur nouus calor praeterea non potest subiectum fieri lucidum nisi recipiendo entitatem lucis retinnequε potest fieri magis lucidum, nisi recipiendo lucementitatiuε maiorem, sicut enim se habet simpliciter ad simis
plieite , ita magis ad magis . Demum intelligiis in potest, quod alia ratione, quam explicata fiat intensio, pii ea me ablationem uniusmodi,4 siccessionem alterius, quia
ut Dene argumentatur Scotus pro eo instanti,pro quo vir. tus intensa operatur debet existere intensio illa,vi cuius operatur, sed si deberet destrui prior intensio,in alia succedere non posset hoc esse verum, ut patet vitemplo habitus, qui est quo aquatito,irabitus militi innos pro eo instanti e .
78쪽
dem, quo cauat actum, magia intenditur ab eodem actu imper aduersarios, dum magis intenditur Uralitas, depeo situr prior intensio ergo pro illo instanti pro quo habitus intenuis causat actum , non existit illa interuio vi cuius actus causatur, quod tamen est impossibile. 18, Gradus qualitatis intensae non sunt heterogenei,sed --rino inter similes, de Hu sines, namex viis parte, alissimi oluatur unitas qualitatis, res enim diuerta, quate-mis tales, continuari nequeunt,in aegre intelligitur, quod qualitas componatur ex partibus diuersis inuicem favo
dinatis , in ex aliis eodem modo subordinatis mine in infinitum: Ex alia vero parte qualitas bene intendi
potest per gradus homogeneos, plures enim gradus eiusdem qualitatis omnino similes , positi in eadem parte subiecti , optimEeam possunt reddere intensiorem, non modo in se rtim etiam adsensum , si enim qualitas per subiectum aliquod diffusi, etiam nulla iacta propria intensione, per stilam com pressionem ac veluti maiorem partium subiecti approxima tionem maior intensior apparet ad sensum, idem enim ca- lor magis sentitur in serro candenti, quam in flamma. idem rubor in vino puro, quam in diluto cert multo magis siti demoniora gradus qualitatis in eadem parte subiecti ponantur, fiet qualitas intensior ae proinde non solis adsensum sed etiam re ipsa, eamque intensionem facient, quam sensu experimur , nos enim aliam non percipimus, quam qua Dum corpus apparet alio maris orium calidum, . atque adeo frustra heterogenei gradus exigunt . at Alteratio rigorose sv mpta pro motu ad qualitatem sens- bilem disponentem ad generationem ,&corruptionem , non est mutatio instantanea, sed successiua, tum ex parte sibis dii, ius una re post aliam sic. Malteratur, tum ex parte termini, cuius vita pars post aliam successive produeiturὴZalit quippe, quae in alteratione producitur, habet quan impartium latitudinem diuisibilem in infinitum, tam se eundam extensionem, quam secundum intensionem pro ducitur insibis exterib contraria qualitateasino coni, milem suarum partium latitudinem obtinente, cui sibiecto agens extrinsecum non est atque applicatum,ut supponimu3s existentia autem contrarii immo it sim utraneam qualitat introductionem, ut experientia est manifestum. pro eo se ore quo finalteratioestmot continumum
inremiptu'mque enim fit in instantibus intopolatis per mi
79쪽
nima qualitatis, de subiecti , tum quia etiam tempore illo. quod inter unum, Maliud instans mediae agens naturale . est debit applicatim , nec potest ullatenus deternilitari cur, aut quanto tempore quiescere debeat, tum quia non dantistina minima, cum quaelibet pars tam subiecti, quam qualiblatis sit diuisibilis in infinitum , habeatque contrarium. riter in infinitum diuisibile, cuius resitantia no potest pars
qualitatis tota simul induci si dema quisaliter alteratio essee
congeries multarum mutationitin distretarum, non autem unus eontinuatus motus contra sensum qii a relin ima non debemus propter rationes arearentes. 1 3 salitates, de alterationes contrariae naturaliter simul in
eodem subie esse possunt in gradibus remissis, ut patet in
aqua tepida, non tamen in gravibus intensis; hoc est ultra ea
intensionem , quam ex limitatione tum subiecti in reeipiendo, tum agentis,informae in eruiendo, de exigendi qualitates corporeae, ita sibi determinant, ut excedere non valeant,
de quae a philomphis loquendi gratia in octo partes aequales,
quae gradus vocantur distributa est. Quare inter qualitates cotrarias semper expleta erit latitudo octo gradusi,vel ex una situ qualitate,vel partim de una,&partimae alia,no tamen vitra dictam latitudinem cotrariae qualitates si copatiuntur in
eodem subiecto, tum quia experimur,suo magis aqua eate se eo minus frigidam esse,ac proinde quantum caloris inducitur, tantum frigoris recederet,ium quia aliter cessaret ne- ratio, dc corruptio rerum asin quacunque intensione timui
manere possent dispositionescontrariae, immo hoc ipssico trariae non essent, tum demum quia non possent concurrere admistionem , in qua refranm debent 13 De absoluta potentia possunt contrariae aualitates in quacunque intensione simul esse in eodem subie , te possune naturaliter in gradibus remissis, nam maior capacitas eo redi debet in subiecto in ordine ad agens supernaturale,quam sit in ordine ad naturale, nee vlla afferri potest implicantia,
ratione cuius nequeat Deus continuare tuum influxum G siruatiuum ergamumcontraria dum aliud inducitur.
niam autem talis influxus naturaliter cinam deberet, deo non par naturam sed per obedientialem potentiam sibi ctum utramque qualitatem sustentaret . Quod dictum est de contrarijs qualitatibus , idem de alterationibus contrariis dici debet , tota siquidem a monum rePugnantia, oritur ex oppositione retininorrum, cum tenus simul α exedi
80쪽
sexerceri non possint aliae actiones in eodem sub lacto, quate--, simul esse non possunt serinae ad quas terminantur. aue Simile in qualitate, o gradu qualitatisinon potest agereidisimile, tum quia aliter ageret supra suam intensionem , de virtutem, non solum enim deberet producere aliqtiem gradu.sed praeterea addere Praecedentibus, ataue adeo causare cominplexum ex pluribus gradibus quam in se habeat, produeendo unionem intensivam qua furinaliter careret tum quia qua do passum est simile agenti iam praesupponitur habere tu neffectum, quem tale agens producere potest , omne si quidem agens naturale, ni cum talis est naturae,in eo fine agit, ut
assimilae sibi passum, si ergo hoc iam sit simile, non est cutagens laboret amplius, alioquin nunquam terminaretur actio agentis, quantumuis debilis, saltem usque ad octauum gradum , tum demum quia id ipsum experientia constat , qua
videmus duas aquas aequaliter frigidas si inuicem applice tu non se magis infrigidare. sy Hinc autem sequitur Hemmagensvmuocum in se ipsum
ager V. g. aquam calidam ut quatuor non posse ex vi caloris Quem liabet se magis caleiacere, ut enim patet ex rationibus
supra adductis, haec est natura uentis univoci, ut agere de beat in subiecto distincto, ac dissimili Neque obstat id quod in Antiperistas euenire quotidie cernimus, non enim ex eo prouenit, quia idem actione univoca in se ipsum agat, sed aliunde, Proculus explicatione,supponendum est inter corpora naturalia,solere esse permistas aliquas partes assectas disiiiiiiiii incontraria qualitate magis, dominus, quae naturalis ter aptae urit , ut similes cum suis similibus congrege tur dissimilibus, seu contrarijs fugiant, ut multis operientus clarum est. Hoc ergo modo contingere potest intensio qualitatis perant eristasim,quia dum subiectum aliqua qualitate assectum obsidetur a suocontrario, v g. frigidum re Iido, partes calidiores frigido intermixtae,quae sigiunis gidii di quaerunt calidum, exeunt foras ad calidum circumsistens: contra vero Partes frigidiores fugientes ab obsidete calido, dum qi runt locum sibi tutiorem, colliguntur, α ita augetur, ac intenditur 6 is in subiecto. I9 Agens naturale non potest agere inpassum distans,aliquam ei qualitatem imprimendo illi actione consimili agat in m dium, taut tota actio agentis sit continua usque ad passumo sistans,di contigua, seu prora ipsi agenti sicut enim non