장음표시 사용
291쪽
D R MONTI A v s. a II vere societatis regulas, & pro asIecuratione capitalis , & rursus pro assecuratione certi lucri acciapere potest,ab unoquoque iustum quoddam prettium , quod sapientum, & bonorum iudicio reis linquitur,aut,quod in idem redit, pro talibus aso securationibus minus det illis de solito lucro, ita quod remissius lucrum illi accipiant eo, quod ut plurimum accipi solet ut illud minus lucrum loco praetij pro assecuratione tum capitalis,tum certi lucri computetur. Sic etenim iuri, ac iustitiae omnia consonare possunt.
Eua ratione luctificari pote t mons aliis Db interesse mutuet. Cap. IX.
I Lucrum cessans quomodo licitum. et Mons pietatis non opus eri,ut totam pecuniam, quam accipit ab aliis negocio exponat.
3 NAn es in pactum deducendum totum lucrum, quod ex pecunia lFerari potes. suod non in actu est, sed in potentia non es extimandum perinde ac se in actu est. Ex his quae dicta sunt iustificari facile poterit
alterum actionis genus,quod in monte exercetur, dum aliis ad rationem sex & aliquid plus pro centenario mutuat. Nam si mons pecunias r in negocio actu exercet erit locus iusto interesse lucri cessantis,quod sane tunc iustum censetur cuquis quasi inuoluntarie, ut necessitatem patienti R o
292쪽
Occurrat, aut Comodum alteri faciat cogittit quodammodo pecuniam suam, quae in via erat expectati lucri a negocio dimouere .hTunc enim vere
illi lucrum cessat, qui fere inuituscab actuali ne gociatione pecuniam suam diuertit, ut alij operii ferat. Quod si libens, ac volens ultro pecuniam
offerat,& a negocio secernat, eligens potius cer tum lucrum tuto habere, quam incertum ex peiactare, profecto usuram committeret, quandoquidem huic re vera lucrum minime cellat, nullus autem volens damnum pati censetur, &de hoc satis ab ude disputat Caietantis E a. q. 12. ar. 2.1 don autem existimarem totam pecuniam,quam mons accipit negociationi fore exponendan .
PosIet enim mons s quemadmodum &alij negociatores consueuerunt portionem quandam pecuniae asseruare, ob pericula frequentia, quibus 3 mul toties negociatio ipsa sublicitur. Sic etenim& pecunia talis ad eundem finem resertur, atque asseruatur. Sed animaduertant, qui sic pecuniarn alteri mutuant cu interesIe lucri cessentis, ne plus nimio lucrari velint, neue totum lucrum , quod
haberi pullet si pecunia in i pso negocio relinqua
tur cum mutuatario in pactum deducat. Nani quemadmodun D. Th. ceterique grauissimi autores obseruant,& docent, lucrum, quod no duini actu est, potes que multipliciter impediri, non estieque existimandum, perinde ac, si actu esset, cun inter actum, S potentiam magna sit distantia, re iinter os, redo stam multum intersit. Quare iudicio, ac discretione boni prudentisque viri opus est
293쪽
Dt Mos vinus. ' a Ioest ut quantitatem hi lius lucri cessanti,& qua lance diiudicet atque discerrint.
Solutio dubitationis circa praedicta .
mutuat poteri accipere interesse lucri cestatis. possET autem quis subdubitare circa pridicta, quod mons in mutuando, ut dictum est accipiat plusquam iustu sit, eo quod accipit pluo
quam sex pro centenario, dat autem aliis pec nias suas exponentibus quinque pro centenario .
Sed quicquid modo sit de quantitate iusti interesse, an scilicet sex cu tertia parte sit equu, an vero iniquum (hoc enim non est meum pr*senti opere determinare dico,quod dare solum quinque procelenario his,qui secum negociationem inire volunt no est argumentum efficax ad demonstra dum interesse illud ,quod capit, mutuatariis,nepe sex,& tertiae partis esse iniustum,licet de se forte iniustum sit, te quo modo non sero sententia . Ex diuersis nanque causis prouenit, quod moris det tantum quinque,capiat,vero sex,& tertia parx tem. Quod enim minus det, quam capiat, ex eo pedet, qitonia mons capitalis in se periculum s scipit,& vltra hoc assecurat certum lucru,ac propterea iuste minus tribuit. Quod vero plus accipiat,hoc ex iusto interesse,quod patitur lucri res R a sentis
294쪽
, DE MONTIBvs.santis proficisti potest. Si autem quis contenclata tale interesse iustitiam excedere, aliorum hoc sit iudiciu . Ego enim ut dixi, non fero sententia, sed hoc solum dico de doceo,quod si mons pecunias negociationi exponit de in illa exercet, potest sit aliis mutuat modo p rq exposito, petere, dc exigere,& in pactum deducere intereste lucri cessantis, dumodo honestu sit, ac iustiti meta no trasiliat .
Modus quo doctrina data in praxim deeducenda sit. Cap. XI.
I Mons negotiationi pecuni ra exponens magnum commodum Reip. faceret. a Lucrum cessans bonorum virorum arbitrio iudicari debet.
3 Ppraetium quod datur pro capitalis,di certi lucri a securatione. Mons pietatis in aliquibis locis facie mutauit 3 Mons pietatis pauperum oe egentium pecunias negotiationi exponere deberet. 6 Ex lucro quod multi capiunt in monte pietatis auertuntur a negotiatione, non sine νniuersali
Sedes apollica consuenda esset super montium
8 Papa declarat qussunt diuini,et naturalis iuris. VT igitur praxi,atque usui doctrinam pr*habitam applicemus plura per ordine obse uanda sunt. Imprimisque quod pecunia, quam plures
295쪽
asi Da M o N T I B v s. plii res in monte detinent societatis titulo detineatur,& iuste,ac legittime negociationi exponatur. Hinc nanq; prouenit, ut si mons de illa alicui mutuet propter instatem illius necessitatem, licite ab eo interesIe petere dc exigere valeat ob lucru ces. sans,ut dictum est. Pr terea in comunem hoc re ferri posset utilitatem,Tum quod tam ingens phcuniq copia negociationi exposita abundantiam in foro , & cabiis pariter efficeret, ac proinde qui ad cabium capere coguntur longe minore iaci u-ra,atq; dispendiu facient, sicut, & multorum qui ad cambiu dat auaritia frenaretur, qui pecunie caritatem raritatemq; in foro percupiunt, & quod peius est multoties procurant, Tum quia longe maius comodu Reip. esset,li mons huiusmodi pecunia in aliis licitis negociis exerceret, ut in tradacendis mercibus,ex quo qua plurimi pauperes de egentes suas operas pretestare pollen i,S etia in frumetis,& rebus aliis vit* humane necessariis, ut sic pauperum necessitatibus optime prospiceretur. Accedit quoque multoru comoditas,qui cum pecunias tuas per se ipsos negociari minus possent, aut quia nesciunt ut mulieres viduq,id genus,aut quia exiguq sunt,nec etia in bona immobilia conuertere illas valent, si hoc pr exposito modo detinent in monte licite aliquid lucrari poterat, Sc cuminori periculo,aut suspitione fraudis,& doli,ex A quo potestate publica huiusmodi negociatio exerceretur. Insuper iusto sanoque iudicio prudetixi, atq; bonorum inspiciendu estet, atq; librandum, qua tu reuera esse debet tale interelle lucri cessan
296쪽
xcx DE MONTIBUS. tis,quod licite mons exigere potest ab his,quibiis mutuatin si pr dictu, nepe sex,& tertia pars pro
centenario nimiu est, attendetes seper, N prq ocitiis habentes doctrina preliabita D. Th. atque alio-rii, ne in pactu deducatur totu illud, qd ex tali pecunia lucrari quis poterat, si in ipso negoci ope mansi flet, cu lucrum illud adhuc incertu, fortalitumque, quodq; multipliciter impediri pol, non ex equo celeri habeat, cu certo, liquido, & securo, ut supe monitum est, sed in hoc discretione, iudicio opus est sapientu,& proborum. Tertio laco,qodem pariq; colitio, rectoq; sapientu iudicio obseruandu est,atq; diiudicandu , quod ira sit iustu,atq; legitii mii pretium, quod pro allecura ita
capitali, ev certo lucro certifica io mons acciperei pol ab his, qui in eo pecunias deponunt, alioqui si iusto prettio huiusmodi assecuratio non fit, disficile,ne dica impossibile videbitur ab usure vitio. eximere hos, qui pecunias ibi detinent, accipierido aliquid saluo capitali. Et quoniam mos iste a
prim qua sua institutione pro pauperum comodo erectus fuit, unde ob hoc pietatis sibi nomen vindicauit, licet postmodu tractu temporis, ob varia accidentia forma, faciemq; in aliquibus locis mutauerit, cu & depositarius, & negociatorius,atq;etiaTeneratilius effectus sit, ac proinde non potest:
dici amplius mons pietatis, nisi quo ad illa pecuniae summa, quq pauperum comodo, atque usui deputatur,&in hoc etia capitula,& leges in Concilio Lateran.& per Leonem X. sancit q no omnes seruantur,ut tamen a pietatis officio in cqteris no
297쪽
poenitus abstrahatur,& pietatis speciem nonnulla retineat. Statuendum esset, ne omnium indifferenter pecunias in huiusmodi societatem admi a teret, sed pauperit,atq; indigentium,qui neq; negociationi incubere valent, neq; apoteca aperire, aut in bona immobilia cduertere, eo quod exigua est pecunia. Hoc aute non dico, ut damnem illos, qui cum pauperes no sint, sed diuites magnas in eo pecunias detinent, si supradicta negociationis forma recte seruetur, sed hoc affirmo, quod si pauper u pecuni S lotu acciperentur, maiore quandam pietatis speciem p rq se ferret mons iste cuius pietatis intuitu fuit primo institutus. Et quanquamaior pecuniq su mina in monte exposita maiori commodo, atq; emolumento ipsi monti foret,acc proinde ipsi Rei p. eo quod lucru ingentius ellet,
atq; auctius, attamen ex alia parte detrimentum
afleret non modicum, quandoquide plurimi tali certo lucro ille isti mercatura de ererent,ac negociandi industria no absque ciuitatum, prouinciam
xumq; dano,& in comodo, que in his indus tiosis
contractationibus, ela negociis vita traducere solent. Ellet proinde,ad omnia scandala tollenda,evZ conscientit stimulos euellendos in hoc sedes apostolica cosulenda,& huius contractationis faciendt consensus ab illa habendus,ut tali suprema autoritate cofirmatus securius huiusmodi moles cosisterent. Quemadmodum enim ab apostolica lede emanarunt constitutiones super rei ormatione censuum,ela cabiorum, ita pariter in hoc negocio ab cadem determinatio aliqua esset expectanda .
298쪽
16 D E MONTI Bus. Nam licet ea quae sunt diuini naturalisque iuris dispe sationem non admittant, possunt tamen per papam declarari tam ea, que sunt iuris diuini, quam illa, quae ad ius naturae attinent.
Cui facienda ect restitutio ab his qui usu
ram a monte receperunt. 6ap. XIL
I Si usura accepta es de pecunia tua pauperibus in monte deseruit, reddenda est monti , ct G
mino montis. a In aliquo tamen casu non esset reddenda Domino montis .
3 Si clura es accepta ex pecunia deposita, aut de ea qua per usuram extorta es deponentibus es restituendum, di his, a quibus Uurae extortae afuerunt. Ter Uuram non transfertur dominium.
3 Si accepta fuit Uura depecunia,quae ex iugio lucro prouenit debet monti restitui. 5 Moralis doctrina reoicit ea , quae ut in pluribus contingere possunt. ura d monte accepta undecunque pecunia extortae fuerit moti tuta conscietia restitui potes. 38 Si Dominus montis Uuram exerceret non esset illi Dcienda restitutio.T P E R E s T modo tractare, cui nam faciendae sit restitutio ab his qui usura a monte receperunt , de illis loquor, qui non inuite, sed sponte moti pecuniam tradiderunt, & singulis quibusq;
299쪽
DE MONTI Bus. a cI annis quinque pro celenario recipiunt. Non enim
facile est hoc intelligere, propterea quod in huius. modi monte multiplex pecunia promiscua,& co- fusa reperitur,quq sane distinguenda esset, si huius dubij resolutio vera esse debet. Aut enim usura ibia accepta esset de illa portione, quae pauperibus inseruit,illisq; mutuo datur,& huiusmodi monti, i seu principi,aut Reip. regulariter est restituenda , eo quod iusto dominij titulo possident, aut si d miniu est pauperum (quod magis puto cosormiter ad superius dicta, attamen custodia est Reip. vel principis, & consequens illis est restituenda . a Dictum aut fuit regulariter quia in casu,quo pauperes grauarentur, & fenus exerceretur non esset domino montis restituenda,quia hoc esset contra charitate,& contra iustitia, sed aut esset coseruanda pecunia illa usque ad tempus boni usus, dc in morte filiis,tanqua depositariis illius restitutio comittenda,aut deposito tradenda est hospitali, seu Monasterio,vt tepore ex pectatq iustitit restituant, aut forte pauperibus restituendum est, sic enim demoti quodammodo restituitur, atq; hoc episcopi iudicio, si pecunia est magni mometi,aut parochi, si est parui ponderis,intercedente scriptura ne C tingat iterato fieri restitutione,si montis dominus vel administrator pinite tia ductus restituere velitis Si vero usura illa accepta fuit ex pecunia deposita,aut de ea quq per usura extorta est illis, qui d posuerunt restituenda est, de , quibus usuret extorit fuerunt. Nam dominiti sortis principalis manet apud depositarios, lucru vero usurarium illorum est
300쪽
. est a quibus per usuram no tranaseratur domi niti. Neque est incertus dominus, Nam in codicibus
membranis montis, repetiuntur nomina illotum,
qui pecuniam deposuerunt, ct illoru pariter, subbus stibus uris nimia s nitituatiat. Aut pollet heri restitutio monti,tanquam iusto titulo possidenti, licet non sit domi nubi si valem pecuniam restitueret his, quibus debetur. Quod ii non restituat,sed potius deridet lic restituendes, in tali casu non potest dari pauperibus, quia certus dominus aliqua-do inueniri poterit, cui restitutio facienda est, sed conseruari debet meliori tempore restituenda, vel apud locum pust deponenda, vel illis qui patuitur iniuste in teiellea monte de consilio episcopi da das est. Si autem accepta fuit usura de pecunia, lus ex iusto lucro prouenit, debet naonti restitui, ut mos illis, qui inuite deposueristi intereste s oluere queat. Verum haec nimis exquisite dicta videmur, quae licet in se cosiderata probabilia valde sint,& rationi satis consona , dissicilia tamen sunt, ut in praxim deducantur. At moralis doctrina id respiceie de- bet,quod ut in pluribus,& commode feri potest . Quapropter crediderim ego absque tot distinctionibus, ut tuta conscientia Domino montis restitutio fieri possit undecunque usuraria pecunia extorta fuerit. Nam restitutio illi facienda est, a quo acceptum fuit. Et licet mons senus exerceat, non propterea fit nec contra iustitia, neque contra charitatem .si illi restitutio fiat. Non quidem contra iustitiam. Nam ipse princeps,qui est dominus, aut custos montis non propterea fit impotens ad restituendum