De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

241쪽

V A R I O L A E. et 39l huic morbo opportuna magis, - ipsa demum i inficiendorum praeparatio g. 337. ), insertast hominibus variolas mitiores interdum produ- icent i sed urgente malignioris epidemiae peri-iculo, tum adulti, tum Senes, gravidμ non .l minus mulieres, quam valetudinarii, ac mor-l bo chronico detenti homines, sine qua vivi fere, aut cum brevi saltem ad morbum eptat imi cum praeparatione , inoculationis Se experit mento submiserunt; ac saepe ex eadem variollas, quas vel sanissimis epidemia mal in As inferebat, retulerunt ben uas. In ipso hinc vult nusculo, quo virus idem suscipitur , ac in mo-

do, quo natura hoc ad i ud evolvit, ab eo, quo cute integra, per pulmonum stomachique vias, susceptum digerit virus, diverso, beni-ggnitatis maioris beneficium nobis quidem latere, nec tamen ideo ex cognitis naturae legibus, explicari posse videtur Non tamen ideo vel ex insertis variolis ιe- mgna semper praedici aegritudo potest; h. c' mortis hinc inde vel ex illis ipsis insecutae exempla desunt. Sed nec ipsi quid in in ocula itionis adversarii maiorem longe ex naturβlib ἔ,

quam

242쪽

2 4 o V A I. O L A g . quam ex insertis variolis mortalitatem diff-ientur: ac si certas forte familias funus unum aut alterum ex istis, rariori certe, absterruit infortunio; ipsa tamen Bespublica, ex capto in m is experimento, insignem omnino hac ex operatione fructum percepit. Saepius hinc, cum a nobis parentes, num proli inserere va- violas conveniret, quaesi vissent, consilium quidem inserendi non dedimus; sed propriis hunc morbum filiis inseruimus, et exemplo non minus, quam Verbi S, I foficuam Reipublicae, licet omni periculo non Semper immunem, matrum licet voto non ubique respondentem , Operationem laudavimus.

Nec idcirco sine quovis legum imperio hanc ipsam in civitatibus, quo lubet loco ac tempore, exercendam es Se docet ratio, ac continuata in alios per inoculationem insectionis pericula abunde docent. Ipsa variolarum in oculatio , quae modo cuivis fere genti diverso instituitur, optime lamen recenti vel saltem non corrupta, aut ni mis vetusta pustularum maturarum, ac laete

benigneque florentium materia suscipitur. Si

243쪽

V A RIOLAE.iemporis ac subiecti pro hoc morbo eligendi

concedatur occasio, iunc verno imprimis, ac autumnali tempore , in personis alio morbo nequaquam affectis instituenda est opera io. Infantiae periodus, si forte primum a nativitate mensem, dentitionisque epocham excipiamus , opportunius huic operi temporis momentum offert . Pubertatis in utroque sexu terminum , menstruationis, graviditatis, ac puerperii statum, prudenter e vitamus; atque his demum in subjectis praeparatione , ut vocant, nulla Indi gemus; nec in victu mutatio, quae toties Sa lutem disturbat, nisi paucis ante eruptionem

diebus, major facienda erit. Qui ob piaesentis

alterius morbi incommoda, ob plet horam, Ver mes, imi Ventris saburras, ob cachecticum forte habitum , debilitatem , laxitatem, rigidita tem nimiam etc., praeparatione indigent, hi Sopportuna cuivis ex istis auxilia mature omeruntur. Sub periculosae epidemiae ingressu Paucissimae locum exceptiones invcnient. Sub ipso vero inoculationis opere naturalis

vel spontaneae infectionis, quamvis id tanti ab aliis non factum sit, fugiatur nihil Omitati

III,

244쪽

241 U ARIO IAE. oecasio. Cuspide hinc lanceolae aut acus , vel, sub puris recentis defectu, filo molli Lelaneo, aut Seric Co Su Scepi a Variolarum mat

ries ad brachium, melius utrunque , quo loco in aliis fonticuli ponuntur, - aut ad manu&:, pollicem inter digitumque indicem, sub epi dei mide introducitur; ac, Sine subiectae cubis laesione, cum impoSito culiculae digito, vollanceola, vel acus probe abstergitur, aut situs sub illa per nychthemerum firmatur. Nec en plastra , nec fasciae tam insonti vulnusculo imia poni merentur ; nec pinguia sine damno vesqua vis a cute seruntur. Qui vesicante epide r- ni idem elevant, aut incisae silum cuti imponunt; hi, oborta, ut solet, his in locis phlogosi, an ex suscepto Variolarum viru, an excutis laesae ac irritatae effectu haec fiat, ignorant; ac majorem ulceribus hac in parte non

nunquam futuris occasionem largiuntur . Nec

etenim amplior hunc ad locum suppuratio , variolarum facile quid detrahit vehementiae aut numero, vel tali S, ut rite procedant, requiritur excretio. Frigida lavare partem, qua virus sepultum haeret, aut inutile, aut in te dum

245쪽

VARIOLAE. 2ψῖdum damnosum dicimus; sed subsequenti sortiori hoc in loco phlogosi, eandem cum fructu imponimus .

Multiplex quidem ad plagam , cui virus

commissum e St , signor Gm apparatus obServa tur: sed communis istorum decursus, si modo contagium, quod non ubique contingit, suscipitur, breviter hic exponendus est. In generequiritior fere hic inserti veneni cernuntur. Primi m, quo Sine manifesta ad locum inoeulationis irritatione sepultum jacet, ac Medi cum futurae actionis incertum esse sinit, Venenum; Secundum, cum localis in parte illa se predit irritatio, ac exentum Operationi, probabilem jam reddit; tertium, quo tot tam jam

. corporis Sy Sten a in conseia Sum vocatur, a C tu'

vasioni . 337. com p. et periodus; quarium, quoci interdum decsse observatur, quo variola ad partem a vulnere distantem pror Lmpit . . lam altera post peractam in Oculationem die, rubrorum vestigia punctorum , mox vero ma cula dilute rubra, aut subf. ava, in multis con 'spiciunt Vr ; in aliis , post plures modo di haec ipsa con parent.

246쪽

- VARIOLA L. Tertia , circa locum affectum pruritus, lavistensio, ac durities. occurritia Quarta sere die, rubedo, pruritus, ac duritieu augentur, minimaeque, nec oculo nudo detegendae vesiculae, Variolarum matrum rudimenta, hoc loco comparent.

Quinta, in multis vero tardiori die, PIurium

iam nustularum acervuS, ambitu rubro ampliori cinctus, elevatur aexillae, veI et ingui nae dosent, Iassi sudo , oste opus dolor, horripilatio, cuὶ caloc intercurrit, facie v color nunctoSeus , nunci Pallescens, cephalaIgia , vertigo mo ositas, anore lae, Ut cibi deSiderium, ac brevis et insesitae hilaritas, Succeduntia Die sexta, axillae dolor continuat, ata brachii sub mota aeugetur symphae tenui, Ita P stulae maiori, nasone rubro circumsepy , Ru

getur, Plures acuminatae, az supia cu atae , cum ardore ac prurita e Surgunt Papu

seeior oriς ac sordes ast Iinguam produntue iurbaniue oculi; ad vesperas horripilaz, alternant, ac in nere M

247쪽

V A R I O L A E. . a. 3 sitas increscit, clolores abdominis, lumborum,

hinc inde sentiuntur ; vacillant pedes, nec auram petere liberiorem aegrotantes desiderant . Septima , increscunt magis ac spissescente materia molliter iurgere incipiunt majores v : siculae; rubor easdem ambien S augesur, , aque distusus apparet. Ad VCSperas cepha tam a . thoiripilario , calor auctus, Somnolentia bi pulsuum frequentia occurrunt. Octavu, febris sympto mala, ad noctem 5 rmnolentia, inquietudo, calor increscunt; pa vores sub somno , Stridor dentium , na sua , epiga strii dolor accedunt- Purulentus jam hu-rmor vesiculas distendit. Die nona , augetur febris; nauseae, Vomitu ritio, lassitudo ac somnolentia continuant. Interdum nunc oculorum distorsiones, ire mores, convulsio occurrunt; vel anxietas, palpitatio cordis, aut siccitas faucium ac dolor accusan

tur.

Decima vero, ac tindecima fere die, subinde

t lardius, variolae, nisi paucae illae, quae ad

248쪽

a 4 6 V A R I O L A E. rumque perpaucae, Sed verae, et ex quibus aliis communicari contagium non minus, quam a naturalibus potest, - interdum tamen plures, rarius copiosissimae, ac rarissimo certe in casu , ob rationes non ubique manifestas, sat alignae prorumpunt; atque, pro hac ipsa rerum disterentia, febris plerumque nunc sedatur, aut plurimum mitescit, ac singula nunc

modo, quo dictum est g. 337. ), maturaiionis, ac Suppurationis sub stadio decurrunt. Magna sic apud plures symplo malum diversitas occurrit: atque febris aut fere nulla, aut pauca, aut Sat violens eruptionem praecedit. ac diversam, ut in naturalibus variolis, naturam, Vix tamen non ubique benignam, aSsumit .

Sub iam felici igitur rerum successu, praeter Rurae purioris, siccioris, ac frigidiusculae, jam Commendata satis ag. ) beneficia, debi-1umque in victu regimen, alio aegrotantes Vis indigent consilio: ac tempore eodem, quo alii, hoc a Viru inopinate, ac epidemico furore infecti, dira cum morte luctantur; mediis illi lusibus, vix lectulo interdiu adstricti, ac

Sine

249쪽

ν A n I O 2 E. 2ψ7 ine venustalis plerumque iactura, hanc pestem laeti absolvunt, Si gravior sorte mortus Inoculationem sequatur, iisdem hic, quac pro naturali variola tradidimus, praeceptis, ac, pro varia subiecti febrisque indole, aliter aliterque tractanduS erit.

250쪽

OBD. II. GEN. III.

g. 343. D iversam longe a variolis I. 328. ,

ac male quondam in Scholis cum iisdem confusam, Morbilli aegritudinem sistunt. Eandem fere haec ipsa cum illis in Europa aetatem, eandemque fere descriptionis ab Arabibus originem agnoscit. Nec minus hoc exanthema, ac illud, communem Mortalibus, sed unica forte minus, quam Variolae, invasione contentum, nec tamen ideo redeuntem iam facile, morbum nobis exhibet. Infantes quoque, variolarum ad instar, frequentius quam adultos, morbilli corripiunt: sed nec istis, nec senectuti parcunt; ac rarius sporadice, vix non ubique epidemice , vel quovis anni tempore, hiemis tamen sub s- ne frequentius, contagioso afflatu in populos dominantur. Sub eadem, qua variolae grasSantur. constitutione, morbilli subinde comparent, aut illas praecedunt, Sequuntur; aut eundem