장음표시 사용
11쪽
Gratii, eis cum amicis instituta consideratio. Rem paucis propono Iacobus Honoratus Durandus , qui postea Graeci in Stiri a Philosophiam uis. in Mathemata professus est, eo quo dixi, Anno exhibuit mini Lo-s - - nij, quod ipse primus, quod clam , aliud agens deprehenderatacus magneticae arcanum cum enim ad latros ferreos fenestrae cuiuspiam atque ad imam fenestrae basim cui Perticae clatrorum insistebant accessisset horam ex umbra Solis obteruaturus acus magnetica Horologi polum Australem stantibus ferreis perticis obuertit quod merito mirabatur; nam gladii& cultri ferrum ac chali-bes omnes passim rapiunt polum Borealem. Sed quod stupebat hoc erat fugiente Sole ad occasum . desinebat ima basis fenestrae illus rari itaque conscenso scabello erexit se ad supremum fenestraepostem , cumque vicinius , quam oporteret ad ferrum accessisset ecce acum rursus a ferro erecto raptam rapuit autem non ut prius Australem polum . sed Borealem. Ex quo tunc quidem conclusit, Ferramenta perticalia diu conmentia erecta , per continuam in eodem
situ satioxem aequirere magnetismum suprema quidem extremitate Borealem, ima very Uralem. obse rumi S. Hoc accepto lumine adhibui ad experimentum perticas ser--Σ , . . eas, quae nunquam fuerant stationariae, nec inueteratae situs diutur semis nitate, sed obuias etiam recenter a fornacibus egressas: ac illis ad r-sium lingulam magneticam applicatis , didici quamcunque extremita c. tem perticae terreae quae ad horizontem acus esset perpendicularis, ad acum admouerem, si pertica tota Vra acus horiZontem eminebat semper polum Australem acus si vero pertica infra horizontem acus deprimebatur, semper Borealem polum ad perticam trahi. Ex quo experimento sic conclusi terramentasupra horiuntem acus magneticae erecta assiciunt adse Australem acus extremitatem. δε- pressa autem infra eundem boriuntem Torealem. Et quidem etsi eadem utrobique perticae extremitas admouentur. p.riua1 Excussi deinde ex peruetusta turri cuiusdam arcis ferreas duas
zz. A perticas , latitudinis bidigitalis in dimidio minus profund:is . quae
iis , a centenis aliquot annis facile constiterant erectae in excubijs alteram aequis duarum vinarum, alteram unius dumtaxat constiterant autem in I eadem fenestra Admoui primum minorem ad consistentem acum; bUz. ct ecce experior eadem quae illae essiciebant, quae nunquam stete- At Missi rant, quodcunque extremunt perticae sutaeque consistentis apnli - carem. Tum ego mecum ergone falsum sit, consistentes diu eris
12쪽
DE sTu MAR uereas perticas contrahere magneticam verticitatem Idmoueo ergo alteram longiorem bivinarem, ex eadem fenestra effracstam inexperior alia omnia id nimirum, quod concluserat Durandus, veri L simum esse , supremum pertitae obtinere vim trahendi polum Borealemaeus Limum er , Australem. Et iterum admota pertica breuiore, priora quidem experimenta intueor; sed dum attentius motum acus contemplor segnitiem quandam raptus aduerto ut contrarios motus daret illis , quos exigebant verticitates stando acquisitae xvi debar cuiasi luetam intueri in acu . viri tractioni obediret, an illi quam dabat situs extemporaneu eleuatus aut depressus ferri supra aut infra acuma an illi quam acquisierat ferri extrema ex situ diuturno stationario Io. Quomodo autem ferrum ex situ erecto habitualiteri constanter per immanentem qualitatem amari possit citra contactum ex sola statione moros . explicari forsan potest alio magnetico experimento quod mihi acci)i nil tale suspicanti, nouissimum. Expertus enim sum acum magneticam in uertere verticitatem, si polus acus magneticae contrario polo magnetis sine magnetis contactu, etiam interposito asserculo opponatur intra sphaeram activitatis
magneticae Atque hoc modo acus magneticas horologio solari, fra μ& similibus directorijs, hinc metallino osse aut ligneo lundo in mis una. de vitro circumseptas, ad libitum admoto magnete imbuo qua O- μlo constanti verticitate: etsi enim polus Borealis acuum sugiatio talum Borealem magnetis si tamen hunc caute admoueas ad illum, --- per rectam acus lineam accedendo, stabit, Laccedente polossio Θεηθ'
reali ad polum Borealem hunc non fugabit sed trahet wad se in- 2:
clinabit habita autem illa inclinatione poli Borealis acus ad polum Borealem magnetis si eodem modo polum Australem acus ad polum Australem magnetis inclinari feceris in in inclinatione seruaueris vel permodicam morulam, iam citra magnetis contactum& ai Trictum, contraria verticitate acum imbuisti quam simili modo tolles aliamq; substitues ad libitum, quoties allubescet solo magnetis superno aut inferno ductu aut reductu. lento tamen&, ut dixi, moroso Atque haec acus verticandi ratio securissima est . quoniam ορ-a Wphvsicus afflictus dolosus est. Itaque aut ille, quem dixi morosus amatus aut solus contactus est adhibendus, sine a Trictu, quia itus
reditus ille mutat verticitatem acuum: nam magnes parte Boreali
Contactus, dat verticitatem Australem acui quod si a Trictu teti
13쪽
geris partem Australem magnetis perdis priorem verticitatem Australemi indis Borealem. II. His suppositis, ut ad rem quam volo veniamus dico tramque experientiam erectarum perticarum ferri alio modo se habituram in regionibus Australis eleuationis Polaris . quam in his Borealibus nimirum terramenta perticalia diu consistentia erecta in Regionibus Uralis Eleuationis per continuam in eodem stus aliisnem Ocquirere magnetismum huismodi visuprema quidem extremitate Au-sralem, ima verὸ Borealem polum referant. Et loquendo de qualibet alia ferrea perticari Dic : Ferramenta perticalia quaecunque . supra Horiuntem acus magneticae erecta in Regionibus Auctralis eleuatιonis Toli adiciunt ad se Borealem acus extremitatem depres autem infra eundem Hori ntem Uralem. Viderint ergo aequatorem transnauigantes an speculatio intra priuato parietes habita conueniat experientiae eorum xveritati. Interim quia non licuit cum nullio Veritatis indagandae causa tam procul nauigare , sola me pasco speculatione. I 2. Sic enim mecum ratiocinor: Terra nostra uniuersat cάlum.& quidquid caelo continetur magnus est , sed verissimus, Magnes magnetismum tamen praecipuum . de quo hic agimus exercet in ferrum , materias ferro amnes Magnetismum autem istum exercet iuxta lineam quandam directionis , quae est axis mundi B. Ferramenta ergo ' his homogene , quae aliquando siue a condito orbes, siue ut ciuilis iuris terminis utar ab immemorabili tempore stuaxis Assi aut illi astinem obtinuerunt, praescripserunt, xius obtinuerunt ad talem situm retinendum maturales, inquam ius , quo Natura uniuersa in se inuicem agendo ferrum imbuiti habituali insita assectione dotauit ut non tantum se in tali situ quando potest. compora at sed etiam more magnetum leuiora alia Ferramenta Scpraesertim equi librantes acus ad talem situm trahatd alliciat. Ferramenta
14쪽
DE sT MARI Tramenta autem , quae talem physicum habitum permanentem non contraxerunt ex diuturna statione, quando tamen sunt in tali stucrecto versus polos A aut B contrahunt vim , ut ita loquar, transeuntem priori similem, quae tam diu nanet quam diu sunt in tali situ & mutato situ mutant aetiuitatem, eo quod qualitas nondum
in illis sit radicata seu habituata. I 3. Sic etiam speculum metallinum ustiuum duobus modisso θ it test calefacere, actione habituali ut ita loquar, quando ipsum spe z. 25. culum in se ignite est calidum d actione transeunte quando dato rem alienum Solis aut ignis suscipitin ipso manente frigido cale is 'μfacit alia extra seposita perienexionem transmittendo activitatem solis a se in alia obiecta. Iq. Imaginemur ergo axem ortas AB. esse solidum serrum; Ho PG
rizontem autem esseCD sitque BD. Hemisphaerium eleuationis his ori ab
poli Borealis; CAD. vero Hemisphaerium eleuationis poli Australis πιμημε Axis itaque AB, statione sua immota regit naturam magnetis LACUS mim magnetica EF ad .ixem magnetis applicata habet situm axi istima L parallelum aut potius in ipso se axe constituit 'polum Borealem Fproxime ponit ad Boream Australem autem E proxime ad Austrum, ergo si BG. cogitetur esse ferrea pertica pars G remotissima a polo Boreali collocabit penes se polum Australem acus E utpote etiam remotissimum a Borea. Et haec est causa , quare ferramenta GB, supra horirontem Hemisphaeri Borealis infima parte sui , trahant ad se polum Australem sue habitualiter trahant sue transeunter. accommodant enim se axi mundi quem pertica erecta repraesentat physice. I . Contraria ex eodem principio debent contingere in Hemis C. urar 'phaerio Australi , quamuis proprie nihil contrari contingat nisi in apparentia lacus enim HI eodem modo polum suum I, obvertit -- Boreae sed ferramentum supra Horietontem D. erectum situ AK. se, aut alia quacunque erectione sequanquam erectio ad eleuationem axeos potentissima esto extremitate sua infima X. id est a polo A, ρ. remotissima trahit polum I. Borealem acus , id est extremitatem acus ab Austro remotissimam ; nam pertica ferrea etiam ibi non hori Ton taliter locata axem mundi agit.i6. Quod si quis ferrum G ponat remotius a polo Boreali, quam sit acus EF id est si ponat infra Hori7ontem acus EF trahetur polus Borealis F, ab extremitate ferri propinquiore polo resili, sicut
15쪽
Mut extremitas , trahit extremitatem Borealem I. Ostendimus ergo ratiocinando in Hemisphaerio Australi diuersam acus tractio. nem necessario futuram quam in Boreali sentiamus, ex natura magni magnetismi totius Mundi. M. ., IT. Ex quibus Omnibus hactenus di istis concludo , orsa mutilenosiodi in futurum nautis Problema, nimirum : Posse ex acus nautici motibω .... Dc ,'sci, o nauigando Lineam AEquinomaum simus praetergress eri- ὰ ag gencso nimirum penes acum perticam ferream quo longiorem , eo νη--i essicaciorem ad opeiationem Lobseruando an Australem acus ex- tremitatem ad se trahat, an Borealem ii enim Australem , adhuc versabimur sub eleuatione Boreali sin autem Borealem transit neam sub Australi versabimur. Sin autem tractio hallucinetur sagno erit in ipsa adhuc Linea haerere navim, quo modo similis acuum hallucinatio blet euenire quando pertica ferrea dimidio sui infra acus Horizontem deprimitur dimidio eleuatur. Et sicut n. 9 similem hallucinationem attuli in ferro stationario. I 8. Et hic quidem meus hac de re discursus videtur placuisse Athanasio Kirchero viro in Magneticis multum versato cui AnnoμI639. Februari i9. mittebam illum censurandum. Fum ex me perilitteras humanissime quaestitisset, num aliquas circa magnetem Κaberem obseruationes , antequam opus illud suum laudatissimu me uulgaret Videtur tamen displicuisse quod de Magnetica corpo rum totius uniuersi dispositione in jsdem litteris subiungebam, quod quia puto in hanc rem facere hic subnecto I9. Dico enim ex constitutione iam memorata Acus maῖnetico, qua ferrum versus polos erectum acquirit vim di ponendi etiam alia, terrea in si nilem ordinem . insinuari omnia fortassi elementa corpora, quae intra caeli ambitum continentur, non sitne vi magnetica te digerere in illum quem habemus rerum naturalium ordine ut nimirum Terra messime medio consilla loco, tum Aqua, deinde Aer ωsupra aut potius intra Aerem cetera corpora Lunam, omlem, Saturnum in ceterorum quamlibet molem ae sublimius ascendere a medio versus extrema quo minus habet de materiae densita. te. Certe sine magnetismo non moueri nostra graui ai leuia sublunaria mihi tam euidens est ut non videam quomodo possit dubitari. . euidentiam hanc videor mihi assequi tali discursu.r 'ρ' o Cogito globum v. c. vitreum undiq conclusum, intra quem
, omnia pletia sint partim Aere partim Terra δο Aaua copiosa satis, ast ἐν dein
16쪽
dein etiam metallorum Auri, lumbi, aliorum grauioribus tam in
Gidioribus partibus quam arenari tamentis. Hunc globum agi --. . tatione varia perturbo is in eo contenta permisceo. Vbi motu reisuor desierit sensim component se permixta in ordinem jersus terram rubsident grauiora & leuiora supernatabunt. Neque de hac re licet dubitare, nisi iniurio suis oculis. Quaero autem , si globum sic permixtum cum suis perturbatis elementis & corporibus imaginatione transferam extra Anni Soli' vias, ultra ipsum Caelum Empyieum. ita ut nulla sui parte contingat hunc mundum , concipiamque sic perturbata in liquido que intra globum concluto elementa , de . nuo sibi permitti quaero, inquam, cessante motu, quo ordine se in .
ter se digerent intra suum vitreum corticem, tanquam paluum Cae-ium mecessarium enim est unum ex duobus euenire ut vel nunquam cessent a motu perturbatorio semel indito; vel cessent aliquando inter se agitari desinente externo motore Perennare semel inchoatam commotionem nemo dixerit Ompetus enim ab externo
inditus agendo delicit. Cessabit ergo. Nunc quaero quo ex tribus modis se digerent, vel enim grauiora se locabunt proxime versus
nostrum mundum leuiora vero remotissime vel 2 grauiora se conlocabunt in medio ut sicut albumen circum vitellum intra oui corticem ira proxime ad corticem vitreum undique sit Aer. tum Aqua. dein limus Marenae. ac in nucleo denique aurum dometalla velo. manebunt omnia permixta in Conlusum Chaos. 2I. Primum profecto dici non potest futurum nam inter Mundum hunc mistum vitreum globum nullum interiacet coipus solidum , per quod actio huius in illum pota continuari quod tanti momenti est, ut ita se habeat hic Mundus respectu illius dissit globi Lessi Mundus omnino non esset. Demus tamen hunc Mundum, per interiectum etiam vacuum agere in globum vitreum Mallicere versus se grauiora, ei jcere leuiora, numquid iam obtineo quod initio dixi. clescensum grauium ad ima, M recessum leuiorum non lesne extrinseca magnetica tractiones
22. Alterum si fiat quod omnino puto tuturum, Ut in ordinem
Microcosmum se digerant huic Cosmo senilem aut sita tertium, maneant confusa cogita ordinatum illum Microcosmum,
aut istud confusum Chaos denuo intra hunc Mundum referri, necessarium est v sicut experiri nos certum est grauia subitidant,
non ad globi vitrei centrum, sed ad nostri centrum nivalia. Vnde B ergo
17쪽
ergo haec ordinis immutatio, nisi quia nostra globum circumstantia
elementa superain infera agunt in globum , ct in eo trahenda trahunt deorsum, amouenda uir sum repellunt Magnetice ergo sedigerunt grauiai leuia mundi corpora di elementari aut certe non sine magnetica agendi potestate. Haec habui annotanda ad Tertiam Quaestionem. Hi,uaria ' Σ3. Quarta quaestio quaerit sine tempus Antemni Santis aequa - Ωκ μ Pomeridiano in. An haee inaequalitas a nauigantibus fit oberuata Existimo quidem nauigantes in tantas minutias nec solere nec posset isse, inter nauigandum incumbere. Sed nec Quaestio pii satis sibi con-μ - stat, in quo sensu proponatur aut proponi possit. Aut enim quaeritur s- - primo de hoc Horietonte uno eodemque , arci in illo omni tempore Anni omne tempus Antemeridianum Pomeridiano equale situ Aut 2 vult conferri Hori Σontem cum HoriZonte inter illos , qui sub
eodem parallelo habitant Laut 3 inter illos qui subsunt eidem Meridiano aut η vult agi inter illos , qui Sc Meridiano larallelodisserunt.
inu. .a q. Posset etiam . quaestio proponi in supposito quod sol indiestavi in n. Vnum parallelum conficiat praecise sine ullo accessit aut recessu ab rem rim Fquatore is credo in hoc supposito debere quaestionem moueri; ν---. nam alioquin certum est omne tempus Antemeridianum nunquam . . esie aequale Pomeridiano nisi tunc . quando Sol ingreditur in Solstitium Estiuum aut Hibernum ubi enim locorum in ipso ingressumeridiat Sol . ibi praecise tempus Antemcridianum Pomeridiano aequatur quoad motum diurnum. , --, Si autem velit Ouaestio Horizontem huius Regionis cum Gn re u lio Hori Zonte conferri sepelit enim an ex nauigatione inaequalitas
,- . . Obseruata sit mon video quare matutinum ponat productius posse, i istam esse pomeridiano Mnon pariipsi uiomeridianum productius ma- alicubi ρε tutino Si enim ponamus huius HoriZontis matutinum tempus Die . . is o Marti esse eptem horarum . pomeridianum autem esse hora--Mu a. rum sex , quandoquidem . quando nobis suit tempus matutinum. Asiae sui pomeridianum sine dubio Asi .ltici habuerint tempus ρο- meridianum lix Irarum septemd matutinum sex horarum. Vide dicenda Capite et q. riseidare Quaeri ergo debet de eodem Horizontes. Aes nulla habitan ut ratione declinationis Solis accedentis aut recedentis m Ecliptica,
'matutintiti liquando fit pomeridiano, aut pomeridianum matuti
18쪽
DE T AESTU MARIS IIn notabili excessu productius HS i spectemus refraetiones matuti. nas&has conferamus cuni vespertinis, indubitatum rursus est. quin ordinario matutini vapores tota nocte collecti, ad Solis ortum maiores densioresque sint vespertinis ad Solis occasum bideoque refractio matutina citius Solem sistat supra Horizontem, quam illum detinead vespertina in coni uenter refraetionem matutinum tempus ordinario sit aliquam productius pomeridiano Sed harerefractionum ratio minutior est quam ut notabilem disiurentiam temporis induca in his Regionibus con subpolaribus. 26. Si vero spectemus i psum iri le Solis motum is conferamus iram matutinum iter ab Hori Eonee ad Meridianum , ad iter eiusdem a 'Muridiano ad Horiaontem, iterum sine dubio' osue& Erechias lia 2 ,' buerunt alterutrum alterolongius, dum Sol ad vesperam staret iussu ριmeriai-- Iosue, aut in ratiam ΕΣechiae regrederetur ab occasu ad meridiem ultra. Quaestio ergo tota moueri posset An non citra miraculum ac portentum talis anomalia saepius eueniat nobis non animaduertentibus 27. Ad hoc ut respondeam , quod seritio. Dico me existimare non minus esse inaequales caeli motus . si hi cum illis conferantur si hodierni cum hesternis. etsi aequabiles omnes&Vniformes existi sim . mentur quam hactenus .publica aestimatione putemus Solem Lunam , Saturnum aut Iouem ceterasve stellas esse corpora elobosa
Sicut ergo montes LunareS, Iovialema ut Saturnini aliquot milliaribus sublimes nostris maiores, globo nil officiunt ira nec uni r-mitati motus Planetarum plura etiam missi via su Meqtie dextrorsum ac sinistrorsum exerrati , aut eorundem magis ab impellente praecipitata accelerati , aut retardatio quae quamuis in se magnae sint, a nobis tamen non magis agno untur, quam illi mon
18. Imo milito dissicilius. nulli sorsan methodo possunt ano Edisiis rim. maliae istae deprehendi. Si enim Sol maturius oriatur aut tardius δ' si 'πι Occidat nunquam Solem accusamus. sed turrium segnesa imperi , O tos horologiarios aut aurae intemperiem, Ventos, humor , frigora 'e-- aut aestus quibus automaticae rotaestierantur δε aut ad tarditatem aut celeritatem inclinentur. Horologia Solaria cum Sole ambu Ahis, iatant fide sit me nec possunt tarditatem aut accelerationem caeli ac mὼ μcusare. Horologia arenaria infidelissima sunt teste Tychone qui in P hia
& in Mercurio depuratissimo incertitudinem mensurationis tem p
19쪽
porum aismaduertit Quo ergo iudice definietur is quis aberi Uaelum an Horologium rotatum . quando Sol iusto citius aut
tartitus oriri videtur, aut occumbere
29. Ad Oscillatoriam temporum mensurationem appellant, Centiores. Sed hanc ipsam quo iudice constat esse aequabilem , ut os .is 'Ora tot millia oscillationum hodie sant ouot heri i Certe are
constat atqui densitas medij tardat motus: igitura oscillationum par numerus inifideliter numerat tempora aequalia. Vuando ergo hesterna nocte obseruaui spicam Virginis ab apice turris A ad apicem turris B, respectu oculi C, ex eodem immotoi O , per minutum foramen contemplantis , accessse
meratis decem millibus oscillationibus hodie autem numero in eodem accessu plures trecentas sicut non semel solet euenire, im adeo frequenter, Ut nunquam idem prodeat numerus 'uem dicam in hac in n- 1 tantia aberrare, stellam an oncilium Maec hactenus obiter praeambule ad tres postremas Quaestiones , nunc ex prolauo dicamus plura ad primam.
20쪽
Hisoria motuum adam ex sacru Littem.
to T saeris litteris inuenio huius rei mentionem fieri primo a Moyse in sua mundi errat historia Moy de
ien autem cum nomino cito autoritatem viri inlatissimi, quia enutriti in omni naturali Ac sacratiore it -- AEgyptiorum scientia 4 multo magis Hebraeorum. --Η ε'
Si quae enim scientia ruituraeθsderumfuit in Agypto, illa uniuer Iz'' se potissima certe ab Hebraeis in Egyreum est illata. Testem habeo Psalmistam Dauid , quid Iosepho agens duo in illo commendatoissicia publica a Rege Pharaone illi commendata Gubernationem Oeconomicam niuersi Regni is Cathedram Doctoralem ac instructionem aegyptiorum in omni scientia naturali & morali quae in domo Abrahamitica per Noe ab Adamo accepta ingulari cur:i fuerat conseruata. Verba Pialmistae sunt istes consiluit eum Dominum domus suae, o Principem omnis posse nis sua. Ecce commissionem Praefecti Domus Regiae in magnum Camerae Praesidem. Accipe & cathedram doctorale ' erudiret Principes eluae fleui semetip- Ium senes eiusprudentiam doceret id est ut ei Tunderet omnem suam scientiam in capita Reipublicae. Nec hoc Principi viro inde. corum videri potest . quandoquidem &ans Salomon Rex cathe dram ad docendum publice dicitur ascenaisse, ut sapientiam suam traderet copioso auditori Et quia tam Abraham . quam Ioseph scientia naturali erant instructissimi hinc fac'um existimo ut Deus, qui in reuelationibus ordinariis se ingeni, Prophetarum suorum, indoli accommodat ad astra utrumque adduxerit quemadmodum Sacerdotem EZechielem induxit in Templum is Pastorem Amos per parabolas pascuorum , vaccarum pinguium aut uncini pomo
rum in notitiam rerum futurarum.
i. Moyses ergo cum esset Philosophus, ct Hebraeis rerum na Miri AE'turalium peritis scriberet dictante Deo . racea narrare aggrederetur 'Φ: quae primus mundi nauta Noe otiose ex sua Arca circa Maris motus, cessantibus iam pluuiis per trimestre propemodum integrum , obseruarat uno verbo aestus Marini obseruationem comprehendit, dum dicit Reuersae sunt aqua de terra euntes , redeuntes , di ape- 3 runt