장음표시 사용
31쪽
dos ad secutiorem pabulationem nocturnam. . 9.-.11- 6 I. Quando autem in his quae recensui . dico corpora humida tuis intumescere non id volo quasi humores semper rarefiant & rarefacti A. d. turgeant, sicut Oua igni stiperposita quamquam etiam diu. . .m. . nam quibusdam possiti soleat ted quod ex quae humida antea
νοι- ρι erant, accersitis nouis humoribus 8 euocatis augeantur xcrescant.' mole est enim Luna non vanidum Symbolum sed vera mater gin
nis in viventibus is accretiod nutritio ac augmentatio humore peragitur cui uuia fauet Luna dicta est Lucina, quia omnem partum fouet Min lucem promouet. r ;.--α 62. Partus huius similitudinem aliquam praeseserunt monstrosas amon illa non iam solius humidi cerebri aut medullarum , sed membro- - rum incrementa, Dae commemorat magnus Monstrorumin eruditis, tu Patronus Georgius Stengelius qui libro de monstris c. s. g. 6. haec scribit nos inquit, memoria Haia, in Tiroti iuuenis, cetera egregius, sed ibidem Patre Iudae natus nomine Bonaquisus, admirabiliter in ventre mosserosus fuit. uippe crescente Luna inde se isti quoddam taurinum caput excrescebat, nox Me cornibus , ut caligae issim nequaquam satis possent confringi. st de causasemper restente Luηa
domise continebat decrescente autem eadem, quia D monstrum decrescens sese intra miscera reuocabat aut detumescebat potius.foras prodibat,etona iam arcZiore. uod in alio iuuene hie Ingosa dijfuit videre, eui itidem semper Luna auditiore , altera maxistarum , atque labra oris in immensum turgescebant a Luna autem lumen amittente, redibat clementior firma. Haec ille, qua autem haec virtute in viventibus agantur, obiter dicam Cap. . obiter inqup mu nec enim me instituti est. alia , quam quae ad Maris motus explicandos iaciunt, enucleatius proponere. . 63. Tot ergo dicta sunt Mallata ex multis pro inductiones, ut ponamus Lunam aestuum Marinorum esie motricem sedi Solem
aliquid posse iam videbimus Lunae vero Estatem dc Hiemem dabimus peculiarius Capite 6.
32쪽
Vua ratione etiam Sol dominetur humoriburi
64 CD per stata quatuor anni sui tempora diuersimode in hum moribus operatur iam aestate humores plantarum, qui pri' - - mo vere prodibant in frondes, deinde in nores, sensim perficit in inisse a fructus quos eosdem in Autumno exhibet maturos' ac per Omne quidem tempta Veris , exteriora arborum4 fruticum sunt plena 2s iaetis. succo frondes nimirum Sssores quinin ipsi arborum Cortices ex Demeia timi in Autumno autem fructus tument humores, scilicet poma, ΣαVuae nuces , frumenta omniaque semina; & quidem adeo copiose, ut, nisi tempestiue decerpantur, putrescant putrefactio autem omnis humoris abundantioris est indicium. Hieme vero accedente.& recedente, opposita omnia eueniunt ijs. quae de accessuin recessu Astatis dicebam nec enim expellitur, sed intus colligitur humor; Vnde non cortices arborum4 rami sed trunci .radices scatent
succo non eo quidem tumidod fermenti instar ebullientes; sed subacto . compactoi solido ideoque solida sunt ligna, quae per ι tempus Hiemis solaris scinduntur solidi suma autem si etiam Hie mi me Lunari , de qua mox dicam' quia substantiam suam totam se a P
cum habent intra se necdum ad exteriora enusam. Si vero cortices arborum in sum adhibendae sunt oportet arbores primo crepullulanteri insuper in Lunaris R. statis accessi sternere. Voco autem Hiemem Lunarem Quadraturas, aestatem vero dies Plenilu.nio mouilunio proximos quia nobis aut Parum aut multum est illuminata, ut dicetur Capite sequente. 63. Et vero quod Medici in animalibus Ubseruant, quae in ste castiuia, quentem Venerem, libidinem et Tuia sunt, quod cerebro S conse g. rmquenter omni neruorum& ossium medulla vehementer imminuan UT ' 'tum idem necesse est accidere plantis Marboribus, quae tum maxime enerues sunt, quando in folijs ct fructibus luxuriant. Nam Muro μ' rapa ct raphan δε pastinaca in cicorea & quidquid demuue radicum in mensas insertur vi suaru debito sapore sentiuntur destituta, .nescio quo marcore exenterata, plena autem Vae uitatibus, quando male attentus Hortulanus non effodit illa, antequam germin D rent
33쪽
rent in sorem Temen simo herbae omnes, quae esui seruiunt, tunc vigore suo destituuntur quando semina maturescunt. Itaque inter homines , casti quoque mulierosis sapientiores habentura sunt; quod tot, quae extant sapientiae volumina a mille sexcentis annis edita testantur pleraque enim certe ex his praeclariora a catholicis Sacerdoti hus edita sunt & quidem in omni genere. si medicam excipias ct in timni varietate scientiarum quia nimirum in segregatis a cura posteritatis, non innium collectior in animus ad contemplationem, sed ipsa contemplationis organa cerebrum sensus vegetiora sunt, ct seniora succi internii vitalis ad stud ij labores,& ad scientiae perceptionem aptiora, ct veloci Ora. us.., 66 aestate 'rgo oras et Tunditur humor vi Solis . interiora aumasia mu tem exsiccant . F state disiluunt animalia sudore in cute extima, μοῦ intus autem exarescunt sici B quamuis state plus bibant, quam miri, Hieme tamen Hieme intus succulentiora sunt, quam aestate, qua omnia evaporant. iri . n. Ei bi in ianimi MisAE Symboli Zat porro Solaris Annus apprime cum Anno Lu-s ori nari se Lunaris enim sistas prima fronte videtur esse Plenilunium; L '' lenis autem Novilunium cin ovilunio enim videtur terra minime Scireuissimo tempore a Luna illuminari; in lenilunio autem
copiosissime R diutissime sed haec inquam . prima sic fronte apparent nam si intimius rem inspicias aliquanto aliter se habet perse- csta Solis cum Luna Symboli Zatio analogia quod, ut dixi, capite
Dulis AE 68. Vt ergo utriusque magni Luminis Estates& Hiemes melius nati Sc propriissime combinemus, quae earum vis usui mihi est in hac essistub mari nis Exercitatione, obseruandum est dirui magna tu minaria Caeli posse in terris duplici modo considerari: prirmam quidem oculo humilii domi residentes neque alia spectante, quam
quae coram experitur deinde oculo sublimiri peregrinante uno ob- . tutu per omnia quae tot a Solari Lunariq; Anno a Luminaribus ge-
.uen runtur oculus enim domi residens in hac illaue Terrae Zona sar-rA-- ticularem in singulis propriam sibi Estatem .Hiemem in Anno, Solari experitur in nos indem in ora temnerata Boreali Esta tem dicimus illos dies, quibus ad Tropicum Cancri acceditur illis enim Solis radios diuturniores Lardentiores experimur Hiemem autem appellamus moram Solis in signis Tropico pricornicidia. centibus iecillud erum tem is breuissima nos mora revisit qui- bus
34쪽
bus opposita experiuntur illi, qui alteram tempeTptam Zonam Australem inhabita' 'I in ta hilo ibat s. mirgo ib illinnon 69. At vero si sublimiore intustu spectemus illud in terris gerari Arum utur a Soles videbimus hunc sic tot anno incumbere Regionibus TZ : IAEquatori subiectis Ma Vtramque pariem trimque per Viginti tam ms . trium graduum excursum adiacenti huc quasi harum solarum cu. ram haberet, caeteras Vero, qua Oblique spectat, negligeret. I rra UMO, E.
ergo Maria sub Equatore sita his in anno revisit . ijs uvat idem et perpendiculariter insistitiis nimirum : Mense Martio ingrediens in Arietem. R Septembri in Libram , quod dum agit nulla est in a viis Hai uersu terra Regio. uete diebus istis a Sole non illustretur ut me in rito utrumque illud tempus Estates duae mundi terrestris an pellari debeant id possint, reuera piaecipuae ille maximaeque sub ilia uat Ore Rcgiones geminas maturorum tructuum aestates tun temporis experiuntur & habent sicut vicissim Hiemes duas in utroque Solis ad Boreamin Austrum ad Cancrumin Capricornum recessu Iam ex his ad Lunam redeam . .
CAPUT SEXTUM:2uomodo partes quatuor Anni Lunaris Symbobcent cum quatuor partibus Anni Solaris ἐ
το pello Lunarem Annum Periodum assecutionis a Nouitu A, tuis nio ad Novilunium. quod Circiter est tredecim ignorum 'ππ- . Zodiaci iam postquam Luna cursu circuitionis duodecim ignorum conlacita Sole digres i. vi Solem denuo assequatur cique e in Novilunio coniungat, decimum- tertium, irinuo Sol interim pera- grauit, si iam decurrendum est. Hoc erm Lunari Auno non nisi unica illa ipparet Lunaris Estas Pleniluni, , qua calore suo Luna ut loquitur Aristoteles libro quarto de partibus animalium noctem tepidiorem reddi propter lucem pleniorem , ex quo moderato Calore Contingat animalia omnia, quae sanguine carent pinguet cere Minflari. L. Nihilominus si Lunaris illuminationis modum accurate velimus inspicere , inueniemus in una Anni lunaris periodo duas, net
35쪽
m. .c a , states' totidem Hiemes; sed Estates inter se Hiemesque similiter An non nihil dispares, optima tamen Solis cum Luna societate, combinationes dum alter alterius deficientiae succurrit, Luna quidem Soli in Plenilunio ouando, quod Sol non potest, Luna oppositum Hemisphaerium illustra : Sol autem Lunae in ovilunio , quando quo non potest Luna , Sol Lunares radios remittit in terras Luna quippe Soli in Novilunio proximo subiecta nquam alias, splendidissime superiori sui parte a Sole illustrata , lumen suum rei .. 9... eroer ut in Solem Sol autem iam lunaribus activis qualitatibus ima, z, butus infectus, retorquet lumen & qualitates Lunae in terras incla in a in omnem sublunarem regionem , adeo ut scuta Plenilunio der β nocte se in ovilunio Luna terras illuminet de die toto luminis lunaris plenoque Hemimhaerisalueo non minus Torsan potentius quam noctes terrestres in Plem lunio . quia adiutorium Solarium radiorum . a quibus in ovilunio robuste adiuuatur etiam ut Capite quinto dixi dominium habet in humores, sicut Luna qua pla de re iterum agendum erit Capite I MDa. Ai. a. Neque mihi obi jciat hic aliquis aut Solem esse globum nri convexum .d proinde dispergere exceptum Lunae lumen more speculi globosci aut esse debile admodum tale reflexum lumen antequam ad terras allibatur : eo quod oporteat ut primum a Sole peregrinetur longa sat via ad Lunam unde redeat a Luna ad Solem imbutum qualitatibus Lunae ac illas concomitantibus; denique rursus a Sole partim ad Tellurem partem ad omnem vicinam ac circumsistentem aeriam Regionem. Soa υτ T3. Nam ad primum quod attinet, etsi Solit globus tamen is, ..., quia glodus est iecundu Alphraganuni centies sexagesies&sexies..tis A. iucundum Cendetinum etiam millies maior Terra poterit super-
luminu u .ficies illius maiori iure inter plana numerari , non minus quam
z planissimus aquarum i Terrestrium Horiχon in ordine ad et Tectum
.. , . - resectionis. Utqui si lexio melius subsistat non est ex stimandum -- caelestium corporum globos esse superficie glabra . tres , ac instar
speculi politari habent enim singula supersulem scabram , non
minus inaequalem, varie asperam , quam terrari sicut ergo terra a
Sole illum irrata ob scabritiem suam pulcherrimes torquet Solare lumen in Lunae noctem . id est in obscvium Lunae Hemisphaerium et pore Synodi Lunarii quod in ultis possem demonstrare, si esset huius loci h&ieu Luna ob similem corporis sui asperitatem lumen eiusdem
36쪽
eiusdem Solis reuerberat in terras in oppositione ita in Synodo retorquet in Solem Sol, qui itidem aspera est superficies, remittit, ut dixi, in terras ct quidem resexione directa sicut paries illuminatus scaber potentissime reuerberat lumen d ad rectos angulos in parietem oppositum acae directo dultum. Tq. Luna autem accedente ad quadraturas Terra non obi Ritu tae directo . sed obliquo respectu luminis Lunaris a Sole refleetendi, istis
nec enim interiacet Luna inter Solem dc Terram sed Luna ad latus digreditur quod oportet obseruare ut animaduertamus in Nouilunio tantum & non in quadraturis ex Sole resecti in terras lumen lunare in Plenilunio autem sine reflexione Solis immediate ex Luna allabitur in terras idem lumen. 73. Quod secundo loco obi jciebam num. 2. dubitabam, an distantia
forte lumen a Sole in Lunam derivatum is a Luna in Solem re 'diri
sexum δε denique a Sole communicatum Terrae non esset nimis , T debile, quam ut post tot itus reditusque possit pertingere usque ad n-θ- ώ- Terram Z id fun)amento carere animaduertet , quisquis conside zzz rauerit Iouem Saturnum & quidquid est stellarum caeli lucere M. Ἀ-- luce aliena Solis quorum tamen luminibus illuminatur terra m. in si uxibus regitur nisi enim illuminaretur ab illis Terra non viderentur ex Terraci visio enim non peragitur sine luminis receptione ab co quod videtur. Illuminant ergo terram lumine Solis per decuplo longiora itinera allapso . quam sit illud , quod a Luna cum Sole coniuncta in Solem, La Sole in Lunam, Mab eodem ad nos
emetiendum est. 76. Utque nec scrupulose dicar probare, nec temerarie asserere.. 'posiem sequi eos, qui non nisi moderate remouent cUestes globos a M-na S
Terra quales Aristarchus, Alphraganus de dicere Solem trigecu Izς' rplo remotiorem esse a Terra quam Lunam; MIouem quater centies a Iaetanto Gaturnum vero prope septingentiesci Stellas denique fixas mam. millies. Iam si ex his calculum institueris, facile colliges , quanto longius iter sit luminis ex Sole ad Iouem , ad Saturnum ad stellas, ct ab his ad Terram . prae illo ex Sole ad Lunamri vicissim ex Sole ad Terram. Sed de hac re rursus dicam Capite undecimo. τ7. Quod autem hic eligam mediocrem illam siderum distantiam ideo facio quia nolo contendere de hac re loco non suo δε .. νοῦ L. quia non possum assentiri opernicanis in immensum amplius Pla- --- DCtas ct Stellas a Terra remouentibus: non quasi negem male pernicano Frustra fie
37쪽
νε plui, pernicano modo instiui Astronomicos computus sed quodierne-ος Θηρ gem esse ex hominis dignitate cuius gratia rint ipsi Angeli ad in ini-ρ' - ii stratori spiritus ut ouiescentibus Caelis , Teria cum homine ni-
mimum . Uessi Domino Circumieritur cum potius aequum ut minii trOSn
m m. stros Caelorum Orbes hominis gratia circum cursitares, ita iubente Hominis Ministrantiumque corporum Conditore. Et vere mirum est Viros alioquin doctos permittere se abripi , ut pulcherrimum Mnronomicum compendium transferant ad aliud intolerabile Physicae dispendium euertentes axioma tritissimum Frustrast per plu ro , quod potest feri per pauciora. Et si enim hoc se iactent eruare,
dum motus illos celerrimos Firmamenti commutant cum Vnica diurna Terrae trochali circumuolutione; e contrario tamen incredibili prodigalitate in amensam molem augent Caelorum omnium corpora sicut distantias omnium extendunt supra fidem cogitationem humanam adeo ut exstatico somnio opus sit, si quis eam chimaericam niuersi magnificentiam issequi conetur. Qudnt Oautem facilius sit Naturae corpora moderate magna mouere quam supra cogitationem immensa condere . quiuis vigilans tacite assequetur, ut non sit opus probatione operosa. sis 78. Solum objjci posset Solem non usiiceres, ut stellas Firma- neces menti illustret, etiam in mediocri quam num 76 posui remotione z-- , illius a Firmamento proinde male me argumentarici Sol illu--is strans Stellas Firmamenti cx stellis reuerberat lumen operativum in Terram ergo multo tacilius Sol suum lumen in Lunam emissum, a Luna in se receptum in Terram remittet. Nam ut Stellae Firmamenti illuminentur plures debent constitui Soles in Caelo inter quos unus sit Canicula alier Regulus ri torsan singulae stellae primae magnitudinis singuli sunt Soles. M 'a v. Cui obiectioni ut obiter satisfaciam , imploro adiutricem p ' ' Opticam , quae docet si Solem a Terris magis remotum posuero,
isis, d. I etsi remoueantur tiam Stellae Firmamenti faciliorem tamen polle
.santia vi esse illustrationem stellarum ut pluribus Solibus non sit opus ad il- las illuminandas. Docet enim me Optica, si hominem intuitus pri-Hmρνο, mum ex dististia trium pedum . deinde ex distantia sex pedum. ρ' experiar illum duplo minorem siue sub duplo minore angulo apparere ex distantia sex aut septem pedum: non tamen dicam propterea montem aut turrim ex distantia sex aut septem pedum duplo minoiem visum iri, quam ex distantia trium pedum alia enim ratione
38쪽
8o. Et quoniam de luminosis corporibus sermo est docet me p--aismtica, quo Luminare annum remotius tuerit ab aspiciente aut lixi minato eo minus decrescere mole si amplius ab eo recesseris Vicina vero Luminaria magna , si ijsdem parasangis ab illis abeas, δε- , quibus a remotioribus distedebas , multo maioribus decrementis mdeficere. Et ut determinatius aliquid dicam docet plica mea, ii . - . .'. ab obiecto sphaei ico viso quis distet, decuplo amplius , quam sit His-c. sphaei aevisae diameter centuplam distantiam Rae illecuplam vix subminor angulo exhibituram idem obiectum . quam decuplam etsi enim minuatur angulus, insensibilis tamen propemodum est im
8 i. Iam verbit ad Solem haec applicemus , videamus distan L;Tratiamin magnitudinem Solis Computu Tychoniano Ptolemaico, istis, Alba tegia ij, imo &Co pernici Solis diameter est quintupla Di amet it ei restrisci alij maiorem ponunt Aristarchus quidem , Lansbergius DBulialdus sextuplam aut septuplam Keplerus decuplam 'utntuplam & hanc plusquam in duplum auget Nou Almagesti Autor Ricciolius asserit enim nescio ex quo indici, esse trigecuplammtriplam Ted cum tantus vir id asserat omnium Astronomorum postremus fistimaror arbiter aptissime certe id asserit, ut firmius roboremus sententiam de unius Solis in niuerso Mundo susiicientia Praesertim cum mediam Solis' nobis distantiam ponat etiam ceteris ampliorem continere nimirum ter mille octingentos quinqui ginta o38 o. Terrae diametros , siue solares centum septemdecim i 7. Quod si eundem computum instituamus iuxta diametrum Solis quae terrestris diametri sit quintupla aut sextupla tantum . sicut dixi velle Tychonem . Ptolomaeum c. citatoS, nihilominus quia omnes illi asserunt Solem paucioribus Terrae diametris abesse . ita cum eodem fere numero distantiae solaris conueniunt, ut rotundo numero dici possit Solem a Terra abesse solatibus
diametris centum M viginti aut minimum centum. Dixi putem cor mari solpora sphaerica quod in tenuiter illuminatis tuos habet limites se 'iin egregie luminosis &ardentibus nimis est verum. quae ex illan
tia decem multo magis quae ex centum suarum diametrosum m-νnin.
distantia spe tantur sub aliquo angulo, adhuc sub eodem angulo, ατ auoad tensum, spectari, etsi decies mille diametris recesseris. Ergo vi i
39쪽
Sol, si ex Caelo Firmamenti spectetur quod Albategnio Alsragano,
Iunctino Barocio Fernelio, clauio, Magino, ad summum distat a Terra bis mille ho . solaribus diametris , Tychon autem non nisi mille trecentis i3oo. Bettino etiam paucioribus, Ol. inquam, non multo minor apparebit ex stellis visus, quam ex Terra, ea, etsi cum Copernicanis in immensum recesseris amplius. Atque hinc ab mm soluere est illud paradoxumci videandelarum non magnarum m- Στ' a. etiam a plurimis missibin passuum noctu conspecto, non videaturisa minor, minui aut augeri sue recesseris ampum siue accesser vicimim. Et ex
si vi eodem fundamento occurritur timor aliorum recurrentium ad plures Soles , asi unus iniussiciens sit illustrando Firmamento. Egon in autem sic sto pro uno in Mundo Sole Prat fide omnis lucis fonte Perenni tamquam unius Dei typo , ut si unus insus iens sit illu-ι - strando Firmamento , malim dicere istud exoletum . esse Firma -
mentum cribrum per quod super-ca testes igne transuceant,quam
Canem Syrium aut Lyram esse alterum aut tertium Mundi Solem. Haec hactenus. r.ιώ. 8a . Verum etsi ex nis satis iam constet quod volebam . niminuum in tim posse Solem lumina Lunae facile in Terram remittereri non ' - si possum tamen non annotare hic , quod haec examinans obseruaui: Tabulas sinuum fallaces esse, dum minutiarum primarum angulis nimis breues longitudines tangentium assignant, ubi eas prope oportetisse infinitas. Ni/m. 83. Habeo ergo a Luna Terram bis copiose illuminari in Ple- - nilunicii in oviluni, atque adeo duas anno lunari Synodico esse aestates non minusquam Anno solari. Esse autem etiam lunari duas Hiemes ex his consequens est nimirum eas, quibus Luna Terram minime illuminat in ipsa utraque Quadratura Sicut enim post Mante Plenilunium . quo Luna Plenilunio propinquior est. eo Terram magis illustrat de nocte ita post Mante Novilunium , quo propinquior est Novilunio eo directius per reflexionem a Sole illustra Terram de die, non tam sensibili lumine , quam quae lumen
comitatur, radiatione quadam altera magnetice motiuat alteraritia humorum, quam in hoc discursu eruimus Mastruimus.
i. mk- Habeo etiam de Hieme Lunari experimenta similia illis,
I tinariis quae de solari retuli Capite praecedente: nam quod obseruat ex Plu in υμcca tarcho apud Gellium Lib. 1 o. c. . Commentator in 'linium L 2.
r it naturalis historiae alli adcepem quidquid radicum in men
40쪽
sas insertur lapidius est, si circa Lunae quadraturas e diatur, praesertim ultima Diu hotomia : sicut enim dixi Hieme Solari ligna &-r radices arborum, ita & Lunari herbarum radices sibi succum colli si
gunt cinei aurizant quem per Astatem sint extra effusiurae. Hinc trabibus aeternitati aedit ficiorum seruituris illud proprium est caesendi arbores tempus quo Hiems solaris, lunaris simul aut proxime congrediuntur id est in primo aut tertio quadrante Lunationis in mense Decembri &Ianuario, ut dixi num. q.
non eleuat Oius maris virtute er
mentatrice. 83. CUI xi Capite quarto Lunam esse motricem aestuum marino u-, rumui in hanc rem eodem Capited duobus sequentibus '--
multa attuli indicia vim motricem Lunarem insinuantia Ἀ illius cum Solis virtute analogiam cubi quaecunque, censui propemo tua, a M. dum in viventibus vit animali xlensitiva exhibui in viventibus autem omnis humorum commotio non semper, sed tamen saepe est quaedam humotum termentati, sicut enim massa farinae subactae indito fermento intumescit Meleuatur . sic Luna in viventibus humores mouet fouendo illos calore quodam sidereo iamd noctes Pleniluniorum tepidiores esse , persenserat Aristoteleso quocum coniunctus animalis calor membra humida insatiora reddit. Ac tam ης cedit quod eodem Lunari caloris o fomento etiam in elementis ae Terra aquis suae fi .m operationes . quarum vi aquae ct humoreDρεν ejem
singuli copiosores spargunt per aerem vapores. Aer porro his as a tis tim impletus ab animalium pulmonibus sine intermissione, noctua Σί
respirando diuque . hauritur, M si lue cum aere imbibuntur hu μών. mores aquei is sensim sine sensu in farciuntur venae, arteriae ct nerui ct omnes medullae tumen d inturgescunt Et ne figmenta e mia, narrare videamur Philosophiae imaginaria patrocinatura . dicant m ι--hbsecro medici , qua alia de causa iubeant quosdam suos in 1 firmos 'tata migrare ex aura huius illiusve ciuitatis humida ac catharros, nisi infimis a quia in valle inter prata, inter paludesti stagna nebulis, aut certe continui S