Francisci Du Port, Crespeiensis Valesii, De signis morborum libri quatuor. : Cum eiusdem authoris annotationibus: in quibus signi cuiusque causa traditur.

61쪽

Spiritus ' haud facilis. costae sine carne , recondit

Pectus 'onus ' tu et facies, pallet V e tumetve,

' Debilis est pulsus 'an or marcorque caduci Corpori incurui fiunt velut alitis ungues, Interdum fuit aluus, e hinc 'praedicito ethum.

Phthisis exulceratio pulmonis est. Cuius duae cauta sunt: vitiosa constitutio pulmonis tumor exedens. Eius musculis marcescentibus, si tabis initium est, aut mar, sino consumptis, si phthisis est absolaria. Carnosa substantia, quae pauca est, cito consumpta car-xilaginosaque superstite. ' Olsea relicta substantia, dissipata carnea. Consumit ea primo spiritus: deinde carnes colliciat.partei que solidas demum extorret, exiccat ' Exhausto siccitate partis alimento, vel eo non affluente quia naturalis facultas languet ' Volae manus,&plantae pedum naturali constitutione siccissimae,ideoque glabra'. a vero siccissimae sunt, incalescente per 'iscerum ardorem,& febrem in phthisi Orpore, promptis- sine suscipiunt incendium, talidae siccaeque tanguntur. Ex acriore defluxione qua tabidi non modo tussiculo si, sed&rauci fiunt. Rupta, vel exesa in pulmonibus vena vel corrupto pulmone, cuius portio putris interdum excludi cernitur. Non autem omnes tabidi cruentum, aut purulentum excreant, Vt nec peri- pneumonici, de quibus superiori cap. part. 8.io Aut pus quo supresso, mors. II uitabe vexantur, si sputum quod extussiunt,carbonibus iniectum foetet, perniciosum. Hoc enim putrere pulmonis substantiam, di ex consequenti tabescere cor indicat, natiui coloris penuria. I Nec enim ala pulmonis satis expanduntur ad cor flabelladum, ob illius siccitatem, virium imbecillitatem. is In tabidis costae primum maxime visuntur excarnes. Earum namque musculi promptissime omnium colliquescui, quia pulmonicordique caloris foco vicini sunt,& natura val

de tenues.

14 urulenta in eria in pulmone contenta.

ij Extincto pene natiuo calore.

1 Imminuto vitali spiritu

62쪽

I Ex virium impotentia. 18 A siccitate partium, etiam solidarum. a Vngues alimento suo destituti resccantiir ωsccitate cur . h. pyx ς in consumpta digitorum carne. ii ii Trὲ sunt apud Hippocratem Galenum mortis ex tabe, ab . s. gn ςςxxissima i tidi sputum,capillorum casus,aluique filior. Duorum primorum ratio nuper est exposita. Fluor autem alui. .mmὸnt idcirco perniciem adsert,vel quia partes superiores eas praeseris aphar tim qua thorace continentur ita resiccat,ut nec tandem mouea ibris ri queant, nec aerem inspirare Vel quia partes omnes debita vom m instauratione fraudando vites deiicit.

PURULENTORUM SIGNA.

M est, quisquis patitur sub pectore

pondUS, 'Incassumtusiit, 'sudatque, rubore genarum

Tingitur, atq; cauos oculos habet, aspicit ungues Curvari manuum, digitosque calescere Uummos His ebris comes est circum 'pustula corpus Erumpes,' 'dyspn Cea, pedum tumor, atq; ciboruAuersus gustus,' sitis si' 'nulla salutis

via pus' i iride, aut liues 'humasve profusiana.

Inter thoracena ivlmonem abscessu facto, sarpius ex insanam altione pulmonis, vel eiusdem vomica rupta, vel angina, vel pleuritide. Nec enim commentatione dignum quid expili purulentus tres ob causas, nempe lentorem puris, densitatem membra - mmjhrimae pulia One ambientis, sacultatis expultricis imbecillitatem ad aput ' vel sudore. Galeni sententia,continuo: lti malus est,quia Gemne Varium imbecillitatem arguit, alimento discusso vel eodem in mari libro sola remissione febris apparente, ut Aretaeo placet qui minus 'u's habet periculi. I b bi nil immato pulmone. si his diis ilicaui fiunt in febribus,&acutis,&longis, ardore fe- iis .mur brili populante, consumenteque partes eorum carnosas con- ιον. p., festim quidem in acutis, in lonsis sensim . Curvan-

63쪽

6 Curvatur ungues in empyemate , quia caro, quae hos utrinque firmat, consumitur. Vnde partes eorum solidae, quae reliquae sunt , veluti siccitate convelluntur. In diuturnis morbis extrema digitorum magna ex parte re' frigescut: quia quicquid est natiui caloris intro cogitur,4 natura minus bene concoquens assumptum alimentum, ea suo genio fraudare solet. Est tamen, cum tabes viget, in summis digitis calor. Nam ectica bris solidas sedes occupat: in quibus solis consumpta carne relinquitur humor,caloris pabulum. Hectica. Erodente sanie in corporis habitum effusa. io Obsessi a materis purulentae copia thorace:vnde nec pulmo , nec cor bene dilatantur. ii Incipiente ab his totius corporis extinctione, 'tpote longe distantibus a fonte natiui caloris, plus habentibus osseae, membranos eque substantiae . quam carneae. 2 Appetendi facultate quae in ore ventriculi sedem habet

emoriente.

siccitate partium,&sebre. I nulla est,c in dicta superius gnavigent. Contra vero maxima spes salutis affulget, quum febris eodem post eruptionem die dimiserit, ciborum appetitus cito redierit, sitis relique rit venter parua compacti que egesseritri pus album, laeve, concolor apparuerit,&a pituita liberum, citraque dolorem tussimque repurgatum. significat a calore flammeo assatum humorem serosum. Caeterum per viride sputum intelligas aeruginosum & croceum, ut monet apud Hippocratem Galenus.16 mim in empyemate crassus ac viscidus humor in thorace contineatur, calorque sit pulmonis cordis calor hic ages in crassum lentum humorem spumantis sputi causa fit. Quod colligere licet ex his quae elixatur. Haec enim, si tenacem naturam habuerint sphinam pioserunt, ait Galenus.

comment. 2 pari.

7 libri prognost.

commenti aphori

SIGNA LEVI ITIDIS.

CAPUT XXV.

'pleuritis habet , ebris comitatur

acuta,

fitque dolor pungens lateris, spiratio parua

64쪽

Crebraque nec facilis,' tussis repetitq; freque ter, 'Exiguumque notat durumque arteria pulsum.

Pleuritis, est inflammatio membranae costas succingen iis Quae duplex. Interna, seu vera cuius hic signa pathognomonica commemorantur in externa seu notha Uera fit a sanguine, qui e caua Vena in eam, quae tygos appellatur,ac dein in tenues costarum venas impetu quodam incurrit hisque vel apertis, vel disruptis insilit in musculos mesopleurios, aut succingentem costas membranam Notha fit a flatu tuncque dolor vagus est. Aut destillatione, praecessitque vel in ceruice, vel scapula dolor Aut sanguine, qui e caua vena in alam emergens propagatur in artes thoracis externas. Distinguitur autem notha pleuritis vera quod in hac dolor lateris internus est, facilis in latus aegrum de cubitus: In illa dolor externus,tactu,pressuque excandescens, proindeque moleste in latu aegrum inclinatur, in sanum facilius.

Ob cordis viciniana, putridium,feruidumque sanguinem. Chaia membrana succingens lancinatur, ac diuellitur ab hi m0ris acrimonia, ut ab eiusdem copia tenditur. 4 uliginosorum excrementorum abundantia pulmonis, cordisque o uni liberum impediente. Vt respiratio, quae debet esse magna, nec potest, frequentia

competassetur.

Arctatur enim interna thoracis capacitas mgmonosa, succingente membrana contenta.

Tussis, est efflatio vehemens, qua quicquid instrumentis spirandi molestum est, expellere natura contendit Per quam si laudabile sputum appareat initio pleuritidis morbus breuis. Sin differat, longus est futuriis. Aut enim cito suffocabit, aut in

Cmpyema vertetur, nisi venae sectio remedium in hoc asse in singulare κατ is facta causam antecedentem sustulerit. Quod de vera pleuritide audiendum. Nec enim in notha quae externos costarum musculos occupat tussim,aut sputum non esse damno est, ut neque tensionem, neque duritiem pulsus, nec febrem, i ec spirandidis ficustatem. Eius quippe materia thora ce non clauditur,ut eius pondere pulmo gravetur, aut putri vapore cor lacessitum incandescat.

Cor namque minus dilatatur, quoniam opprimitur. Afficitur quippe membrana, quae natura dura est, utpote

65쪽

CRUENTAE EX PVITIONIS

frequenti Exclusus tussi nullo comitante dolore, Pulmonem accusat Grauis est sim tussis,4 illa 'Classiis in os resilit sanguis grumosus, citer Inferius vitium est in pectore conditur imo.

Q mlii est pulmonis color substantia. Oi, eius calorena tenuitatem, motum. Sanguis quum educitur pulmone, dolorem non excitatqvia neruus interiorem illius substantiam non ingreditur Quae causa est, ut pulmonis affectus initio sere lateant, bene. ti a sentiantur. Non tantum e thorace vel pulmone cruenta atrat expui, tio, sed etiam ex aliis locis. Qua peculiaribus signis internoscere licet. Qui enim egula ventriculove sanguis prosunditur vomitione gingiuis, lingua: Qui ex ore, expuitione simplici Qiu e faucibus4 gurgulione, screatu Qui ex gutture tussicula ut qui ex pulmone, vel thorace, tussi reiicitur 's' thorace crassus grumosus, nigerque sanguis exit, quia postquam is e venis aut ruptis aut apertis, aut erosis excidit in illitis capacitatem, aliquandiu ibi retinetur, dum in aspera pulmonis arterias traducatur, ab hiaeq; per tussim excludatur.

SIGNA SYNC OPES.

CAPUT XXVII.

TεMpo Assisii it ceruixq; madore gelatur, Mensique labat, sensusque, eatremaque corporis algent,

si pallet facies, pulsus nullus habetur,

66쪽

Haec omnia venientia repente ligna sunt resolutionis spirituum, in primis quidem vitalium, dein animalium . naturalium. Vt enim partes pri acipes inter se conspirant ad utilem sic in morbo condolent, unaque semel offensa trahit alteram in consensum.

SIGNA SPECIALIA FEBRI

QV m pituita putri cor inscit da vapore, 'Languidus est pulsus grauest, turpique

Segne iacet corpus, lotium tenuatur, albet. Frigus in ingre lita febris est 'accessio longa, Nox grauis & liquidis crudisque resoluitur altius.

Post signa syncopes, proprii cordis assectus, peculiares febrium persequimur notas, quia febris est cordis af ecti symptoma, nempe, calor praeter naturam e corde in omne corpus es fusus. Qitie, vel est primaria, vel symptomatica Haec nobilium partium ut pulmonis, hepatis, ventriculi comitatur inflammationem. Illi de qua sequentibus capitibus ad libri finem in spiritibus, aut humoribus, aut solida substantia residet. Quae spiritus occupat, Ephemera Quar consistit in humoribus, hu- moralis in solidis vero partibus, uectica nominatur. Humoralis vel a plethora fit, ut simplex, putrida Sinochus vela cacoch nata eaque aut pituitosa quae quotidianam aut bilio-sa,quae Tertianam aut melancholica,quae uictrianam facit, inna aioribus quidem vasis, continuam in minoribus, aut extra vasa, intermittentem.

Pulsus languidus, ut paruusin rarus est initio paro finiquotidia-

67쪽

frigido cras que post autem crebrior euadit vi utriusque calo tris, natiui nimirum, praeternaturam, qui ctim in accessionis augmento, tum in vigore consueuit pugnam indicere. Humoris copia, iras sitie 4 Cerebrum enim est sedes pituitae, quae mouetur 4 peccat in quotidiana. Obturatis namque meatibus tenue tant im percolatur,praesertim initio morbi. Sub finem vero crassescit urina, solutis obstructionibus. Cum est intermittens quotidiana. In cuius initio frigus est, languido motu progrediente pituita quae extra venas est: post horror, eadem incalescente, concussaque validius. Horarum octodecim. Q 'a noctu pituita mouetur. Proinde tunc in quotidiana continua sit anadiplosis: In intermittente, paroxysmus simplex ' In quotidiana febre liquidae, crudae, pituitosaeque sunt deiectiones, cum ob imbecillitatem ventriculi, tum ob humidi frigidique succi dominium.

CAPUT XIX.

rubore,

Et pulsu Synochus Magno celerique calorque Qui viget es itandus turgescit vena torisque Tonderis est sensus. ' dyspnoeaque iuncta fatigat.

Σιία ,Latinis cotinens appellatur. Cuius materia sanguis est contentus vasis maioribus, inter alas cinguina positis. Haec continua febris est , quia vapor eius assidue cor impetit, dum integre sit soluta Synochus porro duplex. Vna putri dinis expers, quam Ephemeram plurium dierum nominat Galenus altera utrida. Quae cum unicam tantum habeat accessionem, tre-iquae continuae, tres tamen eius digerentia statuuntur. Aut enim aequaliter viget, neque crescens, neque decrescens hinc ἔμιο in πυρετο dicitur λὰκ Vel sensim augetur, μου tacum- seu ori κο Vocatur. Aut ab initio ad sua emisque inubtur, Unde ταρακμγ ias, deductis ex Graecia propriis nominibus,

68쪽

FRANCISCI D PORTappellatur. Urina rubet in synocho, sero sanguinis eius copia reserente. 4 Repete causam ex libro primo, capite a pari. 7. Ex sanguinis spirituum arterias implentium copia. Celer quidem est pulsus in omni synocho propter usum: sed aequalis in ea, quae putredinis expers est, inaequalis aliquantula in putrida. Nam in hac, systole quam diastole concitatio tactu percipitur, quia maior expurgandae fuliginis, quam refrigerandi cordis incumbit necessitas. Reserente qualitatem sanguinis. Sanguis enim quantitate peccat sola quidem in Synocho

non putrente in putrida vero etiam qualitate. mobrem in hac non venae sectioni tantum, sed iurgationi locus esse debet, quum sit cacochymia plenitudinis comes . i. musculis. Io Exonerantibus se venis maioribus in minores. ii vide cap. 2. lib. I. Partic. I O.

'TERTIANAE SIGNA.

Qv v i vigetlaaec febris terna quae luce recurrit, Fit rigor, de vomitu. capitis dolor, ia-

Percurrit corpus 'stis, de Myspnoea fatigat, Sunt vigiles oculi, otium micat, instar lauri' 'Flauescit, pulsus vehemens,' 'duriisque resurgit, Inque paroxysmi est extremo tramite' 'sudor.

Febris abile,tertiana dicitur, lina tertio quoq, die recurrit accessio sinapi ex quidem,si febris est intermittens: sin continua, sit anadiplosis. Huic est μι Νέα .Easdem enim causas agno-stit, eundem humorem: in iisdemque corporibus, Meadem anni parte solet excitari. Sed inter se maioris minorisque ratione distinguutur. Nam quae symptomata remissa sunt in tertiana, haec in causo summe viget:inter quae duo sunt παθογνωριονικα,deumrens calor, nitis inexplebilis. Alia vero,ut lingua sicca, nigricas aspera, vigiliae, delirium eri HIρωνται. In febrium intermittentium initio rigus, aut horror, aut rigor fit,quia concitatus tum,quasi uetui gens humor putridus

69쪽

membranas concutit: et i pauciis est, ut in leuioribus tertiatiis aut parum acer,aut lentus ac languidus,ut in quotidianis,solum frigus inuehit Sm copiosior, aut acrior, aut concitatior, horrorem Quum vero plurimiis isque vehementer acer ac mo dax, ut in exquisitis tertianis, magno a petu in praecordia fuerit exculsus, rigorem infert, ut disertissime docet eruditissimus

Fernelius. 4.

3 Sub rigoris finem excusi a bile. Nam haec ὁ ieeose veti sque

proximis, in quibus gignitur, commota per rigorem , Orpasmo quodam in ventriculum influit, ex quo vomitu reiicitur 4 Humore vaporeve bilioso,& acri cerebri membranas

feriente.

Ex qualitate bilis. Tenuissimus enim humor est. Ob humoris calidi siccique dominium & quod materia se-brilis non procul abest a stomaclio. Cuius causas vide cap. I r. lib. I. pari. I A siccitate cerebri. io ma bile persunditur. I In incremento statuque paroxysmi pulsus vehemens ac

frequens est, sed iam pariatis, ac contractus.1 Ab arteriar&humoris in ea contenti siccitate. 13 In accessionis declinatione sudor fit, reseratis caloris vi cutis meatibus. Breuissima vero tertianae febris est accesso, ne moeduodecim horarum ad liminum, quia biliosus humor huius febris materia paucissimus omnium est actentiis sinatis.

'HEMITRITAE SIGNA.

CAPUT X XI.

RR ' continuae iunci us notat hemitri

ta una. Hemitritaeus, seu semitertiana, sic dicitur, quia media materiae pars ex hiauis humoris est genere, quo tertiana fit. Cons tur enim ex pittiata,&bile: qua quum aequaliter inter se miscentur, Speccant exquisitam faciunt henii tritaeum Accessionis quotidianae signum est refrigeratio,tertianae i-g'r horror autem utrinque medius. Quum igitur quotidianae tertiansque febris accessiones concurrunt in hac sebre thorror. Hinc hemitritaeus horrifica febris appellatur. Quae perici

70쪽

32 FRANCISCI PORTlosa censeri debet, tum quia continua tum quia contrariis c5-

stat humoribus, quorum unis medendo conseras, alteri non raro plurimum incommodes. Hemitritaeus continua febris est.Vel enim ex cotinua quotidiana fit, intermittente tertiana vel ex intermittente quotidiana, tertianaque continua. Coniicitur autem expeculiari

bus utriusque signis, humorne pituitosus, qui quotidianam an biliosias, qui tertianam constituit, exuperet. Nam, si biliosae se-bris indicia phira sunt, qualia rigor, an Oreria,VOmitus,aut nausea, sitis, sudor vincit bilis. Sini ira dominantis pituita signa comparent,ut frigus, sopor albae deiectiones, urinae crudae, pituitosus humor abundat. Sinhorror est,in humoris utriusquesgna miscentur aequaliter, exquisita fit hemitritaeus.

Si quartana venit febris, penetrabit Τ altum, Ossaque si tundet frigus tremor inde sequetur

Horridus, de stridor lolium tenuabitur, atque Pulsus in 'ingresti tardus, artisque ' micabit, Vt calor cxistet maior, propiorque vigori. Sudor erit paucus, reddentur sicca per aluum,

I .entaque permultas accessio curret in horas .

Quartana febris, vel est vera, vel notha Vera fit a melan. cholico sanguine, nempe usto frigido, sicc6que, praecipuam in liene sedem adepto, senibus lautumno familiari. Notha, saepius a flava gignitur bile, non usta quidem, sed quae iam uritur Stransit in atram, sub medium aestatis, laetate consistentes corripere solita, cui mes est in iecore. Fit interduci pituita salsa. Quod ex humoris dominatis peculiarib ssignis erit cospicula. Melancholia putris, Quartana causa continens est. In qua quarto quoque die paro sinus, si febris est intermittens,reue

titur . Sin continua, quae raro si redinplicat accessio. Melancholicus humor,faeculentus est, maximeq; terrestris rideoque in intimo corporis ccessu conditus, si forte, vehit in febre concitatur, solidiores': rtes, ut artus Mossa, primum obsidet. Quumque sit scizidua pondere grauis frigoris Massitudinis