장음표시 사용
51쪽
- χωω Halimus est,qui quiso ille sit ingenue satemur ignorare,quoniam Diosio' rides eum similem dieit Rhamno,at olus esse,id quod Aegineta libatis medicini Drimo Capite de oleribus suhscribit,Nam prosequens ibidem olera quae ob ialsilagi
nem sc amaritudinem aluum suhducunt,inquit,idem praestat Halimon, Vt quod acruorem qualitatem rep sentet. Nos vero scimus hodie arborem Populi genus Halimi dici quae egregie prae caeteris arboribus in altitudinem crescit,ob 1det lanceae ex ea prae Darantur uam Dioscoridis Halimum crediderim, quanquam inter Olera eam collocassent. auum Sc Vimi folia noua pro oleribus obsonus decoquenda antiquitas adi,tehat,nisi Rhamno similem Halimum secisset, quarein hac re nihil temere affirmare uois Io,Vos per ocium diligentius inquirite.
Latine Paliurus, Germanice Holsam, Hispani.
II Aliurus notissimus frutex est Dinosus durus , semen eius pingue sui υ
t V l QVllum in medicina est pericvium maius a grauissimorum authorum dissensiones m quibus praesertim fidem debemus, Quum ex eis quistiones, altercationes orlans
eur,atq; inde errores, quo malo nullum maius dieente Plinio . Nullum est in medicina mendacio periculumaius,qn in ea es minimum erratum citra vitae humans detrimentum esse nequit,lib.Xix.exordio primo ec haec citra rationem in praesenti praelibatastini.Cum Theophrastus vir cui multum deserunt honarum artiti studiosi onge a Di Oscoride Plinio ,Palium suam tribuit descriptione. Eius enim haec int verba: Et Pasliurus in siliquis quibusda semen hahet,in quihus tria quatuorve semina sunt,qu vershaint Dioscoridem taceam, aritu a Plinη sententia disserunt equentia monstrant e liiso. xiij.Cap.XiX.Cyrenaica regio Loton postponit Paliuro, fructuosior haec fructu magi rubens. Cuius nucleus non simul manditur,iucundus per se at suauior e vino, quin Sc vina succo suo commendans,iam haec ael Diostoridis,legenti manifestum est Theophrastu ab eis Q maxime differre,cum non in siliquis Plinius Diostoriderii Pa tium fructsi aut semen habere dicant,sed nudu potius, id quod 3c frutex ipse ita esse ninstra u Paliurus frutex licet multis in locis arborescens esklatis aculeatis foliis omnino similibus Cocci.i.fruticis illius,grana Lenticulis simillima serentis, quibus infectoo res utuntur,atcv ex eo Scarlatum tingitur,fructum ultra ruhrum fert,Baccas stilicet paeuas,nudas atq; inter ramos,non vero trinas,quadrinas in siliquis proferes, is vero quia spinis horridus in sepibus δί topiariis maxime c5peritur,nec hunc Paliurum esse Plinius haud negabit,quum v ltra reliqua ei conuenientia Paliurum spinae genus esse, cuius semen Afri zuram vocant thro.πXii'.Capite.πiij.fatetur.Caeterum non preteribimus id quod aliqui no sine errore fatetur,fruticem seu arborem istam taxum Smilacem antiquorum esse,quum Nicandro Dioscoridet praesentibus magnitudine soliis Ahieti similis id aequalis arbor est quae minime huic eueniunt,liis adde Smilacem perci veneffica esse, ut Dioscorides libro quarto, Cap. lxπviri .fatetur se non de ea alicuius gratiast in ah ea tanquam ab ingenti peste fugerent homines scripsisse, quod Plinius Naturae ih. xvi.Capite undecimo non siluit, multoque minus Haro primus maximus Buε colici carminis Latinus audior, sic enim fugiendam apibus este arborem hanc hoc
52쪽
earmine cretnit.Et tua Cirnaeasfugiant mamina taxos.Quihussamsacile perpenditue eos toto coelo inerrare redimus autem nosTheophrastum resiquum a nostro paliuro cognoscere, ut eiusinsinuant Verba , cum hoc tamen peritioribus haec cognoscenda reis linquimus.
G Raece O '-νθα, Latine Oxyacantha,' Acida Spina,fructus Berberus, I Gallice Espine Vinete,Germanice Versici .
Xyacantha,agresti Piso similis arbor est, minor tantum magist spinosa fructum sermyrti baccis aequalem. Aenum ubentemaragilem deos intus habentem multifidam radicem oc altius descendentem.
Xyacantha acida spina,ahsurdum enim esset ab acuto aculeo qui omnibusspinis est,hanc proprie dici acutam,quare ab eius soliorum fructus acido apore nomε sibi vendicasse crediderim.Spinosus hic frutex est ructum ossicinis Berberos dictum serens,nec locus quisquam in quo eius mentio apud Plinium sit nunc mihi succurrit, sti tamen quas Dioscorides Oxyaclitho possessiones trihuir,Plinium paliuro reserre, si savero aliqua in parte de eo apud Plinium scriptum inueneri dicat re minime grauiter feram rem in errorem vocari.
CYnomatus frutex est rubo longe maior,arborescit enim solia habet longe quam Myrtus latiora,spmas in virgas durissimas,florem candidu, fructum oblongum Olivae nucleo similem,quum maturescit rubentem intra que lanis similia sunt,
nomatos Graecis,Sentis Canis Columellae est,aliis vero Rubus Canis Theodooro vero Gazae Canirubus ob id quod eiusnores Canum rabidorsi morsibus medeantur,lixe vastissima spina ait communis maπimos ferens ramos est, cui folia rota similia sunt,at flos licet minor ah Q odore tamen, quae nonnun* attollituro ar ressi fructum in fert rubrum,oblongum,similem oliuae,1ntus vero lanuginosa semina habentem,qualia infructibusvosarum comperiuntur,eta quibus confectio praepara-xur quaedam in Hispaniae Seplasia s fluxui maristarum conueniens, hunc vero Pucta mutis e Puerit effrenati comedun eiusta lanuginosa abhciuntsemina,Cynos Rodos
53쪽
- . vero Rosa Canina Bedegar myropolarum est hameritos vero longe aliud te quiωςψςSgyhmi h.Cap.xxxv.xxxvi dominohe fortunante loquemur non transilire in men est id quod apud Plinium legitur Cynostatum pro Cappari nonnunquam sumi, ut Lib.Xiq.Cap.xxiii.quanquam alibi Libro. xxiiij.Cap.xiiij.de Cynobasto de quo
Raece Romane Ligustrum ossicinarum Athana.Gallice du troes In Germanice Belaheltalin Histinglinatalice la Olivella.
sprus Oleae similia BIia per virgas prosere, latiora tantum,molliora. 5c magis Herbaceo colore flores habet candidos uscosos oc odoratos, seu ctum fert nigrum sambuco similem.
CIpros,uigustrum etiam num in sentibus crescitfoliis Μirti vel oliue, qua ratione Itali Olivellam eum appellant,frutex florem gerens mali tempore album,odorastuml,quo deci haccae eueniunt,autumni tempore cum reliquis nigrescentes innino sambuco persimiles,ex quibus optimum fit atramentum, unde eu describens inegiIiushucolicorum Libro inquit,alha Ligussaeaea nqvaccinia nigra legirtur, nec ColumelIae Verha lih.κ. Vergilio oppugnant nigrum esse Ligustrum affirmantiasic. Et nigro permixta Ligustro Balsama,Cum Vergilius ad stores olumella vero ad maturas Athini. Wiu 3 bμς s resperat,hic aurem frutex raro apud Hispanos comperitur,quum hoc tamen ' officinis familiaris est,sub nomine tamen Arahico Alliana sive Henne, at ex floribus non iniucundum praeparant oleum e Alchana dictum simul aquam per elambicatiosnem Cancro,ulceribus* gutturis maximeconuenientem,ut Plinium tamen caetero sileaminae in parte haee de Ligustro Iussiciansi nulli tamen Vergilii verba aliter a nobis exponunt,dicentes vaccinum hyacinthum graecorum esse ,nostrae tamen sententiae isto modo adfisreo ut si quisclaris& evidentibusargumentis aliter se rem habere probauerisinon inuitus me ab ea auelli sinam.
Raecaruce Phillyrea lilia arbor. Teuthonice Linden o a Germanice telia.Lusitanice Amitim.
DHillyrea lilia arbor Ligustro magnitudine equalis est,solia & haec oleat hax he latiora tantum nigriora ,fructum fert lentisco similem,nigrum, subduleemn ceu racemosum,nascitur asperis locis.
54쪽
Tisia aliquibus locis arborescit,in aliquibus-9uticis n turam noexcedit, quare inter Dioscoridem &Theophrastum controuersia diluitur,Dioscorides vero arborem Ligustro similem esse dicisTheophrastus vero arborem uius materias Brica expetitur, Tiliam describit,hie vero arborescens Tilia est, ex qua lucorum ornamentum Praeparatur medico viuirato eueniens. filii Q
PHILOLO SI A. C X II LGRaeceum, Latine Cisthos Cistus frutex Ladam*ms . Lusitanice sto
CIstos frutex ramosus ociatiosus,nec adeo grandis, ita habet in orbem circinata nigra, Zc lairsuta flores punice figure sed in femina colore candido.
Cinus non vero Cissos,cum hedera lit ius non aduertentia Plinius hac in remism modo cecutivit ut Leonicenum a frontis picio Vstv ad Calcaneum libri vide re est,atq; Colinucium Plin' patronum in eiusdem defensioneiqui;vtinam Plinium eo in loco hallucinatum fateretur,quum vvitidem inquit ex Ciceronis dogmatia hus,cuiusuis hominis est aberrare atq; non popius tam sedececutiret. At Gistus illa sit nostrum de Ladano iudicium legito,cum doeo non nihili attingimus.
Raecanice msἰs κνΠνος, Romane Hypocistis Hypoquistidos Barba I Hircina.Hispanice pultegras. Germanice Bocstari.
ΗΥpocistidis tria genera sunt coloribus distincta,Rus viridi,& cadido,
Acacie modo succus ex ea colligitur.
ΗYpocistis Barbarorum H ypoquistidos est,succus scilicet ossicinis familiaris herbae videlicet apud eos Barbe Hircine dicte, quae apud Hispanias passim crescit. Non vero succus rosae siluaticae . Ut olim Scribonius largus affirmabat est, cum situ rica illa rosa. quam caninam dicunt Cinorodos atq; officinarum hedegar est caeres um non longe ab hinc meminit Dioscorides quum de malo granato temone ague eri-Prin itur Hypocistidis iecus modo ex florihus punicorum succus,nec enimin Praesenxi Rini quid refert hesbam ipsiam H ypocist idem siue Citinum aut succum ipsum eo mod 3ppelles ut Dioscorides& Aeginetasimvlfaciunt.
55쪽
Raece axos ,Latine frutex Ladaniferus Lusitanice sisteban Hispano tace X ara,pinguitudo ladanum laudanum vulgo laudano.
E Stre alterum cuti genus,quoa Maona quIDLHMam UOLMI MLE MILUriuuliter nascens, longioribus tantum nigrioribust foliis,quibus per ver pinguitudo quaedam,quae adstringendo sit inhaeret, omnibus quibus, & Cistus a commodata fit ex eo Octinim otia eius pascentes hirci caprei pinguitudine, Barbis ec foemoribus quoniam viscosa sit inhaerentem reportant,quam de poctentes,melis modo,per colum liquant,seruant ,in offas conformatam.
LAdanum ossicinarum L danum siue Vlpronunciant Laudanum succus Bactis hircorum adherens ex quodam Cisti genere est.Non vero Cissi id est hedere Un x IIIII de quantum Auicina Plinius Serapio atcν ipse pandectarius ceculiuerint inani
pioni, sciant, opinari illum que os Lusitani nostro idiomate fructicem stina dicimiis esse, error illi vero Xara nominant fesso oblongo oliue persimile maiore tam e Se latiore floreroseo candido totus ipse viscosus frutex est,ato capre libentissime eo vescuntur, sic enim huic frutici omnia notaeu Mun et hunc ipsium vere esse credam erito igitur laudandi illi Seplasiar' sunt,qui apud eos Ladanum e pinguedine vis si ateque,fruticis illius caprarum bainis adherente,construunt,hic autem frutex scemina est, alter vero Hastu Iussolio in orbem circinato subnigro hirsuto quae est,Lusitani vero hodie alterius disses xentia foemine scilieet suo idiomate nomine masculino eum steham appellant quem Cistu esse opino quum ut omnia ei conueniunt,sic ad eius Radices Hypocistis maxime
GRaece ριπινοο. Latine Ebenus malacum, lignum Indicum:Lignum san/ctum:diuinum lignum. Theutonice hout vut Indien.Hispanice et Lentio delas Antimas.
CJ Benus probatissima AEthiopica est,nigra nullis pectinibus,teuore suo cor L lenigato,similis spi isissime infrangendo soliditatis,quae gustum mortaci erosione,tent i, & leniter adstringit,prunis imposita iucundo odore, & sine fumo vaporatur,recenS pinguitudine,quam habet accenditur & flammas, igni admota agi .eadem in cote attrita russescit .est 6c alia Ebenus Indica candidis, di ruti
56쪽
& rutilis inter curretibus,tineis similibus crebris maculis,probatissima talia priorilla.
M Vltis olim quae vel natura edidit,vel ars inuenit, indicta sunt nomina tu Graecatum Latina, quae si nohis non omnino sint incognita, cum praesertim illa quoti die prae manibus habeamus .Quibus tamen nominibus apud antiquos fuerint appellat non omnino disternere valemus. uot V el li ominum negligentiae vel rem poris edacitati potius sit imputandum,adhuc non satis constat,tum quia potius ita sunt Peruerse immutata, i in eorum loco aria quaedam sint instituta. Quo factu est ut hos nis disciplinis re praeclaris artihus,pene caligo fit obducta,atq; tanta earum irrepseritos Bliuio ut omnes fere ad interitum quendam vergere vise sunt olim apud prisicos illos heroas quos nunc facilius sit admirari Q imitari,artes quae mentis inquisitione constat, ut adulte viguere, sic postea ad nostrorum hominu manus delate, ita emarcuere, ut nonullis timor incesserit ut plane de illis est actum, omnipotentis tamen dei opera ut o mnibus sic huic arti in tempore subuenit,optime uniuscuius industriam excitas ut eas ab tenebrarum inscit is reuocatas in lucem praeferrent. Quod ut ab omnibus non infeliciter est inceptum.Ita bene δί prospere processit,cum libros non inutiles ediderint.duihus artium corruptele,quae antea nescio quoniam nostro a Iastore vigebant, num petasum eunt,inter quos non postremasLudovico Viveto adscripserim viro ut in summa Lodous dicam inter graecos latinissimo,inter Latinos Graecissimo inter Vtrosi optimo.Quem ci viuestanti nec sane immerito nostra secula faciunt,ut nullus eui tractus huius virlimemoria laus oelare possit, ita enim omnia luculenter stribit tan eloquentia statem triuisse videatur Tursus ita rerum vim a parte inedit,atq; ob oculas ponit, ut in ea totus plerisq; appgrea nec Leonicenum Mainardum utrunq Perrarientem,Vtruml doctissimum,utrum que rei medice experientissimum,sua laude defraudauerim.Qui praeclaris aeditis volu minibus, de nostris hominibus optime sunt meriti 1 quibus heroibus. Quicquid scimus si modo quid scimus,acceptum referentes atwah ipforum perenthus sontibsis,paruos uostros cantharos adimplentes, hoc opuscomponere sumus aggressised quum ipsi non sine ingenti laude quid de unaquaq; resentirent audacter nec minus erudite prsferrent, Non video quur mihi vitio sit vertendum, si quid de Heheno nostrum Iuditium aperiamus, cum ille ab omnibus ferme prae manibus habeatur, nec tamen quid apud anti quos fuerit sciatur,quantum ergo superis de Gaiaci heneficio nos debemus,simul δί de Gaiacli
Hebeni nos debere omnes sciant,cum Gaiacum lignUm vulgo notum antiquorum ebe EbenuSDUS est,cu omnia ac si acu pingerentur,Eheno. quae Gaiaco insunt respondent,nec eni no est curabimus in praesenti atq; in medium aflerre ationes ad hanc nos trahentes Opinionem . Vt deinceps quilibet non inu1tis pedibus nobiscum vada audiant ergo Ga lacum VItna Priscis cognitum esse, atq; oculorum fluxionibus praecipue euenire,contingit quum stiperioribus annis noue terre quaedam antiquis incognitae, reperte essent, in quandam incidissent insulam Hispani,cuius omnes accola,morhOGallico quandoq; labora liac si nos Variolis,nobiles vero Hispani, quum quaestores in prouincia essent,ac grauiter morbo illo affligerentur, ab indigenis medicamentum quo curarentur quaerunt,illico lignum Hulacum sic eniminsulares pronunciant mcnstrant,non loge abinde ut reliqui a morho liberati,ut summum bonum,usum eius in Hispanias attulere,GUalacum ipsium apyellan instularum vocem sequentes Hulacum lignum appellantium . EX arhore apud qQ. erescentciproceritate qua apud nos frammus,quae folijs Vestitur plantaginis similia hu8 solidioribus tamen, ac rotundioribus,sertfructum castaneis similem alciet ut tradunti luxiuum,huius arborigeolor Cineritii existit coloris ad nigredinem tendentis,at dvpximum nonnulli putant lignum,decorticato vero Citrini cuiusdam particeps est coei0ria ad albedinem tendentis,in medio vero omnino nigrum est, atq; illud melius in
57쪽
ticeps.quare isset ratione agunt,qui lignum illud,minus de n1gro habens, reIiquo maiastis laudant cum duobus sumptis ligni frustis,altero nigredinem habente:reliquo vero non habente,hahenti maior inest ungitiositas tet inde melius , Sed multo melius haee possent probari,quae nota omnibussore credo, quum ipsum Ebenu esse probauerimuq. Est vero lignum illud durissimum,ut vix siecabilis,eius duricies sit, at 3 ponderosissi mum,ut nulla eius quanquam minutissima pars,in aqua fluitat,aut supernatat,sed omnino mergitur,& subcidit,boni si prunis incendatur,est odoris,a quo Gummi subnigrum Proueni nec a te minorem in ebullitione:mittit odorem,boni saporis est, ali iucundi, ut tradunt assuetis,his iam verbis manifeste deprehenditur, Gaiacum lignum antiquorum Ehenum esse,cum in omni Dioscoridis descriptioni in praesenti respondet, tam in eius color quam in reliquis omnibus Guaiaco tributis, ut legenti manifestum est, nee Plinius his non suffragatur lib. Xvi.Cap.ii'. dicens Spississima eX omni materiar,ideo Ec grauissima Iudicatur Ebenus,ut Buxus,graciles natura, neutra in aquis stultat. Nec suber si dematur Cortex nec Lariae,ex reliquis siccissima, lotos Roms ita appellatur deinde robur exalburnatum. Et huic nigricans color,magist etiam citiso quae proxime accedere ebenum videtur, fisc autem Plinm Ebenum Gaiacum esse omnino conuincut, cum Gaiacum spississime materie est, ut nonnunquam Iapis esse v ideatur,coloris nigri quoad intrinsecam eius praecipuepartem,grauissimumcp,Vt ipsum minutissimum et i incisum non supernatat, quibus de causis cariem aut vetustatem nunqua senti ut ex Diane templo,ibidem Plinius approba nobis hac in re Hermolaus barbarus astipulatur, si quis nucleum non tantum Verborum corticem spectet, a quo Marcellus Vergilius nihil quicquam desidet,nec Pausanias in Atticis ille audiendus est,qui Ehenum nec folia nec fructus ferre prodidi nec a sole conspici, sed sub terra tantum radices esse quas fodi sunt Aethiopes inquisivi in eXactam tamen huius ligni cognitionem deueniamus, atq; ipsum Ebenum esse conuincamus, quanquam ex dictis notius sere sit,quam ut demon stratione alia egeat eius tamen possessiones ipsum esse Ehenum aflirmant,cum vis ei in est,excalfaciedi extergendi M tenuium partium,id quod eius sapor, qui semel cognitus nunquam errare sini monstrat indicat ,quum ipse amarus fit,omnino calidum ligna esse,nam Galeno teste de facultatibus simplicium medicamelorum lib.ii'.eius lem nusmeri Capite, El. xviq.Xix. at Aristotele, de animalib.ij. Theophrasto caeteriso Phusios phantibus quae amara ea Ed calida dicuntur, quanqua non desit quidam medicoruEmulus.Nomine Arabs Cordubensis auerois,oppositum asserere,arcu impudenter patribus contradicere,non solum amarumcaliditatem arguere ed etiam frigiditatem a firmando,ut ipsum videre est commento .h.de anima atq; de sensiu& sensiatu ultoque clarius quinto sui colliget Cap.XXVη. qui et ibidem rem nouam ar1stoteli aut Galeno occultam monstrat de Opio argumentum fin cum summe amarum at frigidissima sit,sed quam haec Lutheriana in Philosophia opinio sit, non multis opus est comprobas re,cum non haec prima aut v na tantum in Philosophia aut medicina apud averroim sit, immo eius omnia opera passim scatere erroribus at contradictionibus Vulgo iam nos tum est,quanto magis apud Zimaram in eiusdem contradictionibus versiantibus,si eas fors an non affectione detenti legerint, nec minores filo in colliget contradictiones' repe erois riuntur quas ad praesens Cithare tediosum periergon quae essiet, memorie tamen nonnuleontradi te eta multis succurrunt,completatonem simplicem,negat alenu ut solet reprehendiectiones postea vero milies eampraeseribit,hominibus lanis morbos publice Vagantes timentihus Theriacam non couenire assirma hilem naturalem posse putredine infici &febre causare omnino negat,postea vero eam assignat, Zinariam re prasina bilem putrifieri
poste dc febrem causare non minus nega earum tamen alibi curas consscripsit, hec tam et memorie occurrerunt,multa huiusmodi dicenda erant, quae tamen praetereo cum non
instituti istius sint,ne tamen si Auerroici quidam sint,assierant,quae bucce occurrui nos tantum deblaterare,eiusdem Averroisargumentum diluamus,nam si fuistinatis oualter' hurtei mentes amplectimur,amaritudinem illam opη a partibus circumstantibus calid1s euenire non ostitanterfatemur,cum nullum apud eos quanti cuncti m dii Iimam1κtum quin in eo partes comperiantur calide,est inuenire. At licet haec veritatem contineans
58쪽
istieant.Credimus tamen amaritudinem illam opto ex artificio euenire,nomero e natura sua,quod sane credendum est,cum Aristoteles Theophrastusq; in praescribendisna o biis turae rationibus eXercitatiores, nusquam hoc aut simile prodiderint. Est igitur lignum miti uphoc quantum ab amaritudine Calidum,haud hanc caliditatem eius non firmat odor-ab is fueundus,cum Galeni lententia prisente,omnia odorata itine calida,Odores autem alas iliato rimali evaporatione seu exalatione fiunt quae caliditatem arguunt,Vt Aristoteles secun-u is V do libro de anima,ac lib. de pomo, quod Galenus libro quarto simpliciu casecudo do 'censinquit.Sed& odoris sensius in ipsis cerebri est ventriculis,velut α id quoq; alibi anohis est demonstratum. Et odorabiliumv aporosia est substatia. Ea enim quae a corporibus defluunt ambienti permixta,ac deinde pernarium inspirationem in cerebrum delata sensum mouent.Recta ergo ratione quaecunt odorata eade&calida sunt, quippe cum Vaporum copia a calore proueniathse Galenus. At si Galeniis eta his accidetalibus qualitatibus doceat non iudicandum de tacultatibus medicamentorum,ut libro citat
secundo ca.tertio Nam ibidem monens quod nec a colore,nec ab odore, nec a consistεtia,aut congelatione,nec a duritie,neca leuitate ratiocinaride medicinarum iacultate,
oportet lisc sequentia ve rha stribit.Per qus de Canphora argumentu diIuitur stitieee frigidam Sc odoram,deinde inquit. Tam foede in rationibus hallucinantur ac pueri modo speculationemlogicam ingressi,eisdem erroribus tenentur,qui eκ odoribus medicaminum facultates coniiciunt. Nec enim quicquid hene redolet calidum est,quoaquidam dictitant,haud intelligentes quo pacto inaudire oporteat, quae ab Aristotele, Theophrasto super hae re sitne prodita. Licet Galeni haec vera sint,experientia doscet discreta,ipsum lignum calidum esse,quae abunde sufficit pro iudieandis medicamentorum facultatibus,tunctis duntaxat paucis epilogismis siuerationibus communibus quarum nonnullae habitae sunt,namve enim quotidie percipimus ab his praesertim liagni huius coctionem sumentibus,non solum in ore caliditatem percipiunt, sed qua maximam in Ventraculo,uti reliquo in membro quod aqua ipsa artingit,atq; inde aegritudines frigidas senarint omnes iam ad illud tanquam ad salutem spectatissimam confluant, quae Cmnia calidum esse monstrant, nam Galeno teste tertio de temperamenotis,ac simplicium libris.Illud per se medicamentum calidum dicitur,non vero per accidens si corpori occurrens a principio obcursus usq; adeo permanear,calefaciendo procedat,atq; in caletactione augmentando,quod simile de frigido, humido intelligendum
est medicamento,illud autem Sc siccum esse, ultra experienti per ratIonem etiam scrineatur. Cum eius amaritudo maxime monstras,quum Omnia amara,non solum calida.
sed Se sicca esse Galenus testatur, quarto simplicium libro capite.x viii ait de ratiosne victus in morbis acutis,commentario tertio, lithrow illo de placitis Hypocratis MPlatonis,nec ubiq; de melle de musto numis coctis argumetum deficit. Nec hae de causa ab alijs spoliatur qualitatihus lignum hoc alenum in praesenti audiamus libro ter- Ehen
elocitato cap.xiij. qui nobiseum hoc ordine fatetur.Reliquum autem est id,cuiussu - multis inde iam anae necessario mentionem quidem sedimus,uerum absoluae nondum eπPOsu qualita, imus. Est autem istud nempe, omnia propemodum medicamenta licet sensu limplicia tibu, appareant.Natura tamen esse composita quinct subinde quoq; diuersissimas continere stitui in sese facultates,nempe excernendi Se sistendi,incrassandi,& eXrenuandi, rareiaciendi, dc condensandiollinendi,atq; instergendi, tendendi, Sc laxandi, caeterasc3 oppositiosne. Vniuersas i in sequenti hoc I1bro patebit,at nurum minime hoc videri debet in id genu.lacultatibus,cnm v ni re eidem medicamentovim cateiaciendi de reseigerandi in Uς Rppareat,& exiecandi de humectandi,aut tenuium partium Micrassarunti H c Ga-knu .Non ergo est dissicile ultra qualitatibus ligno supratributis hanc unam tribuere humiditaris scilicet.C um lignum hoc partes quasdam oleoginosas pingues v iscosas ses um ςQntineat,quibus forsan ligni decoctionem sumentes aluntur,at inde perlonguPςr ῆnent tempus ahis victu Milo. Caererum ut tamen omnia adamusim tractemus
-d Qxdinem omnia gerantur in quo caliditatis gradu lignum hoc collocari habeat
59쪽
aut PeliatIs humiditatisque ex Galani doctrina dicamus. Dum igitur medstamenta dicimusCalidum rigidum,siccuminuandum, non alia de cause,nili quia tale valet imprimere qualitatem incorpore humano .At quod excalifacit nec frigefacit nec humeιctat fimetrum,id est temperatum medicamentum appellare necesse est, a Vincente ergo seu excedente cognominatur facultate. At Calidum primi nominamus Ordinis, quod raduq nOseMalefacit,non tamen euidenaesiqua de causa ad illud comprobandum opus insu- medica, per demonstratione est rationali.Sic de frigido,humido licco dicendum esti illud ve- metoru ro quod manifeste aut calefacere aut frigefacere aut humectare aut desiccare potest, ea ' secundi es. ordinis dicetur. At quod iam vehementer quidem non tamen iumme,le tu dicitur gradus,quod vero adeo excalefacere potest,Ut scaram moliatur Sc Vrat quarti,nec haec Avicenna secundasen. primi,non docuit de his tractans quae proueniunt. Ex his quae comeduntur Zc bibuntur dicens praeterea dicamus quod medicinarum gradus
iam quatuor positi sunt Sec. His ergo perpensis atet examinaris quisquam cui gradui caliditatis,siccitatis,humiditatis : lignum hoc subjci habeat acile comprehendet praecipue tamen ligni odorem aporem atqet ipsius operationes attendendo. Nos tame quae tum ab his venare possumus, eum calidum tertio ordine comperimus, allid magis Galaci li cum eius caliditas vhhementer sentitur,non solum in corporibus temperatis, sed aegris gni tem simul ut Gale.regiam viam nos incedentes. Experimae simul in siccum iecitdo gradus peratura ordine. H umidum vero primum gradum non eXcedere ipsa rei experientia,quae reliquis praestar. Confirmat, nec hac de re ipsis in esse hebenum quis dubitabit, imo id ipsum egie affirmabit. Q uum antiquorum de Ebetio Verba tenuerit, que omnino dictis respondent.Galenum ergo audiamus de facultatibusmedicamentorum.Dictione prospria Eben us ex his lignis est quae trita aqua i ii succum soluuntu sivis ei inest excalefacisenda , extergendi .Et tenuisi partium, quam rem quae pupillas obfustrant, extergere' creditur,m licetur atris remedijs oculari bus quae ad ulcera naulta luxiones Ad bullas si Ue pustulas accommoda sunt, Galan per ea verba, quor trita aqua in soccum solsuitur dicunt Ehenum Dipcum esse insinuat.Nam propriis idemus oculis,si ligni sco
maut ramentum per noctem iri aqua macerant Accain hieollim supernatare,quem e 1igno euenire nona igimus cum oneKaqua ain olla vitreata noua diligenter elota sed e ligno ipsis Ebenoscilicetquod tritum aqua inisuccum sol uitur fac ile credendum est: Paulus praeterea Aegineta Haloni iunci a victis mihi b dissidet, quae Galeni verba Plinius subserihensvolymine Murj cap .undecimo R,quiit.Nec in Aegipto quide naiscitur Ebenus ut docuimus nee tractamiis alienos o mes.Non omittetu r tamen propter
miraculum icobem eius oculis unice mederi dicti pioigam: ad: cotem trito cum paracastiginem distulit: Mikiam rhruuceriarius clarer iniacum Ebenum antiquo Messe, Nec enim ab haec nostra opinione te retrahat id quod'in omniis ore est nulla nunc -Gaiacum possidere,quae minime Ebeno prisci tribuerunC N a licet notitia de eo olim siil. . habuere, non tameneXactam,ut ri quanquam si Galeni dogmata exacte s)erpendimus,hic ipsi a flectus qui nunc eo medicantur Sc olim melleari comperiemus.Asicen- . . . na praeterea secundo siti Canonis libro hostram firmat sententia dicens 'Ehenus quid est,est nota quae ex ea melior est nigra u:alis,in qua non sunt lineae,& similatur in suo tactu cornu tornatilio est valde compacta Sc Iolida. In cuius sapore est medicatio, M'uum ponitur super carboneseleuatur e go odor bonus acutus, natura calida est reficca:Ιn secundo,operationes&proprietates, ricatur in aqua te plures lapidum. Et est sub titiativa abstersiua abstergitpomu oculi re albuginem,&ex ipsius fricatione fiunt collitia,& fit ex ea alcolio ad medicinas oculi propter Vehementia conuenientieeius. Eequu aduritur eius serratura super sartaginem deinde abluitur Ad confert ulceribus antiis
quis &Ophlalhmiae siccae M scabiei ocu lj,dixit alcaneti quod ipla frangit lapidem in renibus,et dicitur quod ipsa est resolutio inflationis ventris. Haec Avicenna duae mini me ab antiquorum placitis differunr cum licet Ebenum eam secundo ordine ealidam collocet nos vero tertio nihil discriminis est,cum Avicenna ultimam seeundi stradus metam. Nos vero primam tertii intelligimus.Non me in praesenti preteriit id uuod n5
nulli opinantur Avicennae carum Gaiacum nostrum esse,quia Iudicum lignum atquς
60쪽
Iuncturis conueniens,Vt videre est xx Can.ca.ccclxxxvi.Nos vero hanci non omni no aspernantes Opinionem.Caron aliquod Ebeni genus esse credimus.Nec te decipiat reliquu ab Avicenna lignum Indicum dictu quod Agalugim appellat. Eu illud ligna aloes sit Dioscoridis vero agolochon.Haec ergo de Ebeno siue gaiaco in praesenti suta ficiant,cunt eis tamen quae mainardus atq; Huttenus de illo tradidere, illatin epistola ad Cardinalem Simpliorianum hic in eo libro qui de Guaiaco scribitur.
. Tam florem quam spinosum fruticem comprehendens quo nascitur no men. Rosa nostra est,cuius variae sunt species,quas Plinius libro xxi.cap. pri/rno meminit, praeter eas quae rubris ac sentibus crescere solent, quas Caninas grates,Plimus vero graeculas appellare consueuit rosas,ad Praesens tamen,quae dam sunt rosae purpureae odoratissimae,qusda Uero minus incarnais dicte,qusdam vero subflaus,quas Damascenas moschatas,quod odore moscum referat quidam nominant. Ex quibus leneliabim apud Auicennam prima quarti multis in locis citatu confici,nonnulli assirmam,dictum scilicet de Rosis Persicis quibus tamen non accedimus. Cum licet rost illae Damascis siue Moschate,quae apud ancoram Italiae urbem qua optime inueniuntur, & aludi subdu cant. Avicenna tamen non de illis,sed ex floribus potius perses arboris illud costrui praecipit,qui maxime sunt solitiai.Et pituitam bilem* per inferius excreant. Cyeru rota sunt Sc albae multarum specierum sed omnium se idissimae ec humidissimae.Ex quibus aqua praeparatur rosiacea,aM eseum,tum absoluinicitum cum abiuncto rosaceum dictum, Ut tamen exacte rosae partes cognoscamus Mainardum in praesenti audiamus,cum suum cui tribuere iustu est qui
prae caeteris rem claram epistolarum libro.iiij.epistola quadam cuidam Hs lito missa secit.
MA IN ARDI VERBA EPISTOLARUM LIBRO QUARTO EPISTOLA TEM
TIA, A Ntiqui in Rosa sex partes,non nomine tantum sed viribus quo &fM 1h oscultatibus differentes cognouere,quas a receptimibin sereneglectra,mn sex pa inutile fuerit recensere.Rosam primo diuidunt insolia,flores, & capita.Folia res, in Ungues,ec id quod exemptis unguibus remanet in flore, aliud semen, aliud
pillus,in capite aliud cortex.aliud calix ut Plinij verbis utar, intelligitur. Vngues pars illa candida vocatur,quae capiti de proximo h empraecidia Sess bariis consueuit. Rhodomeli, vel Rhodosaccharum rel1quo paratu in Florem luteum, illud intelligunt quod solijs circumquaq; ambitur separatu in