장음표시 사용
21쪽
II. IN Bosmua is austriis tr possimi, a 'echiona excludantur. Non enim libenter leguntur quas non intelliguntur. Et quia ratio ex praecedentibus connectitur, praemisit his Icirco v quae est nota conclusionis Littera plana est. Sans iantum a nobis. s io excusat peris delectum, quia scilicet non debet requiri ab eo in hoc opere plus certitudinis quam quantum ratio humana valet ad alta deitatis conscendere, quod probat per locum a minori in aliis artibus, in quibus isto terminus unicuique artifici constituitur ut tantum laciat, quantum Iumana ratio sinit. Non enim semper medicus curat, sed si non omittit de his quae lacero debet, sino culpa erit, et similiter est in aliis artibus : unde et in hoc opero ubi es materia dissicilis sensum humanae naturae excedens, magis debet auctori venia dari, si non ad persectam certitudinis quaestionem deducat. Deinde cum dicit a Vobis tamen , dicit cujus auctoritatem instruendo sequatiar, scilicet Augu Νon ut ea tantum dicat quae in lib. Aum: inveniuntur, sed quia ea quae Augu do Trinitate dixit, scilicet quod in absolutis divinae personae uonveniunt, et in relativis dis, tinguuntur, accipi quasi semina et principia, quibus utitur ad quaestionis dissicultatem enodandam, et sic ipsa veritatis explicatio per multas rationes sunt fructus ex seminibus Aug. in ipso pr venientes qui autem sint convenientes et uberos ei ad quem sorbυι, inspiciendum committit ad propositam quaestionem accedens.
Hie incidit duplex quaestio. Prima, o divinorum cognitions.seeunda do eorum manifestatione. Circa primum quaeruntur quatuor.
Primo. Utrum mens humana ad cognthionem veritatis nova illustrations divinae lucis indigeat. secundo Utrum possit ad Dei notitiam pervenire. Tertio. Utrum Deus sit primum quod a mente cognoscitur. Quarto. Utrum ad divinae Trinitatis cognitionem mens humana pervenire per naturalem rationem sussiciat.
taram mens humana, ad eopaiιionem saritatis, indigωι nora illustratione disinae inois.
Ad primum si proceditur. 4. Videtur quod mens humana in
22쪽
cognations veritatis elatustibat indigeat nova illustratione divinae hicis. Η Corin. iii Non quod suseierum simus opitare aliquid αnobis Fasi eae nctis, sed suseientis vostra eae Deo est sed percepti cujuslhbet veritatis non potest esse sine cogitatione, ergo huniana mens non potest veritatem aliquam cognoscere, nisi donovo illustrotur a Deo. t. Itam lacilius est aliquam eritatem ab alio addiscero, quam perissipsum inspicere. Unde qui per seipsos sciunt praeseruntur aliis: qui ab alii addiscors possunt in I Ethic. Sed non potest homo ab alio addiscors, nisi mens ejus interius doceatur a Deo, ut dicit August. in libr. de magistro, et Greg. in home Pentec Ergo nec perrasipsum potos aliquis veritatem inspicere, nisi de novo lumine malis eius illustretur a Deo. 3. Item, sicut se habet oculus corporalis ad corporalia intuenda, ita intollectus ad intelligibilem veritatem, inspiciendam, ut patet in Ili do anima. Sed oculus corporalis non potest videre corporalia, nisi illustretur a solo materiali ergo nec intellectus potest veritatem inspicere, nisi lumine solis invisibilis, qui est Deus,
illustretur. 4. Item, Illi actus in nobis esse dicuntur, ad quos exercendos in nobis principia sussicienter habemus : sed in nobis non est smiano cognoscere veritatem, cum quandoque multi laborent ad veritatem cognoscendam, qui tamen eam cognoscere nequeunt, ergo non habemus in nobis sufficientia principia ad veritatem cognoscendam, ergo oportet ad hoc quod eam cognoscamus, ab exteriori nos iuvari, et sic idem quod prius. 5. Item, magis dependet operatio mentis humanae a luce divina, quam operatio creaturae sensibilis, vel inferioris a luco corporis coelestis sed corpora inseriora quamvis habeant sormas quas sunt principia naturalium operationum, non tamen possent operationes suas perficere, nisi iunii ne stellarum superveniente juvarentur, unde Dionysi 4 c. do Divi. o. dicit, quod lumen solis ad genetationem corporum visibilium confert, et ad vitam ipsa movet, et nutrit, et auget; ergo nec menti humana sussicit ad videnrdam veritatem lumen tiaturale, quod est quasi forma ipsius, nisi aliud lumen superveniat, scilicet divinu 6. Item, in omnibus causis ordinatis per se et non secundum accidens, effecιus non procedit a secunda causa, nisi per operationem primae causae, ut habetiis in prima propositione de causis.
Sed mens humana ordinaιur sublico increata 'rdino essentiali et
23쪽
TI. - IM BOETIUM DE TRINirara stion areidentali; ergo operatio mentis humanae quae est sius effectus proprius, scilicet cognitio veritatis, non potest provenire ex ea nisi operante prima luco increata Prius autem opinio non vide' fur esse aliud nisi illustratio, ergo te. . Item, sicut se habet voluntas ad bens volendum, ita intel- locius ad sol intelligendum: sed voluistas non potestastis velle, nisi divina gratia adjuvetur, ut dicit August. Ergo nec intellectus potest veritatem intelligore, nisi divina luco illustretur. 8. Item, id ad quod virm nostrae non suffcim reprehensibiliter nostris viribus adscribimus sed reprehensibile est quod aliquis scientiam veritatis suo adscribat ingenio, quinimmo iubemur illam Deo adscribore, secundum illud Ecclesiastici ultor Banι mihi sapisiaiam, dabo floriam ergo ad cognoscendum oritatem, vires nostrae non sumetunt, et sic idem quod prius. Sed contra mens humana illastrata est divinitus lumino naturali, secundum illud sal. v ignaιum est super nos lumen muttis tui, Domine. Si igitur hoc lumen quod creatum est non surunci ad veritatem cognoscendam, sed requirit novam illustratio- hem, pari ratione lumen superadditum non sussiciet, sed indige-hit alio lumine, et sic in infinitum, quod nunquam compleri potest, et sic impossibilo es cognoscere aliquam Veritatem, ergo oportet Ataro in primo lumine, ut scilicet mens lumine naturali sine aliquo lumine superaddito possit veritatem videre. Item, sicut visibilo in actu sussiciens est ad hoc ut moveat visum, ita intelligibile sussiciens est ut moveat intellectum, si sit proportionatum sed mens nostra habe in s unde possit sacere intelligibilem in actu, scilicet intellectum agentem, et talo intelligibile est ei proportionatum ergo non indiget aliqua. nova illustrationem ad hoc quod veritatem cognoscat. Item, sicut se habet lux corporalis ad visionem corporalem, itas habet intellectus ad intelligibilem visionem. Sed quaelibet lux corporalis quantumcumque sit parva, facit aliquid videri corporaliter, ad minus seipsam ergo et lux intelligibilis quae est mentioonnaturalis sussicit ad veritatem aliquam cognoscendam. Item, omnia opera artificialia ex cognition alicujus veritatis dependent, cum eorum principium sit scientia. Sed quaedam sunt opera artificialia, in quae potest liberum arbitrium per seipsum secundum Aug. ut aedificare domos et hujusmodi ergo ad aliquam veritatem cognoscendam sussiet homo sine nova illustratione divina.
24쪽
20 s. THOMAE AQUINATI OPUSOULA Respondeo dicendum, quod has est differentia inise virtutes activas et passivas, quod passivae non possunt exire in actum
propriae operationis, nisi moveantur a suis achivis, sicut sensus non sentit nisi moveatur a. sensibili, sed virtutes acιivae possunt
Operari sinoad quod ab aliquo moveantur, sicut patet in viribus imae vegetabilis sed in genere: intellectus invenitur duplex potentia activa, scilioe intellectus agens, et passiva, scilicet intellectus possibilis. Quidam igitur posuerunt, quod solus inte lectus possibilis est potentia animae intellectus vero agens erit quaedam substantia separata e hae os opinio Avie secundum quam opinionem sequitur quod anima humana non possit inacium propriae: Operationis, qui si cognitio veritatis exirs, nisi lumino exteriori illustretur, illius scilices substantiae separatae, quam dicunt intellectum agentem. Sed quia verba Philosophi in III de Anima, magis videntur sonare, quod intellectus agens si potentia animae, et huic etiam aucιoritas Scripturae consonat, quae lumino intellectuali uos insignitos esso profitetur, cui Philosophus comparat intellectum agentem, ideo in anima mitur respectu operationis intelligibilis, quas est cognitio veritatis et
potenti activa et passiva. Unde sicut aliquae potenιias activae naturales, suis passivis conjunctae sufficiunt ad operationes naturales, ita etiam anima hominis habens in se potentiam activam h passivam, sussicit ad persectionem veri latis. Cum autem quaelibet virtus creata sit sinita erit ejus emcacia ad determinatos effectus limitata. Unde in aliquos essectus non potest, nisi Bova virtus addatur; sic igitur sunt quaedam intelligibiles veritates, ad quas se extendit efiicacia intellectus agentis, sicut principia quae naturaliter homo cognoscit, et ea quae ab his deducuntur, et ad haec epgnoscenda non requiri ιur nova lux intelligibilis, sed sussicit lumen naturaliter inditum. Quaedam vero sunt ad quae principia praedicta non se extendunt, sicut sunt ea quae sunt fidei, et rationis facultatem excedentia, ut sutura contingentia, et alia hujusmodi, et haec cognoscere mens humana non potest, nisi divinitus novo lumina illustretur, superaddito lumini naturali. Quamvis autem non requiratur novi luminis additio ad cognitionem eorum ad quae naturalis ratio se extendit, requiritur tamen divina operatiora operaιionem enim qua Deus naturas rerum instituit, singulis formas et virtutes proprias tribuens, quibus possent suas operationes exercere, operatur etiam in rebus opera providentiae, omnium rerum virtutes id actus pro-
25쪽
XI. IN BOETIUM DE TRINITAT 11 prios dirigendo et movendo Ita enim universa reatur' ivinae gubernationi subjicitur, sicut instrumenta subduntur gubernalioni artificis, et qualitates naturales virιuti animae nutritivae, ut dicitur ii do Anima. Undo sicut calor naturali sequitur opus digestivae secundum regulam quam imponi calor ipsa vis digestiva, et omnos virtutes inferiores corporum operanιur, secundum quod diriguntur et moventur ex virtutibus corporum coelestium, ita omnes virtutes activas creatae operantur secundum quod diriguntur et moventur a creatore. Sic igitur in omni cognition veritatis indiget mens humana divina operations sed in naturaliter cogniιis non indiget nova luco, sed solo motu, et directions ejus; in aliis autem etiam nova illustratione. Et quia Bost de talibus loquitur, ideo dicit: e Quanιum divina lux, etem Ad primum ergo dicendum, quod quamvis nihil simus sum- cientes cogitar ex nobis sine operatione Dei, nyn tamen portet quod in qualibet nostra operations novum lumen nobis infundatur. Ad secundum dicendum, quod secundum hoc Deus nos interius docet in naturali eognitione, quod naturale lumen in nobis causa o illud dirigit in veritatem in aliis vero etiam lumen noVum infundendo. Ad tertium dicendum, quod oculus corporalis ex illustratione solis corporalis non consequitur lumen aliquod sibi naturale, per quod possit sacer visibilia in actu sicut onsequitur mens ex illustration solis increati, et ideo oculus indiget semper exteriori lumini, et non mens.
Ad quartum dicendum, quod lumen intellectualo ubi esti
rum sicut in angelis, sin dissicultato omnia cognita naturaliter demonstrat, ii quod in eis est omnia naturalia cognoscere : in nobis autem lumen hujusmodi est obumbratum per conjunctionem ad corpus et ad vires corporeas, et ex hoc impeditur, ut non possit libere veritatem etiam naturaliter cognoscibilem inspicere secundum illud Sapien. ix corpus quod eorrumpiιur, aggravat animam et terrena inhabitatio deprimit sensum multa cogitantem. Et ex hoc est, quod non est in nobis omnino Veritatem cognoscere,
sellicet propter impedimenta. Sed unusquisque hoc magis vel minus habet in potestate secundum quod lumen intellectual est in ipso purius. Ad quintum diosndum, quod orpora in seriora quamvis indigeant ad hoc quod operentur corporibus suporioribus, ut ab eis moveantur, non tamen indigent ad proprias operationes persi-
26쪽
12 s. THOMAE AQUINATI opuscuLAelendas, quod novas formas ab eis recipiant. Et similiter nori
oportet quod mens humana quae movetur a Deo ad cognoscendum naturaliter cognita, nova luce persundqtur. Ad sextum dicendum, quod sicut dicit Augu. vlII super Gens. ad litteram, sicut aer illuminatur a lumine praesente, quod si fuerit absens eontinuo tenebratur, ita mens illustratur a Deo, et ita etiam lumen naturale semper Deus in anima causat, non aliud et aliud, sed idem non enim est causa fieri eius solum, sed etiam esse ipsius. In hoc ergo continus Deus operatur in mente, quod in ipsa lumen naturale causa et ipsum dirigit, et sic mens non sine operations causae primae in suam operationem procedit. Ad septimum dicendum, quod voluntas nunquam potest bens velle sine divino instinctura potest autem bene vello in gratiae infusione, sed non meritorie. Et similiter intellectus non potest
sino divino motu veritatem quamcumque cognoscere potest autem si h novi luminis infusione, quamvis non ea quae naturalem cognitionem excedunt.
Ad octavum dicendum, quod hoe ipso quod Deus in nobis lumen naturale conservando causat, ei ipsum dirigit ad vivendum. manifestum est, quod perceptio eritatis sibi praecipus debet ascribi, sicut operatio artis, magis acribitur artifici quam arti.
Vtrum mens humana possit ad Dei notiιiam presenire.
Ad secundum sic proceditur. 4. Videtur quod Deus nullo modo possit cognosci a nobis. Illud enim quod in summo gradu nostrae cognitionis nobis incognitum remanet, nullo modo est a nobis cognoscibilo sed in persectissimo gradu nostrae cognitionis Deo non conjungimur, nisi quasi ignoto, ut dici Dionys. I cap. Mysticae theologiae ergo Deus nullo modo, est a nobis cognoscibilis. 2. Item, omne quod cognoscitur, per aliquam sormam cognoScitur : sed, sicut dicit Augu. Deus omnem sormam nostri intellectus subterfugit; ergo nullo modo est a nobis cygnoscibilis. 3. Item, cognoscentis et cognoscibilis, oportet esse aliquam proportionem, sicut et potentiae cujuslibet ad suum obiectum sed inter intellectum nostrum et Deum nulla potest esse proportio, sicut nec inter infinitum et finitum, ergo intellectus nullo modo potest Deum cognoscere. 4. Item, cum potentia et actus reducantur in idem genus u
27쪽
ra. - IN BOETIUM DE TRINITAT IS poto quae dividunt omnia genera eniis, nulla potentia oras in actum, qui est extra genus suuin, sicut sensus non potes cognoscere substantiam intelligibilem sed Deus est extra omne genus, ergo non poterit aliquo intellectu cognosci, qui sit in genere aliquo, sed noster intellectus est hujusmodi ergo, etc.
5. Item, remoto primo, necesse est omnia consequentia removeri: sed primum intelligibile est quidditas rei undo quod quid
est, dicitur esso proprium obiectum intellectus incla de Anima, et quid est, est inedium demonstrandi an ea, et omnes alias mi conditiones, Sed de Deo non possumus scire quid est, ut dicit Dam. Ergo nihil possumus do Deo eognoscere. Sed contra Roman. QIn uisibilia Dei a ereatur mundi par ea quae saeta sunt intelloeta eo pieiunιur, empiterna quoque ejus virtus e diviniιas. Item, Jor. I In hoc glorietur qui gloriatur, scire et nosse ius. Sed hoc esset inanis gloria, nisi eum cognoscere possemus,
Itom, nihil diligitur, nisi cognitum, ut patet per August. in II d Trinit. Sed Deum diligore jubemur ergo eum cognoscere
possumus, cum non pr-ipiatur impossibilo. Respondeo dicendum, quod duplieiter aliqua res Ognoscitur. Uno modo per sormam propriam, sicut oculus vidit lapidem per speciem lapidis. Alio per formam alterius similem sibi, sicut cog noscitur causa per similitudinem effectus, ut homo per sormam saae imaginis is formam autem suam aliquid dupliciter cognoscitur. Uno modo, per formam quae est ipsa res sieut Deus cognoscit semper essentiam suam, et Angelus seipsum. Alio modo, per sormam quae est aliud ab ipso sive abstracta sit ab ipso, quando scilicet sorma est immaterialior, quam sit impressa intelligenti ab eo, ut pol quando res est simplicior, quam similitudo per quam cognoscitur, sicut Avicen dicit, quod intelligentias cognoscimus per impressionem earum in nobis. Quia igitur intellectus noster secundum statum viae habet determinatam habitudinem ad sormas, quae a sensu abstrahuntur, cum comparetur ad phantasmata ut visus ad colores, ut dicitur in tertio de Anima, non potest ipsum Deum cognoscere in hoc statu, per sormam quae est essentia sua, sed sic cognoscitur in patria a beatis. Similitudo etiam quaecumque impressa ab ipso in intellectum humanum, non sussicit ad hoc ut saetat ejus essentiam cognosci, cum m infinitum excedat quamlibet sormam ereatam rations erius, intellectui non potest esse Deus per sormas creatas perviuη, mi Augu dicit Neo
28쪽
1c. s. THOMAE AQUINATI OPuseunc oliam in statu viae hujus cognoscitur Dous a nobis per species puro intelligibiles, quas sint aliqua similitudo ipsius propter con- naturalitatem intellectus nostri ad phantasmata, ut dictum est. Undo flinquitur, quod solum per formam effectus cognoscatur. Essectus autem est duplex, quidam qui adaequatur virtuti suae causae, et per talem effectum cognoscitur plene virtus ausae, et per consequens quidditas ejus alius effectus est, qui deficit a praedicta aequalitato, et per talem effectum non potest eompr hendi virtus agentis, et per consequens nec essentia ejus sed cognoscitur de causa tantum quod ost. Et sic so habet cognitio essectus, ut principium ad cognoscendum de causa an est, sicut se habet quidditas ipsius causae cum per sormam suam cognoscitur. Hoc autem modo se habet omnis effectus ad Deum Do ideo non possumus in statu viae pertingere ad cognoscendum de ipso, nisi quia est. Et tamen cognoscentium quia est, unus alio persectius cognoscit, quia causa tanto ex effectu perfectius cognoscitur, quanto ex effectu magis apprebenditur habitudo causae ad effectum, quae quidem habitudo in offectu non pertingotiis ad aequalitatem suae causae, attpnditur secundum tria, scilice secundum progressum inectus a causa, et secundum hoc quod effecιus conso-quitur de similitudine causas suas, et secundum hoc quod deficit ab ejus persecta consecutione, et si tripliciter mens humana proficit in cognitione Dei, quamvis ad cognoscendum quid est, non pertingat, sed an est solum. Et primo, secundum quod perseotius cognoscitur ejus producιio, et effoacia Sacundo, prout nobiliorum effectuum causa cognoscitur, quia cum ejus timilitudinem altiori modo geranι, magis eminentiam ejus commendant. Tertio, quod magis ac magis cognoscitur longatus ab his omnibus, quae in effectibus apparent. Unde dicit Dion de Divi. o. quod cognoscitur ex omnium causa et excessu et ablatione. In hoc auιem prosectu cognitionis, maximo juvatur mens humana, cum lumen ejus naturata nova illustratione confortatur; sicut es lumen dei et doni sapientias e intellectus, per quod mens supra se in contemplaιione elevatur, in quantum cognoscit Deum esse supra omne
id, quod naturaliter apprehendit. Ss quia ad ejus essentiam videndam penetraro non susticit, dicitur in seipsum quodammodo ab excellenti lumino reflecti, et hoc est quod dicitur Gen. XXII, super illud o Vidi Dominum facie ad aciem, in glo Greg. a Visus animae, cum in Douin intenditur, laemensitatis coruscatione reverberatur.
29쪽
Ad primum igitur dicendum, quod secundum aio dicimur in
finem nostrae cognitionis Deum tanquam ignotum coghoscere. quia tunc maxime mens in Dei cognitions persectissime invenitur, quando cognoscitur ejus essentiam esse supra omne id quod apprehendere potes in statu hujus viae, et sic quamvis maneat ignotum quid est, scitur tamen quia est.
Ad secundum, dicendum quod in hoc quod divina essehtia sormam nostri intellectus subterfugit, apparet quod non potest
cognosci quid est, sed solum an est. . .
Ad tertium, dicendum quod proportio nihil aliud est, quam habitudo duorum ad invi diem convenientium in aliquo, secundum quod conveniunt aut differunt. Possunt autem intel ligi aliqua esso convenientia dupliciter. Un modo ex hoc, quod conveniunt in eodem genere quηnt,tatis e qualitatis, sicut habitudo supfrficiei ad superficiem, aut numeri ad numerum, in quantum unum se cellit aliud volaequatur ei, vel etiam caloris ad calorem, et sic nullo modo potestines aliqua proportio inter Deum et creaturam, cuni non conveniant in aliquo genere. Alio mod possunt intelligi convenientia, ita quod conveniunt in aliquo ordine, o sic attenditust proportio inter matoriam et formam, sectens et sactum, et talis proportio requiritur intor cogisoscentem, et cognoscibit cum cognoscibit sic quasi actus potentiae cognoscentis, si sic est proportio creaturae ad Deum, ut causati ad causam, et coghoscentis ad cognoscibile, sed secundum infihilum excelsum creatoris super creaturam, non est soporιis creaturae ad creatorem, ut recipiat influentiam ejus secundum totam virtutem ejus, neque ut ipsum persecto cognoscat, sicut ipse seipaum persecte cognoscit.
Ad quartum, dicendum quod inteliscius et intelligibilo sunt
unius generis, sicut potentia et actus. Dous autem namvis non si in genero intolligibilium, quasi sub gehere comprehensus, ut te generis naturam participans, pertinet tamen ad hoe genus
ut principium Rus autem offectus non sunt extra genus inteIligibilium, unde et hic per effectus, et in patria per essentiam cog nosci poterit et praetore intelligibilo videtur magis dici per remotionem, quavi per positionem. Ex hoc enjm unumquodquo est intelligibile, quod est a materia immune et separatum. ega- tiones autem in divinis orificantur, quamvis assirmationes sint incompactae, ut Dion dicit in et . . coel Hierarch. Ad quinium, dicendum quod quando aliquid cognoscitur, non Per syam sormam sed per suum offectum, forma effectus supplet
30쪽
lyciam sormae ipsius rei, e ideo ea ipso effectu scitur an causa
Utrum Deus sit primum quod a mente cogno/citur.
Ad tertium si proceditur. 4. Videtur quod primum quod amomo cognoscitur sive percipitur, si ipse Deus. Illud enim in quo
omnia alia cognoscuntur, et per quod ex omnibus quae cognoscimus iudicamus, est primo dognitum a nobis, sicut lux os prius nota mulo, quam quae per lucem videnιur, et principia intelliguntur prius quam conclusiones: sed omnia in prima veritato cognoscuntur e per ipsam do omnibus iudicamus, ut August. diei in lib. do Tri et do Vera religione; ergo prima veritas est primum cognitum a nobis. 2. Item, quando sua plures causae ordinatae, prima causa in-lluit prius in causatum, quam causa secunda, o ultimo dimittit
ipsum, ut dicitur in libr. do causis sed cum scientia humana sit causata a rebus, scibilo vel intelligibile os monti humanae causa intelligendi ergo primum intelligibilium prius innuit in ipsam sed inlluxus intelligibilis in intellectum, in quantum hujusmodi, est ut intelligatur ergo Deus qui est primum intelligibilium, ab intelleetu nostro prius intelligitur.3 Item in omni cognitioni, in qua ea quae sunt priora et simpliciora prius cognoscuntur, id, quod est primum e simplicissi- aeum, primo cognoscitur sed in cognitione humana ea, quae prius occurrunt, sunt priora, et simpliciora ut videtur, quia ensos illud quod primo cadit in conceptione humana, ut Avio digit; osse autem est primum inter creata ergo et cognitioni humanae primo occurrit Deus, qui est simpliciter primum et simplicis
4. Item, finis qui est ultimus in consecutione, est primus in intentione sed Deus est ultimus finis humanas voluntatis ad quem omnes alii fines ordinantur, ergo est primus in intiention :sed hoc non potest esse nisi sit cognitus, ergo quod primo occum rit cognoscendum est Deus.
5. Item id, quod non indiget aliqua praecedente operatione ad hoc quod circa ipsum si imperatio alterius operantis, prius cadit sub operatione illius operantis, quam o quod indiget aliqua operatione alia, sicut lignum jam dolatum prius cadit sub opera