De Sallustio imitatore Thucydidis [microform], Demosthenis aliorumque scriptorum Graecorum; dissertatio philologica quam..

31쪽

belli Iugurthini observavimus, Sallustium a mutuationibus ex hucydide paullatim discedere eoque magis ad Demosthenem se applicare, idem de orationibus epistulisque ex historiis excerptis dicendum est aermultae in bello Catilinario translationes ex hucydide insigniores sunt quam quae lectoribus Romanis occultari potuissent. Citavimus iam in initio commentationis huius locum Senecae rhetoris ControV. 8, 13 p. 249, ex quo perspicuum est. Livium ii Sallustio translationes ex

Graecis scriptoribus ad verbum saetas vituperasse. Sal- Iustii vero ex hucydide translationes multo magis a veteribus esse perspectas quam ex Demosthene. ex errore consequi mihi Videtur, quem Seneca rhetor . . committit, dicendo sententiam Thucydidis I , ναιγἀ ἀιευπραξίαι σνγκρυφα καὶ συσκιάσαι τα Ἀκάσων χαρτη/ιατα a Sallustio or. Lep. Id esse translatam. Num fortuitus est hic error artigius quidem ad locum nostrum fortuitum eum habet: Seneca memoriae lapsu Thucydidem nominavit pro Demosthene'. Equidem hunc memoriae lapsum ita factum esse puto, ut Seneca omnino hucydidem, non Dem0sthenem ut exemplum, quod Sallustius secutus sit, habuerit. Fortasse non fallimur opinione, iam aequalibus Sallustii praecipue in bello Catilinario imitationem Τhucydidis, non Demosthenis fuisse con8picuam, eoSque aequo modo mutuationes ex Thucydide ad Iugurtham et historias retulisse. Sive Sallustius vituperationem imitationis hucydidis nimiae in operibus duobus posterioribus evitare voluit sive omnino potius habuit iam ad Demothenem se applicare. certe illud constat, in orationibus ex historiis excerptis fragmentisque paucas modo ex Thucydide mutuationes inveniri, multos locos perspicue ex Demosthene esse translatos

Simile quoddam iam in bello Iugurthino cognosci potest, cum praesertim in orationibus ei insertis imitatio Catonis

priscorumque scriptorum Romanorum praevalere videatur.

In rationibus autem historiarum plures ex Demosthene inveniri translationes, iam in oratione Lepidi perspicuum est omnino hac in oratione multa sunt insignia, de quibus uberius disseri licet, praecipue multae sententiae cum aliis locis orationum congruentes, tamen

' Sententia potius hausta est ex Dem. Olynth. 24 20

huius rei quaestio huc non pertinet. Demostheni vero Originem debet sententia g 15: quoniam quidem unum omnibus finem natura vel ferro saeptis statuit, quacum congruit Dem pro Cor g 97: ,πέρας μὲν γαρ ἄπασιν ἀνθρώποις ἐστι του βιου θάνατος, κἄν ἐν οἰκίσκω τις αυτον καθειρξα τηρῆ ' Atque g. 4: secundae res mire sunt vitiis optentui, quibus labefactis quam sormidatus est tam contemnetur translatum est ex Dem. Olynth 20. cf. prooemium huius commentationis. Condicio enim, quam M. Aemilius Lepidus consul adversus Sullam obtinuit, omnino similis erat condicioni Dem sthenis et Philippi regis Macedonum itaque non mirum esse censeo, Sallustium maxime orati0nibus Demosthenis civilibus usum fuisse. Quare in oratione Lepidi orationibusque Philippicis multa invenies similia, etsi omnes sententias, quae similitudinem quandam habeant, ex Demosthene translatas esse contendi non potest. Huiusmodi estir Lep. g 20: ne alius alium principem exspectantes

ante capiamini. Conferri p0test ex Dem. Phil. 34 3b:

,,ταυτα τοίνυν πάσχροντες παντες μέλλομιεν καὶ μαλακιζομεθα και προς τους πλησίον βλέποιιεν, πιστουν- τες ἀλλήλοις, ου τε πάντας ἐμάς αδικουντι

Transeuntes ad genus dicendi orationi Philippi, eam orationem omnino non ad ingenium orati0num Thucydidearum esse adaptatam invenimus potius Aeschinis oratio in Ctesiphontem in mentem nobis Venit. Magis magisque Sallustius sibi persuasit, genus dicendi orationum Thucydidis aequabiliter commodeque ingredientium oratoribus suis ingenio violentis non esse aptum; ideoque ad Demosthenem Thucydide vehementi0rem eapplicavit, quocum orationes historiarum vehementissimae summam habent similitudinem. Quibus in orationibus, ut mihi quidem videtur, Sallustius occasionem avidissime amplectitur, Sua proprias sententia de re publica gerenda aliisque de rebus exprimendi atque iure contenditur, eum partium studio occaecatum contra Sullam Pompeiumque iniquum esse. Eo magis coniciendum mihi

esse videtur, Sallustium in oratione Philippi adversus Sullam habita aeque suas proprias sententias ac Philippi

Similitudo, quam Finoisius L l. inter sontentias ambas imieroadoro dicit, iam a sertaestio observata esti

32쪽

proferre. Restat ut ex hac oratione loeum afferam 8 12 hq Videmin intuentes mala quasi fulmen optare se quisque ne adtingat, set prohibere ne eonari quidem,

omnem remiserat, sic ad virium imbecillitatem idendi

tionibus atque ut senem multarumque adversarum rerum

λ in 'νιψ'nin indoles quandam similitudinem habsitis. 'et' ' Σ' λολ- in receptu a Syracusis laeto

Inue. 7, 77, quamvis affirmari non possit, Sallustium NIcIae orationem secutum esse. Nam quae Sallustii

In valli nibus historiarum singula ex Thrydidest anx In T, Rxra pendo omnino Salsustium opere

Thucydidis ad proprium librorum suorum genus esse Iustius, licet Ipse violentus animo fuerit atque pressum

Supersedeo de Pompei epistula ad senatum uberius dlSSerere, eum translationes ex Graecis scriptoribus ea non m mantur. Tamen ea epistula verba ipsi sPompei non esse expressa, sed a Sallustio inventa elucete eo, quod tota epistula Sallustiano dicendi genere peζ

quaesoque ut animadvortatis, neu praeter hunc locum a Sallustio bis est repetita or. Licin Macr. 13. r. hil se quod aequo modo epistulam quoque Mithridatis, ut infra demonstrabo, non ad verbum retulit, sed ad ora tionem C0rcyraeorum apud Thuc. 1, 32-36 formasse videtur. De C. Licinio Macro tribuno plebis eiusque dicendi genere Cicero Brut g 238 ita disserit: C. Macer auctoritate semper eguit, sed fuit patronus propemodum diligentissumus. Huius si vita, si mores, si vultus en, que non omnem commendationem ingeni everteret, maius nomen in patroni fuisset. Non erat abundans, non inops tamen, non Valde nitens, non plane horrida oratio; vox gestus et omnis actio sine lepore; at in inveniendis componendisque rebus mira accuratio, ut non facile in ullo diligentiorem maioremque cognoverim, sed eam, ut citius Veteratoriam quam oratoriam diceres. Hic etsi etiam in publicis causis pr0babatur, tamen in privatis illustriorem obtinebat locum. Sed quoniam huc modo pertinet quaerere, quatenus translationes ex scriptoribus Graecis imveniri possint, hoc praetermittendum nobis est. Genus quidem dicendi maxime est Sallustianum. Tum autem nonnullae quoque mutuationes inveniuntur. Locus si 13: fine nomina rerum ad ignaviam mutantes otium pro servitio adpelletis repetitus est ex oratione Catonis Cat. 52, 11 translatusque ex Thucydide 3, 2, 3, qui quodam modo iam Sallusti m succum et sanguinem transiisse videtur. Porro certa translatio ex Dem0sthene haec est g 14: Primum omnium amittundum morem hunc quem agitis, inpigrae linguae, animi ignavi, non ultra concionis locum memores libertatis, cuius loci ex Demosthene Phil. 4, 1 mutuati0nem iam Wassius obser

τι νευ τερον, is ἀπελθων ἔκαστος ου πιον ου μονονουδεν φροντίζει περι αυταν, αλλ' ουδὲ μερινηται. d

Verbum quidem non translata est alia sententia I 19:ἡut illis exiguitate mors prohibetur senescunt Vires, Sic neque absolvit cura familiari tam parva res et ignavi

33쪽

cuiusque tenuissimas spes frustratur, sed argumenti similitudo probare videtur, Sallustium diligentissime in studium orationum civilium Demosthenis incubuisse Nostro

eum loco, ut Gerlachius monet, comparandus Si Dem. Olynth 34 33 , ισως ν . . .. τῶν τοιουτων λημφά- των παλλαγείητε, τοῖς ἀσθενουσι παρά τῶν ἰατριον

σιτιοι διδομ=ένοις οικεν καὶ γάρ υτ ισχυν κεῖνα ἐντι/θησιν υτ αποθνήσκειν ἐα Atque sententia Macri

locum modo allatum sequens qua tamen quamvis ampla quoniam Servili pretium ostentaretur, cuius torpedinis erat decipi et vostrarum rerum ultro iniuriae gratiam debere γ' tantam habet similitudinem eum loco paullum antecedente ex eadem oratione Olynth g 1, ut Sallustius certe totam partem extremam orationis Olynth in mente habuerit. Locus Demosthenis hic est: νυν δὲ

τουναντιον κυριοι μ=ὲν οἱ ποLτευοριενοι τῶν ἀγαθῶν, και δια τοιτων παντα πράττεται, υριεῖς δ' δῆμος ἐκνενετρισμένοι καὶ περιηρημιενοι χρήμιατα, ονρομάχονς εν πηρετου καὶ προσθήκης μερει γεγενησθε, ἀγαπιον- τες ἐάν μεταδήσι θεωρικων μῖν et βοηδρομια πέρι- φωσιν ουτοι, καὶ το πάντων ἀνδρειοτατον, ων ν μετεριο αυτῶν χάριν προσοφείλετε. )Epistulam Mithridatis ad regem Arsacem iam Ursinus, ut Gerlachius dicit, observavit videri fere totam ex oratione Corcyraeorum apud huc 1 32-36 tranS- Ialam, quae opinio immoderatior est habenda. Quomodo Ursinus ad opinionem tam audacem commotus Sit, ex eo tantum intellegere possum, quod et epistula Mithridatis et ratio legatorum Corcyraeorum simillimum argumentum tractant atque initia epistulae orationisque similia Sunt Inter e Corcyraei enim exponunt, ut qui ad alios auxilii implorandi causa veniant, primum demonStrent, Sua y0Stulata maxime quidem utilia fore illis, a quibus societatem auXIliumque petant, sin minus, saltem non detrimentosa; deinde vero se firmam illis gratiam habituros Epistula Mithridatis simillimo modo ita incipit: omnes qui secundis rebus suis ad belli societatem orantur, considerare debent, liceatne tum pacem agere, dein quod quaesitur satisne pium tutum, glorioSum an indecorum sit. Illud quidem perspicuum St, mutu non Ioeorum similitudinem iam Wassius observaviu43tionem principii ex oratione Corcyraeorum, quem m0rem Sallustius alias quoque amat, ut in principio orati0num Caesaris et Catonis vidimus suspicionem debere commo-Vere, reliquam qu0que epistulae partem ex oratione Corcyraeorum SSe Xpressam Tamen ei mutuationi nimis

non est tribuendum. Nihil aliud est nisi similis condicio Mithridatis Corcyraeorumque, quae Sallustium comm0Vit, ut epistulam eodem fere animo perscriberet, quo C0rcyraeorum oratio est habita. In eo Sullustius Thucydidem imitatur, quod Mithridati argumentationem tribuit, Arsacem, quamvis R0manos sibi hostes facere nollet, pernitiem non esse Vitaturum. Coryrae0rum enim legati similem argumentationem faciunt, tres modo in Graecia civitates multum mari pollere, Corcyram, AthenaS, Corinthum. Quodsi Corcyraei cum Atheniensibus se coniungerent, pibu Se superaturos esse Corinthios. Hac in Sententia exsequenda, quam rhetorice Sallustius eo amplificat, ut Mithridates Arsaci certissimam, si auxilium sibi ferre nollet, praedicat pernitiem, orationem Corcyraeorum imitatur. Quatenus aliis quoque in rebus epistula Mithridatis ex oratione Corcyraeorum expressa Sit, equidem non video. Neque enim dispositiones inter se congruunt neque Sententiae translatae sunt; neque rhetorice neque grammotice Sallustius in epistula Mithridatis secutus est orationem Corcyrae0rum. Qua quidem re sententia mea c0nfirmatur, Sallustium in orationibus et epistulis historiarum pressius hucydidis genus dicendi sequi desiisse atque ad exornandam orationem potius sententia Singulas ex Demosthene hausisse. Iure igitur Sallustius persuasisse sibi videtur, ad rhetoricam orationis exodinati0Bem magis formulas sententiasque Demostheni esse

aptas quam hucydidis. Quam ob rem rhetoricam Thucydidis imitationem plus aequo augere mihi videntur, qui putant, Sallustium

praeter translationem nonnullarum formularum Sententiarumque et graecismos multa alia ex Thucydide mutuari potuisse ita ut totum genus dicendi cum hucydide congruat atque Sallustius ipse Thucydidius nominari possit quo de genere imitatorum Cic. r. hoc modo disserit: Ecce autem aliqui se hucydidios esse profitentur, novum quoddam imperitorum et inauditum genus.' ine praeclarissime Cic. r. si 1 ita pergit: l

34쪽

44,Qui porro umquam Graecorum rhetorum a Thueydide quidquam duxit γ Quod argumento esse puto, in hucydidis genere dicendi nihil fere inesse artificii rhetorici proprium. Nemo autem est, qui id dictum Ciceronis

summi oratoris Romani simulque peritissimi in arte rhetorica magistri impugnet. Frustra operam consumes in quaerendo apud hucydidem studio rhetorices. Summus enim historicus Graecorum quam maxime potest a fuco rhetorico se abstinet. Invenies quidem, cum quaeras apud Thucydidem figuras rhetoricas nonnullas, apud Sallustium creberrimas. Sed Sallustii figurae rhetoricae non tam sunt haustae ex Thucydide quam prodierunt ex Studi eloquentiae rhetoricaeque omnino, quod illis temporibus in scholis rhetorum colebatur. Demosthenis autem, ut supra iam diximus, imitatio erebrior ex postremo Sallustii opere, historiis elucet . e. Singulae maxime sententiae ex Demosthene translatae

sunt.

Restat ut quaeramus, quid Sallustius in reliquis

verum suorum partibus ex Graecis transtulerit. In bello Catilinario vix locum ullum, cum prooemium atque oratione excipias, invenies, quem plane e Scriptoret raeco esse translatum contendas Contra eo plures

narrationi belli Iugurthini translationes ex Graecis, etiam ex Thucydide non paucas Sallustius immiscet. Verba

Iug. 2,3 4p0Stremo corporis et fortunae bonorum ut initium Sic finis est omniaque orta occidunt et aucta SeneScunt congruunt eum Sententia ex oratione Periclis a Sallustio multum tractata huc 2, 64,3 ινιμα γάρ πεφυκε καὶ ἐλασσουσθαι. oranslationem loci Iug.7,5 siet proelio strenuus erat et bonus consilio, quorum alterum ex providentia timorem, alterum ex audac Ia temeritatem afferre plerumque solet ex

Thuc 2,40, iam oppo in dissertatione de hucydidis

imitatoribus in ed. huc. r0legg. voLQ. p. 380 obse vavit et Finckhius iterum comprobavit in Flecheiseni Annali. Vol. 79. I. l. Periclis sententia apud huc haec est: δεαφεροντως δὴ καὶ τόδε ἐχοριεν, στε τολμαν τε οι Ῥυτοι ιαιστα καὶ περὶ Γν επιχειρησομεν. 'εκλογὶ σθαι, ο τοῖς λλοις ἀμαθία μὲν θράσος, Ἀγισ- ιοος δὲ κνον φερει di transferenda hac semientia Sallustius simul transmutationem membrorum com

prehensionis lacit ita, ut λαθία et θρασος respondeant audaciae et temeritati, λογισμιος et κνος providentiae et timori. Eiusmodi enim transmutationes in transsere dis sententiis saepius Sallustius adhibet. In digressione de interitu morum civitatis Romanae Iug. 41. 2 Sallustius secutus est similem digressionem apud Thuc. 3, 1-84, quod nobis similibus nonnullis

locis confirmatur. Ιug. 41, 5: sibi quisque ducere, trahere, rapere. Ita omnia in duas partis abstracta Sunt, respublica, quae media fuerat, dilacerata hausta sunt ex huc. 3, 2, 4: τα δὲ μεσα τῶν πολιτιον π Qwφοτερω- φ οτι οὐ ξυνηγωνίζοντο

tuatio est Iug. 42 4 quae res plerumque magnas civitatis pessum dedit, dum alteri alter0 vincere quovis modo et victos acerbius ulcisci volunt ex Thuc. 3 82 8:,,παντι δε τροπι' ἀγωνιζομιενοι λληλων περιγίγνεσθαί

καταγνωσεως η χειρι κτώμενοι το κρατειν ἔτοῖμοιήσαντην αυτικα φιλονεικιαν ἐκπιμ=πλάναι. Sed in sequemtibus quoque capitibus Sallustius praeclara illa hucydidis sescriptione morum deperditorum rusus est, ut perspicue elucet ex loco Iug. 44 5: postremo quaecumque dici aut fingi queunt ignaviae luxuriaeque probram illo exercitu cuncta fuere et alia amplius , cuius loci

reperit, qu0 Iug. 34, 1 Verbo amare reddit. Omnino autem praeclarissimas ex hac descriptione Thucydidissententia Sallustius hausit atque diversis operum suorum locis interposuit ita, ut totum fere cap. 82 libri III translatum Sit. L0cus Iug. 63 8 sequippe res humanae ita sese habent in victoria vel ignavis gloriari licet, advorsae res etiam bon0 detrectant originem debere videtur orationi Periclis 2 62, 5: αωμα μὲν γαρ καὶ ἀπό μαθιας ευτυχους καὶ δε -- ἐγγίγνεται. Deinde

35쪽

4647

sad extremum Iug. 107, 1 Sallustius in cohortatione

Sullae Sententiam: nec quemquam decere, qui manus armaverit, ab inermis pedibus auxilium petere, in maxumo metu nudum et caecum corpus ad hostis vortere transtulit ex Xenophonte, quam translationem vel ritgius,

cautissimus in his rebus, concedit. Verba Xenophontis Cyris. 3, 3, 45 haec sunt: si seo, γὰρ τὰ κρατεὶν

Quo igitur minus Sallustio facultas data est orationibus Iugurthae insertis sententias ex scriptoribus Graecis translatas immiscendi, eo magis narrationem belli Iugurthini alienis sententiis exornare Studuit. Prooemii historiarum et prooemii operis Τhucydidei similitudinem intercedere, in cap. I. monui in oration, bus vero historiarum multo plures translationes X Demosthene quam ex Thucydide inveniri, iam Supra exposui. Magnopere autem dolendum est, quod histori rum libri non sunt servati. Itaque cogimur ex fragmentis de toto opere coniecturam facere. Fragm. 1, 12: adeo iuventus luxu atque avaritia conrupta est uti merito dicatur genitos esse qui neque ipsi habere possent res familiaris neque alios pati , translatum est ex huc 1, 70: . Ωστε si τις αυτους

συχιαν, μήτε τους αλλους ἀνθρωπους ἐάν, ορθως ἄν εἶπεν. Et prooemium totum historiarum et locus

allatus imitationem hucydidis produnt. Tamen simillimam Sententiam apud Demosthenem quoque invenimus Phil. 3,73: ,καὶ γαρ ευηθες τα Hετα αυτους προεμνε νους των ἀλλοτριων φάσκειν κήδεσθαι, καὶ τα παροντα περιορῶντας υπὲρ τῶν ιιελλοντων του ἄλλους φοβεῖν '

Sed cum Thucydides ab Demosthene quoque studiosissime tractatus esset, quibus ambobus Sallustius usus est, non est mirum, Sallustium eas maxime e tentias, quae ab ambobus scriptoribus Graecorum summis similiter expre8sae erant, ipsum conVertiSSein Sum Suum et ex eo quidem auctore, qui Sententiam optime verbis exsecutus esse Videretur.

Deinde quae fragm. 1, 55 D. Sallustius de Se torio dicit: Quae vivos facie sua ostentabat aliquot advorsis cicatricibus et effosso oculo quin ille dehonestamento corporis maxume laetabatur, neque elisis anxius, quia relicua gloriosius retinebat,φ' ut Castricius apud Geli. 2, 27 0mmemorat, originem debere videntur loco Demosthenis de Cor. 6 p. 247 , Eωρων ναυτον τον Φίλιππον προς- ῆν ορμῖν ὁ ἀγών, υπὲρ ἀρχῆς καὶ

δυναστείας τον φθαλιεονακκεκοροριενον, τήν κλεῖν κατεποτα, τη, χεῖρα, τὰ σκελος πεπηρω/ιενον, πάν, ο τε ν βουληθείη χερος et τυχη του σώμ=ατος παρελεσθαι, τοBτο προιέμενον, ἔστε τω λοιπε μετα τιμῆς καὶ

δοξηρ 'ν rilaius quidem fatetur, sibi cum Gr0novio minimam inter Demosthenis et Sallustii verba inte cedere videri similitudinem, ut dubitari possit de imitatione consulto facta. Sed verborum similitudo intemeedat necne, nihil refert agitur de tanta argumentorum similitudine, ut mutuationem suspicari c0gamur eamque inter ambas sententias intercedere, equidem non negaverim. Locupletissimus igitur hic est locus, quant0pere Sallustius modum imitationis excesserit et rhet0rice Sententiam auctoris, quem Secutus est, Xamerit; quae amplificatio vel maxime a rhetoribus Romanis in luminibus orationis inumerabatur Praeclarissime I Castricius apud Geli. 2,27 de ea sententiarum amplificatione disserit, totumque hunc locum hic apponere liceat D De

utriusque his verbis T. Castricius cum pensitaret, n0nne, inquit, ultra naturae modum humanae est dehonestamento eorporis laetari siquidem laetitia dicitur exultatio quaedam animi cum gaudio efferventiore rerum Xpetitarum. Quanto illud incerius et magis rati0nibus c0nveniens:

πῶν, ο τι αν βουληθείη μερος η τυχη του σώ/ιατος παρελεσθαι, τουτ προιεμενον Quibus verbis, inquit,

ostenditur Philippus, non, ut Sertorius, corpori dehonestamento laetus, quod est, inquit, insolens et immodicum; sed, prae studio laudis et honoris jacturarum damnorumque corporis contemtor, qui Singulos artus suos sortunae producendos daret quaestu atque compendio

gloriarum. iachmanni conlectura ad nne locum corruptum est:

rineque illi annus, quo relicuo gloriosius renidebat.

36쪽

dualenus saltuslius in struetur verborum frameos seriptores imitatus sit, quaeritur.

la perquirendis apud Sallustium graecismi summaeautio est adhibenda. Neque enim sunt omnia, quae similitudinem quandam habent Graeci sermonis, ex Graeco translata. Nam cum omnes linguae aliae magis aliae minus inter se sint similes, in Latino quoque sermone diligentissime est quaerendum, quid sit Latii proprium, quid ex Graecia allatum. Quae cautio eo magis est adhibenda, quia Sallustius simul haud parvam copiam priscorum

verborum constructionumque maxime ex Catone haustorum immiscet ac tandem eonstituendum esse videtur,

quid in Sallustio, quo nullus sere alius scriptor R0m nus magis est tractatus, priscum, quid Graecum sit. Quaestio autem de graecismis apud Sallustium eo est maioris momenti, quod testimoniis ex antiquitate servatis est affirmatum, Sallustium Graecis constructionibus esse usum. Tamen a veteribus scriptoribus tam pauca eius rei argumenta sunt allata, ut posteriores etiam de comstructionibus ex Graeco translatis dubitarent, velut oditius in edit. Sall. praes. p. II: Cum mihi admodum puer Sallustius praelegeretur, subinde admonebar: d rum hoc genus dicendi, illud imitari non decet, ant, quum istud vocabulum et obsoletum, Graeca haec comstructio, non Latina. a postea a magnis multis viris

Quod F Doliones librum: do Sallustio Catonis imitatore.

Paris. 1859 in nostris bibliothecis non reperi, magnoper doleo.

ita seripta esse, emperi. Paraveram itaque iam ante nos septem annos usibus meis notulas quasdam in Bellum maxime Catilinarium, quae Latinitatem illam, quam olim pro Graeca, obs0leta, aspera, ut eram doctus, habueram a Cicerone, Livio Tacit etiam adhibitam esse, ostenderenti certe etiam in Livio et Tacito graecismo i venies atque etiam in prioribus Ciceronis orationibus et apud auctorem ad erennium Graecae syntaxeos

auctoritas cognosci potest. I Dehinc non est praete mittendum, in Sallustio multas constructiones occurrere quae posterioribus temporibus in Latinitate argentea quae locatur multo crebriores reperiuntur. Quapropter Eallustius quasi pro praenuncio Latinitatis posterioris habendus est. Igitur ea modo constructio pro graecismo est habenda, quae non aliter nisi ex Graeco sermone intellegi poteSt. Tamen Geriactu sententiae in commentatione de proprietate sermonis Salustiani vol. III p. 331 assentiri n0 908Sum: quae nonnullorum fuit opinio, plurima apud datustium ex Graecis esse translata, ea solo illorum testimonio refellitur, qui in oratione componenda Salustium priscos Latinos scriptores, inprimisque Catonem secutum esse comprobaverunt. Ex eo enim, quod Sallustius multa ex Graecis scriptoribus hausit, non sequitur eum non potuisse eodem modo ex priscis Latinis scriptoribus maximeque ex Catone multa in usum suum transferre deque enim ita translationes et graecismi sunt intellegendi, ut tota Sallustii opera ex iis esse composita conbeiamus. Et totum operum consilium et singula multa consilio operis Thucydide sunt adaptata, multae sentemtiae constructionesque ex Graecis scriptoribus translatae. multa ex priscis Latinis scriptoribus praecipueque ex Catone hausta quia Sallustio brevitas Thucydidea et prisca Ierba gonio Romano aptissima esse et sermoni priscumissum colorem Romanum reddere videbantur, - tamen

multo plurima Sallustii ipsius sunt propria. Transi tiones igitur ita sunt intellegendae, ut iis Sallustius opera

h .QR Ohnero in libro, quem inscripsit Holisnolori non poetarum modo. Moratii. Tibulli, Proporiit, Ocidii aliorum

ωris ad Heri, Sallusis Varronis, priorum Ciceronis orationum.

37쪽

sua se mare putet, non componere. Permira Gerlaetii est sententia nam in ommentariis permulta, quae aliter

e intelligi possint longe plurima autem ita consormatarent. Deinde Gerlachius exempla compluria graeci morum affert, recta nonnsia, nonnulla fals Animum igitur advertamus ad graecismos, ita tamen

ut etiam nonnulla quaestioni nostrae subiciamus, π .It 'R ui quae)tione optimum visum est sum

mentis exemplisque ex Graeco assatis probatur

alia apud alios comparanda esse quae huius generis accurate collegerit echner Bellenolexia p. 49- s

tur . Quod attinet ad nostrum locum Cat na

perunt: regium imperium . . . . in Superbiam domin tionemque se convortit. Nam se non est omissum nisi in codicibus interpolatis. Simili modo passivum verbi deponentis adipisci aliorumque verborum usum Cat. 7, 3: adepta libe tate' pro graecismo habere non possum, quamvis echnerus Hellenol. p. 61' contrariam sententiam Sequatur. Ruddimannus quoque in Institi. Gr. I. 3 p. 288 multa affert exempla itemque umptius in XII. edit. 1865 632, tamen de hoc echneri graecismo nihil dicunt. Nec minus Cat. 11, 8: victoriae temperare sichim lege massige et Iug. 85 9: illis difficile est in potestatibus temperare ad graecismum referri non possunt. D. Vechner Hellen p. 4 primae edit. Temperare enim initio intransitive usurpatum esse videtur. Ad Her. 2, 19, 29: cui mirum videbitur, istum a maleficio propter acerrimam formidinem non temperasse γε Hoc loco verbum deponens n0n forma passiva, Sed activa exprimitur. Etiam ellipsis particulae magis ante quam ad graecismum referri non potest. Nam apud Graecos is usus omissionis particulae ριάλλον ante i inveniri sere non videtur, nisi apud Verbum ovλοριαι, ut Matthiae Gr. Gr g 455 Adn. 8 exponit. Apud scriptores vero Romanorum nonnullos is usus Vulgatissimus erat atque editores Sallustii cs maxime ritgium ad Cat. 8, 1)grammaticique exempla afferunt ex lauto Livio Milo. Zumptius g 690 Adn dicit, magis ante quam in Latinitate posteriori saepius omitti atque advigius 308 Adn. similia exponens nostrum quoque locum Cat. 9, 5 affert: benificiis quam metu imperium agitabanti Gerlachius et Milatus, meliores codices secuti,,magis nostro loco omiserunt, Dietschius vero et Io danus receperunt. Cod. . Sorb. 500 nonnullique alii primae familiae codices magis non habent. Quare miror, cur Iordanus, alias Semper codicem secutus, hoc Ioeo eius scripturam spreverit atque vocem magis' aliorum codicum receperit. Quod paullo ante Cat. 8, 1 meliores eodices habeant: sortuna res cunctas ex lubidine magis

Primam Hellenolexias editions euo; nam secundam, ab Heusingero sothas 1733 curatam nanoiso non potu,

38쪽

quam ex vero celebrat obscuratque, suo loco nonnulli eodices magis etiam mittunt, nihil resert Sallustius enim eiusmodi constructionum mutationem amat et cuique generi Verborum consormationis praeter cetera lavet. Igitur eum causa, quae c0gat non sit, ab optimorum codicum Scriptura recedendum non esse puto. Quare in discrepantia manuscriptorum cod. . Sequamur scribamusque magis ' etiam locis sequentibus Cai, 48,5:,,tanta vis hominis magis leniunda quam exagitanda videbatur et Cat. 52, 3 seres monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare. Cum porro Cat. 20 17 omnes s habeant magis , ne minima quidem est causa, cur ab ea lectione recedamus.

In oratione satilinae aput coniuratos Cat. 20,3editores omnes, ut Videtur, praeter Cortium scribunt: -Quia obis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi Haec plurimorum et optimorum codicum est ScrIptura. Quae oero omissum esse in Nagariano et

Commetiniano aestatur fraterus. Qtem omissum est In cod. Vat. V., quem Gerlachius nominavit B. Vatic. 1834. sine saec. I vel initio XII scripto atque in cod. Monacens m. apud Dietsch. 14777 saec. X et XI super lineam est scriptum Quod nihil reseri; nam ambos

codices secundae familiae ascribendos esse constat. De codicum autem aetariani et Commetiniani praestantia Inter criticos est contentio. Ita Dietschius in ed. mai. Conmentationes p. 6 codicem Nagarianum optumum n

minat et dignissumum, qui investigetur et denuo exploretur. Longe alia de eo codice Iordani est sententiam Herme vol. I. 1866 p. 40, qui quo iure Nipperdeius Nagarianum Gruteri tanti secerit, ut nisi repertus fuerit de constituenda Sallustii recensione desperandum sit se non intellegere dici Cuius generis Commetinianus merit, nunc Iam diiudicari non posse Dietschius Conmp. 6 censet. I. Iordan inmerme I p. 241. Nos quam

partem sequamur, ex ipso loco nostro videamus.

Pronominis idem cum dativo structuram graecismum ο αυτος τινι atque a poetis scriptoribusque poSterioris aetatis usurpatum esse, in umptio I 04

prosae orationis scriptoribus Ruddimannus Insit gramm. Lat. pars I p. 94 Adn. 57 cur Stalibaum exempla affert Quintiliani, Iustini, raiani ad Plin. Ciceronis ad Fam. 9,6. Apud Ciceronem quidem hic usus concedi non potest. Nam Supssius in edit epistolarum Ciceronis selectarum locum ita scribit: quod non idem illis emsuissemus , et explicat: -Was i nichi auch ugleichthnen gerathen halten Ueber censere alicui gi ad Fam. 9,2,4: ibi igitur hoc censeo. Falschlic Woliten ahereinige Erlitarer illis ais Dativus vo dem orte idem hangi machen das Wi nichi das Namliche, te te,

beschlossen atten . Igitur certum est, eum graeciSmum apud aureae aetatis, quae Vocatur, Scriptore proSae

orationis non inveniri, sed ab scriptoribus demum posteriorum saeculorum adhiberi. Quare scripturas, quas codices agarianus, Commetinianus, Vatic. 4 exhibent, pro salsis esse habendas et Iordani de Nagariano se tentiam maxime esse comprobandam puto. Nostro igitur Ioeo Cat. 20, contra unum Cortium cum optimis codicibus et cum editoribus Gerlachio, ritgio, Fabrio, Dietschio Iordano legimus: Quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi. In oratione Catonis Cat. 52,24 Verbi coniurare cum infinitivo structura in graecismis est numeranda. Omnino enim Sallustius amabat multa Verba, quae cum contentionem aut consilium exprimant Vulgo cum particulis ut, ne ad c gerund. alii construuntur, cum infinitivo coniungere eumque poetarum usum ex Graeco

translatum illustrant advigius ς 389 Adn. 2, Zumptius 616, adstuberus de Sallustii dicendi genere Berol. Friedr Wilh Gymn. 1863 p. 42 sq. Kriigius ad nostrum

locum. Huius nostri loci Cat. 52,24: coniuravere nobilissumi cives patriam incendere eorumque quae Se- qnuntur similitudinem cum loco ex orati0ne Cleonis Thuc. 3, 39,2: ἐζήτησαν τε διετά τῶν πολεμωτατωνορμάς στάντες διαφθεῖραι esse, iam in priori capite animadvertimus, ubi de Catonis oratione disseruimus. Fortasse Sallustius ea verbi ζητεῖν cum infinitivo structura commotus est, ut Simile Verbum, quo consilium Stynifieatur, cum infinitivo coniungeret.

In oratione Adherbalis Iug. 14,3 ordanus et Dietschius, primam manum codicis P nr. 1576 secuti,

39쪽

scribunt: vellem potius ob mea quam ob malarum meorum benificia possem a vobis auxilium petere M. Mirum est, quanta hoc loco codicum sit discrepantia et quantopere optimi codices rectum atque vulgatum hunc dicendi usum turbaverin Nam altera manus in cod. Ρ pro possem scripsit posse me eandemque scripturam plerique et

optimi praebent libri, in quibus etiam P. Vaticanus autem 3864, qui orationes modo et epistulas ex operibus Sablustii exhibet et in praestantissimis libris a multis

numeratur, pro hy08Sem Scribit posse'. Gerlachius .me omitti posse putat more Graecorum, quibus solemne sit, ubi et verbum finitum et accus. c. in ad eandem perSonam reserantur, pronomina omittere. Sed Bad- stliberus I. l. p. 45 eum omissionis usum recte ita ci cumscribit, ut Sallustius in structura accusativi cum infinitivo modo subiecti accusativum se vel eum omittat. Ut omissionem pronominis me nostro loco coniciamus, nihil cogit, cum adhuc docti simus nec facile quisquam aliud melius docuerit, verbum velle cum infinitivo esSe coniungendum. Ceterum eandem, quam comprobavi, verbi, Vellem constructionem Sallustius quoque in epistula Adherbalis ad Senatum Iug. 24,9 adhibet: ego quidem vellem haec quae Scribo .... Vana larent potius quam miseria mea fidem verbis faceret , quo loco lectionum non est arie-

M. Quo rectius mihi videntur egisse Dietschius et Iordanus, quod lectionem codicum respuerunt et scripturam manus Ucod. secuti sunt. Nobis vero haec res argumento est, codicem quoque Vaticanum interpolatum esse, de quo Iordani in Herme vol. I p. 234 iudicium praeclarum conferas. - Sed ut codicem quoque non plane ab interpolationibus liberum esse putem,

In oratione Lepidi pro graecismo habenda sunt verba privatas opes facere I 26, quae Significant, separare,

comparare. Horum Verborum exemplar esse videntur

verba in prooemio operis Thucydidei bis repetita et , κτῆσιν

των χρημιάτων ποιεiθαι huc 1, 8, 2. 1, 13, 1. Similem

significationem habet facere in fragm. inc. 67 apud Dielach. 33 p. M.): exercitum argento secit , quod Sen. p. 0r. 19, 5 114 , I ita explicat: pecunia paravit Simili modo eum Graeco eongruunt atque ex eo translata esse videntur Iug. 56,4: pugnam facere et

Cat. 26,5: bellum facere μάχην et πολεμον ποιεῖσθαι. Tamen hae locutiones apud alios quoque scriptores inveniuntur.

Ex oratione Philippi de construetione brevissima,

ter repetita est agendum, cuius exempla haec sunt: 3: M. Aemilius exercitum opprimundae

libertatis habet .

6: nusquam etiam tum Lepidum progressum aiebant, cum privata arma opprimundae libertatis cepisset . 10: arma civilia.... cepit, non pro Sua aut qu0rum simulat iniuria sed legum ac libertatis subvortundae . De his aliisque Sallustii aliorumque scriptorum locis, quibus gen gerundivi invenitur, et interpretes Sallustii et grammatici diversissimas proserunt sententias. Ut hos locos tractem eo maxime commotus sum, quod hac instructura vulgo ellipsin particulae causa coniecerunt

ita iam Priscian. 18, 24 et quod Zumptius si 764.

663 et alii eam constructionem ex Graeco esse tranSi tam putant Ellipsi enim particulae causa et in Graeco ἔνεκα aut περ asserunt, Sed exemplis illustrant, quae omnino huc trahi non possunt. D. Matthiae gramm. r.

540, Adn. 1. Zumptius 764 Graecorum dicendi usum affert, ut genitivum infinitivi declinati του φευγειν ad significandum consilium in aliqua actione omissa praepo-

Sitione νεκα aut περ usurpent Usitatam hanc Graecis scriptoribus maximeque Thucydidi structuram illustrat Κmigerus gr. Or g 47, 22 Adn. 2 et ad huc 1, 4. Sed nostris ex Sallustio locis non est genitivus infinitivi declinati i. e. gerundii), sed geniti s part lat. MS. i. e. gerundiud. Quapropter graecismus nostris locis reiciendus et explicatio ex Latin0rum usu dicendi quaerenda St.

Sallustius et alii scriptores Latini esse cum gerundivo et substantivo saepius ita ponunt, ut significetur in consilio aliquo persequendo aliquid alicui rei esse utile,

commodum, aptum, ad eam rem pertinere. V. RamShora.

gr. at g 102. . Nol. 2. Zumpi. g 662. advig. 417 adnot. 4. D. Madvig. g 282. Is genitivus gera divi eum substantivo similitudinem quandam habet cum genitivo qualitatis quem dicunt, vel potius pro eo est habendus. v. ReisPHaas adnot. 586. riuius ad Cat.

40쪽

6, 7 huius constructionis usum terminis lacnmscribit nimium anguStis, cum ea modo exempla huc trahat, in quibus ipsum esse ' verbum continetur. Nam eSSe suppleri quoque, ut Zumptius ς 662 monet, et cum eodem genitivo verba putandi, arbitrandi, existimandi eorumque passiva coniungi p08Sunt, ut Ramshornius g 102 3. Not. recte iudicat. Cuius generis exempla praecipue inVeniuntur apud Livium et acitum, nonnulla etiam apud

Ciceronem, aes rem, Varronem de r. r. Exempla ex Sallustio, quibus esse adiunctum est haec unt: Cat. 6, 7: regium imperium, quod initio conservandae libertatis atque augendae rei publicae fuerat die konigliche Hereschan, etche ansangs gur rhaltun derFrethei v. s. . eigetragen geretch hatte. Cat. 46, 2: poenam illorum sibi oneri, impunitatem perdundae rei publicae Gen. fore credebat ergia te, das die Bestralanguener thm gur Last thre Suasosigkei dem Staate gum Verderben gereichen Rurde. Loci Sallustii, quibus verbum aliquod putandi, existimandi, cognoscendi cum gen gerundivi coniunctum est atque ubi Verbum esse intellegere licet, hi sunt: Jug. 88, 4: quae 90Stquam gloriosa modo neque

or Lep. 8: ille eo proceSSit ut . . . . Omnia retinendae dominationis honesta existumet ener in SoWeit, das er alles gur Behauptun derisereschan Betuagende, fur si Nutgliche, lentiche fur ut hali. est ad hunc usum exempla a Ruddimanno Insit. gramm Lat. II p. 115. Not 1 et p. 245 ex aliis scriptoribus allata ermulta. Locos tres ex oratione Philippi supra allatos eadem ratione explicari posse etiam adstuberus de Sall. Leendi genere p. 48 consentit. Quapropter his in exempli graecismus non est quaerendus, Sed in iis quoque genitivus pro specie genitivi qualitatis est habendus, qui simplicissime ad nomen ei coniunctum referri potest ita ut primum locum transferamus M. Aemilius . . . . atein Heer, dienen gurinterdriichun de Fretheit d. h. vo de Elgens hast, das es die Frethei unterdrllchi.

Secundus oeus D primi ε 3 quodam modo est repe'. t

titio. ertius locus ita est transferendus errariss giden

BurgerWassen, d. h. er erregie einen iugerisie nichisir et oderanderer orgeblic erilitenes Unrecht 80ndem inen Olchen, derisag beitrug, ag diente, Geselae und Fretheit u gerstoren. Omnibus his locis exercitus armorumque proprietas genitivo addito accuratius describitur. Facilius hic usus dicendi intellegi posset, si pro simplici genitivo Sallustius posuisset constructionem relativam, hoc modo: Μ. Aemilius .... Xercitum, qui opprimundae libertatis est, habet, quae comprehensio l0ngior invenitur Cat. 6, 7:seregium imperium, quod initio conservandae libertatis fuerat. Negare non possumus, Sallustium tribus his locis praecipuam adhibuisse brevitatem neque aliam eius rei ei fuisse causam nisi quod eam brevitatem generi

dicendi Philippi aptissimam habuerit.

Quo iure nonnulli verborum maturandi Cat. 18 8. 36, 3. Iug. 79, 5. 36, 1. fragm. 1, 31), festinandi, properandi etc. cum infinitivo constructionem pro graecismo habeant, cf. ιχομ=ω, φθάνω, διατελέω c. art. non intellego. Is enim esset graecismus, si Latina verba commemorata item cum participio conStruerentur. Cognoverin quidem R0mani, conStructi0nem Verb0rum οἰχομαι, φθάνορ λατελεω c. part breVi8Sime et commodissime e bis maturandi et aliis cum infinitivo exprimi, tamen ex eo non equitur, cum infinitivo constructionem Graecorum dicendi rationem esse. Recte igitur LaWs in commemtatione de dicendi genere Sallustii. 0esset. 864 p. 19

id discrimen commemorat, tamen eam constructionem in graecismi numerat: ΚritZius et HerZ0gius mea quidem sententia non satis accurate de maturo verbo

disputaverunt. Nam hi viri docti dicere debuerunt, sem

turare, occupare et contendere Verba latina et , Οιχεσθαι, φθάνειν et διατελεῖν verba Graeca inter se ea re disserae, quod illa latina semper cum infinitivo, ut hoc loco Cat. 18 8 cum infinitivo dare , haec graeca)fere semper cum participio coniungantur. Quod post adiectivum simultus a cum altero adiectivo coniungitur copula et laut seque ponitur Iug. 28, 5:,,multae bonaeque artes multisque aliis locis), omnino ex Latino usu dicendi est explicandum, nec minima estemSa, cur is usus pro graecismo sit habendus, ut multi