De conscribenda historia dialogus. Ventura Coeco authore. Bononiensium auspiciis publicè humaniores literas profitente

11쪽

DE CONSCRIBENDA HIsTORIA

VENTvRA COEco AUT HORE. Ini pi ibuit ipsa odii a C a I T I s me pietate quadam, qua Virtutem colere US,ac venerari cerno, id oneris Vt si beam, cui certo sciam esse ni- hi succumbendum,quod cum euenerit, si modo recte sens ritis , vos metipsos accusabitis,qui compuleritis ronuentem, ac tergiversantem: meam certer siqua modo fi dies'aut religio laudabitis facilitatem. Ac mihi quidem iam rem ipsam explicare cogitauri caligo

quaedam offunditur, sunt enim in mente pleras notione quadam cognita, satisq;perspecta, quae tamen explicare nequeas; quatum maximi quoq; viri laborasse videntur. Conceperat Marcus Tullius pers ctam illam, atq; snceram animo oratoris cmgiem, quam non valebat explanare. Sed quid Ciceronem appello,cu lume philosophiae Plato expositurus quae de Iustitia senserat, ea statuerit Remp. quae nec sit,

nec esse possis qui ne in priuato quide homine locuinuenerit Iustitiae declaradae. Quae res essecit ut illis libenter accedam, qui superiorem animi parte ca testium

12쪽

Da Corucam. HI E. DI ΑΣ. 3 31lestium animorum similem esse dicunt, quibus ea corpora informantur, quae quintum illud corpus,sive naturam ex ant . quo orbem semper vo-- luitur,' petas mortis credidere Philosophi. Cumaeium orationem nobis natura dederit, ut quae mei te teneremus palam fierent, omnem naturae vim illud certe superat, ac vincit, quod indicari, atq; προ tiri noniicet. Duhitare vos arbitror, quidnam Iublii velim,veretis quemadmodum dici solet ne ab

ovo fabula repetatur Ego vero tantum abest,ut i5go sermone delecter, ut laudem dicendo quaeram,qupliam me ipsum fastidio,qui rei tam dissicilis notas sim ausus dissoluere. Quid est igituri Historticu animus videt,parturire cupit,sed parere)nequitavcrendum est itaq; ne partus dissicultate fiat abomtus; tamen ad rem ipsam ventedum est, sortis quio, quid contingerit acceptum est reserendum. igitur disputa oncmin quinque membra,secemu Historiae primum vetustatem enarrantes , mox Vtirilitatem dissicultari iuhctam . Tertio loco si eo rabioris historia scriberediligentius quaeremus. Quari: to quot nam his horiarum reperiantur genera.Postro mus prax tibnvitabulat. sesquod primum. promposiamus iam medias radit Quaesiui mecum is,l numero id quod ab aliismidio ante quaesitim iesise perspexeram,qua potissimum ratione istulbs holubriam imines

13쪽

.r II J . VENYvnn Cordi a Gmines tantopere delectet, suorum temporum gesta negligant, atq; contemnant. Itaq; si nunc Homero diuinior poeta surgat ridebitur opinor, nec qui :quam gloriae adhimetur Homero vetustatis authoritate parta, dc tamen id quod necesse est, tempore persecta sunr omnia,quo fit ut vetustiora sint rudiora. Sunt qui dicant in omnibus mediocritatem esse medam,quare nec veterrimis delectamur inquiui nec amamus haec proxima. Alii vero Faunos, atq; ab origines cient,& qud sunt vetustiora quae legunt, eo magis probant,atq; laudant ,cuius appetitionis hane causam esse puto,inuidiam scilicet,atq; liuorem quet dam. Nemo enim aut mortuis inuidet,aut cum illis existimat contendendum, insequitur inuidia pm mos,& quo propinquiores sunt, eo magis urget. I uidiam autem parit ambitio,quae superari dolet, vincere cupit,honores ambit, tristatur immoderatius alienis. Longum tamen esset hoc tempore aut exagitare vitia,aut causas voluntatis humanae,quae Protei exemplo vultus frequentissimc mutat; ad viuum ut aiunt cutemue resecare. Itaq; ad senectam historiae nos vertamus enarrandam. Eosdem semper homines suisse crediderim, eademq; affectasse, quae res et incit,ut mihi persuadeam aeternam historiam, vel in rtiquissimam certe fuisse;ex quo nempe mortales res

gerere coeperunt, eas memoriae, atq; immortalitati

. . mandari

14쪽

Dg CONscRIA. HIs T. DIAL. Is mandari voluerunt 8, ut quoniam intelligebant sibi penitus intereundum esse, monumentis rerum γήstarum viverent hominum memoriae quasi ditissumo templo dicati. Qui aetemum igitur literarum usum esse volunt,aeternam quoq; historiam proste- 'tur csse. Qui vero principium literis tribuunt, iidequoq; initium aliquod extitisse volunt.vnde Aethiopes historiam apud se innumerabilium quorundam

annorum esse contendunt, iterasq; Deorum accepisse munus,qudd eos ad se confugientes sint tutati, eo uiuioq; acceperint apparatissimo,&omnium pri, mi sacra secerint. Sed non decet de historia verba facturostibulosa poetarum commenta sequi . A

gyptii apud se, sitosq; Sacerdotes ab Osiride, Amoane, Mςrcurio Theuthe, quem Cicero Theyn voc tum asserit: ut Platoni placet, ut aliis Menone litem primum traditas, sacratamq; gloriantur historiam. Itaq; ab orbe condito quicquid actum sit se δὲ scire, scriptumq; seruare,ac retinere profitetur; quos Scythae , quos redarguunt 'Assyrii, sed ante omnes qui Chaldan nominantur in hanc septingentorum miliuannorum ἰ vel ut aliis quadringentorum supra oti

15쪽

N km Core L D acistas talia, & literis etiam mandatas , quaeinundatim ne perierint.Post alluvionem vero ditinihil gestum, scriptumue suisse attonitis adhuc hominibus metu, nouamq; quotidie perniciem expectantibus, donec paulatim audere coeperint, indeq; nobis historiam coepita a Sosestri .s nescio quo,ac Thalestria Reguua, quos Ninus Assyrius sit consequutus. In Italiam

certe serius peruenit historia, cum condita iam Roma in aliquot Italiae templis annorum numerus non

literis, sed clauis dignosceretur, ut apud Vulsiniuin Nursiae opinor aede. Peperit autem historiam rerum varietas, quam alariquitate fieri necesse fuit ustiis opinionum errores , & varia inter homines vel

certamina,vel contentione . Certatum est enim inter Aegyptio ,&Scyth s dς generis vetustate profitetibus utrisq; antiquissimos se mortaliu esse, quos rident Aethiopes, seq; omnium hominum vetustio os esse produnt, Aristoteles philosophus huius certaminis palma Aegyptiis tribuere videtur quos primos hominum credi, scriptum reliquit. Iam illud quam ridiculum, quod iidem Aegyptii existimasse

seruntur, homines, animantesq; reliquos ortos esse

terra: sumpto scilicet argumento ab spelunca, quaesit in Thebaica regione, unde murium immesa multitudo scaturire cernitur,camposq; complere. Quae

amentia plerarii Graeciae ciuitates eum occupauit, inque '

16쪽

Ds cnNsegra. HI sis. DI A L. Iphiques; grauissimam Atheniensium urbem. Etenim memoricae mandatum, ac proditum esse constat i p. sam Atticam Athenienses genuisse, quod& Philo jophi celeberinii pmdicare non dubitarunt. Sed di his satis. Tanta autem caligine mersa est histona, ut nec quid, nec cui credas scire penitus postis. Nec mirandum est in tanta vetustate: nam Tito Liuio reruRomanarum scriptori vetustissima videtur ea, quae ptingelatesimo ante anno sint gesta , compertu lidissicillima. Quid in tanta seculorum serie credendum est accidisses itaq; omnem serme historiam mi tuamur a Graecis, qui nec ipsi certi aliquid habent,de ubi commodum est libenter fingunt, nec mentiri dubitant i uo fit ut qui primi condid print urbes, palantes, vagosq; congregauerint homines, nec na mnibus magis,quani iure, ac legibus sepserint, tam iii certum sit, ut sententiis inter authores certetur, & sibi credi singuli velint, cur autem sibi fides habenda sit non asserant; & sane Philos Dis etiam haec res ansam praebuit disputandi.Nam si primorum hominii,

qui ante alluvionem suertit extaret historia, aeternune, an conditum coelum esset quaerentesiminime digladiarentur. Etenim suae originis rationem primi illi mortales reddere posteris ualuissent. Odio argumento Plato existimat conditum orbem esse, quod

ita Deorum praedicent filii, quos a parentibus didu

17쪽

cisse par sit arbitrari, dc quae ab illis acceperint absq; fuco, fallaciis, mendacio posteritati tradidisse. Constat itaq; & vetustissimam historiam esse, de temporum , rerumq; varietatibus interceptam, vel potius , extinctam, sic fato,vel certe necessitate serente. de asserit Aristoteles longissimis temporum spatiis terras aliquas maria superare, alias contra arescere, reddiq; cultui mortalium aptas ubi prius mare suerit. Ad haec regiones aliquot steriles paulatim fieri. Itaq; necessitate coactos homines inde discedere, nunc hos, nunc Illos donec penitus deserantur, eaς dem rerum, ac temporum conuersone denuo coli, annisq;: fluentibus, hominumq; successione seri, ut primorum cultorum intercidat omnino memoria, quod maxime historiae videtur obesse ', de cuius v

tustate, quod propositum nobis fuerat satis dixisse videmur. quamobrem nisi audiendo desessi estis,ad reliqua transibimus. Omnes cum sic libenter auditutos conclamassent, exigerenis pensum quasi nouo simplo principio ita coeptum est.

Historiis utilitas.

VT1L1TATEM difficultati non immerito iunximus, superos enim ne Veterno torpercmus, atq; adeo marcesceremus, utilitates omnes ad nos disimcile, magnoq; tum corporis, tum animi labore venire voluerunt. Itaq; nihil mortalibus sine sudore pa-

18쪽

DE CONsCRIB. Hm: DIAL. Isratur, quod Flaccus indicans poeta, poetico ceci

nit mole.

Multa tulit, faciti puer, sudauit , N AD

Sed in re nemini non cognita, satisq; perspecita morari non libet, dicam igitur id,quod maxime res ipsa desiderat 'i nihil me utile putare, quod non sit idehonestum. Historiam vero rem honestissimam duco,in qua siqua turpia dicta,factaue scribantur, ea tamen prosunt. Nam cum omnis turpitudo dedecus pariat, intelliget utiq; historiam qui legerit quid ii ter bonum, & malum: honestum,turpe: honoratu, inhonoratum intersit. quod certe Lacedaemoniorua horitas,qui grauissimis, optimisq; vixisse seruimtur legibus, testari vobis apertissime poterit illotas enim quos habebant numero seruorum inducentes in conuiuia ebrios iuuenibus ostendebant, ut visis ebrioru gestis, foeditates discerent odisse,atq; abominari ebrietatem. Nihil igitur, nihil est in historia, quod non cum emolumento legatur. Non tamen omnibus haec sententia probabitur: nam deprauati inquient animi,atq; corrupti imitabuntur turpia, deterioresq; fient. quibus ego facile me responsurum

opinor, illud primum obiiciens , quod de legibus censerius ille Cato dicere consileuerat, omnibus illas quidem prodesse nequire,id quidem prouiden- Iliacies: C a dum

19쪽

debo, quod de uniuersa dici solet a loquentia. Con rendentibus. n.quibusda pessima,ac penaiciosissima alloquentiacrede dam esse, quod rebus publicis no pauciora mala, quata bona intulerint alloquetes: sie obuia ituri Vtilisqpidem,atq; honesta est a loqu otia, tu malus qui abuteris .esianes haec ratio seruauia da foret, numen quoq; reprehenderctur quod homincm fecerit, cum sint mali pleriq;: Leduiu diuitiae multos aio nullses propinquorum,amicorumq; tur ba,ac tandem si respicere veli nus omnia; quae . qiserum maxima putanrur mlatera noxia reperitatur abutentibus. Sed ud ad hassioriane redeam, qua de

nobis institutus est sermo. Dbctissimi, clarissim viri sic italicarimi, istinia eam maxime,quie ad mores pertinet Philasophiae partem, illustraoni fuim;

quae eniri aut proprium uniuscuiusq; animum curet, alit domesticaetractet, tu medeatur ciuitati, omnia

haec nobis uberrime, atq; piosissime historia suppeditatissam primum omnium, soles reni illum

culo prudentiae videbis exemplar, quod sequaris, i quod capias quod imiteris ' Cum autem te tis Me gero illum regum decem sibi Nestores; non. decem

Achilleς, Aiacesue Telamonios optasse; nonne ce ius Quatum corporis vitibus prudentia praestes* pers Ilia I D niciosam

20쪽

iae samRchillis itum Gnecis fuisse cu percipis, vi- ,

tandam certe non secus, ac mortem iram existima

Sed apoetis recedamus,quibus historica fides non habetur. Coser tecum obsecro Themistoclem, atq; Periclem, vel Aristidem eidem Themistocli com-ipara; Nsciat ei, qui victus in Sicilia occubuit Alcibiadem compone dam horum prosectό exemplo Nira,rmoress tuos ornabis,le es tibi ipsi dice , qua quid fugiendum, quid sequendu.ulit scire facile possis. brs Usipis . quos memorum iniciem . in forum alMpodeducito, tuae certe quid patriae pros quidue sit optime noris, atq; pulcherrime . quia si vel Phbcionis paupertatem, vel Fabritii rei familiariglingustias historia duce subodoratus fueriq, quis dubitat, quio domia sqhenior videlicet factus paueheodulitari essest tutram . Mores igitur formantur has rid, eius I philol. sophiae quae dantur pra eptiones histofidis n)axime probantur exempli .Qui ves6-pes furantiar, plurimum historiaese deberen5 hagis hi Letus auspicio multa se cognoscer*ps Miar mihi ivt ommittam Platonem,quem palum est ornitem historiam cognouisse, multa quoq; Aristoteles hist tria repetitic infirmat, quod possim paucissimis exemhplis ostendam. an c epil diuini simi ille Plialosopljus vetetes qui Conieri