장음표시 사용
41쪽
M . A C VENτVRR G cI di reliquus ex his quae ad clocutione spectant. qua de re pauca dicemus, ut vobis sit integre' satisfactu. Tria sentcntiarum genera dicuntur esse, sunt enim sentcntiae quaedam in re ipsa, qua de agitur positae,
quae tibi sunt necessario tractandae.hae licet oratione ornent, non tamen egent artificii cum in ipsa sint causa. Alterum earum genus est, quae causam consequuntur, atq; comitantur, quae vel proponuntur simpliciter, vel argumento concluduntur, quae sunt quasi comenta quaedam iu parra Graecis vocata. huiusmodi quidem sententiae orationem ornant, veruquemadmodum,& priores ab inuentione petuntur. nam & illae causae sunt partes, & hae licet extrinsecus comparetur, tamen coniunctae rei esse videtur, qu si de industria res omnes ornante natura. Tertiae sentcntiae sunt, quas effert scriptor, excipies ex ipso eloquentiae vcluti sente, quae illustrant orationem magnopere si suis locis statuantur, si non altius videantur petitae, si cohereant, si denique ad cum ipsum locum videantur natae, in quo sunt ab scribente consti tutar; si non sint quam oporteat crebriores. Vt enim hebest ut oculi pluribus luminibus obuii, quae ferre non possint: sic mentis acies nimia senIetiarum crebritate turbatur, percipit difficilius, obtunditur citius. Sed in omnibus illud, quod nobis supra memo ratum est teneatur medium, neue in alterutram par
42쪽
DE CONsCRIE. HI ST. DIA L. 43.tem declinetur, ted linea seruetur Stoicorum, unde merito figurae, atq; ornamenta sententiarum appellantur, quae illustrant orationem. quamuis, & suas quoq; figuras habent verba, sed tanguntur magis animi, mouentur, atq; excitantur sententiis. Est & altera sententiarum diuisio, quaedam enim aperte ponuntur, ut Ne quid nimis. Veritas odiu parit. Nosce te ipsum, & quae sunt eius generis. Teguntur, atq; Velantur aliae,ut quae per allegoriam cognoscuntur. declarat Marcus Tullius quinto librorum, quos de sinibus conscripsit Homeri fabulam de cantu Sirenum Vlyssem inuitantium. non enim existimat cantus suauitate, aut nouitate vocum allicere solitas nauigantes, sed quod varias profiterentur artes, scieutias, d sciplinasq; diuersas , homines discendi, sciendis ad se traxisse desiderio. Homeri carmina sunt o eae libro duodecimo siue μ.
quae in hunc maxime modum Cicero vertit.
O decus Argolicum qum punmflestis Vlysio, ribus ut nosiros posis agnostere cantus i
43쪽
Nam nemo haec unquam eqs transiectus caerula cursib uin prius afluem vocum dulcedone captus, Asiuarus auidostiatus pelliore musis Niltior ad patrias Iagsus peruenerit οπα. Igraue certamen belli, clademi tenemus Craecia quam Droiae dumo numine nexu - - , e latis rerum vestigia terris.
Iam Horatius Iliada, atq, odisseam altera prioris libri Epistola declarat. explanationis initium hinc sumitur Iliados.
Fabula,qua Paridis propter nareatur amorem . Graecia barbarie lento collisa duello Stultorum regum, populorum continet aestus. 2, u
Iurses quid uirtus,Wquii apientia possit et tile proposuit nobis exemplar et lys e Quid cum Proteum Neptuniat pascere phocas, in uariaso; se vertere sermas fabulantur. nonne sapic tem virum describunt tot formas accipere , quot caleat artes Τ quae est etia Herodoti sententia. cecinit in carcere Socrates Aesopi fabellas somnii ut ipse aid expiandi gratia, quo musicem exercere iubet, tur si sorte vulgarem praeciperet musicam, addito in Apollinem prooemio. nempe propter sententias, quae sub apologis latent. eadem ratione apud Plato
44쪽
Da CON solli E. His T. DIAL Mnem Protagoras, fabula quid sentiret dicitur explicasse. quanquam ille, utpote sophista laqueis capere volebat Socratem, qui cum di sputabat. Quid GPgis annulus.cuius pala ad vola versa ne videretur es sciebat. none ostendit peccandu non esse ne si Deos quidem, atq; homines latere se quis posse sperares deniq; Philosophis nullus alius est fabularum usus, quam ut sententiarum utilitatem inde suscipiant bdendum tamet, est, sitne huiusinodi fabulis,fabul ssue sententiis ei, quem quaerimus utendu scriptori,& ut breui me expediam sic iudico, ex persona scilptoris nequaquam licere, ex aliena tamen concedi. Patauinus enim Liuius Agrippae Menenii fabula narrat de membris contra stomacum coiurantibuS,qua plebem patribus dicitur conciliasse. Quae fabula si verbis consideretur inanis sane videbatur, sententia persuadendi uim habuit. & de elocutione quidem
satis . Tum assistentium quidam multo tu sane breuius,quam vellemus ista percurris, nc tamen cursus orationis impediatur, queni ego inuitus interpellaui ad caetera, quae proposuisti perge. Tum ego nihil a me dictum est noui, nihil quod ab antiquis, clarissimisq; no sit traditum, atq; obseruatum authotibus; quo facium est . ut hac breuitate vos putarim esse co btentos . cum praesertim neminem hic viderem, qui multoties,quae a me dura suat non legerit,atq; adeo a
45쪽
sit assequutus quare ad ea,quae restat amice deueniet dum opinorideq; historiae generibus paucis dicedu.
SINT enim plura historiae genera statueda,an simplex sit omnino, Vnaq; omnis historiae forma dubitari posse video. ctenim scribendi, vel modo,vel serie Iifferre aliquid inter se scriptores, dubium non est:
inem tamen eundem, idem argumentu, non sanena mero, sed Arma ut philosophoru eloquar more iistoricos omnes respicere constat. sinis enim est vulitas, ut initio dicebamus argumentum vero' maxima ex parte rerum gestarum expositio,sed quoniam pleri q; diuidunt, nos quoq; secernamus,duplicems Sciamus historiam: ut sit altera,qua populorum,gettium, nationum, Regum facta narretur. Altera, quae constantium rerum ordinem, ac firmitudinem declaret. Vnde naturae quidam se tradunt historiam scribere,quam etiam scindetes Philosophorum quidam, & maximae quide authoritatis inter quos est 5e Aristoteles, & scholae successor Teophrastus animalium se, atq; plantarum historias tradere profitetur. illud vero quaestione dignum videtur, tractationem
de anima recte ne an perperam historiam vocent. videtur enim certa res historia, de anima vero acriter , Philosophi praeliantur,certant opinionibus, adeor ut quem sequare, cuiue pOussimum assentiare non ha-m beas
46쪽
Ds CONsta I s. His T. DIALbeas.neere o Ueri sane potest varias in plerisq; rebus Vulgatium historicorum esse sententias. nam in rerum summa conuenit inter eos, de tempor parctibus, nominibus, patria quorundam dubitatur, quibus etiam no cognitis, historia percipi nihiloming potest. at tu his quae de animo disputantur nihil ha. beas quod pro certo assirmes, nisi in alicuius verba iuraueris, 3c tamen ea ipsa diputatio sibi nomen historiae vendicat, propter hoc opinor quod si animuhominis exceperis, animum inquam, quQ a caereri*secernitur animatibus reliqua certa sunz, quae denutriente, movete, eaq;,qua sentimuS traduntur anima.
dici etiam potest, superioris quoq; mentis historiam
esse, certa sunt enim omnia diuina, cumq; traduntur tamet si varient propter nostram iInbecipitatem , ramen eadem esse, idq; ad histori am satis expoliti nem videri. Quod vel eo maXime probatur argi mento, quod cernitur in natura,de cuius pripcipiis tot sunt fere sciuentiae, quot conscripsere: Phlipsin phi. Alia nempe censet Anaxagoras, Empedo in alia. Iana auiisse ut quida non solum plures mundos, sed innum cro etiam statuere, innumeraq; intermudia. Ia quida extra mundii aliquid esse suspicati sunt cv vnie a posuillent , quodq; extra esset infinitu assenuerarunt. Qui do no stellas,terrae humore nutriri, vel certe maris, tam quibusdam verum visum est, quam
47쪽
te uniuersi prope naturae se historiam scribere predicauerula Vnu mod simplexq; scientes esse veru, atq;
id ipsum se tenere putates. Res.n.ipsa no scribessi ratio,sue figra historia viis facit, cu re,non verbiS v ru falsumue iudicetur. ego quide dicere, qui istiusmodi disputationem historiam appellauerunt hoc sitisse secutos, quod scilicet historicos legerent diuersas & in consiliis capiendis,& in rebus ipsis narrare sententias. quare & obiter disputata, & opinionuexpositionem historiae nomine decorarunt, quod si largimur,omnes sere disciplinae historiae promerebuntur honore.nisi melius sorte dicatur, quicquid
praeter rem gestam scribatur historiam per transi tionem vocari, de his autem satis multa.scribendi quidem non omnes unum idemq; genus probaruncinam quidam tempora secuti sunt, non tamen ann rum ordinem in numeru redegerunt,ut quid quos gestum sit anno,velut scopo proposito cognoscatur. si satis habuerunt tempora temporibus colungere, factis facta non annorum numero,sed gestorusuccessione . qui vero annalium scriptores nominantur in his,quo anno historia coeperit, quo finita sitit quousq; scriptor peruenerit, quid mediis annis atq; intercidentibus contigerit intelligi facile potest,qui mos apud Romanos a maximis pontificibus princi
48쪽
DE CONsCRIB. His T. DIAL 4s, atq; originem traxit, qui acta singulorum amnorum perieribere consueuerunt, idq; historiar g nu quae prima suit apud Romanos annales maximi sint appellati. fuerunt admonetae, annales etiam linὐes, quisuq vnt ira italang.Livius. fuerunt qui vitis hominum scribendis, 'prodendis moribus animoqviectarim , quos Plutuschus Philosophus his ot icis
non adnumerat, cum & vitas ipse conscripserit. cre
do quod non gesta narrare studuerint, sed animoruoiciores haberi: ut curri more vitam, victum, consuetudinem. hominum nobis ante oculos ponerent notiores nobis essent, quam si illorum statuas cernὸ remuA vel pictam certe tabellam oculis, atq; animo halbaremuη quam elum utilitatem historia praestat.
sed illud forsitan interest quod hilloriast Rei p. huius, vel illius hominis vita, in qua id modo tangit scriptor publici muneriri quod contingit ad illum unupertinere. sibi quidem vel priuata historia, vel minus accurata vitarum perscriptio nuncupanda vide. tur, ut nec penitus ab historia recedat, finemq; habeat ab historia remotum, atq; alienum; cum altera versetur in publicis, alicra vitis hominum describe-
dis sit occupata. & de historicis quidem generibus haec habui fere quae dicerem. disticillimum est qdod
sequitur, est enim quemadmodum historia tracta last pnxcipiendum, qua in re nisi vos tam attentos Fuc G dcrc m
49쪽
derem nihil penitus aggrederer. videlidum enii mihi putarem, ut materiam meis viribus aptam sumerem , diuq; versarem quid recusaret humeri, & quid ferre valerent. sed tantae vestrae attentioni qua sitis benignitaxe facile osteiidenti deeste non licet, de si vereor nc perpetua non sit, nihil enim habet dele.ctationis, nihil voluptatis, aut suavitatis oratio.'a ueniam tamen veltrum ipse fastidium, remq; quam breuissimc potero absoluam, ut & vos attente audisse non pigeat, & ego non succumbam oneri. Illud unum stilo te rem esse vcstris auribus, axq; hoc consessu dignissimam, sed quo grauior est, eo magis vitandam molestiam puto ; ad pensum igitur deueniane quid vobis debeam; yos,quos mihi hactenus praestitillis ad dicenda seruate. Historicae praeceptiones, quae potissimumscripto-
N v N Qv Α Μ mihi quidem sitis pro merito lat dare posse uidetur Deus ille Opt. Maximus mundi
melioris origo, rerumq; parens omnium, di opifex natura, siue prouidentia ea sit, quam Graeci vocant, seu uisqv xdam diuina cuncta patrans, seu animuS,menSU mundi, siue quicquid sit illud, quod naturae nomine delectetur. Videmus. enim nihil constitutum este necessitatis gratia, quod idem ornatu,
ac pulchritudinem no praeseserat; quod quidem plaribus
50쪽
Dg Cousca InjHIIT. DIAL si mus argumentis sicile mihi fuerat ostendere, nisi es clarissimis authoribus essetia accuratissime disputatum. Illud certe dicendum est, cuius causa haec nobis est oratio sustepta, omnia scilicet quae de historia nobis sunt adhuc posita, & quae statuentur non minus ornare,quam conficere. Nam etsi praecipua ornamenta ab elocutione petuntur, caeterae quoque
partes suum habent decus, atq; speciem, quae res lectionis exercitatione nemini non ut opinor patebit; sed cominus pugnandum nobis est, atq; quod recepimus aggrediodum.Et de pronunciatione quidem dicere nihil iam supra docuimus attinere, scriptore
enim non recitatorem statuimus,licet Vetere more cuperent homines sua scripta recitare, idq; praeci rum existimarent: non tamen corum nobis habenda est hoc tempore ratio. Memoria fateor scriptore egere, quemadmodum supra quoq; demonstratum est, ne sibi contraria scribat, nectae saepius idem rcpetat, historiamq; perturbet; qui rci naturam consuluisse puto. stuporis enim est incredibilis, atq; adeo inhumani, vel legendi crebritate non uidere, quae superioribus sint aduersa, quaeue suerint ante tradita. Cicero tamen in claris oratoribus enumerandis Curione, cius Curionis patrem, qui Trab. plebis in Africa dum Caesaris partes tueretur interiit. adeo hebetem ingenio suille scribit, sic infictice memoria, ut ne i