De conscribenda historia dialogus. Ventura Coeco authore. Bononiensium auspiciis publicè humaniores literas profitente

31쪽

32 . -VENTVRR Cogor D ictaperiet praeceptio. Mihi quidem certusti est digito monstrare sontes: vestrum erit haurire, si modo vel historias legere, vel lectas perpendere volueritis.mihi quidem non tam ipsa lectio utilis esse videtur di inere volenti, quam examen, atq; ut sic dixerim pe pensio,quam licet imitari. tantum igitur de figuris,

nunc adnumeros transeamus. si primum illud vos monuerimuS non exactam, atq; absolutam a nobis traditionem expectandam. sed viam, quae vobis inquirendi rationem aperiat, ut ad cognoscendum,dciudicandum non hospites accedatis omnino, sed feratis prae uobis aliquod lumen, sed ad numeros iam

ueniamus.

ii F v g R E quida stomacho adeo duro,sic ad oe cibi genus parato, ut neq; in oratione, nec in historia numeros desiderarint oem copositionis gratiam sustulerint fluetia, uagaq; appetiuerint cuncta, vel quia nihil rectu, egregiumue putabant quo aspirare, quoq; peruenire ipsi non possent.vel quia ut paulor ante diceba) nullis non sunt epulis contenti; dc tamen hanc ignauia, animorumq; imbecillitate non modo teg re, ac dissimulare, sed etiam ratione firmare nitu

tur. alunt enim naturam optimam ducem Olmnibus

in rebus esse sequendam, quae si blandimenta verborum, apparatum I Orationis probasset, a prima, t neraq; aetatula hominem sic instituisset, ut optime loqueretur,

32쪽

Dg CONs RIB. HasT.VDIA L. Bloqueretur, qua ratione eos non intelligere miror Omnes artes, omnem industriam tolli. Cur enim

pingitur dicat aliquis S Docuisset enim si probasset

natura,atq; omnes quidem homines docuisset.quae tamen optima , atq; mitissima parens mortalium mentes ea diligentia consecit, ut ad plurima percipienda, inuenienda, cognoscenda, quae prius latuiLient aptas, idoneasq; produceret .mVerum hos ludere sinamus. Quanquam &alia fulciuntur ratione, dicunt enim grauiorem se lectionem expetere, rerum non verborum gratia. decebat tamen eos consderare allici verbis legetium animos ad res cognoscendas, perquirendas, memoriars mandandas . si enim ut inquit Fabius ipsum aurium vestibulum offenditur, mens negligentius attendit, respuit nonnuquam,atq; repudiat, & faciata reiicit. Huc accedit quod connexa colligata, coniuncta viam faciliorem ad intelligendum pandunt, ac patefaciunt.Sunt alii, qui numeros quidem cum historico, tum etiam oratori largiuntur nullum tamen delectum habent,li bendumve putat. cadit enim inquiunt sua sponte, nec nobis qui de sentietibus oratio numerOSe quasi ducat iosa natura ; nihil opus est artificio, nihil studio; quos resellit clarissimorum virorum authoritas, ipsiq; consuetudo, quae compositionem orationis admiratur siue legenda, siue audienda contin-

33쪽

3ψ . I ὶUENTUR E Coaco a Ggat oratione delectari. quas ob res demus histo ico numeros, et illos quidem oratorios, atq; haud scio an latior sit in hoc genere historici, quam oratoris campus. Cohibet enim habenas orator in iudiciali

Oratione:ne contorquere iudicis animia, ner peruertere velle credatur ', abstinet numeris igitur, vel occubitus utitur. Historicus cotra excurrit latius, totamq; dicendi rationem ad delectationem confert. Verulmtamen,& in hoc etiam tenendum cst medium,ut assectationis suspitio vitetur, diligentia, curaq; laud tur.Non enim minus accurate oratio tractada quam

historia videtur, nostro praesertim tempore,quo deIectatur homines illecebris.itaq; laudantur quidam historici, atq; leguntur, suntq; in honore summo, quos indignissimos lato nomine iudicasset vetustis.& hi quidem, non quod numerose loquantur in honore sunt, sed quod vim quandam naturae luxuriat

iis cxerceant,& affectata quadam acie loquantur immentes admodum ', quam orationem assiuentem, atq; luxuriantem vulgus numerosam existimat. .

Nos vero, ut segetum luxurie, sic orationis rescindi volumus, ut meliorem frugem in animis pariat, iudicio fretis, & a sermonis natura minime discedent, tibus. quanquam scrupulosum hunc locum esse censeo; nam qui nouitios hos mirantur scriptores, rude me dicent, atq; ignauum, mecumq; vel iusto sacramento

34쪽

Dg CONI RI 2. HIS T. DIA L. Mmento pugnabunt, vel ex iure manu consertum in iudicium trahent,quoid in optimos scriptores irruerim, & quae non intelligam , de quibusq; iudicare non possim,sim ausiis vituperare. Erunt forsitan mitiores alii, qui mihi concedent veteribus scriptoribus palmam esse dandam, verum asserent ut omnia mutantur tempore, sic eloquentiam diuersis aetatib. varias coepisse sormas,& eosde saepe homines aliter, alias&dixisse,&scripsisse. nos igitur inquiunt isto genere delectamur eloquentiae, nec perfectius dess, deramus. ego veror cum prioribus no pugnabo quin potius vadimonia desera, alteros vero faciter patiar hac eloquentia fiui,animorum tamen imbecillitata reprehendam, quod meliora non curent, vel assequi se posse nondum experti dissidant. hic nescio quis ex terne filiis, qui aderant nunquam ne inquit luxuriatem orationem affluenteq; laudabis S ego vero inquam in adolescente probo,qui adulto iam im dicio an putare multa poterit, & superuacua resec re, itaq; M. Tullius assiuentem ait Orationem illam fuisse, qua Sex. Roscium Amerinu parricidii de imdit, quem postea costat Romam ex illa nauigatione reuersum, in qua Rhodi clarissimo dicessi magistro operam Molonis Apollonio dederat,adeo mutatu, ut assirmat Plutarchus suum Ciceronem Romamino cognouisse, &genus quidem illud dicendi Asia, lcs imi E a ticum

35쪽

ticum fuerit licet in sua ratione persectum, nunquatamen Atticis probatum fuit. Sed iam satis digressi sumus, quod enim de oratore dico, de historico sentio, immo maiorem diligentia in scribe do, quam in dicendo adhibendam opinor. dicta praetergrediuntur aures ut negari saepe possinn, scripta posteritati mandantur,& satis prouisa creduntur. numeros igitur sequatur historicus cum ornatus causa, tum etiadelectationis. Abundet, sed non exuberet oratio, ita ut quod medium est tueamur, resecemus super

flua. numeros veror qui sint probandi ab Aristotae M. Tullio, caeterisq; tum graecis tum latinis scriptoribus, qui Rhetoricam artem tradiderunt censeo mutuandos. nobis loca monstrasse sat erit. Quaeritamen illud solet, quod nobis tertio loco in elocutionis ratione propositum suerat disputare. sit ne in historia cocionum aliquis usus, quibus maxime hortari, dehortariue exercitus ImperatoreS consueuerunt.cuius disputationis unde nobis videatur ansa suscepta altius est repetandum. Si enim uniuersa hi

storia narratio est', qui potest oratio suis partibus, membrisq; costans interponi S videtur sane id, quod philosophi fieri posse negant, corpus corpore penetrari, integrum enim quiddam oratio, corpusq; persectum habetur. Ad haec, si quidem superuacuum

omne vitandum est, num non sufficiet hortationis summa

36쪽

Ds CnNIO IB. HI sm D I A L. Onimam, argumentumq; narrasses Pinerea 'cum nobis sit costitutum numeris illustrati historiam opore tere , sitq; delibera tim oratio suasionem, dissuaso nemi continenssaliquanto etiam quam iudicialis numerosior : iisdem hei numeris, quibus historia, an aliis ornabitu roratiis Sidiuersis certe nequit. seisi de Vtare, cauedum est certer ne lectore fastidiatoranimi σplus quam decuerat videatur affectata. Grauissimus etiam authbr Polibius multis sane vcibis conrendit orationes historiis non esse miscendagaduersatur his tamen consuetudo G Quotus.iti

quisq; historicus est paulo laudatior, qui non concionetur Τ qui pulchrum, dignumq; no existimet Imperatores contionantes inducere S multum enim ardorem, vim magnam oratione legentibus adiici putat. Existimant deinde ad consilia cognosceda,ingenias cum Imperatorum, tum militum prodesse plurimuquasi ante oculos orantem statuere Imperatorem. iNam si poetarum carmina compellunt homines ut

sese morti libenter offerant vi quadam, atq; suauitate tracti, quod de Tyrtari versibus Leonida illum se niorem Spartanorum.regem iudicasse serunt.cur noidem efficiat oratio S Sed dicet sorsitan aliquid, proseit illa quidem tum cum res Ucbatur, nunc Verdcum res gesta legatur, quid opus est animorum a doreSQuid violentia mentibus inserturi hic sand

37쪽

38 Al gNTvllae Coget noli videt historiam a se inutilem, ineptamq; fieri. non enim legimusui delectemur, sed propterea res

gestas cognoscere volumus, ut imitemur quae imitanda iudaeauerimus, vitemusq; contraria. Itaq; legendis historiis,& ad patriam defendendam incendimur, & militandi flagramus desiderio,& in ipsis praeliis eorum, quae legerimus recordatione hortantem nobis proponimus Imperatorem, audentiusq; vel 3nvadimu&hostem, vel propulsamus. Hominis est sand miseri, inanis, atq; ieiuni solam ex veterum i ctione captare delectationem , auriums, atq; an mi voluptati seruire, nulla penitus ratione utilit iis habita. Si meum igitur arbitrium sententiae loco accipiendum putatis, consuetudini parendum existimo: & quoties res desiderare videbitur conciones Imperatorias interponendas non dubito. Puto tame quemadmodum in caeteris rebus,sic & in hae

ipsa delectum habendum, modumq; ponendum. Quis enim crediderit clarissimos historiarum stria Itores nullo consilio has integras orationes scripsi erillarum vix attigisse summas, in quibusda satis lia buisse dicere hortatum esse milites Imperatorem* ua in re quid obsecro praecipiam F cum sit totum iudicio, prudentiaeq; tribuendum Ssed tamen loci,

temporis,occasionis, personarum, dignitatis rationem habendam iudico,ingenia militum considerans. Ori da,

38쪽

ὶ hostium vires; atq; ticinates , in inde quo pacto

eum exercitu sit agendum prudens Imperator iniebligat. Scio ego plurimos mihi assensuros non este esto enim inquiet demus hoc cibi,habitas apud exercitum orationes, qu admodum tunc ad inflan, mandosanimos profecerint, legentibus ςtiam post tot conducere secula. id quae habitae sunt ad po pulum orationes S quid quae in senatu S ego vero in dii me utiles B p. di arsenim administraturis istiuue nodi arbitror orationes , cum quibus artibus tractidus sit populus circumagenda multitudo cognouerro, qua ratione concitandus, vel contra flectendus, ac deterrendus.ego quidem de meo sensu, iudicio 3 verum vobis palam confitebor. Cum Demosthenis orationes illas, quibus in Philippum magni Alexandri parentem concitauit Athenienses lego, ignosco populo,qui se tam periculoso bello vi orationis ii plicuit .l Adeo me mouent, incitant, impellunt , si-benterq: dissuadentis Phocionis orationes legerem quantum inter utrumq; intersi oratorem inspecturus. Vis ne igitur quispiam sorsitan dixerit inflammari ad deteriora populos, periculosis turbari coosiliis orationis incendio deprauari S immo ex aliorsi eventu discere nostros homines cupio, non ita se

dedere orationi oportere, ut non eraminentur vire

propriae,perpendatur ficultates, considerentur exb

tusa

39쪽

-IA i CVRNTVI 2 CO Gius, casus praeuideantur , omnia praeparentur, qu erem conficere posse, aut non posse existimabuntur. Nihil ergo ad meam non transscram utilitatem, ut

mini moliti caulas morborum accuratius perspiciettes medenturi se ego eoium,quae historia percep - , quanquam ab historico mihi traditas ex ipse tamen sente purius , liquidiusq; hauriam,quarum pleres in senatu, vel apud populum habitis orationbbus continentur. sised fierit opera pretium quae cotradicunturRuae supra spntia' nobis memorata dissoluere. Vt quoniam consuetudini obtemperandum ducimus, non vulgi auram sequuti, sed rationem habuisse ducem videamur. Iam igitur primum Omnium , salsum illud esse constat, quod quidam assi

mant, addi nouum historiae corpus, cum vel comcio adiiciatur, vel oratio. Etenim cohortationes, quibus incitantur , deterrenturve, atq; coercentur

vel milites, vel populi nemo negathistorice maxime' proprias esse. quid ergo interest i latum quod pluribus, paucioribusue verbis, ornatius, Vel contra πω duntur.est enim idem serer ipsa imitari verba, quae concionator habuisse credendus sit legentium animos commouere, lautiorem suppellectilem ostentare,atq; ut alias diximus leuare nouitate molestiam,

ac secietatem, historiamq; distinguere quasi splendidissimis quibusdam gemmis. nam quod adnum

40쪽

Dg CONs Iton. HIs T. DIA L. Mros attinet id enim secundo nobis obiiciebatur loco quid 'obsecro prohibet, quominus exultet scriptor, vehementius flagret, & si ita malunt lasciuiat*cum praesertim corrumpendar concionis si omnis adempta suspitio. Ego scriptori cocedendum existimo, ut omneS eloquentiae vires in concionibus imbrandis essundat: modo locorum, temporum, personarum, ipsaru deniq; causarum habuisse ratione intelligatur. Sed haec satis, ut opinor, sunt nobis explicata,& forsitan vagati plus aequo censebimur. illud vero quaeri soletiquibus nam verbis utendum sit historiam scribenti, vulgaribus ut aiunt & nostratibus, vel certer oratoriis.quae mihi sane quaestio ludicra videtur.quis enim dubitat optimis, atq; lectissimis utendum esse scriptori, perspicuis tamen usus receptist scribimus enim ut intelligamur, neq; volt

mus in verborum aucupio laborare lectorem . nec interim placet eo historiam labefieri sermone, quo utuntur seces hominum , atq; ciuitatum . illa Marci Quintiliani ratio certe probatur, ut ex nouis 4 nax mer vetera, ex ueteribus maxime noua vocabula seligatur. nam Caesaris quidem illud praeceptum vericsimum est, quo non minus obsoleta verba vitare iubet, quam scopulum in mari, ne scilicet nauis impacta frangatur. dc sententiis, quae ornandi causa orationi interseruntur extremus locus est nobis disputa