De febris Ungaricae ejusque symptomatum curatione liber unus, in quo etiam affinium morborum selecta remedia pro methodi nonignaris exstant ... / germanica quondam editius lingua, ab Jacobo ver Sutero ... in latinam conversus

51쪽

stitutu fhiu, nil piosicitur. Cura porro morbi, qumq; his partibus abiblii itur i. correctione aeris, quos iam attraXimus spirituu a. medicinis vomitu proritatibus quibus calida bilios aq materia, et quicquid lentu tenaX, putridum de venenatu ventriculo cotinetur, elicia

tu Vomendo: purgatione corporis per tu iubi a vomitu reliquiae supersunt: .antidotis diaphoreticis, ut sudore, an j uniuersiali cor roris uacuatisie, putredo et infectio ubicunq-

lateat eliminetur: . reductione malignaequalitatis, siue calidae, siue frigidae ad iusta tempe riem&mediocritatE. Atq; haec ita generatim et to constituta curandi methodus. a quandoquidem etiam symptomatum cauis solet essena orbi; pro varietate sympto matu huius morbi varis etiam indicationes constituende sunt. Attamen cu omnia fere sint erysipelata praeci piae ad cura di erysipelatis, herpeti venenos norma reuocanda sunt: nisi noui quiddam interueniat. De hisce vero symptomatibus duobus modis tractabo. Primium, tanq; de morbis 'dhaeretibus deinde, ut de signis risimis quae in imorbi temporibus principio augmento,itatu ac diebus criticis spectantur Docti mihi

reni dabunt, quis i in gratiam vulgi nonihil a regulis methodi declinandum naihi censeo.

52쪽

C Qualido itaq; horrorem aliquis sentit, aut repentinam sitim, cum magno calore cordis compressionem Jaborem cum ibi non costata insueto modo assicitur cutis inhorrescit ac si ido increbrescit dentium quit iam inuaserit eum haec lues haud est quod dubitet. Sunt qui tres quatuorue dies infectionem cir- curiferant, ita, ut cum no bene habeant, totius corporis lassitudinem sentiant; non tame prorsus illis eo usque documbendum fuerit. Quod maxime euenit ubi vel alibi infectis adfuere, vel domi suae iam decumbentes habent.

item cum terrore, metu

natione morbi turbati fuerunt. Tales antesia, tum urinam reddant, tum aluum eXonerent, si possint si minus clysteribus aut glandibus eam prouocent. Non dico purgare eos debere; sed tantum excrementa iam quasi matura co- stilo mouenda. Postea rectificandi et eorrigendi sunt spiritus vitae, excitando sequenti an dela sussiliam ad muta emissaria pertingente: ad aures inquam os, nares, Xissas, meliquum corpus totum, ὶ capite usque ad pedes. Multi enim hoc uno remedio ab acutis febr bus sivenenatis morbis liberati sunt. Pruacipia enim membra et vitales spiritus quae trantie a quovis veneno omnium primo molestantur et inficilitud mirabiliter inde reficiun-

53쪽

ccv M.tur, ac 'enenati excluduntur sumi. Nihil est stuperstitios efficaces habet rationes nec refert si non sit consecrata candela La vero ad hunc modum confici debet. thuris albivnc. s. cthymiamatis unc ij siccini tu albi, tum flaui, myrrhae, ana Vnc. . caphurae unc si croci dr i mastichesdr. ii. asia dulci via c. f. cornu cerui mense Augusta capti via c. .c angelicae, pina pi-nella. ana via c. f cerae lib. ij et lychniorum ex

cannabe filorum sericorum aureorum ar genteorum, an a N. 3. EX his complicatis,pri oribtis autem in puluere redactis, accerae probe mixtis fiat candela. Huius sumus omne vi tium aeris venenum tollit spiritus propter quos expetitur praecipue admodum recreat. Oportet autem piritu spiritu et odore recreari&instaurari. Videmus, ut ad ingratos odores nares obturemus ripiritum cohibeamus ne

percipiamus saetorem, a quo, cum sentitur, facile debilitamur.Adlxx ubi sipiritus nostri de liquiis animi vel conuulsionibus coclus pre muntur ac deiiciuntur statim atque odorisera nobis admota percipimus erigimur, ani

naumq ac vires recuperamus. Ad eunde o

dum in pr senti similibusq; venenatis morbis spiritus, qui attractione contagi inficiuntur colaminantur, suffitibus emendariri restitatus, tum possunt, tum debent. Haec tibi an fassessi

54쪽

sufficiat lactor inanes nugae non multu eiu uerint. Possunt etiam ex aliis aromaticis varia pararisium menta modo sint specifica&ve neno pro anni tempore aduersia.

De vomitti iurgatione: Caput .

Vomitio ouenit et iuuat in hac lue multatum, non solitia ad educendii venenum contagiosum;sed etiam quia ventriculus infectoria fere pituitas uandoq, bile solet abuda re hanc attamen cieri tempestiue oportet. Id quam re peculiariter faciunt olea lini, nuchi amygdalaru amararu si horti alicuius cochle are unum, aut alterii cum aqua tepida permiX- tum bibatur, ac deinde penna uismodi oleo tincta faucibus indatur. Item, si asari decoctu misceatur cu oximetite vel aceto, Ha quo agaricum decoxerint, affuso pauco oleo anethmo, cito operatur Penna oleo scorpionum tincta in fauces demissa mox vomitum concitat; nec quicquam est inde periculi.Hoc alia etiam rancida praestant olea. Potes etiam accipere olei sic limi unc.j.aneth in dr.Vl.&, ubi bullierint ebibere tepida.Talium emeticorti exstant plurima, ves in primis nota. Iodi nullum tale ad manum haberi potest radatur unguis

55쪽

sufficit culini cochleari bibatur vomere bre Ulcoget. Vt autem me serio, exanimo tibi consultum velle intelligas, arcandi quoddam ad hunc morbum omniaq; venena presstantis simum tibi reuelo, quod nihil praui in ventri culo relinquit, sed omnem impuritatem ad citus euellit. Fradicum bryoniae, cyclam iniana nc. iii hellebor albi unc j. Has radices probe mundatas, aut lotas exsca in umbra,&in puluerem cominue: as unde aquae vini re ctificatae quantum ad duos latos digitos uia peremineat stent in balneo per aliquot dies deinde lente peralem bicum destillentur do nec nihil amplius exstillet tum seces&quod in fundo remans exime, siminue,&aqua quae effluxit, iterum irriga ac destilla idq teriatio etiam repete acrite paratam aqua habebis: qua sic disium adhibere potes pennae eXtre mas plumas, quas reliquis absicerptis solas reliqueris, intinge quae, ac sic madete immerge ita haustu vini maluatici, aut alterius,&ablue-

postea vinii illud bibe: ac breui vomes existia hancce dosia vix sensu percipies. Si hic metallor i alia producere placeret, aliquot habere

Vitrioli fallem quod Grillam Voca praeterire silentio no possum .Huius si granum nisi et alteri ex vino bibatur, vestigio vomitu movet,

56쪽

Tuuo ventriculus, tu onere leuatur, tum robur acquirit; nec quicquam infertur nocumenti. Potiqua peractus hic labor, sumatur vel vini, vel succi cydoniorum pyrorumve odorifero tum haustus aut etiam decocti meiathae, vel pulegi, quae omnia ventriculum confirmant venenis resistunt. Tertium, quod ad tollen dum venenum causam huius morbi requi rirur, est generatim euacuatio, quae perficitur corporis purgarione, qua superflua, post vo mitum relicta vel per aluum deiaciutur;vel venae sectionc eximuntur, Vel per cutis poro eX sudant, aut dissipantur, vel per cucurbicularuattractionem eliciuntur vel aliis etiam modis

euocantur. Quod autem violentqpurgationes

in principio statim siuadendae non sinat, multae, Quarum enumeratione hic supersedetur, sunt causae. Quod porro quidam hoc seculo vene natos morbos nulla ratione citius curatos ob servarunt, quam,cum in prmcipio statim, hue

in peste, siue in pestilentialibus morbis Lante Quam calor diffusus esset aut cor obsedisset:dii

etiamnum cutis horreret oscitationes, pandi culationes, extensiones membrorum dura

rent, languor adaugeri animaduerteretur)arcana essent adhibita, veraq; alexipharmaca, ouae veneno vim attulissent vomitti,deiectio nemri sudore una keadem opera mouissent;

57쪽

altior explicatione. Sunt autena eiuscemodi arcanas auro&hydrargyro parata, Mauru vitae nominantiir. Alia sunt etiam arcana sititiphuris nempe oleuri essentia eius)atu stibii Excurrit autor in defensionem Paracelsita corum ex ineralibus pharmacorum quana non sine taedio verti. I Magnae hic ot tragoediae tantu de venenis his cessit proclamat tumultum doctores excitarunt, Vt vix eorum meminisse liceat. Verum tuboea non tam vehementia, tam calida, aut venenata sint paucis hoc loco argumentis ostendam donec tracta tio de Antimonio ad umbilicum perducatur. Idq; adeo faciam, ut quibus domi haec arcana parata fiunt, hi calite ac prudenter iis uti qua

alat nec tumultuosis subtilium quorun o

philtarum clamoribus moueantur quando

quidem veram innatam specificam adue ius venena proprietatem obtinent. Certum est sulphur, stibium, chalcanthum, omnia mineralia ac falia cruda du sunt, admixta habere Venena, atq; adeo lethalia venena velut etiani omnes purgantes haerbie radices siccita bent omne utiq; purgans, Venensi est. Quando igitur ellebori rhabarbari, scammo i nenum ita praeparationeri coctura corrigitur,

58쪽

V ut sine noxa sumi, purgare ac pristinae sinitati restituere valaat quando etia omnia antidota alexipharmaca cuiusmodi sunt Aurea Alexandrina, Mithridatium, Theriaca c.)venenis resistere nequirent nisi agredientia Quaedam participia forent veneni, quod aliis venenis opponeretur lo modo enim cor pionum oleum scropionis ictum sanaret nili scropioes in eo prius necti fuissent, et sit qua litate id affecissent Quomodo morsu canis rabidi mederemur, nisi illius ipsius canis pili, heparri fel imponerentur' His certe rebus 1- sentiri subtiles domicellos necesse est nec re fragari facile ausim t. quandoquidem, inquam, haec ita se habent quidni ismeralia

huc redigantur, ut puro ab impuro veneno separato suae detrimento possint usurpari Ipsi medici cacatores suum venenum non e parant a purgantibus; correctiva tantum ad 1iciunt substantiam, ut erat, relinquunt. In

metallis mineralibus substantia destruitur in totum, & noua prorsus res esticitur, alia forma&essentia praedita. Quod antea lapis erat, postea fit sal, aut aqua pinguis quod nigrum erat prius fit postmodum rubrum aut statui; mutatur re forma id quod herbis radiciabus illorum non accidit Concedunt illi 'iperas omnium animalium excepto basilisco'

59쪽

trimento alexi pharmadam uim iii

historia probem vos non exactae hi attin oria indici regis docet qui rex sub pretex

60쪽

C A P v mosissimam virginem misit, ea ceu grato mitinere pro ecuturus illum S amicis qui limulatus erat erga ipsum declaraturus animum. Ista virgo a teneris unguiculis nullo alio idosuerat enutrita, quam qui meruesset yenenu,

cicuta vel nappellus appellatum. Cui allueta pinguis euasit optimeq; habita; non secus ac pulli de quibus nuper dictum,ex frumento a

viperino iure macerato adeo, ut in aula AIexadri formosior esset nulla. Cum vero Aristoteles Alexandri praeceptor eam consueto aliorum cibos auertari cerneret, et venenatum an tum expetere napellum cumq; ex oculis etiaelucere venenum animaduertereti plendore ni ricantium eius oculorum caeteroquin omnibus arridente Regi Gmercio eius abliinen dum consuluit ratus non post e non magnam eiusmodi dono subest e fraudem Praeceptorisereo fideli consilio Rex obtemperans, aulicorii consuetudini illam concedit: qui statim, atq; conuersati sunt ei, mortem oppetieriit; euasitq;

persipicuum, quid hoc Ladici Regis voluisset munus. Videte ergo domini, quam vera fit vestra ratio quid hic veneni consuetudo praeiti terit Anio id etiam immutatum et concoctu fuit At interim solo tactu tam poteter nocuit. Iam, quod plus est, vos regum principum doctores medici, gratia, uore et opibus in au-