장음표시 사용
11쪽
Cardinali amplissimo , Bononiae Legato,
A, Tiri labores tulerit, Carole Cardinalis praestanti ssime , Matthaeus Curtius pater meus, in ueteri medicina restituendi, atque a bar barorum iniuriis uindicanda, Hippocratis, Galemq. placitis illustrandis, neminem esse arbitror a litteris non alieno, qui ignoret uiuit enim recens adhuc, o uiuet, opinor, diuti ssime uiri eruditissimi, de re litteraria, atque adeo de ipsi humano genere optime meriti nomen illus re uersantur praeclara eius ingenii,ac doctrinae monumenta in manibus atque in ore sudiosorum, in celeberrimis Italiae Academuss, Ticinens, Patauina, Bononiensi, Pisana, in quibus magna cum laude Phriosiophiam O Medicinam nouem O quadraginta annos publice professus en, inq aliis nobili Umis Italiae urbibus, i 'ma, Venet Vs, Mediolano, Florentia,in quibus scribendo, medendo, quibus poterat rationibus mortalibus consulendo A suum
12쪽
fut omne studium, operamq. consumpsit. Cum
autem inter tot labores uiuens animaduerteret
multis, quae partim publice profitendo auditorisus illa interim excipientibus, docuisset artim ipse eo animosicripsisset, ut aliqua D accurate recognita ad communem utilitatem peruulgaret nonnulla a quibusdam, non illis quidem malevolis ut puto sed parus an id quod conueniret spe Iantibus , adhuc rudia, nec aliefatis castigata in lucem dari: alia a compluribus medicinae professoribus, qui falsis barbarorum opimonibus ab adolescetia imbuti, homini do Iissimi ueri im e laudi inuiderent; quosque puderet,ealienes sateri esse perdeda, quae imberbes didicissent improbo
animo carpi,ac lacerari quo horu quidem obtrectationem suis lucubrationibus,sub aequi e toris iudiciu positis, retunderet, illorum aute praeproperum studium
coerceret; adiecerat animum ad illas omnes diligenter examinadas, atque expoliendas ut poriqua ase leute probataefuiMnt. extrema manum recepi sient, publicarentur.coeptum pulcherrimum quo minus perficeret, mors et uperueniens fecit. Hanc ero parentis mei optimam luntatem pro ea pietate, suam eius memoriae debeo , proque meo limandi homines
studio, cum mihi haudquaquam negligendam istare, deleg inter nonnulla illius stripta, quae ab eo;)tis diligenter recognita reperi, elegant libellam de prandi ac cenae modo, antea numquam au toris iussu editum, quem primum anquam maiorum operi
13쪽
praecursiorem emitterem, ratus illum nulli non hominum generi gratissmum fore, atque utilissimum. Iure autem is liber sub tuo nomine ac tutela prodire debuit, Carole Cardinalis amplissime, cum quod eius est qui auunculo tuo Pio IIII semper, dum uixit, dediti ssimus fuit, tum quod a me publicatur, qui non solum eiusdem in eundem uenerationis ac pietatis singulari eius erga me benignitate confirmatae atque uehementer austae, sum heres, uerum etiam mei in te
summi studii,siummaeque aliquod extare monumetum cupio ut, quae a te in me oscia beneuolentiae plena
proficiscuntur, ea non male esse Uita uideri possint. Hoc igitur munusculum ut libenter fusicipias, te supplex oro sic, is non illius quidem pretium spectes ,
quod est non contemnendum, amplitudini tamen tua comparatum , perexiguum es, sed ut eius tantummodo, qui illud offert, nceram uoluntatem, animunque tuo clari is monomini addiIIum resticias.
15쪽
PAPIENSIS DE PRAND HAC MENAE MODO
satialetudine, cena prandio plenior esse debeat, complures inter sese discordes
contendunt quamuis tam Hippocra
tis, quam Galeni mens hac in re sit aper tissima Primum dicam , quemadmodum sanos agere conueniat: tum ad ea transibo, quae ad aegros pertinebunt, initium ab Hippocrate capiam subinde Galeni rationes 4 auctoritates adducentur. Dixit Hippocrates a. de ratione uidi prope finem . Semel die comedere emaciat, siccat, uentrem sistit prandere uero contraria facit clare indicans idem esse prandere , bis comedere, semel die comedere, inenares ita ut cena sit omittenda numquam. Idem plane nobis indicat Hippocrates secundo de ratione uictus in acutis textu 22.2
et r. nam qui semel die comedebant, prandere non consueuerunt . Nullus autem inficiari poterit, quando semel die cibus assumendus sit, ea hora sumi debere, qua melius concoqui, distribui, ac nutrire ualeat. Et quoniam apud Hippocratem hora cenae sumitur; sequitur ut ea hora melius concoquatur, iutriat quare plenior in cena dandus erit quando prandium & cenam dare conueniet. Cenam cibationem intelligo uespertinam , a qua longo per noctem somno dormiendum est prandium matutinam , qua sere nullus est e somnus debet: de quibus infra latius dicitur . Ostendens Hippocrates, . de ratione uictus , qua ratione uictus hyeme, ere, aestate , lautumno utendum sit de hyeme loquens, manifeste iubet semel die cibum capere , nisi quis ualde strictum uentrem
16쪽
uentrem habeat sim minus, exigit tim prandere de uere, ac aestate dicit, prandeto parum de autumno idem ex dietis suis plane colligitur. Id quod etiam Celsus uoluit, ita
dicens lilb. I. c. 3. Hyeme plus est conuenit, minus, sed me
racilis bibere, multo pane uti, carne potius assa, modice oleribus, semel die cibum capere, nisi si nimis uenter altrictus est si prandet aliquis utilius est exiguum aliquid, ipsium accum, sine carne, sine potione sumere. Videtur aute Celsus omnia quae dicit de ratione uictus in qua tuor anni temporibus , ab Hippocrate loco citato cepisse. Non posset Hippocrates clarius dicere, in quolibet anni tempore cenam prandio pleniorem esse debere. Quod uero liber de ratione uictus, quantum ad eam partem , quae deuictus ratione pertractat, sit Hippocrate dignus, docuit Galenus . de alim facul. cap. I. 2 q. Ex eo
quod hyeme ruere somni sunt longissimi, concludit Hinpocrates Aphor. I, prima stet his temporibus copiosius esse utriendum, non alia ratione, quam quod in somno cococtio, sanguinis generatio, nutricatio melius sun ut in eo commento Galenus habet. Tum igitur copiosiora alimenta sunt exhibenda, quando somnus lon iis su cedere debet id autem fiet si cena dabitur amplior alioquin illa clausula, Et somni longissimi, frustra suismet in
Aphorasmis collocata Hippocrates quoque Sei'. 6. lib. S. de morbis uulg. dixit Labor, cibus, potus , somnuS,u nus, omnia mediocria. Citat hunc locum Galenus 1. de alim facultate, interpretatur dicen. Hippocratem eorum omnium modum definire, cum dixit, omnia mediocria, tempus uero usus indicare ipso sermonis ordine ueprimum fiant exercitationes, subinde cibus, deinde notus, postea somnus, nouissime uenus: in his uidelicet
quibus uriere est utendum . Vult igitur cibum , potuinu
tum potissimum dari, cum postea dormiendum est. Quare plenior in cena cibus exhiberi debet Galenus, et de morbis curandis cap. 6.ualentius alimentum uesperi dandum censet idq. sumper obseruare iubet, his non leue perceptu-
17쪽
Percepturis commodum, qui ita cibabitiatur tripliciq. ratione id ipsum demonstrat, tum quod in duplo fere longius tempus inter cenam, irandium, quam inter prandium & cenam interponatur quo naturalis cinnata nobis facultas alimentum persestius coquere, ac distribuere ualeat: nemo enim inficias ibit, idem agens in longiori tempore amplius tersectius agere posse, qtiam in breuiori. Copiosius igitur ac ualentius alimen tu in cena erit exhibendum , aqua longius tempus pro sui administratione succedit tum quia cococtiones in quiete magis qua in motu perficiuntur .in proinde post assumptum cibum non possunt exercitationes, nisi prima in uentre completa coctione, secunda in iecinore, atque tertia iam in membris incipiente. Cum igitur longior sequitur quies, tum liberalior est exhibenda cena siquidem copiosius alimentum dari debet, quando naturalis eum facultas persectius
administrare ualeat, tum quia per somnum concoctiones Omnes quam in uigilia fiunt persectiores,in a cena longus debet somnus succedere hoc usus ostendit. Illud aperte dixit Galenus libr. 3. de causis pulsuum cap. 9.&in m. . Aphor. is sect primae . Hae rationes in omni temperamento , aetate, habitu corporis, quolibet anni tempore, regione, ac statu caeli demonstrant aequaliter. Si uero contingat mi id uel ex accesssione ebris, uel dolore, uel alia quapiam causa no subsequatur a cena quies, nec somnus, nec longius rempus inter cenam in consequentem cibationem sit inter medium; sed econtra, post prandium quies, somnus in longius tempus sequatur auuc prandium cena copiosius esse dandum , eisdem rationibus penitus
ostendetur ullo semper undamento stabili manente, eo potismmaum tempore nutrimenta danda esse, quo melius concoquere, distribuere , administrare facultas nostra naturalis ualeat idq. potius in quiete, in somno , ac in longiori tempore contingere. Hanc uero sententiam pem petu Galenus obseruat, non modo in fanis meru etiam
ιn aegris, Praesertim ex si a uentris intemperie, unde
18쪽
corpus uniuersum sicciim, gracile redditum est atque etiam in conualescentibus sanitati propinquissimis dicitq athletas id ipsum non aliqua solum ratione inuenisse, sed experientia quoque longa comprobasse. Hoc etiam obseruat, quoties ante cibum balneo sit utendum Si uero quis ante balneum, uel exercitium, cibum capere compellatur sicut ipse quandoq. propter infirmos iii sendos, uel obeunda ciuilia negotia cogebatur. 6. de sanitate tuenda. non solum minus in prandio quam in cena, sed panem solum sine potu, sine quavis aliare sumebat
in ea quantitate, ut ante balneum perfecte concoqui ualeret. Qitibusdam uero pane uesci sine obsonio non placet, sed eum cum oliuis, melle , aut sale sumunt sunt
etiam qui postia uinum pro consuetudine bibunt. His ita se habentibus apud Hippocratem & Galenum, clarum est, si quis sanus tantum semel die cibum capere debet, in cena dandum esse, a qua somnus subsequi solet. Si u ro bis die dandus sit, uel homo liber est, uel in seruili, aut negotiosa uita . Si liber , mane post exercitium, balneum prandium dari debet: cibis dandus tantus est,
quantus prius quam cena sumatur totus prorsus sit elaboratus . concoctus: id contingere multo ac ualentiori alimento non potest quare leue sumendum est , quo uidelicet e concoquatur celeriter, excrementum eius descendat. uacuus, purusq. uentriculus cenam excipiat; quae tanta sit, ut priusquam sequenti die prandium sumatur, tota penitus probe concoquatur copiosius igitur
Sualentius in cena dabitur, aqua longa succedat quies.&somnus usque ad horam sequentis cibationis gius est tempus. Si uero sit in seruili, aut neeotiosa uita,
ut ante balneum, completas exercitationes alimentum capere fit expediens tum in prandio solum panem sine obsonio, sine potu, prout Galeni mos erat, sumere debet, uel panem cum oliuis, aut melle, aut aliqua re simili, ac etiam , ut alii faciebant, bibere. Haec tempore
Caleni uera suisse constat nostris aute temporibus quia balneis
19쪽
balneis non utimur , idem in homine libero, uel in seruili uita constituto, de prandi exercitationibus dicendum est, quod tempore Galeni de balneo prandio dicebatur. Ambigunt aliqui, num sanis hominibus aliquando conueniat alimentum semel dumtaxat in die capere. clare dicit Hippocrates a de ratione uict in acutis, teX. ar. ultra aliquos semel die tantum cibum capere consueuisses a qua consuetudine si quandoq recedebant, uariis , hisq. non paruis symptomatis exerce hantur: satius igitur erat ipsis tantum semel die cibum capere . . de fani tuend. Qui enim cuilibet rei insuescunt , magna ex Parte naturae suae conuenientem consuetudinem deligunt,
propterea quod ab his quae non conueniunt , subinde laesi, ipsa reiiciunt aliqui tamen uel dulcedine uicti. uel se laedi non sentientes, in malis assuetudinibus persistunt, uerum ii pauci, plures qui non persistunt. Identidem pluribus in locis uoluisse Galenum perspicuum est,
ut . de ratione uictus in acutis; 29 quorum naturae semel die cibum capere conueniens est , ii superiore parte non sunt biliosi stomachum Muniuersam uim concoctricem ualentem corpus non siccum, aluum non astriciam obtinent: siquidem semel die comedere, ut supra dictum est, corpus&emaciat, exiccat aluum sistit cum uero in senectute stomachus una uice, tantuni cibi concoquere non ualebit, quantum pro corporis nutricatione requiritur, tum bis die cibus capiendus, in extrema senectute ter, ut de Antiocho medico, 'helepho grammatico scripsit Gal. s. de sanitate tuen. Qui
consuetudinem naturae suae conuenientem obtinent, tantum semel die cibum capere solent, licet sensim consuescere pos sent bis die, satius tamen ipsis est, tantum se mel cibum capere, quo studiis, ac Optimis rebus incumbere melius ualeant, . de usu partium capit. 2I Celsus libro I. cap. I. de sano qui bene ualet, ac sua spontis est, dicit Bis die potius quam semel cibum c
pere prodest in semper quanaplurimum, dummodo hunc
20쪽
concoquat. Dupliciter uidetii Celsus iam dictis aduersarii& quod bis dies, potius quam semel, cibus capiendus sit: quod quam plurimu semper accipiatur sic enim in prandio non ni inus quam in cena capietur. Si tamen Celsi sententia recte consideretur, omnino Hippocrati, Caleno l. consentiens inuenietur. Licet enim his, qui litterarum cupidi, itudiis dediti sunt, praestet, semel die quam bis cibum capere ubi ueterem hac in re consuetudinem naturae suae conuenientem teneant, id quod septi-ino de usu partium uoluit Galenus cillis tamen fanis, qui bene ualent, tuae spontis sunt, id est, nec studiis, nec civilibus negotiis occupati, pro sanitate tuenda bis die porrus quam semel cibum capere decens est. Et hoc est quod aperte Celsus uoluit. Illud quoque, Et semper quamplurimuna, modo hunc concoquat, asseuerant Hippocrates' Galenus semper enim oportet alimenta innati caloris multitudini proporrione respondere, quoniam plura quam conueniant calorem nati uti extinguunt & proinde senes paucis omentis indigent, quia a multis extinguuntur, ex paucioribus uero corpus absumitur unde qui Plurimum habent innatum calorem, plurimo indigent alimento, alioquin corpus absumitur. Semper igitur alimenta tanta copia danda est, quantam calor innatus concoquere&elaborare potest: id quod est, Semper quam plurimum dare, modo hunc concoquat, ut habet Celsus Uerum clim a cena tempus, somnus, 'uies o laetiora qua prandio succedant. proinde tum copiosa alimenta ualeat calor innatus concoquere, ac elaborare cenam pran
Galem dictis firmissime tenemus. Quod uero sanus qui
debeat, ex Galeno colligitur quinto de tu:nda ualetudine tibi fano ualentes, temperatos esse uoluit, uel tem peranaento propinquissimos , cum dicit: Quippe ualentium hominum ea sunt munera porro tale iniqua fuerint, nisi mediocri sint temperatura quos in arte medici