장음표시 사용
21쪽
nali praeside non egere dixit, lib. 3, cap. s. qui singulorum
quae assumuntur quantitatem metiatur . optina siquidena natura quantum appetit, tantum etiam concoquit sc& bmno modum ipsa natura praefinit. Cum q. talem rationem uictus adhibuerint, nullum estu excrementis eorum delictum . In exercitiis autem cum primum laxari deperit corpus, confestim quiescere. Quare pro natura sua,
potius quam medicinae legibus , regulari debent. Quod
autem uarium uitae genus habere oporteat, accipitur ex Aphorismo Hippocratis, cum dicit, o secundae secl. Oportet igitur ad inconsueta permutari quoniam , ut inquit Galenus in commento, Est una tantum consuetudo periculosa , cum omnes homines inopinatis rerum sortibus subiiciantur me igitur insidentes aliquando repente
in nobis insueta multum offendamur, satius esse inquit
Conciliator Diff. I 2I. contrariam sententiam, quantum maxime potest, uariis rationibus .auctoritatibus probare contendit: cum uaria uitae genera uideamuS, alios suae spontis esse, alios negotiosam uitam uiuere: horum alii modica , suavi q. exercitatione , alii robusta, uehementique utuntur quorum rursus alii , ut uictum lucrentur, perpetuum diem uehementes obeunt exercitationes alii , dumtaxat ante quam prandium sumant. iii integro die uictum quaerentes, uehementer se exercent , necnon qui liberi, uel in negotiola uita constituti, modice ac leuiter exercentur; his prandium cena plenius esse dandum Conciliator asseuerat illud quid , quoniam tam robustas exercitationes serre posset nemo , nisi copiosed pranderet,in meridiaret hoc uero , quoniam in alimento concoquendo lumen solis potissimum iuuet: tum , quod Antiochus medicus,4 Telephus grammaticus , prandium cena plenius perpetuo sumentes, longissimam , ut Galenus asserit s. de sanit tuen uitam uixerunt tum quod in nocte & in somno calor innatus in crudis humoribus concoquendis potis imum est intentus. Qitare
22쪽
Quare ut a concoctione non retrahatur, copiosius alimen eun in cena non est assumendum . Hae Conciliatoris rationes in fanisi de laborantibus enim subinde dicemuso haud multo negotio sunditus diluentur. Quod ad eos attinet, qui diebus integris robustis exercitationibus uictii niquaerunt: omnino copiosius prandere, ac meridiare, nec non cenani leuioren capere debent . id quod praedicitis in inime refragatur siquidem cum de mente Hippocratis Galeni dicitur , in sanis cenam pleniorem prandio lumendam esse, de iis intelligitur, qui pro tuenda sanitate, recta ratione uictus uti& uolunt,4 positiat. si quis enim lubens secundae suae ualetudini non prospiciens in pradio stomachum immodico cibo repleret, huic uel nocenare, uel certe leuis cena conueniret id tamen aperta ratione tuendae sanitatis plurimum dis aret Identidem operariis, tota die quaerendi uictus causa ualentibus exercitationibustiti coactis, ut labores commodius ferre ualeant, plenius Prandere, ac meridiare conducet, quod cum seccrint, uel nulla uel certe leuis est offerenda cena uerit recta uictus ratio non serti abitur hi namque plenius prandent necessitate compulsi, non recta uic ius ratione utentes, Malimenta leuiora in prandio, in meridie, data, tempore cena uel in stomacho naanent, uel in totum corpus incocta sunt distributa, propter uehementes exercitationes a naembris attracta Cena itaque leuior omnino sumenda est Mut semel dicam; si quis alimenta tam copiosa prandens acceperit, ut hora cenae concocta non inueniantur, huic uel nulla uel certe leuis cena danda est tantum enim alimenti in prandio sumi debet, ut e concocto cenam stomachus uacuus, iurus excipiat. Quod uero operarii, qui totos aliquando dies operas faciendas obeunt non proba ratione uictus utantur, aperte docet Galenus i. de alim iacui. cap. detritico; cum de pane arimo loquens, quem diebus testis rura lita facere consuenerant, dicit. ostremo quibus iii etia robustissimi corporis noxa erit,
quales sunt, messorum, ac fossoru praestantissima quique, ab
23쪽
abliis namque panes non sermentatos, facilius tiam a graui illinis athletis confici uideas. parum post subdita Ad horum porro concoctionem tum consuetudo , tum uero etiam parcior assumptio conducit, ac denique ipsa totius corporis inanitio , quae illis superuenire solet, qui de mane ad uesperam usque in statis negotiis resudarunt nauacuae uenae non tantum semicoctum succum,uerum etiaomnino rudem, et in concoctum uentriculo nonnunquam
praeripiunt, cum a cibo latim laboratur qua de causa grauissimis quoque illi morbis corripiuntur, raroq. ad iustam perueniunt senectutem Datque uulgus ignoran beatos illos de corporis robore praedicat, cum ea esse, concoquere cernunt, quae nemo nostrum ne deuorare quidem postit, nedum cocoquere. Cur uero nonnulli ex his robii 1ii longo satis tempore uiuant, subiungit rationem Gale nus dicens Enimuero graues, altiq. somni, qui defatigatos arctius solent complecti, cum concoctionem ipsam mirifice iuvent, multum afferunt momenti, ne a prauis eduliis damnum accipiant quippe si plures ex ordine noctes peruigilare eos cogas, illico morbum incurrunt illis igitii unum hoc ad prauos cibos peruincedos datum est. Magna itaque ex parte ii operarii grauissimos in morbos incidunt, Maturam raro senectute attingunt,4 si nonnulli ex eis diu bene ualetes uiuant, id ex somni profundioris auxilio, potius quam recta tractus ratione, continget, quo fit ut eo tum uita nec sit laudanda, nec beatificanda, nec in earum numero recipienda, quae pro sanitate tu edarectam uictus ratione seruant. Quod uero ad eos attinet, qui uel suae spomis sunt, uel in negotiosa uita modicis hisque leuibus exercitationibus utuntur, Conciliator ualde mihi uidetur errare. nam Galeno manifeste contradicit, qui de se ipso ciuilibus negotiis, Muisitandis infirmis occupato ad quod nec ualens, nec uehemens es exercitatio)dicit . de sanitate tuen quod in prandio solo pane utebatur in seruili uita constitutis, Antonino
Imperatori ministrantibus , identidem faciendum esse consulebat
24쪽
consulebat, etsi non milli, quibus solo pane uesti non placebat, eum cum palmulis, aut oliuis, aut melle, aut sale sumerent: erant etiam qui post pane uinum biberent, nec ii ualentibus utebantur exercitiis quin immo de his loquitur Gai quibus propter seruilem uitam, aut ciuilia negotia, prius quam pranderent, uti balneo non licebat, tantum q. cibi sumere praecipiebat, quantu sex horis probe concoqui potuisset quod si exercitari cupiebant. Ogaxime pacto citra noxam exercitationi se comitterent, sin minus, prandio concocto balnearent se tum cenam caperent. Neque enim Galenustam exiguam cibi quantitatem in prandio sumi iubet, ea ratione tantum , ut a prandio tuto se exercitent quemadmodum Conciliator putat sed etiam ut hora balnei, laenae concocta sit, stomachus I. uacuus, jurus cenam excipiat. Quod uero concoctiones in die lumine solis amplius iuuentur, ac perficiantur, quam noctu ex somno, manifeste falsum, plenum erroris est . siquidem tamen persectiores fiunt concoctiones, cum nativus calor in nobis plus abundat, ut ex supra scriptis Aphorismis dilucide patet. Se t. prima Aphor. I . Is Quare his qui crescunt hyeme quoque necnon uere in somnis longis,4 his qui athletaru more se exercent, copiosiora alimenta sunt exhibenda quia plus in quo uis eorum calor innatus abundat. Cum itaque noctu in somno naturalis calor intus moueatur, in die lumine solis euocetur extra, melior noctu in somno fetconcoctio, quam lumine solis interdiu in uigilia. id quod etiam in praecedentibus ostendebatur,4 quemadmodum hyeme potiores, quam in aestate, fiunt concoctiones, sic noctu fiunt, quam interdiu, persectiores obiiciet forte quispiam, si quemadmodum aestis se habet ad hyemem sic dies ad nocte cum plura debilia uiribus animalia deterius hyeme, quam aestate concoquant, eadem penitus ratione sequetur, deteriorem noctu quam interdiu seri concoctionem: proinde Aphorismus isse Hippocratis Ventres hyeme, uere calidissimi sunt natura, uerus tantum eritentia itaque ine com
25쪽
erit in bene ualentibus,4 robustis animalibus Homines itaque imbecilli, silcutal intenta melius aetate , quam byeme concoquunt, pari ratione melius in die, quam in nocte. ipsis igitur prandium cena plenitis dare conueniet. Certe nemo poterit inficiari, quin homines, animalia imbecilla, calore nativo ab hyemis rigore paene extin- , deterius hyeme cibos concoquant, a quin alimentum copiosius aestate, quam hyeme sit exhibendum. Non tamen exinde sequitur, amplius in prandio, quam in cena dandum esses quia licet, quemadmodum se habet aestas ad hyemem , sic quoquo modo se dies habeat ad noctem mon tamen ex omni parte ita se habere necesse eis. quippe inter aestatis calorem, hyemis frigus, extremum, kpaene maximum distrinas inuenies, ut in animalibus imbecillis, hyeme, non modo noctu, sed interdiu calor nativus ex toto quasi deleatur. Inter diem uero joctem discrimen sic exiguum ei ut noctis frigus maius,
quam in die, calorem natiuum potius uniat, quam extingitat et animalia quae interdiu bene, noctu melius concoctiones perficiunt: nisi forte quis senio tam consectus esset, ut eius natus calor a paruo frigore opprimeretur. quippe non videmus animalia, quae interdiu bene concoquant, noctu uero calor nativus in ipsis extinguatur: cutis Epe videmus animalia in aestate bene coquere, quae hyeni propter frigus maximum penitus X tinguunture Si quis autem adeo detur imbecillus, ut eius calor natiuus interdiu sortior, noctu debilior, in frigore noctis oppressus sit, huic prandium cena copiosius dandum est
nam cibus innato calori ut supra diximus, semper proportione debet respondere. Alia erat Conciliatoris ratio in eo consistcns, quod noctu calor nativus intentus sit in crudis humoribus concoquendis , nec ab ea con Octiones auertendus es proinde cena danda sit exigua, prandiu copiosius scum interdiu calor in natur, in crudi cCcoquendis non sit intentus . parem , similem l rationem facit de astris matcriali morbo laborantibus, quae loco suo pone B tur.
26쪽
tur. Nunc de sanis dicendum est Assumit sibi, calorem nothrum natiuum noctu in crudis concoquendis intentum es e, non interdiu, nec posse calorem ipsum duo simul facere, cibum scilicet, Siti moles crudos concoquere:
id quod nedum false , sed absque ullo rationis colore, sine ulla probatione, postulatur squippe Galenus de somno , in communi loq iens, sic habet . de causis puls. c. IO. Nam somnus incidit, cum naturiis calor aut ex fatigatione, aut nimia siccitate ad alimentum se conuertat, aut ob
immodicam humiditate foras nequeat progredi. Postea de somno naturali loquens subiungit. At somni naturales simul q. uigilantiae, ita quo modo ante diximus gignuntur . nam cum indigeat simul l desideret naturalis animalium calor copiosam humiditate in , ideo l. in uiscera conueniet, lentrem , fit somnus, qui simul atque ea fruitus est, naturalem iam qualitatem recuperauerit, expergiscuntur. In eodem libri, cap. non sic habet. Quaesit causa, cur concoctiones per somnum meliores snt, non in uentriculo modo uerum etiam in uenis, in arteriis, in omni denique animalis corpore, non et huius loci explicare. Ex his clarum Momnibus notis inaum est, per somnum secedente calore nativo ad interna, meliores fieri concoctiones Mincitomacho, Mi iecinore, uenis, arteriis ac omni denique animalis corpore. Eo de igitur somni tempore, cibus in stomacho , crudi humores in iecinores, uenis, Marteriis, sanguis in membris, melius quam interdium uigilia concoquentur Mita poterit innatus calor ambo praestare, cibum scilicet. humores crudos concoquere neutrum uero interdiu in uigilia probe facere ualebit. Accedit ad laaec , Galenum in libello de atra bilec. 8.ω2. Vir t. nai. circa finem, s. de usu partium cap. 4 uoluisse pituitam in tomacho ex necessitate procreari , quamuis in eici Mace actissime concoquatur, nec alibi posse necessariam haberes enerationem rimul l . cum cibo concocto , pituita corpus alere ualens, aieci nore excipitur,in simul ambo in sanguinem conuertinatur. Eodem
27쪽
Eodem iiitur tempore malimentim in stomacbo concoctum in pituitosum , ac crudum humorem iecur concoquit , nec unum magis , quam alterum sanguinem facere conatur . Si forte quispiam pro Conciliatore dixerit crudos humores quibus noctu concolluendis calor innatus est intentuso non utilem pituitam, ted esse sit perfluitates secernendas, quae copiosiore cena sumpta non probe poterunt expurgari uideat commentum Galeni in Aphorismum Ventres hyeme, iere calidissimi sunt natura.
ubi clare dicitur , hyeme ac in somnis longissimis , ob copiam caloris naturalis ad intra, ne dum stomachi, sed iecinoris quoque concoctionem, corporis totius nutricationum , recrementorum omnium uacuationem longe
melius administrari in hunc modum dicente Galeno Q Ud autem omnia bene hiberno tempore in corpore animalis administrentur iudicio sunt naturae opera Ortiora. nam cibi in uentriculo concoquuntur quoniam
calor innatus plurimus est, cin somnis longioribus ii perfluitates expurgantur quae quidem exquisite extenuantur per cutim : quae uero in uapore conuertuntur, per
respirationem : quae uero sum cientem habent crasti tu dinem, per urinas in his enim plus est sedimenti, quam per aestatem Irater id , quod etiam tota urinarum multitudo hyeme sum cienter augetur. Itidem de superfluitatibus alui dicendum, subiungit. Et quidem nutriuntur,&secundum carnem augentur corpora hyeme magis in plus optimi sanguinis cumulant, nisi malo omnino utantur utetu. Prius enma in eodem commento sic habetur.
Atque ita contingit, ita lui quidem , ac dis i pari eius
substantiam , scilicet caloris innati, tempore aestiuo coiitineri, ac cohiberi, in profundum secedere hyemali. Ob hoc igitur concoctiones, sanguificationes, nutritiones hisce temporibus sunt pleniores, Addit autem, aliud ipsis contingens, quod somni uidelicet longi stimi sunt ob noctium longitudinem: quod neque ipsum parum confert ad naturae operam Merum itaque somnium
28쪽
sbmnium fuerit assumptum Conciliatoris , nulla ratione, nulla proritis auctoritate munitum . Superes , ipsus ratio, ex uictu Antiochi medici, elephi grammaxici deducta, dis luatur . In primis scire oportet , non nul los a principiis generationis adeo persecta sanitate praedi'tos suis. , ut absque recta uictus ratione longissimam ui tam ui erint quae namque summa sanitate fruuntur corpora, semper sana medici nuncupare solent, nullis legibus obligare debent , nullum genus cibi fugere, qu populus utatur nec indigent praeceptore ratione uictus ordinante, ut audio est Galenus tertio medicinalis artis, cap. s. proinde plures videmus homines robustos, proba uictus ratione non utentes, diutissime uiuere id quod non ad exquisitam , rectam q. uiuendi regulam, uerum ad optimam ipsorum sanitatem referendum est. Uihil igitur prohibet Antiochum in Telephum diu uixi ias , quamuis pleniore prandio usi fuissent nec horum uitam alia ratione laudat Galenus, nisi quoniam cum debiles senes extitissent, ter in die cibum, recta ratione, capiebant id quod faciendum esse cunctis imbecillis senibus , pro recta uictus ratione docere proposuerat. Si uero ad pleniorem, ut dicitur, mensuram probauero Telephum grammaticum, atque Antiochum medicum cenam prandio pleniorem perpetuo sumpsisse, Conciliatoris ratio prorsus explodetur . Ostendam primum uoluisse Galenum , senibus pleniorem prandio cenam sumendam esses tum declarabo Antiochum 4 Telephum identidem secisse . Quod senibus, ex morbo conualescentibus eadem ratio uictus refectoria conuenit, docet Galenus tertio medicinalis artis, cap. IOD. dicens. Quae autem rescit, atque restaurat, in conualescentibus, ac senibus locum habet . quae uero sit horuna dispositio, Ma quibus praecipue causis ad naturalem reducantur habitum in libris in quibus de medendi artibus tradi auimus, abunde explicauimus: sed nunc per capita dicetur. Dispositio
quidem situ talis est optimus quidem, sed exiguus est
29쪽
sanguis, atque una cum eo spiritus animalis, atque uitalis . ipsae uero particulae solide sicciores in idcirco eorum uires sunt imbecilliores, atque earundem ratione corpus uniuersura frigidius xii igitur ad utriusque sit dispositio , eadem ratio uictus conueniet renutritoria Quinto quoque de sanitate tuenda itidem in hunc modum docet, cum ait. Nam id quoque ex maxime communibus praeceptis est, ubi imbecillae uires sunt, crebra, exiguaq. frictione utendum; ubi ualidae, rara, multaq. sed haec atque alia, ut dixisse quidem facillimum , ita , praeesse senis sanitati tuendae, sane est dissicillimum, aeque ut eorum, qui ex morbo conualescunt. Porro hanc artis partem appellantiu niores medici graece ἐναληπτικὴ quasi resectoriam dicasci illam, quae senum sanitati prospicit, γηροκοαικί ν. uidentur l. hi ambo affectus non esse exacta plane sanitas, sed uel morbi, Tanitatis affectus quidam medii , uel omnino eius sanitatis non esse, quae firmi, constans l. sit, quam καθ' εξιν appellant, sed eius potius, quae fallax, in certaq sit, quam κατασχοι nominant . Ergo siue morbum , siue morbosum quendam assectum , siue medium quiddam sanitatis, morbique, siue κατασχε cri sanitata tem senium appelles, huiusmodi quaestionibus, cum his nos leuismi mi homines petunt, pro nihilo habitis, scire licet, senilis corporis statum , quoniam ex leui momento
in morbum decidit, simili ratione his, qui ex morbo conualescunt, inviictu esse curandum. Cum igitur ratio uictus eadem refectoria senibus, atque his qui ex morbo conualescunt accommodata sit hisque Galenus perpetuo cena prandio pleniorem dandam esse censeat identidem in illis erit obseruandum. Quod ex morbo conualescentibus prandio copiosior cena danda sit, docet Galenus septimo
de morbis curandis, cap. 6 cum de sicca stomathi, atque totius corporis temperie curationem exquisitissime per tractans ait. Ceterum cum meliores sunt effecti, cum scilicet a morbo resurgunt, trans seredi sensim sunt ad renutritoriam, resectoriam q. uocata uictus rariOnE, αναλγ πτικνῖν
30쪽
Graeci ii ocant. Paulopost subiungit. Quippe quod in superioribus suasimus, cum ualentius alimentum uesperi exhibendum censuimus id semper obseruare studebimus, utique non leue percepturis commodum iis qui ita cibabuntur quod sane diligentius inspiciens, agnosces satius enim est a principio rem coepisses quoniam , qui ita se habent, plurimo nutrimento indigent: nequeunt autem uel quod mediocre est concoquere paulatim hos, raepius cibare oportet atque idcirco fieri no potest, ut semel eos cibasse sit satis, sed nec bis, quoad scilicet sunt gracilissimi atque hac de causa ipse ter eos cibare sum solitus uerum, quando manifeste meliores facti apparent, etia bis nutrivisse sit satis. Ergo tantam exhiberi primam cibationem prandium scilicet est rationabile, quanta prius , quam secundi idest ceni sumatur, tota prorsus erit concocta id cotingere ualentiori alimento no potest. Quare
primo loco idest in prandio leue sumendum his est quo
uideliceto concoquatur celerrime, excrementum eius descendat; iaculis, purusq. uentriculus secundum excipiat . at quoniam non solum quies, somnus, sed etialongius tempus huius naturalem administrationem excipit; ratio est, ut ualentiores ciborum hoc maxime tem
porei uespere scilicet Diserantur. Quod in his, qui bis die
cibantur, prima prandium, secunda uesperi sumpta cibatio, cena dicatur, adeo perspicuum est, ut nulla sit opus probatione. Porro si quae necessitas aluum molliendi co- tingat, non modo prandium cena leuius, sed etiam cibaria, quae uentrem subducunt, exhibet Galenus , in initio tamen prandii , non ante cenam: quoniam ex his, quae citant aluum, stomachus citius uacuatur: uesperi tempore cenae, ne uentriculus non sit uacuus, timor est; instante uero prandio non similiter semper enim stomachus uacuus prandium excipit, O temporis a cena ad prandium intercepti longitudinem. Et quia quae fluxam reddunt aluum, coctionem non nihil impediunt hoc etiam nomine necessarium est , in prandi pauciora, atque minus ualentia