장음표시 사용
41쪽
qui, adminilirari ualeat ac ubi nihil eoru prohibeat, &cibtis dandus sit, copiosior prandio cena dari debet,
nisi laoorans insecuda ualetudui e plenius cena prandium capere consueuerit . tum enim obseruanda est consuetudo. Dixi cum cibus dandus sit acutissima os ob morbos, quibus enitissimus expedit uictus, aut certe tam exiguus, ut aequaliter datus, ii in mane, tum uesperi facile concoquatur,s elaboretur. Idcirco Galenus I de ratione uict. Inaol .comm .eto bis die ptisanam dumtaxat exhibens, ambas aequales adhibet cibationes. Quemadmodum pitur in sanis alimentum uesperi copiosius offerendum este conclusum est, quoniam tunc melius concoquatur ita an aegris esca uel hora consueta, uel quando sunt alleuiati, candacit, quoniam tunc satius concoqui ualet; eo semper fundamento stabili manente, tum cibum dandu es e, cum melius concoqui, administrari potest. Et proinde Celsus lib. 3. cap. s. hac de repertractans, etsi consuetam noram, ut Galenus, non elas at, eam tamen optat, a quatum somnus, tum leuius tenapus est consueuit, o alia ratione, nisi quod tum melior fit concoctio ait initur.' si continuatur febris, neque leuior umquam fit, dari cibuna necessc est quando dari debeat, magna dis entio est uuidam, quia sere rem illius matutinum tempus aegriScit, tunc purant dandum . quod si respondet, non
quia mane est, sed quia remictio est aegris, dari debet si uero ne tunc quidem ulla requies aegris est, hoc ipso peius ad tempus est, quod, cum sua natura melius esse debeat, morbi uitio non est simul q. ni cluitur tempus meridianum, a quo cum omnis Versere peior fiat, timeri potest, ne ille magis etiam quam ex consuetudine urgeatur. xi
tu alii uesperi tali aegro cibum dant sed cum eo tempore fere pestim sint, qui aegrotant uerendum est, ne, si quid tunc moueramus, fiat aliquid asperius . ob haec ad mediam noctem decurro, id est snito iam urauissimo tempore, eodemq. longis inae distante secuturis uero antelucanis horis, quibus omnes sere maxime dormiunt, dein
42쪽
de matutino tena pore, quod natura sua leuissimum est. Media itaque nocte his in febribus alimenta Celsus exhibet, quod tuncis somnus, matutinum leuiu tem pus adueniat , arbitratus potiorem tum fieri concoctionem Galenus uero consuetani deligit horam, a qua somnus& melior concoctio sequi consueuit, , ut supra dictum est , in morbis si fieri possit, assuetudo mutari debet numquam: in eo consentientes ambo , quod tum cibus aegris est offerendus , cum melius elaborari potest. Aetius quoque in cura elephantiasis ternaone i 3,cap. I sdixit: His enim cibum capere praeitat, quam semel se eX-plere nam, ut dixi, prandium etiam plum simplicisti me
paretur cenam magis uariam concedo . In cena etia duae tertiae pauis partes reseruentur . In cura quoque colicae,ser. 9. c. 27 dixit Cibus autem ipsorum diuidatur, ita ut in prandio tertiam, in cena uero reliquas duas accipiat partes Hippocrates . pro noli. tex. 6o stippula torti atque ethicorum notas explicans ait Omnes agnosci purulentos his indiciis conuenit, principio, si febris non dimittit, sed interdiu tenuior, noctu uehementiorestinc Cur autem febris noctu uehementior sit, in coin mento malenus ostendit, quoniam scilicet in ellucis naembra agnitiora facta, ex alimenti humiditate superuenient calidiora uidentur, ut de calce aqua irrorata concingit. In primo uero delabri uindifferentiis, capis indicia febris ethicae declarando sic habet . Maximum uero, atque radii bitatu hoc erit eius naturae indicium, i cibum hona in obtuleris,co praesertim tempore, quo ma inae omnes horas suspectas subterfugisse uidetur statim enim una hora, aut duabus post acceptum cibum , quicumqtie e rotantem ictigeruat, ab eram febris acccisionem deis opina buntur Cum igitur a cibo potu una laora, uel duabus , febris si uehementior idque, sicut Hippoc: a te dicit, noctu contii agat, di interdiu sit leuior consequens est , ut prata
dio plenior cena taleritii consileta.
Porro , qui prandium cena copiosius dandum esse pu
43쪽
tant cum materialibus m lcbribiis, ac morbis, tum uel maxime in morbis capitis id oblerbandu esse contendunt. Licirco , postea quam de febribus nilaterialibus, necnon de ethicis dictum est, superest ut ad caritis morbos de
ii eniam &primum duas offeram auctoritates, quae ex diametro pugnare uidentur, unam Galeni in consilio pro puero comitiali morbo laborante, alteram uicennae in cap. de comitialis morbi curatione subinde concordia inter Galenum in uicennam ab aliis excogitata confutabitur potirem , quaesit eorum mens, quo modo uere concordes fieri possint, ostendam . Dicit itaque Galenus. Polle uero decet ad prandium accedere oportet autem in ipsa quidem non nihil olerum, quae molliant aluum, aut fallamcnti, aut ptisanae, aut oliuarum cum tertia parte panis ad puerum afferres, in cenam uero reliquas duas partes, cum brtioribus obsoniis seruare. Multis q. interpositis subiungit. Post cibum autem prius quam ad disciplinas accedat, cum parumper intermiserit , modicum ipsum iubeo deambulare ubi quoque a disciplinis disces -- serit, rurius uelim ante cenam deambulet, atque ita panis quidem reliquae duae partes osteranti: r aliorum autem singula quemadmodum d:cetur caro quidem onantufere uolatilium , iis exccptas, quae in stagnis degunt c. Si Galenum de uerbo ad uerbum uertere uelimus, ita dicemus. Ρost haec autem ad prandium ire, aliquid ante ipsum mollient: una uentrem olerum , uel etiam salsinient , vel ptisanae, uel olivarum simul cum tertia parte panis osterentem, in cenam reponere reliquas duas partes, cum fortioribus obsoniis Deinde, nulliis inieriectis, dicit Pol haec aute cessanteni tempus paucum, quiete deambulare iubeo, prius quant ad 1sciplinas accedat. Mane etiam cum discesseruia disciplinis, itcrum uolo deambulare ante cenam,&postea sic parar ceteras
44쪽
rae deprehenditur. Avicenna uero ini; uncisa odii scribit. Et ille , cuius consuetudo non tolerat, ut semel rcficiatur, diuidat cibum suum , qui sit minor saturitate sua, in tres partes,4 sumat duas tertias in prandi tertiam eius in cena pos exercitium subtile in neque multo utatur uino, quoniam ipsum uehementer replet cerebrum cc. Dixit Avicenna . Et ille, cuius consuetudo non tolerat, ut semel reficiatur: ut rationem reddat, cur Galenus puero comitiali morbo laboranti bis die cibum dederit, quoniascilicet nec aetas, nec etiam consuetudo tolerat, ut semel die reficiatur quod si aetas quidem serat , consuetudo uero mimines bis die cibia dare satius eli . Atqui si semes diu
cibum capereo aetas admittat, consuetudo expotui lat: utique semel die tantum cibum dandum est innuit Aui-cenna. Quod uero ad id attinet, an tertia pars in pradio & reliquae duae partes in cena, an una pars in cena, Sc duae partes in prandio dandae sint , adeo inter se pugnant, ut magis inuicem pugnare non postini attamen no desunt, qui eos concordare uolentes, irimum hallu curentur Etenim dicunt aliqui Avicennam quidem loco citato de curatione morbi comitialis agere G lenum autem suo in consilio pertractare , quemadmodum puer comitiali obnoxius morbo sanus cultodiri ualeat unde sententia quidem Galeni in tuenda pueri bona ualetudine uera deprehenditur in uicennae uero in morbi comitialis curari One. ita contradidit onem tollere putant. Dicunt item, quod
is uictus puero dabatur, qui in dies palaestra in astuetis
exercitiis exercitabatur, iropterea parcius prandendist, copiosius uero cenandu fuerat ita ut Galenus non a morbo, sed ab exercitio sumens indicationem , copiosius in
cena nutriendum iussit Avicenna uero sumpta a morbo indicatione parciorem cenam osterebat. Quod autem Galenus suo in consilio non curationem, sed bonae ualetudinis custodiam intendat, otiendunt his Galeni uerbis . Studebo autem, quantum in me est , ut exequar clarissime,
qua puer ille uiuedi ratione usus iuuari , minus deinceps,
45쪽
minus q. ab iis , quae accidunt ex inopinato, quotidie laedi
Possit. Horum certe demirari oportet uel stupore, uel audaciam utique,si recte se dicere sibi persuadent, stupore; sin , conscii sibi nihil diceres, imponere legentibus sperat
audaciam Miti namque morbum curare comitialem intendunt , toti si ut aiunt neruis id facere conantur, ut accestio morbi redeat numqua itidem facere Oportet eos, qui pueri comitiali morbo laborantis sanitatem tueri sibi proposuerunt neque enim sanus conseruabitur puer, si rursus accessio redeat itaque siue conseruandus puer sit, siue curandus, id faciendum est, ut morbi accestio no reuertatur. Nepe ridiculum esset, ac ab omni ratione prorsus alienum Galenum pueri sanitatem tueri intendente eam uictus rationem consulere, ex qua uel morbus incr scat, uel accessio citius contingat. Idcirco cena prandio copiosior, uel morbo comitiali presius, utilis et , ita ut accessionem suturam prohibeat, aut certe protendat ueli eplendo magis caput ut dicunt futura accestionem nedum prohibeat, sed potius acceleret. Si illud in curatione conducet, Avicennae sententia falsa putabitur si hoc, improbe Galenus eam uictus rationem consulit in illius pueri sanitate tuenda. Quod uero Galenus suo in cosilio morbi comitialis , in puero praesertim curatione scribere intendat, inficiari nemo potest, tum quod ibidem cuncta ad eius morbi curationem specialia tradit ostendit enim primum ab iis cauendum esse, quae accesssionem morbi conia citant deinde quid ipsa in accestione faciendum, tum purgationem ineunte uere dandam esses deinde quae ratici ut Otus sit oportuna : postrem medicamen ex scilla conficere 4 aptum eius usum , tam ratione temporis, quam ratione cluantitatis docet quo medicamine innumero di
cit se pueros curasse, nullo usus helleboro . neque enim irilibris de tuenda sanitate docet Gai bonam pueri ualetudine purgationibus oxymellite ac oxymellite scillitico quo, idie dato custodiri tum quod ipse clare dicit, se rationem curandi hoc in consilio conscribere ait enim Suscipiam
46쪽
sane tuam in gratiam, quidqitidis iid est laboris , rationemq. tibi filium tuum hoc in comitiali morbo curandi conscribam. Paulo post ait in eo consilio una parte Terapeutici methodi sedisserere, dicens . Nam mihi tanquam expressa quaedam imago absoluta uidetur quam plurimis libris Terapeutica methodus , parum illa quidem, aut nihil idiotis unquam, sed neque medico cuiuis prosutura. Nunc uero quando me cogis, ut de una artis huius parte, absque aliarum complexu , diseram , concedam sane tibi, parebo , quale q. praesens exposcit negotium, consilium diligenter conscribam Asierit hoc in consilio de una parte totius artis Terapeuticae se scribere id quod non esset, si curationem non conscriberet . Paulo post cupuerri purgari mediocri iubet purgatione uelit q. illi purgationi praeesse Dionysium medicum, qui secum de omnibus contulerat , ait. Quare cum Athenis animam meam Dionysium habeas, in eo te omnem quoque mea de hac cura sententiam habere putes Curam uocat, non sanitatis custodiam Paucis interpositis, ait . Neque uero tam leue quiddam hoc tibi negligendum est, ut filium tuum cuiuis committas . uerum ita habeto, curationem huius summam in duobus consistere &c. Curationem , non conseruationem nominat postea subiungit. Praeter autem alia sitis in primis expers, illud est oxymel, quod non dulce nimis, sed aqua frigida largiussit temperatum Equidem mihi saepenumero ad curandos eodem hoc morbo laborantes pueros sum ciens suit, post primam illam purgationem , cum de solita uictus ratione nihil immutarent, Oxymel hoc praebuisse, pharmacum istud ministractei subinde ait Secundum hoc ergo tempus , quemadmodum diximus, reliquis etiam fructibus puer, si eos concupiscat, uescatur quam qua alioquin praestiterit illis abstinere, non tam morbi eius curandi gratia, quam ad uniuersam adeo ualetudinem tuendam paulo post ait Verum nos hic non philosophis uiuendi modum describimu , nihilominus tamen optabilitasimum
47쪽
smum erat fili tirum , his puerum no ob huius modo passionis curam , sed omnem etiam uitam reliqua parere Sc. Clare hic Galenus ostendit, eam uictus rationem , nedum ad huius morbi curationem , sed etiam ad ualetudine tuendam conducere ut eadem uictus ratione tum bonam tueri ualetudinem , tum morbum curare, Galcnus intendat Postea dicit . Qitantum igitur ad quotidianam uiuendi rationem fuerit necesse iam saris praeceptum est . Pharmaco autem praeterea scillae, a me tibi ministrato, post purgationem , qui appetente uere faciendam arbitratus sum, quoquo die hinrs tuus , ante luem in palaestram eat, utetur in sane nisi uehementer grauis induratus q. morbus
sit ille, spero me quadraginta illum dierum spatio persecte hoc pharmaco pristinae sanitati restituturii sic etenim
Innumero S ipse pueros curaui, nullo usus ueratro. Pueri
igitur ualetudinem nedum tueri, sed morbum curare Galenus intendit eademq. mens est Avicennae idcirco concordes ex eo fieri non possunt quod unus in tuenda ualetudine , alter in curatione loquatur. At mora, quam par est, longior hac in re tam clara facienda non erat auctoritas quoque, quam suum in fauorem adducunt, potius
aduersus ipsos procedit studet enim Galenus ut eam uictus rationem ostendat, ex qua puer iuuari, deinceps minus ab occurrentibus laedi positi id quod non modo intuenda ualetudine , sed etia in curatione fieri debet nemo enim est, qui nesciat, in quaque curatione eam uictus ratione adhibenbam esse, quae & aegrum iuuet, apsum minus obnoxium causis aegrotare facietibus reddat. Sed quid plures tam absurda, tam incredibilis est haec cocordia, ut nihil mihi uideatur absurdius . Quod uero postea dicunt, ideo leuius puero prandium Galenu dare, quod a pradio ipsum exercitationibus uti uellet; eos Galeni consiliu non uidisse, nisi sorsan per transenna, clare demonstrat. Et enim Galenus mane, postquam e lecto puer surrexetit, iubet, ut, prius quam ad praeceptores commeet, paulisper
deambulet deinde litteris, donec tempus sit palaestram ingre
48쪽
ingrediundi , pro consuetii dine vacet: a praeceptoribus ubi primum discesierit, iterum deant bulet , tum l. palaestram ingrediatur,4 ad paedo tribam qualem dicit, accedat, qui una aliis exercitationibus tum friistioni bus praesit . Obseruare quo lue iubet, ne contatim post exercitium patastra egrediatur, uerum postquam iam spiritus resederit,in eius exercitationis conturbatio cessauerit interim caput sticare, pectine saepius uti. quibus ita curatis, ad prandium ire iubet. A prandio uero ad cenam leues dumtaxat deambulationes fieri praecipit,4 paulo post ita habet. Post exercitationes igitur in prandio oxymelle, uti iam dictum est,&oleribus quibusdam, oleis, castaneis, scis, caricis utatur. Haud uideo, qua illi ratione dixerint, a prandio puerum exercitari, nisi, ut somniallerint, ita narrauerint. Haec illa est Galeni, a uicenae concordia quam cum posuissent, in eam elati sunt arrogantia,' superbiam , ut me theonino rodere dente non erubuerint; dentata tamen charta secum rem agere non
placuit. Ad alios transeo, qui admodum insulse, diuerso tamen modo Galenum in uicennam concordes reddere
nituntur . totam his in nominibus, prandium, cena uesperna putant esse controuersiam . quoniam, ut Festus' inquit, quod quidem prandium nobis est, apud ueteres cena dicebatur quae uero nobis est cena ueteres uespe nam uocauere: ita ut cibus stata, septima, octaua uel hora diei nona sumptus, prandium, cena nominari positi; cibus uero, secunda, tertia uel hora noctis quarta datus . cena, uesperna dicatur. Idcirco cum Galenus
tertiam panis partem mane, duas in cena tertias dare
praecep :t, ea de cena loquitur, quae diurna est, non nocturna, quae temporibus illis in consuetudine erat sed curi vicenna duas tertias in mane,in tertiam in cena dari iussat, cenam praecepit nocturnam, atque uespernam, qua
minorem ess salubrius est, quia copiosa noctis cibationiaterialibus capitis affectibus mirifice nocet ita ut sit qui bis die cibum capiat, nocte nunquam, prima cibatio
49쪽
leuior, secunda, quam cenam vocamus, plenior esse debet. sin uero quis alimentum bis capiat,intcrdiu primum, noctu cum cenat alterum , plenius tum prandium , lautorem l . cenam dare oportet. Vnde cum sere sit ex usu, aestate diurnam hyeme nocturnam habere cenam, omnis huius quaestionis determinatio in eo consistet, quod in aestate plenior prandio cena, in hyeme leuior capienda sit: si qui hyeme mane tam cito cibum sumeret, ut cenam posset facere diurnam, huic etiam copiosior prandio cena deberetur. Haec illa est insulsa perabsurda, nullaq ratiobe facta concordia quacum excogitassent, ac forsan uera credidissent insolentia inflatos, sine ostensione, sine iniuria allata, sine damno, deniq sine causa me furiose lacessere in plaustra conuiciis onusta estundere no puduit Eetenim, ut arbitror,inuidentia premebantur, quod Clemens VII. Pontifex Maximus in suae sanctitatis medicum me maximo cum stipendi , ac honore accersiuerat. Verum quia pellem rodere caninam meo non arridet animo , ad propositum reuertar, in primis eam concordiam inanem, lanam esse, re ipsa demostrabo postea, quis suerit eorum nominum usus apud ueteres, ostendam . Si cui bis dies, ut fere fieri solet, cibus detur, interdiu semper , noctu nunquam, cena prandio plenior certe dabitur,ut Galenus clare dixit ac aduersarii de cena cocedunt diurna cur uero ita sit, causa asterenda est . Dicit Galenus, quoniam a cena ad prandium longior quies , longior somnus , longius tempus est, quam prandio ad cena macin longiore somno melior fit concoctio, quam in uigilia, in longiore quiete melioriquam in motu, in longiore tempore melior, quam in breuiore cum q. idem penitus in cena nocturna reperiatur, iisdem mei causis, iisdem rationibus apud Galenum concludetur, ita pleniorem pradio cenam nocturnam, quemadmodum diurnam, dandam esse Dicent aduersarii Cena nocturna copiosa materialibus capitis morbis mirifice nocet . Non satis est dicere. sed causa reddenda est.Dicent sorte, quonia a cena diurna
50쪽
pliis uigilatur, ante quam somnus incidat. At quid prohi'bet, quina cena nocturna uigiletur, una duabus tribusue horis, prius quam homines ad somnum conuertatur longior itaque uigilia pro causa non potes assignari. Dicent fortassis A cena nocturna maior sequitur frigiditas, S somnus unde uapores alimenti plures detinentur, ac caput impetunt. Quod ad somnum attinet, ut diximus, omnino tam in diurna, quam in nocturna cena paritas est nam per duas horas a cena diurna somnus aeque ac a cena nocturna continget . Sola uero frigiditas aeris, aqua plures detinentur uapores, si sit in causa, tum manifeste sequetur aduersus ipsos, cenam quidem hyeme diurnam parciorem, aestate uero, lautumno nocturnam, pleniorem dandam esse, siquidem hyeme interdiu maius frigus est, quam in autumno, uel aestate noctu in ubi frigora sunt maiora, ut dicunt, uapores plus detinentur,&lius caput attingunt, parciora sunt alimenta danda. Nullam igitur rationem inuenire queunt , cur cena nocturna parcior diurna plenior esse debeat . Praeterea secundum Galenum,4 apud alios ueteres, ut in dicendis perspicue uidebitur, cena neque perpetuo diurna, neque perpetuo noctiirna dari debet, sed aestate interdiu,hyeme noctu, qtiemadmodum nunc fieri, obseruarique uidemus. Cum itaque Galenus puero comitiali laboranti morbo cenam prandio pleniorem adhibet, si de diurna intelligatur, qu e in aestate dumtaxat, temporibus circun- stantibus offertur, eam tantummodo rectam uictus rationem dabit, qua in aestate sit obseruanda; qualis hyeme cena, quae tunc recta sit uictus ratio, non docebit. Similiter cum Avicenna parciorem cenam dari iubet, si de nocturna sit intelligendus, quae hyeme tantum, uel temporibus circumstantibus dari solet, eam solummodo uictus racionem ponit, quae per hyemem sit obseruanda quid aestate faciendum sit, non ostendet Ladeo ut tam Avicentiae, quam Galeni doctrina, diminuta, imperfectaq. censeatur; inct