De plantis exoticis libri duo

91쪽

PROSPERI ALPINI

Chamaepetiee, Chamab

92쪽

Hamaepeuce Cretica itidem planta est stillicosa ab

una radice pro luees multos caules logos,tenues rectos qui circa silmmitate in breues etia multos, cauliculos tenues,diuidiatur quislores productit. Caules vero foliis longis tenuissimis candicantibus dense circumquaq;yestiuntur piceae similibus, a quibus Cham epeuce dicta est. Mirum est cur Plinius Chamae peuce h. si laricis folio similem secerit,credideritq. exinde nomen inue- ag,c Is,nisse cum picea Graecis dicatur , unde Chamaepeuce

quasi picea humilis vocata est, si solia laricis ut apud Plinium legitur habuisset , Chamaelaricem, & non Cha mepeucen a Grecis vocatam suisse, credendum est, quare dicamus hanc plantam folia piceae similia habere non autem laricis, ut cum errore apud Plinium illud legatur. Perperam etiam nonnulli Graeci codices apud Dioscoridem Chamaeleucem legunt: Cahire planta Plinio auctore farfugium, siue tussi lago quaedam sit Itaq. caules nostrae plantae foliis piceae similibus vestiutur. In cauliculorum vero cacumine flores multi producuntur cyano similesii crassiori calyce squam malo prouenientes,coiore in vinosum albicantes, quibus semina succedunt cyani hau dissimilia. Tota plata radice nititu r singulari oblique mxqtram acta,tenui atq. lignosa,colore albicante, ijsq. notis hac nostram plantam a chamaepecue non abhorrere quisq-co'gposcet. Radix subadstringente atq. excalefaciente qualitates istum inficit.Quo primo Oidine calidam siccaq. esse,opo 'bit Qq y comminuet & extenuabit crassios humores atq. abrum lux tu viscera liberabit flatus . digeret,hinc Dioscorides diu matella xii concisam seu ttitam ex aqua epotam dolores lumborumipilere. De Chamaepeuce veto ex versione Marcelli Virgilii g3 habet, Chamaepeuce Latini pariter champpeucem dicunt Vix ad lumborum dolores,in quem usum cocisa in aqua bi-i siqnt qui herbam colore undiq. herbaceo describant so- sti ramis . inflexis,& roseo flore, o Tragorib

94쪽

Beria rigam. Cap. XXXVI.

ta,vnum solio et ramo maiori crassiorique selijsas erioribus, iq. altem minus & tenuius, vittiq. multis ramis ab una radice fruticat, duris ,. lignosis, subasperis,lenuibus,qui hinc inde ferui plures. ramulos paruOS,rectos, rotundos, graciles, utrinque in ramis quibusda interstitiis seruatis,positos, qui soliolis paruis, thymi latioribus, nigri cantibus,utrinq. pleruq.binis positis,quo

rum ynum maius,alterum minus, dense vestiuntur, ramos

vero,in quibus flores sunt,vestiunt utrinq. trina & plura inuiscem opposita solia, maioris tragorigani maiora , & asperiora, circum,pilos asperos duriusculosq. habentia, in extremis caulibus,sores circum positi ac simul congesti,ut in marrubio,caerul j, parui,ssequitem olentes,cernuntura quibus semen minutum producitur.Tota planta nititur radice pama, tenui,lignosia, in alias radiculas tenuiores,divisa. Vniuersa pla,n sipirat odorem suavem, sustuiq. non leuem acrimoniam ii ducens, ct excalfaetionem. Honorius Bellus credidit hancyl pta esse thymbram, de qua re insequenti capite nos accu-ntius:vnde calida sicca faculiateq. est supra secundum exces ram exi in folia tu m flores calorem st'machi prae languesce, um restituunt roborantq. cum etiam leui adstrictione no cst, 'ant, Morm frigidis ualenter remedio sunt,flores ad Drao 'm,st folia,ex vino, ut ex alio liquore epota.Meses in mu-iqxibus eficaciter mouent uterumque refrigeratum caleri yippi Haiusq. digerunt,& ex vino epota planta, tam eius dem

p tum emtum . Obstructo lieni atq. indu rato dantur mli 'Veio decocta plures dies magno cum iuvamento. Deco cymis istiusce plantae paratum, prster eas utilitates

otiriis. fidi iuxre id etiam habet,quod pu rgat, cui auctor i y ; est Dioscorides per ventrem bilem flauam

96쪽

De . cap. XX XVII. Rescit in asperis locis planta thymo similis,

sed ramulis thymi graciliorib. minoribus,

atque tenerioribus,qui utrinq. habent alios starculos, graciles non ex opposito positos,

oblique actos, solijs thymi, sed tenuior,bus, dc mollioribus, herbosi coloris vir scentis, multis ex opposito inuicem caules tenetos ambientibus , Cauliculi vero in summitate ferunt flosculos purpurescentes modo inter fio. liola, spicae modo. Exili radice tenui, longa,lignosciq. nititur, Thymo haec stirps similis est, sed minor in altitudine, eo longe ramulis sere in orbem expansis, latior, ac ad terram dinpleuior . Tota est odorata, odorem ad thymum quadantenus inclinans, non minus'. &acri sapore thymum itidem simulat. In ciboru m condimentis usu m habet, ct in medicina non minus ad mouendos menses i n mulieribus, yrinam, &eius decoctum plurimum valet in tussientibus ex melle ad excrementa in pulmonibus in farcta extenuanda,detergenda, atq, ad sputum, facilitanda . Calida siccaq, est ut ex acriminpi eoni jeitur, v , ad ordinem tertium incisoriae facultatis,ac eficaciter digerentis, atque resoluentis. 'Nos hanc pia iam sylvestrem satureiam Dioscotidis legitima esse credidi-mpi, quod & notis, & viribus ei maxime conuenire videatur, Honorius Bellus qui multos annos in Cretae Cidoniaduitate vixit honorabiliter, ac per honorifice ibi medicinam Viens, misit ad Carolum Clusium pro Sylvestri satureia, rumpe thymbraeam plantam; quam nos saperiore capite, pro 'gorigano recipiendam esse, probare studuimus, eamque yy lartim esse maius tragoriganum, sed certo ut ingenue se 'ix, crediderim hanc nunc stirpem propositam esse legit,s 32' id est rei tithymbram. Quo pacto enim nostrum ma- .. . 'g'uganum thymbra esse poterit Dioscoridis 3 cum tra- thymo neq. magnitudine, neq. foliis, neq. flori, pqq, sapore, & odore si mile sit,quam similitudinem in Liber Primus. L quit

97쪽

85 PROSPERI ALPINI

quit thymbram habere cum thymo Opo te e . Etenim tisgorio uium thymo maius est: st 'sed minus ramis s. ris constat soliaq. longe maiora thymPhibet, R non minui dura, praeterea non habet spicat florum phonas, uti explesi Dioscorides de thymbra itaq, stodi in ramulis per interuallieitcum simul non spicae modo,sed ut in marrubio cernimurum.

ilibus nostrum tragori ianum thymbram Dioscondis es quidem non Potcrii Stratiotes

98쪽

L 1 stratiotes

99쪽

PROSPERI AI PINIM

De Sirati te mi filia Cretica. Cap. XXXVIII.

Tr tipiqi miit; folia in Creta Insula nascitui

Veii ea semitas multo differens ab ea, quam libi ctenus herbarii cognouerint. F rui ex est cubi. talis se te altitudinis ab una radice producensi caules multos longos, rectos maiori ex parteu oblique sursum actos, rotundos lanugine candida,pubescentes cortice tenui exterius candido intus una culigno sauescente folijs ordinatis spatijs, caulibus circuma, ternatim rarius inhaerentibus, longis utrinq. soliolis, paruis, densis,ut in Acaciae Aegiptiae, positis, albicantibus, at mi obsquam rami in summitatibus . ipsorum umbellae anethi mo, do floribus candidis tan aceti proximis apparent. Caules vero ipsorum multi nondum adulti, ut floreant, sed instar germi, num potius a medio vi q. ad extremum, eodem ordine quo solia inhaerent ramis circum habent praeter dicta folia longa, et

quorum radicibus producunt ramulos tenues,breuiores qua ipsa folia sint, candidos, in extremo serentes veluti germen est'

didum, tornentosum multis foliolis, quippe sex, septennuebiquibus crassis semper uiui minoris, seu vermicularis similibus germinis modo ab eodem ortu prodeuntibus simul q. stipa iis, refertum . Hi vero surculi a medio usq. in extremum des Se ijs tomentosis germinibus vestiuntur quolibet germitiqex iis habenie in exortu unum vel duo solia longa ex ijs qu*ipaliis caulibus cernuntur. Hanc sane stirpem Graeci omnes 'cant stratiotem chiliophillam, proq. vero stratiote milles ij accipiunt,atq. ex usii in medicina eam antiquorum esse legiti mam putant piaesertim q. cum i stila scae plantae notae maxim; Conueniant cum ea, de qua Diosco iides ita scripsit. Stratio: qicbitio phyllos exiguus istut ex palmi altitudine aut ampli uiti surgit, foliis avicularum pennas imitatibus breui admo 'φdissectoq. solioru exortu. Folia sylvestre cuminum simul phyr esertim bretiitate, at q. scabritie, breuiora, paulo densio qum bella, ct pleniore, surculos in cacumine gerit eXiguoi

cap i tu la in modum anethi,flores paruos, cadidos.Nasci xxix

100쪽

, elis agris prscipue circasemitas. Eximii usus ad ulcera rectaisa inueterataq, pronuentem sanguinem&fistulas. Nopossum s si fateri ex hac Dioscoridis descriptione difficulter post cognosci stratiotem chiliophyllum quo herbarum scriptores naerito ambigunt de planta quae pro stratiote militari sit iecipienda . Dioscorides ne verbum quidem de totius plantae tomentosa lanugine candida, foliorum cognitio admodum consti sti videtur, Plinius suum millefolium esse unicaulem statuit cum nostrum numerosos habeat, Dioscorides umbellatum capitula esse in modum aneti,cum longe maiora tanacein ii sumilia videatur. Suspicor ex iis textum Dioscoridis non esse sine vitio,ex quo istiusce plantae merito cognitio reddita est confusa Crediderim tamen hanc nostram plantam proposita

esse legitimum stratiotem chilio phyllum, S quod Graeci eas ut etiam Honorius Bellus in epistolis ad C. Clusium scriptis non negat , vocent, & quod haec planta frutex sit, aequod folia auicularum pennas imitari videantur, neq. soliola figura a cumini sylvestris abhorreant, sit umbellifera habea qiae umbellas delicis,& plenas,in ipsisq. tiores cadidos, & eos usui in medendo, habeat, quos expressit Dioscorides ad ubcera ad fistulas; atq. ad sanguinis profluuium, tota planta argenteo colore spectatur,modice adstringit,cum quada amaritudine quo siccat,calefacit,detergit, adstringit, conglutinat ulcera, roborat q. Folia trita ad drachmam ex vino austero datur utilissinae ad Cruentam expuitionem non minus .etiam

muliebre profluuium atq. ad menses immoderatius prini dentes.Idem potest succus soliorum in pessis inditus, atque 'ppidi Gonorrheam no gallicam itidem sanat eodem modo 'potui. Pulvis soliorum aspersus & succus etiam illitus vulne/-xecentia conglutinat, dc ulceribus antiquis vel etiam sistu-xqmedio est, ct haec de Miriophyllo Cretico dicta sint. Gildar