장음표시 사용
381쪽
a. In specie vero hoc capite agitur de servo, vel quadrupede vulneratis, vel eorum corporibus deterioribus tactis, caeterisque omnibus animalibus, vel occisis, vel vulneratis, vel deterioratis, aliasque omnibus rebus ustis, fractis, scissis, vel quoquo modo corruptis. . Id nic. Quod postremum verbum generale, specialia enumerata complectitur. Idque novum non est, ut lex
praemissis vocabulis specialibus, generale verbum subjiciat, quod omnia
antecedentia coimprehendat. l. 27. , non negat. D. hic tilem lucido, tinet in l. Do. . I. . de Leg. I. l. i. in princ. D. de auro&argent. log. l. sin. s. r. D. trit vin Molev leg. Nec tamen semper genus omnes complectitur species, quando post genus plures species enumerantur ut nonnisi ad enumeratas referendum videatur l. 9 in princ. D. de saepeli. legat. Quod si non nisi una species post generis vocabulum suerit enumerata, ad
unam tantum genus referendum erit. l. Ir . . pen. D. instr. vel instrum.
leg. In medioautem collocarum genus, id est inter duas species, ad utramque reseretur. g. 3. v. si quid enim instit hic. l. 3. . q. D. de liber &posthum vid. Petrum Fab. in l. 8o D de regul jur Cujac. 8 observ. 2I. Mantic. de tacit.&amb. s. tit. 2.3. Quid si servus sit mortisere vulneratus, cla mors suerit subsecuta, an de occiso ex primo, an potius de vulnerato ex tertio capite agendiim erit 3 Qv niam nihil interest occidat quis, an mortis causam praebeat. l. II. D. ad i. Cornel de Sicar ex primo capite delinquentem conveniendum esse exili marem. l. II. l. I. D. hic Quod si liber homost vulneratus, non directa
sed utili Aquilia agendum crit; quod nemost dominus suorum membrorum. l. II. Ita princi p. D. hic Sensus est, directat Aquilia dominum servi agere ponte, cuti dominium habet in servum. Verum qui liber homo in , in nullius proprie domissio est, neque etiam in dominio sui ipsius, licet nonnunquam patria subsit potestati; ut propterea non nisi vulneris nomine utili Aquilia experiatur vid. Menoch. 2. arbitr. cal. I.
Quid si dum multi inter se pila ludunt, quidam ex his servum qui pilam
intercipere conabatur impulcrit, servus ceciderit, fracto cure, an ex tertio
capite conveniri poteries Non videtur, quod hic nullast impellentis culpa s. Iq. hic cum ex boc ludi genere cimissum si alierum impedieres. 5 a. s. sin D. hic. uid si servo alterius quis suaserit, ut in puteum descenderet, isque descendendo laesus sese An servi corrupti nomine convenietur an potius utili Aquilia ex tertio capites Prius voluit Ulpianus in l. i. D de se , corrupi. Posterius amplexus est Paulus, qui id commodius esse respondit. l. q. D. eod. Sicuti Tlibonianus in A. Is . noctit utilem tribuit Aquiliam ex tertio capite. Non erit absurdum vela. Aquilia actionem , vel servi corrupti intentari;
382쪽
tentari quod cujusque propria in hoc secto concurrant, maxime si dolo servum induxerit, ut in puteum descenderet Nisi quis malit rejecta Paulli sententia Ulpianum sequi, quod initium & causa rei spectentur. I. i. non
solum. s. si servus. D. depos. l. in delictis. s. cxtraneus D noxal. l. servi. in princ. l. 63. D. surt. l. I. D. descen Chim t. in a. caput'. Aquit. Quid si quis aedes vicini intercideritis ignis in vicinia exortus a suas 4.pei vcniret Secundum Celsum Aquiliae nouit ne non tenebitur l. 9.D. hic. Cui tamen obstat l. 7. . . D. Quod vi aut clam ubi si incendium eo peria venerit, eum non teneri deciditur,secus quam obtinet, si incendium ad aedes vicini quas d jecit non l3ervenerit. Rest. Si ignis certo certius eo pervenis set, non tenebitur ex . Aquilia d. l. q9. licet adhuc teneri possit interdicto quod vi aut clam, nisi ignis jam eo pervenisset, antequam vicini ardes inte cideret. d. l. 7. . . vid. Placent Cod hic Bacchov.ad error Fabri decia. 77. error. S. Hoenon disp. Instit. 18. q. 23. s. q. Quill Tertio capite L. AQUILIAE contineature
Exhoc tamen capite. J Ex tertio capite l. Aquilia qui damnum dedit, tenetur, quanti menses diebus triginta proximis retro computatis ea res fuerit. Quae poena levior est, quam quae erat ex capite primo. In minoribus enim des tu ela damnis non solum secundum arithmeticain verum etiam geometriciae proportionem Doenas minui oportet. l. Pardius. D. deincend. ruin. naust. argunt. l. congruit. D. de offc. praesid. Exod. 22. in princ. Ut vero ex primo capite resarciendum est quicquid oraeterea corporis perempti nomine damni accidit, ita ex tertio capite in aestimationem venit, non laesum tantum corpus, sed etiam id omne, quod extrinsecus interest, puta expensae in Medicos sectar,opera cessantes, quibus quis in posterum rei laesa nomine, si sit animal, cariturus est arg.ν. Io hic. l. 2I in fin. l. 22. D. cod. anat sol;p.
Verbum in principi positum in sequentibus censetur esse repetitum. AT nec plurimi quidem. Licet tertio capite l. Aquillat, vocabulum pi r si in primo capite politum, non tuerit adjectum, lubintelligi tamen debebit, atque ii adjectum fuisset. l. 19. s. se . D. hic Quoniam verbum in principio politum , in sequentibus intelligitur repetitum.
383쪽
i. Triplex actio data damni illati no
r. Quid Iure Mosaico obtineat s. Moribus
CCterum placuit. Quandoquidem tribus modis alicui damnum iri
ria datur, tres actionuin sermulae propter nimiam Iurisconsultorum subtilitatem sunt inventae. Vel enim damnum corpore datuin est Nin corpus, veluti si quis servum alienum vulneraverit aut occiderit. Et locus est actioni Aquilice directat, ut quae datur ex verbis de mente legis Vel damnum datum est corpore in non*rpus, ut si quis alicui juxta i menstanti nutumos e manubus excusserit, iique in flumen cadentes, amissi sint. Vel damnum est datum non a corpore in corpus, ut si quis alieno servo suaserit, ut arborein conscenderet, isque decidens mortuus sit. Et duobus illis postremis casubus locus erit utili Aquiliae, quae etiam in iactum civilis appellatur,quod adinstar Aquiliae obtineat. s. I 6. hic. l. 29. s. pen. l. 9.D. cod. Et datur ex sola mente legis per interpretationem, vel potius Occasione inentis interpretationisvo, eaque utilis appellata vid. Goedd ad l. 6. n. i7.4 seqq. D. de rex, signis aedemque damnum datum est, ferum nec corpore nec in corpus,ut si quis alienum servum compeditum m-ctum, misericordia motus oluerit, isque ausi gerit. Et quia nec directae,nec utili civili Aquiliae locus est, dabitur utilis in factum praetoria. g. 6. hic l. LI. D. de praescript verb. l. 7. D de dolo malo. Ju REMOS AICO.De damno proximi rebus illato ita te bus Mosaicis cautum Vel dam' num peroniimonem ii satum, vel datum a nobis, vel a nostris. Si per omis sionem damnum acciderit, ut si proximus onus bestiae proximi delassatae non levasis, hincque damnum prox;inus esset passus, non quidem certa pinna statutasuit, verum indignus est judicatus, qui misericordiam recipiat, Exod zs V. q. Hotting. ad i. 68. Juris Hebr. Quod si a nobis ipsis da , mum ellet datum, & quidem reinote ut si quis aperuerit, vel sedcrucifer
iram, nec eam cooperuerit,illucque bos vel asinus cecidcrit,doininus ciliernae pretium rei interempta reddet, quod mortuum est, cluserit. Exod. 33, 3 q. Idem obtincbit, si quis suum umentum in alterius agrum tueam immiscrit, ut aeri vel vinea bonitatem optimam reddere tenea- vel vi
tur, id est, aestimationem damni dati, quanti fuerit plurimi iod etiam O cum habebit in casu,quo quis ignem incendit, isque aliqua ejus culpa inve
Durit spinas, Mabsumptiis fuerit acervus vel seges, vel ascr. Exod. 2. V. 6. Nec diversum statuendum si quis mantavcrit, ut alicui damnum seret, erratum habuerit Labamam ci A. 7. I. di. Pauli ad Roman. c. I.
384쪽
sub fin. Quod si quis proxime damnum dedisset, percutiendo alterius ani-
inal, alterum ejusdem bonitatis&generis reddebat Levit. q. v. IX. S 2I. necando alterius servum, mortis erat reus Levit. 26. v. IT eundem vulne
rando domino damnum resarciciat, sive eo volente,sive nolente Bab ΚΘ mas. 7. cap. 8. Sin vero non servum,verum proximum laesisset,ei vel tenebatur secundum Rabbinos vel damni, vel doloris, vel curationis, vel cessationis vel illata ignominiae contemplatione. Idque confirmatum volunt quibusdam scriptura locis. Damni nomine, si cui oculus excusius, si os fractum, si quis occisus. Exod. 2I. v. 23. seq. Vii. q. v. 2o DCut I9. v.
2I ejus poena erat talio, quam etiam in falso teste lex divina exigit. Dcut. I9. v. I9. ut pretium redemptionis non habuerit locum. Num. 33. v. 3ri Nisi tamen tale fuerit damnum, in quo persecta conspicitur curatio, sicut post curationem nullum damni illati indicium aut impedimentum conspiciatur. Exod 2I. v. I 8. I9. 29. 3o ubi sene judicis arbitrio locus est relictus. Doloris intuitu , si quis hominem veru adusserit aut clavo, tumque laeden tem in id condemnant, propter quod homo talem dolorem sustinere voluisset Baba Κama. Cod. I. c. 8 p. I. Licet e sacrocodice hujus contrarium colligi videatur Exod 2 i. v. 23. Curationis respectu, ut sumptus praestentur in medicos, in chirurgos. Intuitu cessationis, ut praestentur operae qui iabus qui laesus clicaruit, caret, in posterum cariturus est, quia propter vulnus vel plagam inflictam ad laboremd opus sectus est inutilior Exed. 2I. v. I9. Ignominiae denique ratione, qua quis alterum aflecit, habita in serentis conditione, & ejus cui insertur, quo refero locum Deuter. L . . II.& casum quo quis alicujus semur denuda it arg. Exod 2 o. v. 26. BabaΚama Cod. I. c. 8. 1 L. Non tamen propter illatum damnums fides si Hebraeorum traditionibus, tenebantur turdi, stulti, pupilli, mulier, quamdiu erat maritata. Eos enim sati infelicitas, istum animi linbecillitas, hanc ira ritalis subjectio quoad corpus& bona excusat, saltem p nae exinait BabaΚam. d. loc. g. . vid. Althus dicajol. I. c. II 6. Quod si a nostris animalibus damnum esset datum, puta a bove &e videndum erat an liberum hominem petiisset, an servum, an aliud animal. Si liberum hominem, R dominus bovis eum scierit esse cornupetam perde nunciationem vel aliter, neque eum custodierit bos lapidabitur, nec ejus caro comedetur, eritque dominus reus mortis Exod. 2I. v. 29. 34. Nisi tamen redemptionis pretium ei suerit impositum quo casu vitam redimere poterit. v. so Asaeli domino ignorante liberum hominem necasset bos lapidabitur, nec ejus caro comedetur, erit dominus excusatus, quod hien ulla ejus culpa antecesserit. v. 28. Si servum seriendo occidisset, bos lapidabitur, dominus bovis argentiscios triginta servi domino numerabit.
385쪽
v. 32. Tantistit aestimabatur servus, secus quam jure Romanorum, quo pretium servierat vel io 2 o. 3 3'.6o.7o solidorum, habita ratione ariatatis, defectus desperiti . l. I. F. . Cod de comm scrv. manum. Si bos cornupeta alterius animal puta bovem petierit,is cum cornupetam esse dominus ignora vetit, vendetur cornupeta, irit duorum dominorum re lium commune, mortuum vero bovem inter se partientur. d. c. I. v. 31. Quod si bovem cornupetam dominus sciverit, eum vivum tradet dotnino, cujus bos periit,4 qui mortuus est, erit illius v. 3 6. Praeter hactenus exposita, Thalnaudiitae sibi quatuor damnorum sontes excogitarunt, bos, puteus depascens, incendium. Per bovem intelligunt damnum ejusdem intellidatum, si sorte intereundum aliquid frangat vel conculcet aut vas tractum in aliud incidat, aut gallustricis pedum, aut insultans vas fregerit. Quibus casubus totum damnum a domino praeliaba. tur, quia sunt convicta animalia, id cit cx eorum sensu, omnes norunt ani Diali ac solita ager adeoque eise custodienda. Sin vero bos recalcitravearit, vel onere imposito Leserit, ad dimidium damni dati tenebatur. Ad put una etiam referunt, si quis sputum suum, aut miscum narium in terram deiiciat, quibus lubrica reddatur via, ut quis prolabatur. Ad depascens etiam res ei unt, si animal corpore, ubi se stabit,is ad parietem vel arborem fricat, damnum dederit. Ad incendium referunt etiam damna exinde data, quod quis lapides, cultros, aliaque onera in summo posuerit, sic ut vento indei tuerint dimoveri,is dimota suerint vid. L. Empereur deleg Hebraeon
3. Actio I. Aquiliae de moribus poenalis non est, ne quidem ex inficiatione,
verum tenetur quis ad damni dati aestimationem, re tanti aestimata, quantisti: teo die quo damnum elidatum. Grotius,aliique apud Groen v. ad hune tit Uel secundum alios arbitrat judicis pro varietate circumstantiarum poena solet irro ari Baro hic Rebui f. ad constit regiastit de seu Nubiis. an. L. n. O. Gudcl. 3. de jure noviss. c. I s. Morta ac ad . 27. g. tertio capite.
Quod si aliter damnum alici:isit illatum, ut si quis debitorem meum occultaverit, vel ad fugam instruxerit, vel res eorum qui tigiunt conservarit, cultodirerit, quanti mea interest, eum mihi teneri tradunt. Desset ii not. ad Zoes hic post Iason. in . 3. . praetor. D. Nequis eum qui in jus vocab. Qii plura cupiat ad hanc materiam spectantia is consulat Don. Is comm. 27. 29. Lagum in method jur tit. s. dedam n. injur. Connam Io. comm . . Oldend. clasi in action I 2. Gomes. s. varior. I. s. Gregor Pholos.
386쪽
ae mariti nomine Cohita si Miam patris luci
387쪽
ιγs INSTIT. LIB. IV. IT. IV. dis, quibus etiam peri liberos uxores sed ita, cum quid atrocius commissum fuerit , quod aperte ad contumeliam domini respicit veluti si quis alienum servum atrociter Ver- heraverit, in hune casum actio proponitur. At si quis servo convitium secerit vel pugno eum perciisserit, nulla in eum inio domino cor epitan nocivinitas Titi ris a IL,SΦ Si commimi sex injuria iactanti milium est non pro ea vatim qua d6mium quis aue est aestimationem injuriae seri , sed ex Gominorvis peribita quia ipsiSlfit injuria.
anagis Maevio injuria sertano ' 6. Suadi libero homini. qui tibi bona ride servit injuriit Facta sit, nullati actio dabitur, sed suo nomine is experiri poterit nisi in contumeliam tuam pulsatus sit tum enim competitin tibi injuriarum actio. Idem ergo est inseri olasimo nanti tibiserviente, ut toties admittatur injuriarum actio. quoties in tuam contumeliam injuria ei acta sit. 7 Poena autem injuriarum ex Lege duodecim Tabularum propter membrum quidem ruptum talio erat i propter Os vero fractum nummariae poenae erant constitutae, quati m a Ana Veterum paupertate. Sed postea Praetores permittebant ipsis,qui injuriam pausi sunt eam aestimare, ut judex vel tanti reum condemnet quanti injuriam passus aestimaverit, vel minoris prout ei visum fuerit. Sed poena quidem injuriae, quη ex lege x II. Tabularum introducta est, in desuetudinem abiit:
quam autem Praetores introduxerunt quae etiam honoraria
appellatur,in judiciis frequentatur. Nam secundum gradum dignitatis, Vitaeque honestatem . crescit aut minuitur itimatio injuriae qui gradus condemnationis, in servili persona non immerito servatur, ut aliud in servo actore, aliud in medii actus homine aliud in vilissimo vel compeditojus aesti'
8. Sed&lex Cornelia de injuriis loquitur, injuriarum actionem introduxit, quae competit ob eam rem, quod q
388쪽
D E IN IUR I S. 377pulsatum quis VerberatumVe, Vel domum suam vi introi tam esse dicat: Domum autem accipimus, sive in propria domo quis habitet, sive in conducta, sive gratis, sive nospitio rece
9. Atrox injuria aestimatur vel ex facto, veluti siquis ab alio vulneratus sit, vel sustibus caesus vel ex loco veluti si cui in theatro, vel in soro, vel in conspectu Praetoris injuria facta
sic vel ex persona, veluti ii Magili ratus injuriam passus tuerit, vel li Senatori ab humili persona injuria facta sit, aut parenti patronoue fiat aliberis vel libertis Aliter enim sen toris& parentis patronique, aliter extranei humilis personae injuria aestimatur. Nonnunquamin locus vulneris atrocem injuriam facit, veluti si in oculo quis percusius suerit Parvi autem reseri,utrum patrifamilias, an filiosamilias talis injuria facta sic nam . haec atrox injuria aestimabitur. io In summa sciendum est, de omni injuria eum, qui passus est posse vel criminaliter agere vel civiliter. Et si quidem civiliter agitur, aestimatione tracta, secundum quod di inimest, poena reo imponitur. Sin autem criminaliter os scio judicis extraordinaria poena reo irrogatur hoc videlicet observando, quod Zenoniana constitutio introduxit, ut viri illustres, quique super eos sunt, se procuratores possint actionem injuriarum criminaliter vel persequi vel suscipere, e .cundum ejus tenorem, qui ex ipsa manifestius apparet. ii Non solum autem is injuriarum tenetur, qui fecit injuriam, id est qui percussit Verum ille quoque tenetur, qui dolo secit injuriam, vel qui procuraVit, ut cui mala pugno percute
11. Haec actio dissimulatione aboletur, adeo si quis injuriam dereliquerit, hoc est, statim passus ad animum suum non
revocaverit postea ex poenitentia remissam injuriam non poterit recolere.
389쪽
I. Injuriae vocabulum quot modis ac- 2. Injuria de nitur.
obtinet in Linquit vel iniquitatem Minjuiliciam,
M' Graeci iam , --v9cant, Ut cum praetor non jure contrabes in mulitur, habita ratione ii s quod ea, ij est ver;tat s. Aliter uti,dioli ni re rellamad id quod videtur, quod esse debet, ora tor jus redde edicitur, etiam dum iniciti uim decerni r. Is n. D. ejul l .h jure vel deni-
Et est delietu in in contemptum hominis liberi adimissium, quo ejus corpus, re dignitas, vel fama laeditur, fallem cum quis laedere conatur. Dicitur deliciis in in alicujm contιmptum adnuisum quod non censeatur illata bibita nili inserendi adsit animus, quem non adsutile per reum est probandurn. r. i. Cod ad i. cinies de Sicit r. l. si non convitii & log ibid. Cir tela Ilil. 1. ob Ios. Iam licuti surtum&rapina, ita et lana injuria ex a Limi Belamisael limatur. g. i. hic. l. s. r. l. D. eod. unde si quisl Erlucllam vel jocum, quid dixerit udis 'edrit, non tenebitiir. s. s. 3. Utine cimariarum convenietur qui calore iracundia quid protulit, modo paulo post clam facti poenituerit, ouod non ideatur id anitrio secisse injuriaruli Litu: nuid . . , ibi ciue D D. D. de reges jur. Unil eunte luitur impuberem non teneri, ii alicui convicium dicat, aut aliquem pulset, modo doli capax non sit, qualis est infans, vel infantiae pro- mus. l. 3. D. hic Sicuti non tenetur qui perinjuriam provocatus, incomtinenti injuilam retorsit. l. a . D. de procurat Ignoscendum eiam ei inritui se voluit ulcisci provocatur . l. Iq. . 6. D. debon. libera Myn sing. . Obs. IT Gail. 2. Ob Ioo vid tamen Bartol. ind. l. eum qui & Alo. l. 3. D. de liber eti posthum. Uti nec tenetur qui testibus contra se produ-
quid objecit, licet id sene non probaverit; quod ad sui defensionem id
390쪽
recisse praesumatur Modo non adeo notoria sit objectae rei falsitas, ut manifesta objicientis appareat calumnia vid Gail. 2. observ. Io o Covarr. I. var re sol. II. n. 6. Coral. 6. misceli. 24. Hoenon disp. Instit. 18. quaest.
Non etiam ille tenetur, qui veritatem adversario objecit, modo non in juriandi animo sed vindicandae reipublicae, vel juris sui conservandi gratia
id alicui objecctit. l. eum qui nocentem S. D. hic. l. . . Cod. eod. l. 3. Cod. de offici rector Provinc. l. unic Cod de famos libell. Gail. 2. observ. s.
q. 17. Quod si dubitetur utrum injuriandi animo veritatem propalaverit, probandi onus in ad ersarium rejicietur. l. I 8 in princ. D. hoc tit. Ut multo minus teneatur prataeptor, ecclesiae minister, qui vitia vel discipulorum, vel auditorum iecenset non nisi reprehendendi ela corrigendi animor nam quando alia potest capi conjectura,injuria non erit praesumenda. Farinac in climinal bocti t. q. Io 3. Jos. Ludov. decis q. Carp2 jurinprud consilior libr. . it. 9 decis. 98. 99. Ioo. IOI Berlich. q. concl. 6O.
Quid si ebrius alicui verbalem injuriam intulerit, 'ostquam edormivit crapulam, poenit n. tia ducatur Abactione injuriarum excusari poterit, qood non appareat animi perseverantia. l. quicquid. 49. D. de regiae. juris .arg. l. I. D. dein jus vocand. Quod quidem in levioribus obtinere
dicendum est, non item in gravioribus. l. I. 2. D. de Poenis. l. uni c.
Cod si quis imperat maled. Salicet add. l. unic DD. ind. l. quicquid. 49. D. de regul juris. Quid si alicui cum honoris prae satione, id est cum bona gratia, convici inum fiat mitoniam protestatio quae facto contraria est vitia est ectum protestationis, ideo nihilominus qui protinatur injuriarum tenebitur.c. q. de appell. Pacius disput ad Instit hoc tit Nisi tamen probabiles concutis rant conjecturae quibus olligatur injuriandi animum non adfuisse Oldrad. consil. 3. n. s. Clarus. s. injuria. n. I s. Quid si qui Maevium percutere voluit, adstantem percusserit Titium e Non etiam excusabitur, quod versetur in re illicita, Madsit injuriandi animus, licet circa objestum casu aberret. l. si injuria 18. D. hic. Additur in definitione,in contemptum hominis liberi neque enim censeri debet injuria, quae servo inscrtur, sive ille alienus sit, sive proprius. s. s. hic. Unde qui liberum hominem adstantem percussit,dum servum esse putabat, iniuriarum non tenebitur l. s. in fin. l. q. D. hoc tit. Denique subjicitur, talecise delietum, quo corpus, eIdignitas velfama DdIIar. l. I. s. Omnem D. hoc tit nam multis modis injuria alicui fit Vel