Alberici Gentilis I.C. Professoris Regii, Ad Tit. C. De maleficis et Math. & ceter. similibus, Commentarius. Item argumenti eiusdem. Commentatio ad 53. C. de professorib. & medic

81쪽

68 AD TIT. C. DE MALE F.&M ATH. dicos .Et haec esse aut ex astris au t ex tetra aut

ex cibo,aut ex habitu,aut ex actione &s milib'.quςsomniamus. ut ille explicar. Si somnia diurnis adfictibus aduersatur,riubationem in corpore significant. Et itaq; corpus curi dum sit. nam de actione,an sit mutanda,non

esse medicae deliberationis' Et de his quide,

quae ad medic pectant,&quae medicis l-bantur, nihil vetuerit nostra lex. Quae circa deliberationes versantur,ea quoque ration εhabent Aristoteli,& philosophis. nam vigulat animatum maxime necdistracta sensibus est. ita qui conreptationibus se dedunt. in silentio & opaco sunt, ut sapientius mediten- . tur. Et neque de his igitur est lex nostra. At quae originem in nobis non habent somnia,

. verum supra nos sunt,ut quae diximus de urbibus,bellis,sortuna,vita,morte,& quae spectare ad accidentia, inquit Aristoteles: ea an hic notentur,quaeretur. Et si tu exceperisse-mnia diuinitus facta, & eorum probatas expositiones,utique notantur hic somnia reliqua ut nulla norata erunt;quia alia nulla su-

pei sunt.ni si illa tu dicis, quae adhibitis malis

superstitionibus captantur,no adueniuntvltro. Ait quidem lex, occultans artem aliqua

diuinandi. Sed ea est proculdubio & horum interpretum, qui simpliciter cor suluntur a somniantibus.Non medica, nos philosophi ea diuinandi ars per insomnia prohibetur , quae occulta non est,at libris prodita,& viri sexspor

82쪽

C o M M E N T A R I v s. cy. posta sitieratis omnibus. occulta vetatur,id est magiea. Ea accidentium vetatur, i quae accidentium cum sit, fortuita est, & ne

que exitum frequentem habet. Nam ut haec etiam somniaeueniant aliquado,necesse est 'sicut necesseest, ut quod potest esse, &non esse,st aliquando.&maius miraculum relisi numquam eueniret.ut miraculum fuitGalieno maximum is, qui vicies cui iaculatus

in taurum esset, eum attigerit numquam. Vt

apud Pollio. Atque hoc quoque exemplo Vsus Aristoteles est c. Σ.Sic& de astrologorum praedictis, si quae aliquando euenere, turesponderis.Quamquam quod deurbisRomet initiis alicubi notatLiuius,ea magnificentissima, diuina creditasacile post accedentibus magnificetissimis, nec minus diuinis faue de incrementis urbis eius, & imperii idi, de astrologorumvaticinationibus referti e o. lam potest,ne quis nobis historias de Augus sto in proposito,quas habet 5-.c. aut alii, as de aliis hic obiiciat eas vaticinationes αι. commentitias suisse ab his magis, quae sunt, consecuta.Hic tu mihi notes contra Chymi-ι cos,qui aurifaciendi rtem profitentur. Eos nec ferri in ciuitate oportere,impostores cusint,&hQmmis viris semper damnati. Si e-

is nim ars somniorum exponendorum reiicitur,quae tamen sepe habet veritate,&astro-

logia eodem modo:qui ferentur in bene in. ii stituta republica isti, qui nullo umquam ex-

83쪽

o AD TIT. C. DEMA Lar.&MATE perimento artem saam adprobat uia curciaues his patimur esse pr dotyeur aut ipsos iii te uti substantia sua permittimus 3 Sequitur in lege nostra,& vero couin'fuerit,dcc.To menta non irrogantur conuictis, & conse si , ii si ad socios criminis forte prodendos.a- lioqui res in dubium reuocaretur. adi AU.iui. edictum, de quaest. &hoc iudicem monet: nsultus x cito Decia. confris. voLM imb tbimenta minuunt fidem confitentis conitra se,etsi augent in teste. Bal. cos lib. sAn igitur illud est hie, quod in caussa nitparriciad maniferis parricidii reum , ne culeo insue

retur, quod non nisiconfessi afficiebantur hastyornu,δα. et.is Aug. c. M.An potiusviconfestio etiam accederet rei conuicti, cui&h caccederer poena in contumaciam super tan- crimine certe in conuictum reum,sive tor cripsssit,sive nonpossitiro modo admissisic e- leris statuendus. Pau l.li b., .sent. tit.I 6.igitur di siue cofessio accesserit torti,si ueno accesta serit.vtiummae rationis est.Mihi sane placee magis,ut conuictum hic capiamus de depret- senso. ut in vis.&sic idem Constantinus loquitur in L adleg. Iul.ma. Quid verborumi, opithtatem ab istisdesideras'Sed&Paulus

I.C.d xit, reum euidentioribuε argumentis op

84쪽

COMMENTA Rrvs

c. is .dc de hac artuum dissetutione loquitur Aoues.s3 . non de eo tortilento, quod nunc ferui, qui manibus a tergo palmatim obiae sis, ct colligatis arcte ubi iunguntur brachia-li,per illuduinculum fune a terra suspenduntur etiam ad horas pro quaestione. Nam pro poena sublati in altum deuoluuntur illicoli. ta cum velocitate, cum quanta corpus hominis ex alto dimissum cadit per liberu aerarre suspensi tam e terra no attingunt: ut sic resultent in aere penduli,&maximam luxationem au clauicula humeri patiantur,quq tota circum torquetur. Et sic artuum hic quoque siliqua est distatutio.De eculeo, & hoc modo per Italiam vulgari tormenti genere et- 'iam e Cclarerg. bb x cap. I I. uno verbo attigit. Eculeo forte Epicharis illa apud Tac. s.ann.cruciata fuit,cuius dissoluta membra

narrat.

AD L. VIII. TI AN c legem, quidam volunt iungi cum

.rum est ad eundem prςfectum praetorio Sed . illic est sine die,&consule. Sic igitur, Cessis,' mathematicorum tractatus. nam ut pubi ce,aVtpriuatim, in die, noctuque deprehensiim.. fuerit in cohibito errore versari, capitalisente-

ii feriatur uterona culpasimilis est aprohi

85쪽

1 AD Ti T. C. DE MALEF.&MATu ta discere quam docere. Illa ego latum habeo in meo Theodosiano, haec legis nostrae non habeo. Mathematicorum ergo tractatuS respicit duos Et ira ait uterque. Sed non est tamen tractatus tantum docentis,& discentis. Docere & discere ta m ad eos referas, qui rei pondentin qui consulunt,quam ad praeceptores,* discipulos eius artis. Generale est

verbum docendi.&docere comoedias pro edere, dictum Ciceroni, Horatio,Suetonio,ut

apud hunc notat in Claud pes discite vestras. de responso Phoebi Anchites εν eid. eude futuris etiam Tybris,aduerte docebo. AEneid. 8. Et de verbo docendi sic etiam in proposito h0ctodi ae /.d m. quod ispe pro pra 'dicendo per damnatamdiuinationem ponitur in S. S. Sic puniri consulentes pariter, Arespondentes audiuimus in lue. De doctoribus autem &discipulis harum artium prohi

tionis poena sancitur:quar& Merit discipulo,rum per hanc legem nostram. Sed hic plura resistunt.Quid enim doctores punientur lenius, quam qui exercent i dictis facta minus habere cri minis videantur' doctores id efficiunt 't plures. esse factores possint.quid nopunietur, quasi haeresarcha aliquis, qui docet' Sed & contra,quid docentes, discentes punietur, si Viri sancti haec didicerii & theo- i magni, ut refellere non incognita posse

86쪽

, Pus it disceptatione aduersius eas, sed legi latione.im δ magistratuum manu, qui ex l iis legibus eas puniant.Sed Paulus, Non tantum diuinationequi sied ipsascientia, ei que Iuris melim cerit ab inere. Non ergo iussias legisὶ imo. Nam deportari, qui habent eos libros,scribit itidem Paul.titia Et humilio-τes capite puniri.& quod non tantum huius artis professio, sed etiam scientia prohibita. sit.Iuuenis didam in exilium actus,qu'd librum magicum descripserit icep. Carata. x unitarii damnatus, qui filium magis erudiendum tradidit e m. lib. 16. ' Haec in Graecia no ita se habebant: m & erat librorum c5mercium,&icientia , & professio ar 'tis vigebat. vi cognostisdeT .Max.Ser.3.&GIpocr. Egis. Sed&nec inper sic habita Romae. itaque Vlpianus libro . de ossi conssuisquaesitum virumstientia huiusmodi homianum puniatur, an exercitis,ta professione. Et quidem apud veteres dicebatur, professione 'eorum,non notitiam esseprohibitam. necdisi mulandum est tonnumqua irrepsisse in usum, ut etiam proderentur, Spublice responderori quo uidem magis per contumaciam, Utemeritatem eoru aritum est, qui ausi erat vel si ere,velexercere,quam quo uerispermispum. Quod ait, publice responderent, id est, 'lam,uon clam,quasi veriti vetitum facere.

87쪽

o AD TIT. C. n E MALEr.&MATH Tyberius tamen aruspicesse creto,acsine te si constuli vetuit. Saet c. adeoque videtur

ipse permisisse professionem, sed publicam.

veritus videlicet, ne de se contuleretur.

quod magis pericillosium,& vetitum magis. ut antea notaui adl. 3. Sed & Alexander,alumnus Vlpiani, aruspicibus, & mathem i ricis salaritanstituit, & auditoria 4ecreuit.ut scribitLampridius.Quod tamen de haruspicina cultu,& religione capere potes cum te geritentis,quam recitaui ad Lue.Pt de probatis, ac veris artibus mathematicis.aut etiam

de professione utrumque. Sed& Tyberius expulit alio tempore mathematicos, & non nisi deprςcantibus ac se artem desituros prinsuentibus veniam dedit. Suet. c.36. De illo rum porro cotumacia esse potest, quod scripsit Tacitus,saetam senatusc5Bltum due sus eos atrox,& irritum. Et quod suetonita' post edictum Vitellii, quo iubebat, , Vt intra calendas Octobris urbe AEt aliaque mathemati- ei excederent satim libellum'issepropositum GChaldaeos dicere,bonumfactum te testius intra eundem calendarum diem Mua esse cir . Aiavero scientiaque aut per hocsophisma vetita, quod exexceri vetita est ' Ecquid libri si scientia ξ sic mala medicameta corrumpenda. ι M. g. 1 am. erc. Et de his libris comburendis etiam Diocletianus C. cyrg. librora. & Augustus in pontificatu quicquid sat dicorum librorum , Graeci Latiniquegeneris,

88쪽

Bustis,olparunta idoneis auctoribus uulgoferebatur , supra duo millia contracta undique, cremauit, ac solos retinuit Sibyllinosinos quos deles tu habito. ndiditque duobin forulis a ratis Ab Palatini ε pollinis basi. Suet.cap.3 I. Ea impiorum librorum solens mors ignis.

ait tamen Scaliger,ne paucaquidem iidiculo in magicis libris scripta esse, & aliqua supe stitiose, verum & praeclare multa. lib. s. poen F. I; at de magia, quam naturalea vocant,& de qua libri prostant typis expressi, is loquitur. Et nunc rem bonam proponunt sub infami nomine certesuspecto:cum olim bona nomina rebus malis adfingere . quod di xi ad I. r. Sed&isti tamen callide agunt, siepollicentes cum iitulis istis quod supra commune,& vulgare aliorum librorum sit. Notat hoc artificium inscriptionum librorum Plin. inpraef.nachist. Conficiamus de personis,quo a coepimus. Ait Paulus, Magicae artis consciossummo supplicio a riplacuit dest bestiis obiici,aut cruci seu gi.Uri autem magivi

si exuruntur. Conscios Cuiacius interpretatur scientes, non exercentes: ipsos autem magos,qui exercent. Sed articulus autem

sacit magos & conscios diuersiores. Ego conscios interpretor de his, qui dicti adl 3.& qui tapenta tappellantur iti d. C. Greg. R sic

89쪽

76 AD TIT. C. n E MALET.&MATE . conscii sunt cosocii in l. s. ad leg. . maiest,

ut post glos& Cepol. raioch. de arb. 3 1 Et apud Tacitum saepissime in omnibus fere

libris. Etiam sciuntia sican. 16. & contra in scitia ann. s. conscientia sepe. &Liu. lib. a. seducta a plurium conficientia consilia habere Et sic latronu conscientia Li6. Apris. Apoen. Et sice5scii ac ministri sacrificiorum eadem subeunt poenam, quam qui sacrificia exercet. I. . depaga.Sici& supplicium crucis notatu Paulo indicat notatum administris. am seruorumliapplicium illud est ad .Hab lib.a em c.8. Notatum &supplicium ad bestias idem indicat. nam hoc humiliori bus imponi solitiam . 3.=len.desica. Sed capio tamen de mnibus administris,&consociis,etiamsupinhumiliores.De consciis dixi praeterea ad ael. 3. Cadleg.A. . Hic de doctoribus& discipulis quod restat, sic concludo ut doctores puniantur leuius,quam qui exercent:quia&minus sit in posse,qu1in esse, ut dicitur. qui docetiis ficit utpouit ess).qui exercet,ipse iasacit esse.illud vetatur propter hoc,hoc propter se. Si discere potuerunt aliquando, viri

sancti,facere numquam potuerunt.Disceia'

tium similis culpa est,acdocentium quidem.

Sed potest tamen non eadem esse virorumque poena. Et auctores quidem seuerius,c5 sentaneos non ita punit d.L C. Greg.de male. similis scilicet culpa est,sed non tanta. a qua

lis no est. AbAntiocho rege philosophi pulsi

90쪽

toto suo regno, sed diseipuli leniori coercition e admoniti. Athenio. ii Rursu lico de doctoribus, posse i d adstringi eos poenis istius tituli cum factoribus, quicquid Paulus scrip serit; cum in titulo isto sint notati. Et hoc mihi placet magis Quod si doctores p res facimus factoribus,quid non etiam disci. puli pares fuerint consciis'

TI Ac T E N v s explicata maleficia, item eo- rum poenae, hic iudicium docemur. Et primum de accusatore ait lex, V icunqκα non igitur hi prohibentur, de quibus traditit tit.Pii de his, qui accus non poss. Et publicum omnino crimen hic tractatur.Et itaque siquis astrologus, vel qui aliam illicitam diu

nationem pollicetur,consultus, aliquemfure dixisset qui non erat,niuriarum cum eo agi nopotest ed consuitutiones eos tenet. l. 11. f. s. de inivr.Paria haec crimina maiestati. Et si conscii etiam hic puniuntur. An ergo nec seruus idelator domini punietur 'I. vlt. Cati delator. Et de articulo quicunque. notrad quicunque,

occupauerat. Et indicat de probationibus. De testimonio exauditu disputatur,&distinguiatur varie. Et a nobis multa sunt dicta ad i. r.

catin ipso facinore. l. har adult. quod cic verbum occupandi.itaque illud respexerit coim