Compendiosa facilisque artis dialecticae ratio, in puerorum gratiam nunc primum conscripta, a Conrado Neobario

1쪽

co NRADU s NE OBARI V sEuerbardo Heri'sibio,adolescenti optime de semeres

S. D. P.

singularem tu erga me bene volentiam animo complector, haud 'cile dixem,quanto osci compe sandi studio accendarine uelingratus esse uidear,uel tuorum in me benemeiorum magnitudinem non intelligere, quorum alteruanimi inprobialter ustupidi fuerit ingenii, utrus ueuia certam ingratiturinis argumentsim a qua ut hacteis nus simper abhorrui,ita nanc maxime alienus esse cu pio Indies enim magis magisq; intelligere mibi uideor, quantum in hoc uitio turprdinis omnium stresapientatum testimonio p itum sit: adeo equidem, ut uel nulis Iam pro accepto beneficio reponere gratiam, uel ipsa grato saltem animo non recolere, hominis esse putem grauiter in communem uitae societatem dclinquentis. Nam liberalitatem praestantisimam glam iustitiae porritionem qua es amicitiae solidae ineuntur,s iratae coseruantur incolumes , sicuti gratitudo confrmat auis gres , sic contra ingratitudo infrimi, de abolet. Hae labascens una secum in ruinam pertrahit utili mam illam, maximeq; secundum naturam, o licioriram commutationem. mibus e uitae conbuetudine

F laus, Fid quaeso , ad relablica incolaialtatem

2쪽

prae dij reliquum fuerit, cum totius ita ratio, π

communis hominum inter ipsos societas, mutuis peris, o liciorum communicatione maxime con tineatur es Quare uiri sapientes,naturumsecuti ducem, multiplicem gratitudinis rationem in rempublicaminis tulerunt: nempe aliam habendi, agendi altam, tertiisam denis referendi gratias, ut omnem ingratitudinis 'ceusionem, in uniue um a communi vitae con uetudia ne removerent. Hanc quos rationem secuti, sapiet tigina Persarum reges, legιbm sanxerant, ut extreamo ingrati supplicio licercntur , quod nullos vel

cum natura verius pugnare, uel in rempub gravius peccare censtrent , Nam Er in univcrsa prope rerum natura,gratiarum ratio quaedam ccv vestigia extant, et nimo uel maius reipublicae periculam intentat, vel

seditionem verius conciliat , quam qui gratitudinem, concordiae ais benevolantiae obsidem quandam, aumprobitate violat, aut non pro uirili promouet. His

equidem ne plura complectar rationibus adducor, M magnopere cupiam, grati eliquod animi lectaei exhibere , ne uel natArae repughare, vel in rcmpnbi pius esse: uidear: utruns enim extremi foret iri ni . Quare cis nasia sit mili alia facultas animi granti, mutuis amorta declarandi, a fortuna concessa, in. genioli mei fructum aliquem tibi offrendum dari, perexiguum quidem illum, fidelim attamen mei in te amoris testem. Hos itas de ratione disserendi con

3쪽

tuae comm A fidei, claris adue centibus daedlico, ut . tibi docendi laborem comminuam, ex illis facilens quandam discendi rationem suppeditem, qua vellatiorgano instructi, reliquum studiorum cursum m4gno cufructu abboluunt. Quanquam is hisce scribendis, non modo tuae schola,aliquantum instudiis progressae, sed rudibus quos ingeniijs, praeceptionem omnem accomamodauimus: tum quod nilus ingenium contigit steriabus, quam ut aliquid gignat erudito te ore dignum: tum ut eadem opera π a o singulari Pacificareamur, π animum nostru in studiosam iuuentutem benevolum ostenderemus. Temperauimus il nobis, quantum licuit, ab intricatis, otios lis dialecticor quorundam arguti', ut uel hoc nomine pueros ad cratem omnium pronionum instrumentum facilius pera traheremur,si praeceptio illincompendis, ac facilitate discendi laborem nonnihil adiutum expeditam e tirent . Habes Er que me rationes ad scribense perispulerint, er quod in commenlado fecutim sim consiliu,

reliquum H, ut Ur hoc mutue inter nos conasuetudinis testimoniti,candido animo suscipide mea opera studios pro mi ad

rem candore,benigne, militers iudices.Vale. tecta ex scuto

4쪽

co NRADI NE OB ARII ARTIS DI. Hecticae liber primus, de iis rationibus, quibussimncis sis lanis enarratio continetur. Eue ardus praeceptor subertus discipulas. 4sibertusa Epenumero dici sis te memini, ceptor colende n omni arte, legiri y time constituenda,ω perdiscenda Mialiter sal ta ab initio de eius usu fines, cui destinatur, atque facultate Pamprofitetar quirendum diligentius his enim deprehensis, in promptu e , totius artis rationem exacta mea thodo constituere. Quandoquidem igitur, me de ratis , voone disserendi,qua dialecticen uocant, abs te PCreis re iubes,ea que ex mesoles infamiliari congressu interrogare, idem plane quacundi consilium seriems rearum methodicam, in hoc mihi ferinone ineundum eriistimo.Primum itaque abs te peto,quis tandem huic arati sinis ceu scopus praepositus sit E. Disserendi sim, pinis Di in dest,metbodica π experita thematis cuius αα lactisae erplicandi ratio . Hinc orificium eius ais prossio oscium. liquet, nimirum ut studiosis, o discendi Dccnici instrumenta dis rationes bipeditet, S. Sed quotua Quaestionis plicia sunt themia, in quibus enodundis omnis artium diuisio.

5쪽

Tria essedisserendi

altera simplicia,quae simplicemfensum animo,conceripturas irrunt tu cum dei Iuli, naturae, virlitrisoritio inquiritur: altera ex simplicibus composita , ut si in questionem uocetur, ecquid deus omnia gubernet, ecquid fato omnia ni obnoxia, ecquid uirtus honecta actionis instrumentum sit. Sib. Tenco quaestionum duo esse genera, uer quot instrumenta, hi ce pertraactandis suppedita Dialactica E. Tria, quorum duo, definitis o diu so, simplicis: argumentatio compori siti thematis notiti sidcis eruendae constituitur. Ad haec igitur tria cupitu ceu βntes, omnis de disserendi ratione praeceptio referenda ect. Sib. His ita conustitutis, id uelm porro mihi explices, quem re sui fera rnonis ordinem velis constitui, ut in quaerendo a dimisonis rerumq; dicendarum filo minime recedam .Euerahar. Locus quidem exigeret, ut primum de finiendi, sub haec de diuidendi rationibus perquireres: veru expeditior harum rerum tractatus postulat, ut prius de rerum communione,π quasi eognatione,item, de inurum appellationibus seu titulis explicetinquor alteram praedicabilium, alterum praedicamentoru huenm cholis iam tritu nomina fiunt tractatus copiose ac erudite praestat. sib. Qilid igitur est praedicabiles

Euerb Diuim seu nomen uocum conmmunium, eo in oratione de sibi cognatis certa ratione dicuntur , Iam quandoquidem magnus ect numerus vocum cognatauram, quae de eodem uocabulo in oratione subiecto, tragit.me Piam, citamen non eadem veritatis sta cognanationis

6쪽

LIBER PRIMVS tionis nec6eusne,pronunciuntur ideo er pluresti tuli ab hominibus eruditis constituti sunt, quibus μης, rerums interse cognationes s habitudincs di strie signates distinguerentur.sis. Teneo,sed quot nux ant vocum cognatarum titulos i Euerb. Quinque.

G. Quos cedo s E . Genus speciem, Dictrem sunum Proprium,Accidens. sib. midest genus s Eueri Tituba seu appellario attributa uocibus com ibus, qvcnon secus cum praesenti themate cohaerem , a cum suo parens, Num ut hic ordo, nuturae peculiaris est, xt a prioribus ceu parentibus ad posteriora, tanqMi sobolei gradibus quibusdam progrediatur, consimili

pacto mens quoque s ars omnis,naturae imitatrix, ordine quodam rerum imagines concipit, o gradibim Dbiisdam uacollocat, ut aliae ex alijs, ueluti ex parenα . 'tibus nati, procreari iactantum. Hac ratione dirimude homine, asino,equo,leone: color, de nigredine candore:morbus depleuritide apoplexiusubstatia decorpore Er liritu,in oratione dici potest . St. Quot Generis raplex est ratio generis s Eue . Duplex, nam genus vo duplex. aut medια- est aut supremum uel ut receptis scholaurum uerbis utram genus omne aut subalier .aut generabsima est.s. Quod est genvi supremum sta Insingulis rerum ordinius communi'm vox, να sui communione, omnia eiusdem ordinis uocabulusub Gerus sua

7쪽

Genus mea dimo

Quae huius rei proponis exempti s E.Primum sum illa rerum omnigm genera, substantium, quantitatem, quesitarem,ad aliqui actionem,pa senem, reliquo ppradicamentorum titulos.Deinde singularum item aritiam suprema quaedam genera constitueta sunt, ex qu 3 p media ad infimas lectes,sbeor emisim paratilio deducendu est sib. Quae sunt genera medias E, In singulis rerum cognatarum ordinibus, vocabula matra genus suprem π stecies infimas, constitute Quor baecsane ratio est,ut ad superius quiddam relat si retri: ad instriora generis appellationem sorti, initur. Sis arboris nomen ad plantam codatu lecte dpomum,pirus relat m, generis rationem induit . Sib. Teneo eqvide sinitionem generis, sed ieciem quum vo

praesenti quaestione cohoent, atque cin parente soboles Sib.Q3otfiuiis lectet βrmas E. Totidem prora suis quot generis: num alia insim est,adia media, siue subalterna, ius eadem ratio e B quc generis med . S. Quam uocant infimis s E . Nomenseu titulum me a communiam, quae proxime de pluribus Eumero dis strentibuι in quid praedicuntum : ut homo de Petro. Paulo: ut equus, de hoc π illo equo, in quae stirione quiden dicitur. Sib. Qige tandem numero Asa ferant f Euerb. Iudiuidua, ut suns quaecunque nais tura uel ars quotidie gignit, atque producit, qzaeque non tini mentis gnam sensius iudicio , Uuis communi expositasunt . Atque haec ab artibus propter infinitionem

8쪽

LIBER PRIMuniinfinitiorum secluduntur: quae naturae miratrix, rem subiectam quoad lice eertis desieribit Imatibus Ideos indiuidua omnis artu muteria , supremis generibus π infimis ab arte sesteciebus ueluti terminis comprehensa est. St. Aia clusa. solutis graduum titulis, proximum H, ut nomina e ponas, quibu3 graduum discrimina, functaenes, figua ras diserte exprimantur. Euerba M. Tribus uominibus seu titulis tota res continetur,sfrentis,proaprio,π accidente. Silerius. Quid en d strentias Pibrentu

relata. Titulus vocis cor uni certa rerum

di erimina, seu formas significantiam, quibus natura ex se mutuo distare stoluerunt. Quare sῖ

quis absolutam rerum crinilionem expetit,sedulo navet opera ut hi pro sene,quam disicendum suste. perit,rerum diserentius exacte constituat a quibus absoluta rei cuiusque notaeta profescitur. Quid enim diiud in nse, quum certa rerum discrimina, quibus alie ab alijs disterant, tenere animo comprehensa ssib. motuplex osertur diserentia in discendii pro nil aianionibus s Ebem Duplex maxime, vera una er comossit s. propriusiquae a forma rei proficiscitur: altera mutuaritici deperiphrastica, Nam cum uera disrentia dea varieta . siluimur, erasus, vel partes, vel accidentia tantister disretia. cogerimns, perficti di crimitis uice defungi possint. caeterum infrentiae uarietas in finiendi praeceisptionibus explicabitur plenius . s. Qiud est proα Proprium.

9쪽

sicantiam. Ut risibile hominis,hmmbile equi, latrabile canis propria quedum functio , t functionis sane se, cultu putatur . Ac sit res quaeq; per e ma ed, ita a nurna vel arte piarimis quos functionibus ,seu risci s des' natur . Sic homini natura indidit facultatem ridendi, loquendi, cognoscendi, disserendi, er id vanus ejiciendi consimilia. His enim singulis homo a ea

teris animalibus disteri. Sibertus. Quia inter proapriurata disterentium laterens Euectar. Distrarentia titulus en , vocum communi rerm formas c quae altera naturae pars en significantium: at pro prium eri titulus uocurlitem communiam, quae actioritvs rei cula pia propriae facultatem exprimunt .caeterum disserentiarum impia furit, ut promiscuu3 utriri

Uliae in disserendo usus sit . Nam ipsa rei cuiusque for

dia qua ex deferentia derivanda cratim natura abastrusior est,quam ut humanae mentis acumen, seu imbecissitaι potius,ad eum penetrare queat. Ιicos optis

md cognoscendi facultate, id ess, differentia propria destituti,aduicina rerum discrimna conjugimus: quorum ut quo adferentia proximum, reis maxime fuerit proprium, ita ad eius quoque noticium distina ggendor, piarissim contulerit. Sib. Habeo equiridem proprium er diffrentum is superstitiost diastinguenda: iam cedo, quot requiruntur conditiones, at noctabulam discrentiae,aut proprij appellatione urcodilhin tricli Euerbar. Vt soli, sempero inuruuersum

10쪽

LIBER PRIMUL fionem ipsu in sortiri uolumus. Ac quoties id uno vocabulo fieri non licebit plures congeremus voces, quae oli non siingulae , eoniuncta tamen hisce conditioniabus, de re praesenti dici queant. St. Quid en accis Accidens, dens s E. Titulus seu appellatio, comunibus cognatisq; attributa uocibus, quae ita rei cuipiam adhaerent, ni ci modo inescii do detrahi posint citra subiecti noxam. S, Maesunt accidentiu partitioness E. P Iu Valetu acres sane, uerim nos is praesentia has persequemuir, ut cidentium . accidenti quaedam actu3, quaeda formM quasdam, ficuullectiones rem designent, Hinc alta corporis atq; materiae,aud animi liritus coitiones habeant. Devade alia separabilia,ut in pariete candor,im aqlla calor Alia contra, dicantur is eparabilia actu, quae rariora animis conceptu a re cui in unt,nutura stadiistrabuntur,ut ipsi nihil osciatur Sic niuem atram, picem cundidam Nignum nigrum,corum intelligo candidum,integra sua cuiusq; natura. S. Teneo equidem praedia Praedicabi. c. billa non esse abditu quaedam naturae mUeria ed uo tute id tcum communium , atq; inter se cognatarum quo dum quasi titulos,quibus hir discendis artibus, rerum cognatarum,tum gradus, tum di crimina diserte constituuntur:uerum de borum usiu nonnihil edigerus uelm- i Num hune dialecticae partem, ob usus commoditatemplarimum semper lauditus extu b. Eucr. confert usius praedi sane hic tractatus uniuersa diser edi rationi usum lan eabilium ge maximum, quem is praesentia quatuor generibus maxime est comprehendam, S mem limr primum h Pqdri piner