Compendiosa facilisque artis dialecticae ratio, in puerorum gratiam nunc primum conscripta, a Conrado Neobario

11쪽

co NpENDII DIALEcTIc Es Vsus. ctulus usum laeuisi Euer. Quod intelligeris finien di diuidendis rationibus comentari uicem priella I illa enim generis mentio sit,'reici,afreti proprq,ET accidentis,quorum nihili assequitur is,qui singulor a Vsus prae rationem non ante didicerit. Sib. inguen secundus dicabili-- praedicabilium usus f E. Facultas de orationis materia iudicandicuel, ut planius dicam, ratio dilinguendi propositionem ueram ars necessariam, a sciba Ercontingenti, Quaecuns enim uel generis, vel steciei, vel dioerentiae, uel propij titulo sim appellatione communicanem subiectum orationis terminam relata, nauaraei quadam π nece Iaria copula ipsi deuincta sun ,

ita ut de ipso legitime uere semper dicaturi contra, praediculam accidens eam subiecto fortuita linitate coniunctum AE:ideo, non sicit orationem certa σ3-Vsus, necessarium.Verum de his insta explicatius. sit. Dic

igitur tertiam harum vocum comoditatem. E. Huic

medi β ogi lici, seu argumenti inuentio depromitur, facili ex perspicua methodo. S, Qua id tandem ratione colligis s Ees Nam medium seu argumentum indigerendo huiusmodi eligendum est,quod certa quadaueluti cognatione seu linitate cura altero, ut minima probandi thematis vocabulo cognatum sit. Atqui prae deabitus sum comunes quidam tituli seu indices, quiabus uocum inter se cognationes signare distia uatur Quare hinc sicile constituetur mensendi ratio, rura perlicvu,tum methodica, Verum er hanc rem insta, cis lacia exiget,ligentis persepet r. S. R. Fus

12쪽

LIBER PRIMUS. igitur est quartus praedicabiliu usus,deqvolle V us pradicas explicatius, quod ipsium uberrimam esse 'tuo, duabilium.

E. En certe non minims, quare uia eo pertractando tua voluntati labens morem geram,rems certa quadaexpedium methodo. S. Qua tandem quaesios E. Omnis profvio,ps artis nomen meretur,est meth dira rerum constitutio, Er ordo uocum intersie cognatarum,quarum aliae ex alijs naturali ueluti propagine derivantur:aliae GH me iam constitutus,llelati notae a se

mutuo diynguunt Illae generis Er leciei,hae dil*rentiae,proprq, er accidentis appellationibus censentur. Hoc ordine Galenus post Hippocrate medicoru facile princeps, cum uniuersam rem medicam, iurasingula fere membra pertractat , sic Aristotelas Phψcen erEthicen. Iustinianus prudeliam iurisco lituit. Quare studiosius adolescens is discedis artibus, id sedulo operam dabit,ut culun thematis naturam in hos e titulos Ahibuit.Primim igitur genera notabit, rex lassubiectas formas seu lectes diducet.Deinde haec ipsa esse ferentijs,proprijs,dems s accesentibus,siopus erit, Hynguet.Verum et haec alibi fortasse pluribus, modo

ad reliquum huius artis ruionemaccingamur Expoβtis itas uocum com sum titulis, ad rerum seu vocum cognaturum ordines, π quasicluses accedamus, qua

praedicamentu, mire iam usitato nuncupamus. S.

igitur est huius nominis ratio s E, Praedicamen De meditum d praedicando derivatum vocabulum est, q*od se ceruata inlisut abj a ad declara: ctasa in oratione trιbuere.

13쪽

COMPENDII DIALEcTIc EsIllinc ex pollerior enunciationis terminus, praedicastria dialccticis appellatur quod priori quasi titulus quiridam declarandi causa tribuatur . Iam quae interpreta. randi gratia in orationem adhibentur, communia deabeiu esse uocabul ais cognata . Idcirco praedicamenta rictasunt,quod praedicatorum ordines, hoc efi, vocum,tum communium, tum cognatarum feriem coruplectantur, quarum siupcriores inferioribus explicanda in oratione recte tribui pgine. Sib, si satis commemini,π praedicabilia uocum ordines supra dixisti, Differentia quid igitur ister haec siti interem Euerb. Prie praedicam. dicamenta continent vocum communium ex cognatarier praedae. rum ordiues, Rem plane nomin:bin, quibus in singulis artibus er pro lambus usurpantur . Praedicabilia uocibus in praedicamentis suo ordine constitutis, apopellationes Dialectitas inpartiuntur. Sic insiubstantiarum classe uocabula ph sica, ordine naturae artis consentaneo di tribula si inimirum substantia, spirum , corpus,corpin animium, planta, arbor, hcrba, rure rex, reliquas eius generis nomina. His ipsis praedicaribιlia appellationes dialecticus communicant, nempe generis peciei,differentiae. Ideos π upra definiimus predicabilia seu titulos , seu indices, seu nomina Cne noesi quaedam uocum communium, π inter se cognatarlim. cognatioes Quanquam interm praedicabilia plures appellatiori in praedica nes contirrent,quamsinguli praedicamentorum ordirimentis con nes postulant, in quibus uoces maxime cognata, sicu

14쪽

LIBER PRIM PS. tiara recesientur: quae aut generis,quilecte aut Alferentiae nominibuου venilim . Haec enim tria istima aristis elamenta fiunt,folidams fere rei cuiusque noticiam absoluunt . Diligenter itaque in omni prostfione, quam utiliter discendam susceperis, ipsa ιιbi perquiis

renda memineris. Sibertus. Suntne in predicamentis omnes rerum omnium cognatMnes necessariae conis

gestes Euerhadus. Minime, scd summa quaedum genera, bus nonnullae subiectae stecies. Nam omnesti lim omnium cognationes percensere, er opern foret prope infiniti, ex aliarum artium prostfioni siubisiectu materia H. Sibertus, Quo igitur eonfido praedicamentorum ordines a uim eruditis constituti suras Euerhardus, Ut studiosis adolescentibus proponerent uerum discendi modum : tota enim hee ars in formandis studij rationibus consumitur . Qvsα Vsius pretire sieuti hoc loco philosiophi im tisam vocumseu πα dicament. rum uarietatem , decem summis generibus distinxerint, ac suas cuique lectos cliquot, uelati parentiabus liberos subiecerunt, adierin inistrent i, itania mirum ex bonarum artium canditati, suam quisque pro Uionem, summis quibUdam generibus comprohendent, hisq; 43ecies differentist notatas liubi lentitantister dum a summis generibus, ceu fontibus ad inrisimas lectes, quasi artis elementa devenmm . Hic

nanque ordo naturae con entaneus H, ueraq- dis enis di ratio censietur, ut mens ex communibus, ijsq; noti

ritas conceptus , paulatim minim com mcaes ima,

15쪽

COMPENDII DIALEcTIc Esnes 'rmss colligat. Hunc sane rerin sim uocum ordinem si quis legitime constituerit, in disserendo mitu, hallucinabitur, Inferioribus enim exsuperioritabas, ea coni bis ex illis mutua fides inruitur . sib. Perplacent haec depraedicamentorim Uu: sed b unum siperioribus adjcus uelim, qua tandem occarisiorue esct sit,ut singula stre artes,certis quasi lia mitibus comprehensae sint, quorum ali supremi, a ij

ex iissis ueluti ex fontibus rivuli derivati, consistunt inissimi, Euertardus, Nam sicut uniuersa rerum naritura infinitionem licebit enim sic cum cicerone Baqui maxime abhorret, ac certa efi circumscripta terminis, ceu regionibus, ita ars qgoque omnis, erhuius effictor ingenium c utrunque enim naturammitatur) in disicendo rerum quand4m sinitiorum mgnopere expetit. Nanata infiniti nulla ess scientia. er mentis Doctrium, cognoscendis studium monante conquiesci quam rerum naturas certis quasi coaeeptuum limitibu3 definierit . mare CT Philosoὰ Mi hoc loco, cum discendi quoddam exemplum, ercommunem artis constituenda rationem adolescentiis

has uellent proponere, ad prim rerum elementa fruse reuocarunt, Era summis exorsi, innensum retarum naturam, decem generibus distinxerues, si Plisssum ueluti sobolem uel cognationum gradus 'subiecerum. Siber. Qna igitur uoce prim istam rerum seu uniuersitatem , seu communionem e G

16쪽

LIBER PRIMUL

rationem in unam referunt classem, accidentis rariet rem in nouem quasi famillius diducunt: qui numerws λ .' qdecem vocum, seu rerum ueluti domicilia conficit. Sib. His futuri sermonis iactis fundumentis,de decem tilis rerum,seu vocum ordinibus,quasi coloni s ex te quaeramitu tamen ut te rarim interpellem, quo π breuius, erexpeditius oratione perpetua rerum partitiones eo fietas.E.Huius te uolo prius ad nitum, uoce in pre amur.' dicamentorum ordines distribuedas, iuxta significatu se 'primarium, latinis sermonis coquetudine receptum: Deinde linum eandemq; vocem ,prout aliter vis aliter usurpatur, modo ιn hunc,modo in illum ordinem posse referri Sib. Teneo, sed quae est finitio praedicamenti substantis staein . ordo uocum cognatarum signi iacantium res per se exilientes,quas naxra accidentium ueluti receptacula er fulcra quaedam produxit: ut sunt lupis,planta, corpus,er id genus consimita Sib.Quae efi baius παdinis series, er constitutio sEuerb. Eabae tabella exprimitur.

17쪽

-ssintvi, Angelus Anima corpu Orbes caeleste

corporea,

senilem, Petrus, Paulu3, cicero,Plato,

18쪽

LIBER PRIM Ps. ins recte ubieceris partes quos ubstantiarum: item

fructus, femina,flumina, liquores, opera animalium, quae non artesed naturi Mnstinctu agunt denique uni versam uictus, o medicamentorum ratione.Sisertus.

Nunquid omnem substantiae rationem compseras ess oh. Sum equidem, si generum distributionem intelis ligus species enim ,singulasque formas colligere , easq; notare differenti' ,munusefl pissicis scriptoribus peculiariter attribuum sic Aristoteles animalium historirium novem,Theophrastus plantarum, totidem uoluaminius, Plinius uniuersam substantiam libris triginta septem postquatus est. In his legendis huius praedicamenti ordines pleniores efficies.Siber. Iam equidem ritelligo Dialecticos in predicamentis non absolutos rear si vocum cognatarum ordines Ube complexos, uerum communia quaedam capita, serie quiliam naturirae consientanea collegisse,ad quorum imitationem, studiosius adolescens in discendo, artium elementa fra theorematu constiseret Sibertus . Verum quis est siccusadus ordo cognitionis s Euer. Qualitas, hae est ordo accidentum,quibus bubstantia indiuidua praesertim, in partes Cr numeros distinguitur . Sibertus. Qisae est quantitatis partitio s Eue . Haec diuiditstr in continuis

amo' discretam . continua en cuius portiones comis muni termino copulantur. Huius Iormas numerant taneam,s pcificie corpus,locum,tempus. His non vuti er motum addunt. Distretum quantitatem desinis

19쪽

hide hane in numerum ex orationem deducunt . SED Qve artes huiu3 ordinis genera pertractant f Euer. Ailronoma,Geometria, Arithmetica, Musica, denis omnes disiciplinae,quas mathematicus uocant. S . Sed qua methoco huiu3 praedicamenti uocabula dinosicumsE. In hanc cla in referes omnes uoces, quaec unq; apute res ondcri pose uideantur,ad quo quantum, bisseonsimiles quaestiones I uim igitur ordinis erunt quaeacunq Iochtemporis, numeri, mensurie, ponderiss rautionem absolutam prae siestrem S: b. Qigodest praediis Qua litu. camentum tertim s Derb- Qvalitas: in cuius ordianem diducenda sunt vocasula, quaecunq; ad qiusti nem quale ect,conuenti nter restondentur. Sib. Hac finitione magnam ac prope immensiam nocum classem comprehendisse videris,quam partitione quadam evori lutum explices uelim. E. Hulus Panor generastu in dos ex aequo constituit Aristoteles, ut impeditum huius ordinis uatrietatem, in pLra genera diductam, facibus

ru .Sib. Quid vocas habitum s Euerb. Corporis vel animi conflantem, erabsolutam aliquam repesctiaonan, consuetudine Er actionibus iteratis comparaα Habituo tam Ex qua Ditione, duplex habitus ratio colligitur:

corporis una, altera animi. Habitura corporis, ex ciriceronis, aborumque sententia vocamus, commodam

20쪽

LIBER PRIMUL Ariaque comparatum: qualis ta palaestrica , er conasuetudo chordas perite iungendi. Caeterm anim huisbuus aut in inti stigenes, ut artis er scientiae praece. pto: aut in dellerunt facultate perficitur , ut virtu tum, vitiorumque ratio . Sibertus . Quiadstositiois Distositi

nem uocas s Euerbatam . mam quandam ex incit aettonem ad habitum: adeoque habitum inchoatam, sed nondum ratione, usuque agendi confirmi--Ηuius itaque eadem prors , quae habιtin, uarictas cxa illis Sibertus. Teneo equidem habitum comi nisonem seu partitionem gencricam , sed quae pro Uio horum formas seu iccies enumerat s Everba M. Morales habitus, id eri, virtutes, hisque contraria uistia ex profro docet Aristoteles in Ethicorum, Ocem in Ubiorum libris, alijsq; nonnussis de philo ophia conscriptis Dialogis. Reliquum habituum rationem obiter quoque enumcrant philosophi : ae singuli, ex plicandis, stre singulae proniones de linuntur sibe tus. Quid est naturalis potentia s Euerbardus . Anatura iusius, babilitas bra fucubus actionem pq ruturalis

neniae suscipiendi . Naturalis impotentia contraria notentia ratione finitur. Vtras tamen uel corporis,eιῶsque aut bnaturalis, aut anima, uitaque Praediti: vel οππα Jς et lupicrucensetur. Sibertu3. Unde igitur hi orines Iocupleti 'tantur. Euerburdus. Ex sotiore tum physices, tum rei mericae pro Uione. Huc enim lectust metalloarum uarie medicinummque s simpliciora ex mixtorum fata rates: consimiliser er unimae, stupotentia,