Compendiosa facilisque artis dialecticae ratio, in puerorum gratiam nunc primum conscripta, a Conrado Neobario

41쪽

Diuisio . α ne antiae diuiditur in categoricum,quam latina napossitionis mete predicativam dicimus,π Dpotheticam ea conpenes suta ditionalem. quarum prior a nobis hoc sim ne pertrasentiam. ctabituriispotheticam nero seu connexi maliud tempus reseruabimus. Gu:b Q igitur vocuε ea categoris soricam E. Orationem indicatiuum dis perfida, propositio ex copula terram3s duobus, subiecto er praedicato, constitutum. Vt furtum est puniendum: fortitudo ea virtus febris ect morbus. G- mid uocas subiectus subiectis. E. Alterum propositionis terminum, qui ordine bis Praedicau. taxeos prior est, consimili ratione praeiacatum dicio mu3 fecundum propositionis terminum siue uocabulu, quod priori ueluti titulus quidam in oratione uel auriribuitur, uel adimitur . caeterum ad perite indicantu de propositionis terminis, ordo ontanos diligentercon utendus H. Eadem nans subiecti π praedicati ratio en dialectιcis, qua suppositier appositi vocabuli Ratio iudia apud grammaticos. mare sicuti haec non singulis ubi eandi deque rictionibus d pluribus interdum singula constat,

positionis ita et praedicati subiectis ratis,non ex una siemper interminis. ce,sed modo duabus,modo plurius constituitur. Hae uarietas in iudicando scribendos sedulo expendenda estne pra in s orationis membris relictis tauri sta ' quam inel tutemur,quae obiter uel ornandi uel amplificandi ratione accedunt. G. Quias copulum Pans Iulat, uocas i E. Verbum substantiuam,praedicat cim subiecto proposuionis termino connectens. Haec alias

42쪽

LIBER SE cv Nous. quoties nimirum uerbu de subiecto propositiois termino dicitur:ut animisentit, resolui:ur in hanc, animal sientiens. Habet me haec diligentia alicubi locum, in quaestionibus intricatis enodandis. G. Teneo pro positionis categoricie partes, iam de evιs diuisionibus explica. E. Ratione qualitum in duas βrmas diduci DiVisio .Ptur, inafr diuum π negativum. G. Qtiam apis positionα-pestas afrmativani s E. In qua terminus praedicari cotegor tus de subiecto .frmetur: ut elementa rerum nataera, is virim hi sunt quatuor Religio en Reipub.vinculum. G. π nega Quam negatitiuum s E. In qua terminus praedicatus de bubiecto per negationem romouetur: ut nihil a natura prostctum,en siempiternum:nulla turpitudo honesti nomine censetur. G. sed qstantitatis ratione in quas Druso carifrmas diducitur propositios E. In uniuersalem,par tegorκα raticularem, indesinitam,Cr singularem. Ae uniuersalis, t-ς qηψa est in qua sub citur terminus comulus signo uniuersali motis desinitus ait omnis bonestas laudem meretur. Nulluscelus praemio viciendu en, Particularis est propositio Τημ μ qua siubi itur item terminus coimus,ut signo parti s M culari cire scriptus, ut quida milites se strenue is pa-g gerunt Nonnulli mas ratu sum improbi. G. ωticum e bac ignorum ratio petentu edin E. Haec cum 'κ reliquis grammaticis,tum ab Erus no is primo decopia uiro docte enarratur. G. Quae tandem en propositio indesiuitas E. In qua subqcitur terminus communis nulla signo circuscript s Vt magistratus est bonore a ciratas Ac indesinita alias minor salem, aliu

43쪽

cOMPENDII DIALEcTIc Es indesinita particulare ualet, G. sed quae uniuersali equipollers

uiuuersali E. cum ternum prxdicatus quippia signiscat,quod aequipo es. subiecto univcrso competit. Id sane accidit,quoties uel steries de indiarduo, disterentia, aut proprio: vel gerinus, aut Aferentia, aut proprium de specie: uel domnino de re definitu aut contra,res definita desinitione: uel denis accidens hseparabile desis subiecto dictai d partia tur. G. Teneo ueris,quae indefinita particularem culari qui ualet s E. In qua predicati iael accidensseparari pollens bile est uel alioqui contructius est ipsosubiecto :ut herbae fiunt potentia calida . Animal en homo. G. Sune ne quodndi modi,quibus apta retonse de hisce partitionibus elicitur s E. Sunt equidem. G. mi tandems E. Qve,Qudis,onanta, Ex his prim particuti,de substantiali propositi is diuisione: secuti desuesitate,id est, negativa ne sit propositio an affirma

trua tertia de quantitate eius interrogat,uniuersalis ne an particularis,ait is sinu ansingularis existat propositio Hanc rem alij tametsi non ita polite, eo de tamen breuiterj his verbis coplexi sunt . Quae ea uel Dp qualis neg uel affun. quant par. iud sing. G. Quid iam proxime in hoc tractatu sequitur s E. Materiae propositionis inquisitio, qui ad repugnares propositiones 4 udicandu necessaria est Nam hic docendi ordo sicilis o discentibus accommodatus est, qui ex rebus iam cognitis quo gradibus quibusdam

ad quotas progreditur, iid ut antecedetia consequentibus lumen quoddam er prope comentarii Uum yrcla

44쪽

teriums E. Terminum, subiectum praedicatum, positionis uel praedicati adsiubiectum babitudinem. G. In quas quid,et quo

formas diducitur materia s B. In muralem, remis iuplex. tam,a contingentem - G- Qve propositio ex naturali materia eo bis tars E. cuius terminus praedica Naturalistus,cum subiecto necessaria indilliolabibq, copula deis mseria, uinctus est,id quod accidit quoties vel genus de specie, uel steries de iudiuiduo, aut disrentia, avt proprio: uel difrentia aut proprium delecte:vel definitio, resinita uel contra,desinitum definitione dicitur. His

addunt nonnulli eam quos connexione in qua acciadens insiparabile de subiecto praedicatur. Quaecunstitur naturali ac necessaria habitudine ais cognati ne deuincta sunt, huius ordinis habebantur. GalliebQuam uocas materiam remotam s E. I Vibilem naturaeque repugnantem terminorum coniunctionem: ut homo est asinus. ignis est aqua, etκε en uitiis,Breuiter,omnis propol his dicitur ex remota, imposibili, natures repugnanti materia constituta, cuius termianus pr. dicatus,nes definitionis, nec desiniti, nes curiis quam praedicabilium rationem induit, ad subiectum relatus. Quare sicuti propositio ex materia nuturali constituta id firmetur, era, si negetur in uniuersinfusa cens tur ic contra,quae ex materia remota cona tit,aormativa fulse,negativa pro in uera exiliet.

G. Quam vocas contingentem s E. cuius termi, Materiam pradicalia de Iubaedo per signim particulare, contingen

45쪽

rium inter

se adicti

oppositio quid ci quotuplex.cOMPENDII DIALEcTIris inodo affirmari, do negari potest id sane uueni cum accidens praesertim sic parabile de sublecto dicitur. Ut, Quidam homines fiunt literati, nonnulli homines sunt literati. ,G. Sed quae hunc utilitas colligenda est s E. Faeustas iudicari quae in artibus tum necessario,tum contingenter o casu quodam aut uera aut falsi exillant, Denis quid certum,quus anceps, Cr ambiguum habeant proniones,quas discendas suscemoris Necessaria enim fidem exscientium: contingentiae opinionem π coniecturum pariunt,pugnantia aerosi eutι naturae,itas artis quos barmoniam dissolusit. G. morsuvi proposition binum inter se a M onere E. Tres: Oppositis, Aequipollentia, er conversio. G. Quid est oppositios E. Propositionum eiusdem subiecti er pr. dicati binarum, in qualitate π quanti

fate, uel in harum singulis pugnantia, ut omnis utrius honestι appellatione veni quaedam uirtuε no uenit nomine honesti. Omnis morbuη efi corporis praeter nauram uJectio Nullivi morbus en electio praeter natui num. G. Quot funt oppositionis formaes E. Qita,

tuor. contrariasubcontraria,contradictoria Cr sub alterna, G. Q gae opponuntur contrarie. E.

uniuersales eiusdem subiecti ex praedicat caltera nega .altera affirmatilia. Vt omne culldum habet ab suis mendi facultatem, nullum calidum habet absumendi faeustatem. G. Quas vocas propositiones fiubcontraurins E. Duu particulares,item sola qualitate repuminiteipi quadam lues habent in natura causam posito

46쪽

Dum,quaedam leges non buben ,edusam naturalem. Guil. Quis appellas contradictorin s Euer. Duas propositiones eiusdemμbiecti o praedicati, qualitaute Cy quantitate pugnantes: quales sunt uniuersalis Myrmilua er particularis negatisi aut contra,vt Omnes leges Reipa expediunt, quaedam seges non expodium Reipub. G. Quas deniq--balternus uocM E. Binas propositiones eius lam tum subiecti tum pradicati ,sola quantitate repugnantes , ut nussum scelus perpetratur impune, quoddam scelus non impune perpetratur, Quadruplicem hane oppositionis uarici tem hoc modo representant dialectici,

Omne rati

contraria Subcoieraria nouam animira QMddum

animi noserat. α

47쪽

co MPENDII Di ALEc Tic EsGum Uerum quibus regulis constat ea iudicori sueuitas,ut scia qua lege binae inter se propositiones ret

Regula op pugnents E. Tota res ex propositionum materia depos Elamon sumetur.contrariae igitur igit nulla materia ambae uerae,atfalsae esse possunt in m teria contingenti, ut omnis lex est naturae consentane nulla lex naturae consentanea est. Subcotrarie ambae nunqsigi, at uerae possune esse in materia contingenti. cotradictoriae in nulla materia simul aut uerae dulfugae esse possunt. Na duabus coniugionitas,qualitate nempe er quantitate later se pugnant.Subalternarum haec en natura crin lanisca nece itudo,ut uniuersa siue negativa, siue affirmatiana uera existente, particularis fusa esse nequeat. Eteontra, particulari existente falsa, uniuersalis tinnia me posit esbe uera . Hinc dijudicantxr due argumenae tutionis formulae,quu ab universili, O a particulariri nAncupant recentiores . Guil. Habeo propositionis di fidium ars pugnantiam,se concordia deincepsae earum aequipbssentia breuiter explica. Euertar. Aequipol Aequipodentiam igitu r desiniamus, propositionum

lentia. concordiam, er quandam quasi reconciliationem . Aetola cocilianes ratio in negationis commutatione consistιt. Guil. Quo pacto igitur reconciliantur propositiones contrariae s E. Negatione uniuersali sigiis ponposita.Ut omnis herba ect planta,nulla non herbata planta. Guil. Quo modo reconciliantur contra iactoriae s. E. Negatione signosiae particulari, siue

a crybrxpositam contra oris suas, omnia

48쪽

LIBER SE cvNDUs. rex reipublice vinculum H, quaedam lex non ess reiis

publicae uinculum : reconciliantur bifanum, primo im hunc modis: omnis lex reipublice vinculam ese, non quaedam lex non tareipub. vinculum: Secundo, non omnis lex reipub vinculum eri,quaedam lex non en rei

publicae uinculum . caeterum bac in re probata latini sermonis confiuetudo subinde consulenta H. Ideocho absoluta aequipo entiae tractatis, a grammaticis perenda eri,quι uocum,tum distriana, tum cognationes considerant diligentius G. Qaidaequipodentiae ratio iussiendi facultati confert Euo bardus. Prae coearis hoc maxime, sit obscura aliqua oratione impeditnaeque nobis proposita, ad eius aequipogentem confugia antrus,inde prioris quos sens in petituri, Nam quaerecunq; orationis formulae inter se rite conueniunt, etidem quos tum ueritatis,tum fulfhatis conitionisubis sciuntur G Teneo,sed quiden conversio, quam terutrum propositionis almion dixi' sE. En termiis norum in propositione commutatio, ut praedicatus ersoiectus,alter in alterius locum vicems siuccedat. Et hoc quidem fit auus signis commutatis, alias bis murinentibus ei Im,in utruq propositionis forma. Guri. Quot sunt recepti conu rsionis modi s E. Duo potimmuam . quorum alter simplexatq; per se: alter per καcidem, Whato nomine a dialectieis leuar. Guil. Sma plicem quem uocas E cu propositionis terminus prae

vivi in subiecti, o bis uici*m in illius lacum trans, Drur, eadem tum quantitate tum qualitate propossis

conuerso

quid R.

49쪽

ilonis struata. Hoc imis duae strepropositionum frama conuertuntlir, uniuersalis negatina, ex particutiaris affirmitua: ut nulla uirtus est turpitudo, ergo onussa turpitudo uirtius est, Quidum magistratus sunt

imp , ex quidam impii fiunt mystratus, Haesiis

gura uniuersat s quoq; Ufrmotina conssertitur, profert du cuivi terminia praedicat M subiecto nes luistior est,nes contractior: sit omnis sonuε cst qualitas auditu percepta ,σ omnis qualitaK auditu percepta, est sonus G mis est modus per accidens conuertendi

Euer.Qni commutatis tcrminis, quantιtatem item propositionis transformat. Hac ratione uniuersalis inris nativa in particularem uertitur, ut omnis homo est aes

trimal,quoddam animal ed homo G, Quis cn conuersionis usus E.Ηune triplicem in praesentia constituemus eum s probationis, ex interpraetationis uice aliculi defungetur conuersio. Postrcmo in reducendis hy p sinis conuersio Melit oportunum instrumenti . Guillelms. Nunquid etiam nunc huic de Istilogi ira tractatui deest Euerhardus,Deellsane,nam dialectici propositionem categoricam bifariam diducunt, nimirum hi eam quam illi de inesse,nos purum cis Rodo ho uoacemuε σin modalem, quae certa quadam lege aliud de alto pronunciat. Guillelmus . Qitam vocant modulemς E. categoricam seu praedicatiuam orationem, missarium aliquo definitum. Modos autem vocant,necesse, impo bile,posibile,contingens . Guillelmus. Q nare

50쪽

CT terminorum inter sie connexione iudicant. Nam mutuam praedicati subiectique coniundionem certa Necesse est quasi lege definiunt. GuillelmM. Quis igitur modon materiae narum naturalis materiae index e t i Euerbardus. Neα inulis inaci Fe: nam quaecunque propositio hunc particulum Mea dexre legitimeque fuseipit, haec nimirum constat, ex teraminis seu uocabulis, quae naturali necessitudine cop ιaq, perpetua deuincta fiunt, ut citra naturae vel arsis corruptionem a se mutuo diuelli nequeant. Ut necesse

est animal sensu esse praeditim: Neces est hominem

mentem habere: Necessc est corpus a natura projctri luto tempore occidere Guillelmus.Quae en nota m4. Impo stileteria remote s Edmposibile:omnis enim ordito, hanc copetit maparticulum legitime recipiens, est constituta ex uoa teriae rc cibus repugnantibus atque distarctis, quarum conae taiunctio naturae uel arti prorsum repugnat: ut imposα

sibile en hominem esse asinum: impos ibile eri nigro

dinem esse candorem: impos ibιὰ en semperantiam esse libidinem. Gxilielmus. Qui utit indices materia orationis contingentis s Euerbardus. Posibιle, Cy contingens: ut posibile en homin supere,dsipere, is contingenti esse,bonaue ualetudine praeditum. contingit minois iis proposirem numerum maiorem in prelio superare . Atq; ha tionis india fere sunt usitate propositionis calegoricae rationes, ces, Guilirimus. Vis ne litar de argumentundi ratione ex

te quaeram,quem Halogismm categoriam, seu praendicatisim anc initaeriardai Vola equidem,s id