장음표시 사용
411쪽
mero praeter rem, dum ad suum sensum laaffectum omnia detorquent, idque eo crebrius faciunt & audacius, quum prineeps ipse nullam habet rerum cognitionem, quin vel ingenio valeret, vel librorum lectione quae sitam habcret aliqua prudentiam , non temere circumueniri posset, nec sic ludificationibus aliorum esset expositus. Hoc enim certo statuendum est, Deum non comdidisse regna,vt gubernarentur ab homini but ineptis & stolidis, qui friuola quadam& misera iactatione solent dicere, se, quod
usum literarum non habeant , suis familia ribus & necessariis omne actionem committere, ac deinde, nulla probabili adducta ratione,cur ita loquantur, totos sese dedunt voluptatibus. Qu6d si bene suissent a teneris anuis educati, longe aliam viam ingrederentur, & hoc darent operam, ut homines bene & praeclare de ipsis sentirent.Neq; tamen hoc eo dico, quasi omnes Principes
suis negociis praua ingenia praeficiant Nec enim Jesunt qui verum iudicium faciunt, det prudenter sibi deligunt optimum quemqῖ, cuius utantur opeia. Qua quidem in re, maxim E prouidus ac dilisens erat Ludovi α rex.Nam qui virtute aliqua singulari praediti essent. eos magno in honore habuit: me
412쪽
COMMENT. LIB. III. Eiocriter ipse erat literatus , & quod praeci-
puum est.ingenio valebat & sensu communi, quae quidem facultas omnem aliam cognitionem antecellit, labore & industria comparatam. Omnes enim qui extant libri,
praetentarum rerum continent monumen
ta, in iisque breui temporis spatio plus videri potestatque cognosci, quam multae hominum aetates ordine percipiant. Nulla igitur maiori clade populum Deus amigere possit, quam si Principem ei praeficiat s li , dum,& imperitum. neque enim dici potest, quam multa hinc oriantur inc5moda. Nam quia totus ab aliorum arbitrio ille pendet, neque per se quicquam ipse gerit, nascuntur factiones, diuiditur populus, diiuiditur senatus rc regni proceres : inde bellum na-kitur, atque ex bello rerum penuria, quam excipiunt deinde morbi, & varii generis aerumnae. Iustam ergo & doloris & querimoniae causam babet populus, eum sui Principis liberos videt male institui. & ab hominibus vitiosis educari. Supra diximus de iis,
qui Peronam ea Burgundia veneriit. Carolus enim tempore exclusis, no babebat spatium remittendi illos, eo quod iam erant iu ampania, cum inter ipsum & regem ageretur de collocutione: ad quam posteast A
413쪽
ventam est, &aliquousque facta esset progressio, grauis est allatus & intempestiu's nuncius e Leodiorum finibus. Nam cuni Peronam rex iret, de suis legatis, quos Leodi uni miserat , seditionis excitandae causa,
non cogitabat & hi quidem iniunctum sibi munus diligenter obibant. Instigati enim ab ipsis Leodii, Tongrorum urbem, in quatum erat Episcopus & imbercortus, & circiter duo hominum millia ex insidiis capiunt, familiares aliquot Episeopi trucidant,
ipsim & Imbercortum captiuos abducunt. Inter eundum Imbercortus paciscitur cum
nobili quodam viro . in leuius fidem & pol
state receptus, multitudinis infamam euast, quae tanta filii, ut inter alios ecclesiastici ord nis viros & Canonicos, Robertu queri
dant. Episcopi necessarium, membratim conscinderent. & per ludibrium deinde frusta comicerent alter in alterius caput; breuiter , quo tangius progrediebantur, eo magis in cruduit ipsorum furor. Certiores autem facti de coIlocutione Principu, Burgundionibus aliquot captiuis dimissis prarie serebant, quicquit eius rei secissent, aduersus Episcopii modo feci sie, quem dc vitx Ctu abducebant Leodium. Captis Tongris,p:erique omnes profugerant; ii quacunquo
414쪽
COMMENT. LIR. III. 3 itransibant, magnam excitarunt trepidationem,ita quidem, ut ad Carolum illico perferretur nisci us. Di ebant alii, trucidatos esse omnes. alii contra, & multi simul nunciabant, ex iisque non pauci spectauerant eaedem illam Canonicorum. & credebant in eorum nu inero sui ite & Episcopum. αImbercortum. De regis quoque imatis affirmabant,se vidisse illos, &qui essent, nis- minatim dicebant. Ea re Carolus vehementissime fuit commotus, confirmans regem
insidiose agere. Iubet igitur claudi portas
tam oppidi , quam arcis, in qua rex erat. Interea spargebatur rumor amissam esse
pyxidem cum gemmis, aliisque rebus pre ciosis.Rex in iis angustiis politus, valde sibi metuit, praesertim quum inspiceret tur' rim cubiculo suo vicinam, in quavero man duorum Comes aliquando necauit quen dam Gali ae regem. Clausis portis, Carolus, remotis omnibus. ad paucos , qui eum ipsis
eramus cubicularii, conuersus, inuitum se ac contra voluntatem suam ad eam collocutionem descendisse dicebat: regc in mala
fide secum agere, eoque sui prodendi causa
venisse. Et cu deinde, quod apud Leodios ac ciderat,ordine recitauit: ita fuit exacerba tus,ut grauiter intcIiainacetur, neq; dubuQ,
415쪽
quin atrociter aliquid facturus fuerit in re. sem. nisi eorum, quibus loquebatur, oratione suisset mitigatus. A nobis transiit ad alios, & inter paucas admodum horas ita fuit diuulgata res, ut ad regem deserretur, qui sane in maximo erat metu,ted & omnes iudicio praediti,tristem aliquem verebantur exitum,&fimul videbant, quam sit dissici-Ie,pacificare ta potentes Principes: & quam inco siderate ab utrisq; factu esset,quod suos
legatos, antequam ad collocutionem venixen non reuocassenti Imprudenter faciunt
Principes,aequali potentia prςditi,meo quiadem iudicio,vi non semel antea dixi, quod in collocutionem ipsi descendunt: nisi fortε ea sint aetate, ut praeter iocos & ludum nihil spectent aliud. Nam posteaquam grandiores euaserunt, & aemulatio aliqua ccepit inter ipsos oriri, quod serE sit, non est consilitum,ut ipsi congrediantur: ac longE pristat, ut controuersias, & quicquid est negociorum,curent per legatos, viros bonos atque prudentes,componi: & quoniam multo x ru usu compertum istud habeo, non grauabor quid viderim ipse,commemorare. Ludovicus , quod paulo quam ad ipsum delata
imperium, in collocutionem venit cu Henrico regeCastiliae,qui ad Fontem rapidu a
416쪽
COMMENT. LIB. III. 3 3eessat magno comitatu: venit etiam eo Regina Arragoniae, cui cum Henricolis erat.
Colloquio suit delectus locus prope flume, ruod Galliam ab Hispaniis diuidit. Bis mo-o colloquebantur , neq; prolixe admodum, prorsus ex arbitrio Turbetensis Archiepiscopi, cuius apud Hericum erat summa authoritas. Ipsorum domestici famuli. qui Batonit habebant hospitium,primo stasim aduentu inter se pugnarunt. Henricus erat deformior, & 'cultu corporis inuen sto,& ridebatur a Gallis. Ludovicus breuibus utebatur vestimen iis, 3c adeo neglectis.
ut nihil supra: pileum festabat diuersum ab
aliis & huic assixa erat imago plubea. Ha tenuitatem ridebat Hispani, & parsimoniae tribuebant , atq; ita quidem tunc discessum fuit excitatis utrinque ludibriis, & quii antea fuisset inter utrosque constans amicitia. coeperunt ab eo tepore relanguescere. Eius, de qua dixi , litis ac controuersiae Ludovicus rex datus suit arbiter: ac iudicauit secudum Hispaniae regem. Id grauiter admodum tulerunt Arragonii, qui tametsi ipsius opera deinde sunt usi aduersum Barcinoneses: exortum est tame postea bellu inter eos quod annos sedecim durauit, & ne hoc quidem
tempore satis est pacatum. Carolus quu dia
417쪽
sollicitasset, in Trevirorum vibe, cum derico C sare, qui nunc rerum potitur, con gressus est,atque ut opes, potentiamque si am ostentaret, sumptuosissimus erat in mnibus. Agebatur ibi de variis rebus, & inter alia de matrimonio. quod postea cotraxexutis serum liberi. Post ali quot dierum col- Iocutione , Caesar illinc absit insalutato C rolo, eamq; rem secuta est animorum alienatio. Germani vituperabant luxum inca colo,& genus dicendi paulo sublinuus. Surgundiones contra , tenuitatem Caesaris, de exiguum comitatum , dc negligetiorem ornatum despiciebant , & eo usque processith exmulatio, ut aduersus Carolum, quaado Novesiu obsedit, maximam Germanorum manum Caesar adduceret. Eduardua Angliae rex. apud Attrebates, per biduum suit eum Carolo sororio suo. Diffidebat inter se ipsius familiares. Carolus. aiud quem utrique querebantur, in alteram tactione magis propendebat, eaque res auxit illis odium. Et quanquam Carolus ipsam iuuabae milite pecunia & nauibus, ad recuperadum regnum, equo prostigatus t si erat a Comite Beruicensi: tame ab eo congre stu male sen-
sernnt, & loquuti sunt alter de altero. Vidi. quo tempore carolus comitem Palati num
418쪽
bat Bluxellae. Burgundiones dicebant Germanos esse sordid ores in rebus omnibus. ideo potissimum. quod ocreas coniicerent
in lectos cubicular s. splendide r gnifice Dparatos, & leuius multo quam autea quum
non lum vidissent,de ipsis iudicabant. Ge manis autem displicebat luxus ille in modicus & ostentatio Vidi quum Austriae Dux Sigismundus ad Carolum venit, eiq; ditionem Psirtcsem, propinquam superiori Burgundi ae pignorauis, acceptis abro centa aureorum millibus, quum ab Helvetiis illa defendere non posset. Erat inter litos magna & ingenii.& moru dissimilitudo. Sigi Dan undus tande reconciliatus Helvetiis,ad
mit ea Carolo, neq; preciu reddidit. Fraetenseri& coram ipectaui . cum rex & Eduardus prope Picentu oppidu, no procul ab Ambianis comaen irent, qua de re postea sum plura dicturus. Abstinuerunt qui dea bello dei ops. atq; etia interiacebat mare, sed ben uoletia nulla fait inter eos, dc quς tu utrinq; promittebant, masna ex parte violata su runt. Sic igitur existimo, debere Principes aeougressibus abstinere. modo fatua esse velint &integra amicitia.Fieri enim no potestiquin ipsorum familiares de rebus anteactis
419쪽
Ps PHIL. COMIN EI loquantur, non absque molestia & fremita alterius partis. Alii sunt aliis elegantius vestiti, nastitur ex eo ludibrium & iocus, a que ita fieri necesse est, praesertim inter eos, qui lingua & sermone & moribus differunt. Ex ipsis quoque Principibus, alii aliis sunt decentiores, & aspectu magis honesto. Iis iucundum est praedicari a multis, neque id fieri potest absque alterius, qui deformior est vituperatione. Dimissio conuentu, passim ab omnibus ista iactantur, initio 'uidem tacite & submisse, postea ero palam & clare. Nihil enim propemodum est ita secretum, quod non efferatur aliqua- do. Interea dum rex tenetur inclusus, ut supra diximus, Carolus abstinuit ab eius col-Ioquio ex ipsius familiaribus, qui in aliquo essent numero, pauci ad esi accedebant. Erat in oppido magnus admodum fremitus primo quidem die: postridie suit aliquato mitior Carolus, totumque fere diem de partem aliquam noctis consultabat. In eo rerum statu rex per suos necessarios sollicitabat omnes, qui putabantur aliquid posse apud Carolum, in eosque distribui iussit ad quindecim aureorum millia: sed qui huic rei praesectus erat, eius pecuniae partem aliquam fraudauit, quod postea compertum in.
420쪽
COMME NT. LIB. III. 3 Il est. Rex in primis metuebat illos, qui aderant ex Burgundia, Sabaudiaque nobiles, de quibus antea sumus locuti. Iam enim illi iam operam, ipsius statri, Normanniae Ducise addixisse profitebantur. Conuocato concilio, sententias Carolus exquirit. Plerique dicebant, regi datam fidem seruandam esse, praesertim, cum ratas haberet pacis conditiones, scripto comprehensas: erant sententiae, quae detinendum esse in carcere censerent: aliae , quae fratrem ipsius celeriter euocandum esse dicerent, ut ipso praesente, pax constitueretur plane ex usu omnium principum Galliae. Sic enim fore videbant, o ut ei ponerentur arctiores custodiae . nec
norabant, siquidem durius ad hunc mo
um haberetur, difficilem eius futuram es- se liberationem. Ea sententia sic iactata suit. t viderim tabellariti, qui ad iter expeditus, Caroli tantum literas expectabat: sed commutatum fuit consilium istud. Rex interea multis in medium adductis rationibus pacis, promittit dare obsides, Borbo niti eiusq Latre Cardinalem, &Conne stabitu & alios compi lares, ac petit, ut facta pace, Compen
dium sibi redire liceat: daturum se operam ut Leodienses ei de iniuriis integre satisfa-claad: sin minus, numero se isto