Duo Gallicarum rerum scriptores nobilissimi, Frossardus In breuem historiarum memorabilium epitomen contractus Philippus Cominaeus De reb. gestis a Ludouico 11., & Carolo 8., Francorum regibus. Ambo à Ioan. Sleidano è Gallico in Latinum sermonem conu

701쪽

sperum. Carolus septimus, parens, cum vi-dGot eum nimis habere magnam optimo

rum ducum & nobilium manum: statuit eo proficisci cu ezercitu, ut his praesidiis ipsum denudaret. Ingressus iter missis literis. de magnis ex more constitutis poenis, denunciabat nobilitati ut e vestigio ad se redirent. Et mandato complures obtemperabant. inuitissimo Ludovico, qui patris iram veritus, iam etsi coactas haberet copias: relicta pro uincia. & per Burgudiam Dicto itinure, paruo comitatu, contulit se ad Philippii Caroli patrem, a quo liberaliter suit & amanter ex ceptus. Et quaquam hac ratione subleuabatur ahquantulu: tamen quotidianis impen- fis diminuta pecunia, cogebatur tape ab aliis mutuari,non absq: magna sollicitudine,

ne desereretur a suis. Quod certe prauo ad

modum est & acerbum iis, qui difficultatibus eiusmodi non assueverunt.Itaq; nec in Burgundica quidem familia vixit absq; molestiis. Nam & Philippus Princeps erat ei obseruandus, & eius necessarii, ne fastidiret. Haesit enim ibi per sex annos, atq; interea pater urgebat Philippum per legatos, ut

eum vel desereret,vel ad se remitteret. Quo

quidem tempore facile intelligi potest, in qua

702쪽

' tur quaeso tempus habuit vacuum a labori- bust opinor equidem. inde a pueritia, per . petuis eum sutile agitatum curis, ad ea tremum usq; vitet diem. Attigit annum sexagesimum primum, &iudicat, at ipse, non se victurum esse supra sexagesimum, ac dicebat, Galliae reges,a multis temporibus eum terminum non excessisse. Nunc de Carolo videamus etiam. Is nihilo fere melius habuit. Iuvenilibus quidem annis iucunde vixit, Mante vicesimum secundum a talis annu, nutat lis immiscebatur negociis. Postea vero ccc

pit diffidere apraefectis domesticis, cum que videret eos gratia &fauore patris subleuari: discessit in Hollandiam . & liberaliter eace facultates habebat: sed Hollandi locupletes atque copiosi, plurima donabant. idem erat studium aliarum quoque ciuitatum , ut ad ipsius beneuolentiam aditum sibi par

Tent. Sic enim est comparatum in rebus humanis, ut quoru augescere videmus potentiam: eos magis observemus, quam illos,

qui in supremo gradu positi,no possunt am 'plius progredi. Hoc etiam Philippus non i-SROzabatinui cum autasset, Carolumes.

703쪽

non ingratu Gandauensibus respondit perpetuam e ste eius populi consuetudine,ut K-turos qui de principes diligar. ubi autem a4. imperium accesserint, exosos habeati Et ve. requidem istud dicebat. posteaquam enim ad Carolum delata fuit silmina reru: mutarunt voluntatem atq; studia, nec id obscuresae pius declararunt,& ipsius posteri tate maximis affecerunt incommodis. Atque, ut ad institutu reuertar, Carolus inde ab eo tempore, quo Galliae Principibus c6fhederatus. bessu regi fecit, quid obsecro, in vita solidae delectationis habuit ' aut quibus non curis atq; laboribus fuit obnoxius3 Pro pero eu su fortunae sublatus initio. cogitabat, quicquid erat uspia sibi sui'. finibus eo modum

R opportunum, occupare, & per aestate sere continebat exercitu in acie, non absque magno periculo. Sollicitudine vero in se recipiebat omne,ac licet erat potetissimus: ambiebat tamen multo maiora. Primus omnium ad labore surgebat, & postremus quieti sese dabat, non secus ac si calonum fuisset omnium vilissimus. Per hyemem, si quando a

bello abstineret, totus in hoc erat, ut pecu nia coriogaret. Eius consuetudo sic ferebat. ut ab hora sexta. mane, plurimum tempori impenderet seriis occupationibus. Hoc ei

704쪽

'ς COMMENT. LIB. X. 6sriuc dum erat in primis. Magno etiam studio legatos externorum Principum audiebat, & in his defatigationibus vitam finiit, occisus ab Helvetiis. ante Nanceium, ut Q-pra docuimus. Posteaquam igitur animum mel adiecit ad cupiditate & ambitionem, ruicquid esse potest in vita suauitatis, amit. Quorsum vero pertinebar, ut ipse,qui tam erat potens, qui tam multas, tamque eopiosas & locupletes tenebat non VIoes modo sed εc proui ncias, quae ad omnem soliditatem ei satis esse poterant, eiusmodis se laboribus cruciaret Ad Angliae regem Eduardum nunc transeamus. Is adolescentulus admodum, patrem suum, Ducem E- . boracensem. vidit profligatum &interfectum in praelio cumque eo patrem Comitis Beruic sis, qui propter inuenilem ait tem Eduardi, summam imperii tenebat, aeipsum deinde regem constituit, & Henricum profligauit, qui iam longo tempore potitus erat rerum,& mea quidem sementea, iure.Sed cum esset parum prudens et natae sunt factioncs inter proceres, easque fouebat illius uxor, Renati Siciliae regis filia. quando Sombresseti Ducis partes tuebatur. ac Beruicensem oppugnabat. Quod si dire

misset illa dissidium: sibi suisque fortunis, Sc

705쪽

Angliae recte cosuluisset. Nam exortum ab ea dissensione bellum,uiginti nouem annos durauit, ac mulio maximam partem lectis, smorum hominu absumpsit,&illud immoderatum Reginae studium in causa ita ut Beruicensis Comes, Eboracensem domum, odio Lenclastricae familiae deinceps propa-gnaret. Factiones nimirum coniunctae sunt omnes cum periculo. inter nobiles praesertim , qui multum alioquin in eam partem incumbunt. Dicat fortasse quispiam, i Ilas partium offensiones regibus esse non inutiles: patefieri hac ratione omnia consilia: ni. hil esse, quod non efferatur ad regem : ct in maiori ipsum esse obseruantia Z Non nega

rim equidem, si quis Princeps adolescens

elusinodi simultates ac contentiones in gynaeceo suscitet quin maximam sit habiturus ridendi suique oblectandi materiam. . Nihil enim erit adeo secretum . quod in hae muliercularum aemulatione & inuidia non resciscat. Verum ut ea consuetudo recipiatur in coetu virorum: ingens profecto periculum in eo ver satur. Hoc enim vere sit igne in tuis aedibus accendere , quem deinde non possis, nisi maximo tuo detrimento, restinguere. Na oui Principem a se videt alie

706쪽

ainstitias &illis libeter se coniugunt, quos dissidere putant ab eo, quem sui aduersiarii partes tueri vident. Ac ut nullum extet aliud documentum e certe factiones illae Aurelianae & Burgundicae familiae, periculi magnitudinem & luctuosos exitus demonstrare nobis possunt. Ex iis enim orium est bellum , quod per septuaginta duos annos G rauit, cui permixti Angli, magnam Galliae

partem occuparunt. Sed ut reuertar, unde

sum digressus: Eduardus rex erat omnium hominum fui, temporis longe formosissimus. Cotistitutis autem rebus, & profligatis aduersariis, plane se dabat voluptatibus ει octo.& venationibus, atque ad hunc modum per sedecim prope annos vixit suaviter, quo quidem tempore natum est dissi- diu inter ipsum & Beruicensem. Et quanquaab eo fugatus suit & eiectus e regno: breui tamen post tempore, redantegratis viribus, omnia recuperauis,eoq; bello confecto, rediit ad consuetum vitae genus, eique multo magis etiam indulgebat quam antea. plane securus, & corpori curando solum intentus. Verum in aetate floreti poenas dedit intemperantiae,& repentino sere morbo sublatus,

periit filiis ipsius interemptis. & regni ponsessione ab eisia ablata stirpe, sicut surra dem

707쪽

monstrauimus. ob hoc veniendum est nobis ad alios. Hungariae administrationem obtinuit nostra memoria. Ioannes Huni ad EMoldouia vix excellenti & praeclara virtute, qui multis praeliis deuicit Turcas, Hungariae vicinos . propter occupatas in Graeciae finibus & Sclauonia, prouincias. Eo mortuo, grandior factus Lancelotus, Hun-sariam & Bohemiam ad se iure transtulit, Mimpulsus a nonnullis familiaribus, ut se tur, Ioannis Huni ad filios duos comprehendit .amrmans, illum, se paruulo, nimi am usurpasse potentiam, & periculum esse, ne silii patris insiliant vestigiis. Maiore igitur necato, alterum, Matthiam Budae seruari iussit, neque multo poste vita decessit,ueneno sublatus e medio Pragae, quae Bohe- motu est urbs amplissima. Consuetudinem habebat iis locis, cum scemina quadam nobili, quae grauiter serens illum in matrimonium ducere Caroli Septimi Galliarum regis filiam , contra datam sibi fidem & promissum: in balneo pomum ei dedit, per

medium cultello diuisum, qui veneno tinctus erat. Ab eius morte, proceres Budae conueniunt, regis creandi causa e qui mos ipsorum est, quoties no relictis liberis, e vita rex decessit. Dum ibi concilium habetur: venit

708쪽

venit eo Matibiae mater, amplissimo comiratu,locuples admodum mulier, quo factilius erat ei, breui tepore magnum aliquod D satellitium cogere. redibile est, fuisse tu eorrincipum de nobilium coetu,& in urbe, qui rebus ipsius fauerent,ob mariti recentem dci claram memoriam. Posteaquam eo venit,

filium e carcere eximit. Ex nobilitate complures & Ecclesiast ici ordinis nonnulli, metu periculi statim pros gemini: reliqui Ma

thiam crearunt regem, cuius maxima suis& singularis tum virtus. tum felicitas. Multa enim fecit sect da praelia cum Turcis, nullo cum Hungariae detrimento, sed maximo illius commodo. Caesari Friderico, qui rerum adhuc potitur, Austria eripuit,eamq; tenuit quamdiu vixit. Summa prudentia de consilio res suas, tam pacis, quam belli temporibus administrabat. Postremis vitae annis,cum bostem nullum amplius metueret: magnifice domum instruxit,& ornauit o mnis generis exquisitissimis rebus. Quie- quid esset grauium negociorum .' aut Ipse procurabat, aut quomodo fieri vellet, suis mandabar. Euasit tandem aliquanto crude lior,α metui volebat a suis. Morbo deinde correptus non sanabili: circiter vicesimum Octauiam aetatis annu,post multos di aera μ

709쪽

inosos labores. Viennae ad Danubium. mo tuus est Turcarum Caesar Malio metus, nostra memoria, prudens fuit & insignis Princeps,uerum dolo contendebat,&insidiis ni-aebatur magis, quam virtute. Cum vigesi

mum tertium annum ageret, Constanti no

polim vi cepit. Vidi depictam eius effigiem

in illa aetate: & certe magnam aliquam In dolem, ac praestans ingenium videbatur reprae sentare. Expugnauit eam urbem ut dixi, maximo nostri oi bis dedecore & summo cudetrimento. Fuit interfectus ibi Caesar ipse Orientis, cum infinita hominum multitu-ἀine: virgines vitiatae complures, ac honestissimae nobilillim ς': eminet maximo numero miserabiliter stuprat . breuiter, immamitatis & no humanae violentiae genus nulla

fuit ibi praetermissum. Prima haec erat illius victoria, qua deinde summa felicitate prosecutus est. Na memini,cum Venetorum legatus recitaret Carolo, illii cepi sie duo I m, reria, quatuor regna,& urbes ducentas. Lo quebatur autem de Constantinopolitano &Trapezonimo imperio, & stria. & Armenia de Peloponneso, iuxta quam multas occupauit insulas.& in bis Mitylenem. Albaniam quoque fetε cepit omnem, atque Sclauo- eum,&,aec quidem omnia nobis,qui Christiano

710쪽

stiano nomine censemur, ademit: suae au- tem religionis Principes non minus bello vexavit, quam nos, & ex iis complures ad extremam inopiam redegit. Maximam negociorum partem tractabat ipse, quem radmodum &Ludovicus, &Matthias Hun-sariae Rex. Ac sane fuerunt hi tres omnium duae aetatis fortisti mi prudelissimique Prin-xipes e verum Ludovicus & humanitate,& honesta vivendi ratione illos longe prae

cedebat. Quantum ad delicias ac voluptates attinet, totus in illis fuit immersus Turcarum Caesar, & maximam temporis par

tem illis impendit, & a nulla prorsus vitae turpitudine aut foeditate abstinuit, eaque intemperantia deinde morbum ei conciliauit longe grauissimum. Quotannis. ad initium aestatis,ut audiui ex iis qui viderunt, intumestebat ei assterum crus, magnitudine ferε corporis. & plaga non apparebat ulla:

emittebatur deinde tumor, nec ullus un-

'uam chirurgus aut medicus , quid esset morbi, diiudicare potuit. Hoc unum aD firmabat plerique, luxum & vitae intempe

tantiam esse in causa. Cospiciebatur autem a paucissimis,& in curru quodam artificiose fabrefacto sese continebat. ut ne quam esset

macer α exIenuatus, videli posset,ia ne sui