장음표시 사용
2쪽
SANC T. ROM. ECCL. VICE CANCEL
U M Tv lexander Fams,Comit ijs Ponti scis,quibus suffragante te, Iulius tertius renouando seculo ad Pontificatum maximum est in clus, maximo dissicitique in negotio mersabare: ego maximo stuens octo , propterea quod iunitio indicto forensia negotia, quibus aliquot ante an
nos e care institueram, conquieuerant, carpine torperem aut elanguesicere, ex his quaedam motu re, quae breuibus annotationibus ac rudibus com/mentationibus in ius ciuile mihi scriptaseunt. Eastat in omnes fere Digenorum , seditis confit tutionum librassicialia οὐ tanquamatismata quaedam,quibus requentia iuras capita saepe aduersus inueteratas des lares opiniones, saepe aduersiu recentiorum
interpetum receptas temporibus nomis persuasiones, nonnunquam secundum lanti . quiorum traditiones interim neglectas aut iacentes ,saepius mero amimaduersioneos cura nostra propria, quae alij ne attigerant quidem, declarare ac melut in i cem proferre conati sumus. Nam postquam ius ciuile attigi, cum discendi laborem immensum caperem, id inum in animos per habui ,si qua ex parte opera mea unquam effici posset,it caeteripost meraciliorem iam inuenirent. Sed ἀιm animaduertissem paulo plenioribus quibusam commentarijs opus esse, mi quid plane interpretatio nostrasibi mellet, omnes sine labore intel ere possint, statui et pleniores commentarios faciendos, diligentius quosve agendum esse t nihil omniano praeterirem eorum,quae dilucidiore interpretatione in eisdem libris ad hanc ret que diem indigere iidebantur, ne scilicet lucubratio nota i quando exiret, πω esse, , quod in prouerbio est neque caput neque pedes habere iideretur. 6rpi itaque a principis ιν limine ipso Diginorum studiose omnia colliger quibus enarranais amque explicandu operae pretium aliquod me facturum exissimarem. Nam antea
non id egeram, ut iactum opus aut volumen in lucem edendum componerem , sed ut mihi ipse ac memoriae meae con uterem οἰ ubuenirem,non perpetuo scribendit nore, se prout quas res mel inciderat, et in mentem menerari ea ita igitur ad eam die aetermissa rimari Ninue Iare,omnia cro in Suis corpus redigere,&-
3쪽
rema prout quaes res posiere videretur, erre innitui. Sed necdum primus Dirinora liber absolutus era cum renuntiato Iulio tertio Pontifice maximo,ego inpitinnia illico retractussiumma orensibus causiis controuersisi rursum occupacus, o m
ynorum mimorum amicorum praesertim, dum miserunt,tuorum, eAndreae Corneli,
Semardini assaei, tum Hieronymi huius vandini bardinasium a Vimoin, quos honoris causa nomino, negot se semitisi distentus,omnem sane ad otiosa iam
capita scribendi curam abieci fouendi erant iudices e re nata, quodi acciderat, nec tam rationibus quam autoritatibus sepe C tendum,ac certandum potius. Reg
m,Rscripta, rem omnis generi remula actiones videnda,literae illiterara αδ-- quam tractandae v cognostrati. Nec mul positu quos me in ampi mam domum clientelam tuam migrare e luim, Ut ex Μ profici cens, quod magnis Italiae, 9 ilia et Vermaniae motibus ferini e resinfueres, ad quem oppidorum ditionis
tuae gubernatio referretur.Interim etiam nouis curis auctus,nec veteribus exoner
tus,cum iudicandis Populi Romani agrarijs controuersis, stre mandato tuo, Pontifciorum iudicum, quos commissarios c cant, numero adscriptus essem, nonnihil immen interdum subducebam temporis, quo incorpium opus cotinuarem. Itas inter tot
curas labores ad Rubrica tamen illam perueni, quae iscribitur, Quod quisque iuris &c. Progressusqsine dubio essem longis , vel relictis retus,caeterorum qui dem omniumeraeterquam tuis, suod facere necsemel in animo habui, nisi tu repente
me nec opinantem ex mue ad hancprouinciam administirandam euocasses: via
extrusisses potius aic computiles. Nam γυ m, Ut ad rescri , non erat meu ex urbe positae discedere quin Romae vel pauper misere,quam liquido , quod aiunt, fortunae riuo procul in alia terra inaurari Retinebat operis in tituli L Uisium sstes aliquando perficiend retinebat complexus , conuictus amicorum likrato rum hominum, eorum praeserti quos probe nosti familiarium tuorum, Faemi, scite sommendony, Franchini, sevari. Nunc poneafuam huc men , ad omnia prouinciatium desideria re pondendi munere maintyri, ossicise ζ negotys circunum tus, ac meluti rediuiua quadam aliarum ex Mys quotidie nocentium rerum obsidione pressus ovisime abesse me a ratione atque ocio perficiendi,quod coeperam. UMmaduerti,satia molumen primum, quod fere consummaueram, ad te mittere idecernere ipse psis alius ne sit me in ocis,quam in negotio aliquandosore. Nam iocium furere,v im negotio mel honenissimo retinere tu mepotes. Ego,quod tu δε- creueris,id libens aciam,m iusis tui quequaque adquisam autem his ad te etiam eo libentius, quod remonem interdum habuisse te,non me latet, de toto humano iure praesertim Ponto cis quod qui maxime nouerunt,ia maximi in amplissimo collegio ac coetu me osemper habitisunt inuectigando cognsend si ficili aliqua ratione aut mia tot rebus occupato tibi tradi posset Nam ius Pontifitima iure ciuiliferme fluxit, sine iuris ciuilis cognitione mix intelliti aut tractari ρ tot. Sed de his alias. Nunc insiituti mei rationem accipe. Ego semper eum perfe-etum fore iuri consultum exin aui,qui Iustiniani libros plane per Jexerit, euoluerit, inteLexerit, memoria, quoad eius fieri potes, complexus fuerit. Sed inulligendipo ima iis es. Iustiniani libros niuersam Iuris huius ciuili quod ii, nolis Gl reliquit mel tradidit Iarraginem , compositionem. Recentiorum interpretum doctrinas , immensa opera nunquam valde amplectenda minimam,ns quate
4쪽
nus duntaxat ad eorum Lirorum declarationem atque explanationem pertinent
2 sine adio siense antiquorum quiHua cripsi quam mi obscura iuris loca dedaras, aut ea certe, quae in ta Gm secum aut intersepugnare retudebantur,conciliam ret. Sed nescio quo fato fiatum est, ut eram docendi atque interpretandi rati nem ac modum Paulatim amiserimus,dum mel ambitione atiue orientatione Delbermanae meras doctrinae inopia superuacuas quaestiones incubant,de rebus impertinclitibus , non necessariys nec .is locis di putant,autoritati lusistam rationi tribuunt,quae breuiter dicinsunt,magno merborum Uparatu alue a actu aguntur,nihil ad uagenera refertur: quodpropositum est, atque etsis interpretatio maxime desideratur,id ne attingitur quidem: ubi non desideratur, ibi magno conatu i
tenditur. Interpretum commenta magis quam leges ipsas enarrare um mutuis
lut telis sise,ac vulneribus conficere student, sacra, profana,diuma,humana docem do oommistentur nihil diti Et nihil ab originis auisimplicitatus cognitione r petitum traditur. Denisue id um agi midetur,etu magno labore maginat temporis spreti, librorum iactura nihilscire doceamur. Et quod Dinnianus superiorum
temporum mitium corrigere maxime optauit, ut quae in singulis tractatibus eadem
ratione ducta, ab omnibuspcriptoribus repetebantur, ea ad genera me iuersales quasillam notiones referret, quae omnibus deinceps causis cotrouersisisieruirent,quod Cicero olim cogitarat, id nos rursum reuocare , gulos de singuia mel minutis rebus'causarunnuiculis tractatus facere metimus. Cum haec ita animaduere rem , non laborandum mihi esse statui mi singula iuris capita prolixis commentationibus m rem. Evibus autem interpretatio nostra minita aut necessaria esse et is est,in ta id e potissimum, Gensem mentem criptoris assequeremur. Ociosita aut Hirs locis congruentes di putationes mei reiecimus mel omisimus. e inia tamen reainata quaedam interim Mycere non grauati semus , quae nec sine reprehensione preteri: e posse evidebamur. Denique longiores interdum fuimus, Ut inueteratas opiniones persuasioneri, minueremus penitus, ac melut ex animis euelgeremus. Nec sane nouum est,maiorem dedocendo quam docendo labore Amitraesertim cum loca quaedam obseruauerim, quae nec ipsos quidem compilatores, quorum opera componendo his libris Imperator sus est satis inte exisse pro certo halui. Enimuer. non adeo praesta te accipienda seu captanda potius autorum iuris merba ex marahit ex singuia eorum verbu quod mulo nunc faciunt singulos elut legum sensus elicere conatus fuerim,acsi ipsis legibus aut praetorum edictu,quae illi interpretabantur, ea verbaposita essent.Non enim parratio est iurisio ultorumsermonu, , ipsarum i gum. In horumscriptu verbum aliquod oriosum aut non exadia consideratum inueniripolesi omnia adseummam interpretationis referuuturi eis in Legibus dictis, Senatusto ultu meriam nultam sine magno mitioris ais ingentoprolatum puto.
Sed de his , alijssententia nostra in ipso opere melius apparuerit: σν tm quoi'e siquando otium tibi erit, forsan cogi sies. Trine Rule forpentoram venas morum, Decimo badenae. Way. M. D. LIMI.
5쪽
rissimo & Venayssinae Prouinciae Prae
Euod tu Sarmaticos uris Nasibule prannos Sollicitus legum deflatione moves, Teddis et antiquo ter ima iura vitori, Et meterum explodis somnia manasinum, Scisalprudentum natalisbus ad repriscis
iteras Latiaeprodere iura togae: fici gramineam, vidi cia dona,coronam,
Et refer e Scythicis barbarasit a Gyetis. Tu mihi in orche ira latos diabere clauo,
6쪽
Prooemium Digestorum. Lex Benignius. 48 Lex Cum adoptio. In nomine. pagina
Lex Inciuile. Lex Etiam. 8 In his autem. Lex De quibus. I
ues Lex Per adoptionem. 61 Lex Si pater filium. De statiι bominum. Tμ
sos e Titius. 18 Lex Et seruorum. Lex Veluti. 11 Lex Libertini.
7 Lex Ius pluribus. De origine iuris. Thpagina Lex Facturi. a. Lex Cum legitimae. τε se. Lex Homo liber. τε
Lex Iura. 4 3 Lex Inuiti. II ex Legis virtus. 43. De adoptionibus. Τὰ Lex Non ambigitur. vij. Lex Et ideo. I ex generalis.
Lex Non possunt.. Lex Magistratum. II ex Adoptiones. I Lex Si is qui nepotem. sic Lex In seruitute. 93ve rerum diuisione. T tu. Diij. Lex Quaedam. μεIs
Lex Nemo. 9 Lex Riparum. Lex Intantum. Lex Sacra. Lex Aristo. De Senatoribus. tui. ix. Lex Cassius. I2o Lex Senatorem. Iro Lex Senatoris. uILex Foeminae. in Lex Nuptae. 122 De ossicio consulis. TL
7쪽
Lex Nam salutem. I 2 Lex Obseruandum. I PLex Et quia.
Lex Quae acta. IIII ex Magistratibus. a89 Lex Obseruare. I Lex Quod si.
8쪽
Haec verba post prooemium quoque statim repetebantur. Sed Haloander i cuius editionem, ut alus hactenus cmendatiorem sequimur in utroque loco ea sustulit, quasi in Pandectis Florentinis non reperiantur, quasique apposita sint,& a librariis adiecta. Imperator tamen se hoc opus ab inuocatione diuini nominis exorsum elle,significata.ii. g.nos itaque. C de Vete. ivr.enuc. iada in in singulis quoque . . . Constitutionibus interdum hunc morem te
& auth. de quaestore. in prin.& ut signum crucis, instrumentis quibusdam praeponi iubereia.fi. quod si ignarus.C.de iure deliber. Nam & Plato in leuibus idem fecit,& sere antiquus mos hic sui via Deorum inuocatione principium dicendi sumerent. sic Varro de re rustica,sic Virgilius libros Gos,sic Herique alis auspicati sunt.Sed quomodocunque secerit Imperator noster juperuacua huius rei quaestio estaeum etsi vere ipsius haec verba sint, non propterea tamen
catio his libris pr posita sit idcirco rerum quoque priuatarum documentis iam cessario praeponendam est e, ut Alciat. lib. IX. . civ i. & Aretin in prooem. Inldocet, cum nusquam hoc praeceptum sit. g. not.pergioli in I Gnerali. e tabul.lib. XI. Illud etiam me mouet,qubd Imperator, constitui ne illa ova Imperatorium nomen instrumentis & actis publicis perpetuo praefere iubet,quale initium fieri oporteat, exemplo docens,ὰ seo iesius nomine statim incipi non a diuino,quamuis Acciulius Imperatoris verbari latinum
9쪽
L Anto.Vaccae Exposit. locorum obscur.
antea male conuersia, praua insuper interpretatione peruertere conatus sit. plo. d. aut h. vi prae. no. lmi'. in Verbo, authore. Sed cum postea generaliter inoleuerit hic itylus,ut diu inu nomen Omnibus praeponatu inveteratae consuetudini tantum tribuendum existimauerim, ut si documentum ex integro edipossit,auspicatiore hoc principio edatur,alioquin & sine scrupulositate illas si
caetera conueniant fidein faciat. IMPERATOR Caesar, flamus, Iuninianus, e emanicus, Vothicus, anticus. 9ermanicus, e uilicus,se picam , lanisu , Vandalicus. Hactenus sunt, post
praenomina & nomen Imperatoris, cognomina a se bactis gentibus,quorum singulorum ratio ex historia& vita ipsius petenda est. Addit Alciatus praece- io
litor olim meus, quaedam scitu non indigna. lib. V. πα- γων. c. I II. Nos hoc oco illud unum admonere operaepretium existimavimus,quamuis Gothicum
sie appellet, nondum tamen hoc icia pore, quod videtur incidere in septimum Imperij eius annum,inita ratione a tcrtio ipsius consulati quo haec epistola data est: Gothos neque ab ipsis,neque ab alio quoque superiorum principum penitus subactas,aut Italia expulsos fuisse.Tenebant hi adhuc sub ditione sua vobem Romam,vel metu certe ac virium & impcrij formidine premebant Rhauennae sedem regni habentes:ut ex hiilonis cognosci potest.Quinetiam apud Cassiodorum leguntur exempla epistolaris,quas Athalaricus Theodadus de Viligis Gothorum Reges cum ad icnatum M alios Romae magistratus, tum 1oad ipsum Imperatorem Iustinianum scribebant.Sed cum senatu velut domini, cum Imperatore velut secij agebant. Nam cum eo pacem tunc habebant, ipsiusque maiestatem comiter obseruabant, Regnum Italiae armis ac bello partum,iure se possidere arbitrabantur. Hoc etiam Palea ille,cuius ex libris frequentes sectiones relatae sunt in Decreto aureo Gratiani scriptum reliquit: nullum ius Imperatori Iustiniano in Italia nec in occidentalibus populis fuisse, ut resert Marius Salamonius in tractatu de Principe, libro primo. Mire tamen hanc totam rem dissimulat imperatos. Cintcrum Gothos postea inam unde quadraginta regnauit annos per Bcli sanum & Narsim eunuchum penitus vi cit itque expulit id quod non historiae solum, verumetiam inscriptio cum epi- ,ogrammate in arcu Ponti falaris apud urbem testatur, trigesimo nono Impei eius anno posita,cuius postremi quatuor versus hi sunt. Iu igitμ faciles per gaudia me tra Quirites,
Narsim resonans plausus Vtabique canat. Q. E. potuit rigidas Gothorum tundere mentes,
o u Hic docuit durum flumina ferre iugum.. Quare posterius additum videtur hoc cognomentum. Alioquin si hoc tem rore tantam rem iam egisset,specialem aliquam liberatae Italiae atque urbis Romae mentionem , vel in praefationibus suarum constitutionum fecisset: vide
Astica restituta, &de Vandalis ex pullis fecit i j in princ. Cde ossi c.praes praeci Ast. Quodam tamen loco ita loquitur, quasi urbem ipsam Romam per omnia subiectam haberet: auth ut ordin praef. I. j.Sed id accipiendum apparet titulo tenus,non re ipsa,vel promulgatam illam constitutionem suisse, posteaquam
Gothos expulit. Triste Gra nescio quid videtur significare, de urbe Roma,
10쪽
cum in illa constitutione Cod. de isti iuri enucit j.I. sed eis. Romam inquit, intelligendum est, non solum veterem,sed etiam regiam nostram, quae Deo propitio melioribus condita est auguriis. Pi v s In lytus Helix mctor ac triumphator. Haec a moribus,aut a fortuna in uniuersum ducta fiunt,non inusitato aliorum principum more. Pij tamen cognomentum ab Antonino Pio ad se peruenisse scribit ipse. Novella x v iii. ut liber de cael. aur.non indig.auth. quod de vir eruditissimus Siluester Aldo brandinus annotauit,in prooemio Institutionum. SEMPE R. unus. Caesar & Augustus perpetua Imperatorum cognomina,
io sed Caesar simpliciter his temporibus dicebatur,que Imperator sibi puerestare Impersi elegerat. L& si excepta C. de Malef& Mathem id admonuisse sitis locis utile erit:Augustum autem latine id propemodum significare,quod sacrosinctum &maiestatis plenum, idque in Augusto secundo Imperatore primum
usurpatum ad sequentes deinceps RO. principes transisse,iam notum est.Tranquillus in vita Augusti,cognomen non tantum nouum, sed & amplius atque honorificentius, quam conditoris urbis existimatum scribi quod loca religio .sa,& in quibus ausurato quid consecratur, Augusta dicantur,ab auium gestu gustuue iuxta illu inquit,Ennianum, O Musio e guri opostquam inclyta condita Roma s. io Apparet hinc Augustum non ab augendo dictum,ut Accurse taculum existimauit:nam propterea etiam quaesiuere, an & qui non auxerit,uel qui etiam de imperio diminuerit: nihilominus Augustus recte dicatur,quod ego e peditum puto,& si ab augendo dictum constaret . perinde enim & hunc Augustum recte dici relatione stilicet iacta ab eo quod secisset,ad id quod Beere debuisset,ut praetorem,& si iniquὸ decerni tamen ius reddere dicimus. l. fruinsta titul.j. quamuis alia ratione in eandem sententiam utatur Ilano ita cir col. xiiij. extra de iud. Illud intempestiue hoc loco tractant,an res ad populum atque imperium Romanum pertinentes, Imperator alienarepossit. ego de ea re quid sentiam,mox explicabo ii l. pen infra de offpraesid.;o Tullo pui Lo vorotheo,Theodoro Moro, GatoboJsalli cesseatino, etiri, iliastribus. Viri illustres qua ratione hi appelletur,qui scire cupie videto inserius quae scripsimus ad rubricam de senatoribus . ubi&de clarissimis,&despectabilibus, & de persectissimis,& de omnibus omnino dignitatum titulis atque honorificis appellationibus, quae nobis in mentem venerunt, abundὸ expositamus. Illud interim admonendi sumus,scribi hanc constitutionem ab Imperatore ad eos,quos hic nomina non eo intuitu,quod componendis legibus operam sibi praestitissent, quippe alios quoque ei rei adhibuerat, quorum
nomina aliis constitutionibus referunturil. j.C.de no. cod.comp& l. j.Cde n uo cod.con . l. j.&ij. C de vet.iunenucle.quos praeterite sine qualibet iniuria
o non potuisset.Sed illa ratione ad hos potissimum hanc orationem stribit,quod post compositas leges, publice eos profiteri,atque interpretari hos iuris libros
voluerat: ut quomodo singula tradere eos conueniat, non aliunde ouam a
seipso cognoseant, quod & in principio orationis statim admonebimus. Quamobrem laudandus Imperator ex eo quoque, quod non selum qui le