장음표시 사용
11쪽
4 Ant Vaccae Exposit.locorum obscur.
ges interpretarentur antecessores, quali tu dicas Theoricos,sed & qui in usum ac velut in aciem producere doccret , practicum & experientem causarum patronum constitueratot exemplo non solum in praesentia prodesset, verum etiam posteris ostenderet in gymnasiis elle oportere,qui praxim quoq; ipsam ex rerum & causarum experimentis doceant,quamquam hoc hodie non satis obseruari videamus. ANTE c Esso Risus. Antecessores dictos fuisse qui ius Ciuile in tym n, siis publice docerent,omnes consentiunt, & declaratur statim in prooemio, quamuis Alciatus magnopere se quandoque in ea re haesitasse scribat, lib. iii. dispun.c. xta. de suspectam etiam scripturam habuerit, 'uae tamen in omni- ςbus codicibus satis constat. Sed qua ratione hi sic appellentur, praeter Accur. qui quod moribus & scientia caeteris praestare debeant,dictos putat. arg. l.-gistros C de profess& med. lib. X i. nemo est ex his quos viderim,qui scribat. Ego antistites liberalium studiorum magistros appellari animaduerti. l.j. C. de deae. decu.lib. X.nec dubito,quemadmodum antistites ab antellando,sic antecessiores ab antecedendo dictos esse, qui,si latini sermonis ratio pateretur,& Graecis hominibus, ut latinam hanc voce secerunt, iis cognita esset, praeutores a praeeundo potius dici debuerant,quam antecessores,qubd scilicet in terpretando praeeunt discipulis: est enim praeire, interpretari: dicimus etiam praeire verba,pro eo quod est dictare quod verbum ad gymnasiorum quoque mmasistros pertinet.Vnde illud,Saeuo dictata magistro.Sed & quemadmodum phila, sophorum,sic iurisconsultoruscctae erant f ij. inside ori iuri Sectatorum autem relationi quod verbum congruentius adstribi potuit,quam anteces rum3 vi manipularium quoque militum antesignani dicuntur, hodie etiam in
ymnasiis extra Italiam non absimili ratione prosetares studiorum libera
Er fALAMisio Viro disertis a. Fuit haec ut dixi prouidentia Imperatoris, ut hos libros,non solum per Theoricos,Vt Vocamus, verum etiam per practicos,hoc est,rerum& causarum experimentis at ue usu probatos viros composuerit,quod ipse duabus constitutionibus profitetur. l. ij., quae omnia. 3o& Ij. post princ.C de vete ivr.enucle. optimum enim se recepisse ministerium dicit,tam ex facundissimis antecesibribus, quam ex disertiminis togatis fori.
Talem igitur suisse hunc Miaminium agnoscas. Nam diserti verbia proprie ad eos pertinet,qui causas agunt. Vnde illud, sertos vidisse multos,eloquentem neminem: de Ciceronem Catullus disertissimum Romuli nepotem appellat.
MNEM REI pvs LICAE NOSTRAE SANCTIONEM.
Legis sanctio proprie dicitur,extrema illa pars,qua poena generaliter constituitur aduersus eos, qui in legem commiserint.t sacra. g. proprie. de re. diui .l sanctio le- ogum. insta de poenis.qualis est hodie in literis pontificiis
nouissima illa clausula: Nulli ergo omnino hominum, iaci Si quis autem c. qualis etiam sere in nouissimis Iust nimi constitutionibus, postremum illud decretum: ua
12쪽
igitur nuis plaeuerunt, P . Sanctio antiquae legi Lubiecta hodie legitur in tabula aenea,quae est in aede Laterani prope altare maximum, in qua legis Regiae, de Imperio Vespassiani latae pars quaedam incisa est. Vsius tamen postea tulit,ut constitutiones Imperatorum,& generaliter omnes omnino liges, sanctiones appelletur.l.j. .his itaque. C. de vet. ivr.enti. quod sanct e esse debeant hoc est, inuiolabiles d. g.proprie.& l.tinctum. eod titu. te rendi iis Hla ergo' omnem reipub. sanctionem, pro uniuerse ciuitatis Romanae iure accipias. PER, Nomas orationes. Decipitur hoc loco Accur & qui eum sequuntur propter haec verba, existimantes posteriorem editionem Codicis,ante hancio constitutionem factam esse. Quamuis enim ita loquatur hoc loco Imperator, tamen constat editionem illam alteram posterius factam: Et hoc tempora indicant,ut & Al .hic, L .nu.I s. 5 Aug. lib. V .emend.c. I. annotarunt. Nam haec constitutio lustiniano tertium Consule data est editio illa quarto ipsius Consulatu nistac quod ostendit sipecialis constituti inqua consilii sui rationem Imperator reddidit.l.j. 9.his igitur.Cde emen Cod Iust. Nam & rursus postillam emendationem nouellas edidit constitutiones,quas authenticas vocamus quamuis cuiusta sibi iam tum persecta atque omnibus numeris abhluta viderentur.d. 9 his igitur. Quas ergo hic orationes suas Imperator memorat,nec leges primi Codicis generaliter,ut Accur.voluit,accipere debemus, nec secundi:,o quippe qui nondum editus erat,ac multo minus nouellas costitutiones,quod Haloandet videtur existimasse sicholio hic apposito.Sed primas duas constitutiones quae velut duae praefationes sunt, dicis istius noui Iustiniani quo hodie utimur. Altera, de nouo Codice faciendo, altera, de nouo Codice confirmando. Item duas illas quae sunt sub titulo de veteri iure enucleando,quq &in stonim spicio Digestorii ante hanc qua interpretamur, praeponi debent. Has omnes &ti quς eis similes fuerunt,tam graeca quam latina lingua edidisse se hoc loco dicit. similiter easdem prope fine huius epistolh iterum orationes suas appellati
Graece autem & latine adhuc Florentiae ante digesta extare illa,quae est posterior,sub tit. de vet. ivr.enu.Augustinus testis est lib. i. emend.c. mi. Igitur his,o constitutionibus ea quae initio mandari, & quae deinde post compositionem approbari ac statui oportuerat,madasse se ac statuisse dicit Imperator. Verun- tamen quia postea hos viros,ad quos nunc scribi publice profiteri ac leges interpretari voluerat. Ideo ipsos quoque specialiter admonendos duxis quomodo singula in seliolis tradere eos oporteat.Hoc est enim quod sequitur SED Cum et s. Ex his apparet, etiam in eo deceptum Haloandrum, quod constitutionem illam, quae lib. I. d.sub titulo de vet.iunenuclean. prior est, post hanc quam interpretamur, editam dc compositam fuisse existimaui dum hanc illi praefert in editione sua in frontispicio Digestorum,quaere vera secundum supradicti postponi debuit.hoc etiam August.animaduertit lib. II .c. I.dc
SEX ET TRIGINTA TANTvMMODO. Recte intelligit Accur. queris
13쪽
6 Anto. Vaccae Exposi. locorum obscv.
titulum,de bonorii possessionibus,ut scilicet hactenus omnia in scholis tradam tu alia suo sibi marte iuuenes perdiscant & tractent quod ipse inferius dicturus est,&reuera, excepto tractatu de bonorum postessionibus,& altero, de verborum obligationibus Caetera non ita dii ficilia cognitu sunt. Sed illos tractatus in explanatione Institutionum a viva voce periecte accipi posse existimauit: nam ibi utranque materiam diligentius exequutus est. Lis RoRvM 2uidem duo millia, mersuum autem tricies centena millia. Vtinam ne hodie plura esse fecisset ambitio interpretum nostrorum, ferri aequo animo & legi possent. Sed nec spes est scribendi finem factum iri.Nunc si quis cognoscere velit,quantum antiqui Versius mensura capiebat,quantumque ho ipdie per Trporum excussionem compendi fiat, Asconi j Pediani expositi nemorationum Ciceronis in manu sumat. Nam Asconius sere ex ordine ora. tionum versus numerat,sii modo Asconij illa numeratio est Inde librorum ii stri temporis comparatione habita,ratio facile iniri potest. Poterit etiam ex eo, quod Imperator se hoc opus totum in centum quinquaginta millia versuum consumasse scribit. l. ij. 5 .Sed cum omnia. C.de vet.tur enuc. si similiter ad libros nostri temporis ratio conseratur. Sane quod tricies centena millia ve suum ad centum & quinquaginta millia redegisse scribit, poterit ex hoc quoque ,supputatione facta, cognosti quota pars librorum antiquorum in hos ibbros collata fuerit,quota ab his exclusa. CAETERis Iam desuetis omnibus Luse. A discipuloruscilicet &m gistrorum cura ac traditioneman enim usu abrogata sutile haec dicit, quae reuera non erant argu.t ij. .mirabili. G de Votetur.enus. Ideo hanc materiam intempestiue tractant hic doctores nostri contra quos ego in quibusdam semtio. Sed suo l o omnia exprimemusa de quibus.insta de legibus.
CLii Nostri Innitutiones. Quarum scilicet libri tres commemorantur in indice ante Digesta De hoc Cato,quis & quando fueri cur a Iusti.& a Pompo. in i cum seruus de sti'ser. Noster appelletur,dissicile cognitu est. Augustinus 3o coniecturas omnes colligit,quibus paulo post Salui j qtate suisse ostendatilib. i. emend. c. v.Sed de nostro,no satis extricat nec ipse,nec Aldobrand in procri Inst Ego christianum fuisse interdum sisspicatus sum ut certe cum cnristianissensisse,& sub Alexandro fuisse.Nam christianos esse passus est Alexander, sub quo & Pomponius fuit,ut Lampridius in vita eius scribit, propterea a Pomponio nostrum appellari, quod suo tempore floruerit, a Iustiniano autem quod christianus fuerit alioquin cognomentum fuiste necessarib dicendum arbitror. Extant hodie Institutionum quae Caij suisse dicuntur libri duo. Horum posterioris initio ita scriptum est,Diuini iuris sunt ecclesiae, id est, templa Dei, ac patrimonia,& substantia,& quae ad ecclesiastica iura pertinent. Quae ver- oba si a Caio vere scripta sunt,expedi pa res est,christianum eum fuisse 'nam christianorum proprie ecclesiam dicebant. Sed preceptor meus lil, aera' o. i. c. ac xvi ea verba apposititia esse putat,interpretatione perperam in contextum relata. Aldobrandinus nec ipses quidem libros Caij cile existimat, verum epitom
14쪽
tomen ex libris Caij non satis diligenter fictum,quod & verum puto.
ΡAssIM ET Qv Asi PE R. fATvRAM. Vide num legendust, Sed lusis. Nam quod Ludovicus Bologninus admonuit, scribendum esse, per saturam. non, per satyram: id ipse quidem ex Florentinis Codicibus recte sit mi'sit, siue archi typos illos viderit,sive eos duntaxat, quos ex illorum fide Angelus Poli tianus emendauerat,quorum Bolognino cum Florentiae Praetor esset, describendorum potestas suit. Idque exemplum hodie in Dominicana bibliothecato Bononiς adseruatur,ut Augustinus meminit, nec aliud magis sequutus est Haloander in editione sua. Caeterum quod in Thucis libris v. proy. fere semperscribitur Aoc Bologninus no sat intelligens uam ipsius inscitiam detexit, dum librariorum negligentiam insectatur,quod de imperitis magistris Quintilianus ait.Hodie nemo paulo doctior ignorat,per satyram ide prope sis nificare, quod varie,& quasi per saltum: dum non perpetuo & continenter aliquid sit, scd velitatim & interrupte: quo sensu de si s locis in iure accipitur. t j. in princi C de lat. lib. tollen. c.satyra.ij.distinc. ET HAEC auidem fuerunt antiquae eruditionis monumenta. Ab antiquae eruditionis more atque ordine in tradendis suis legibus haud longe abscedit Iustia. o nianus ut ex superiorum & inseriorum collatione videre est.Sed plenius ac diligentius agi praecipit,&studendi tempus a quarto in quintu annum extendit.
exquaestoresacri nostrapa ij c, consule . Vulgata lectio erat, extu orem, constem . Sed Haloander per omnes casus hoc tempore dictum existimat, exquaestore &, exconsule eum, qui quaesturam,aut consulatum gessi et, quem antiqui quaestorium & consularem dicebat. Hoc etiam Accursius,hoc Petrus Crinitus, hoc nouissime Augustinus putauit lib. Ii I .cmend. c. m. Ego, Vide
3o verbi significatione Augustino assentior, sic de in sexione per obliquos casus subsisto, cum videam Calliodori epistolas, qui temporibus Iustiniani scripsit, hoc modo inscribi,Magni Aurelii Cassiodori senatoris, viri clarissimi, & illustris,exquaestoris Palatii, exconsulis ordinari), exmagistri ossiciorum, praesecti praetorio,&c.quos ut utroque modo usurpatum putem.illud insuperconi ' ctari libet,dictos exconsulibus non consillares,ut cognosceretur vere eos geLsisse consulatum,non per codicillos a principe ut conjulares haberentur impetrasse.Nam impetrari nae velut imaginariς dignitates pridem coeperant. Et initio consulares praetorii quaestori; dicebantur,tam qui titulo tenus impetrauerant,quam qui re ipsa sunta erant. Deinde comodius visum est vocibus quo- o que inter se appellationes distingui Propterea excosule dimas, qui magistratu gesserat, cosularis qui dignitatis duntaxat insignia a Principe meruerat, ut Iu-itiniani constitutiones indicant.l. fi .Qdedecu .li. x .vbi gi.& in t antep. dc T. de Cons. lib. XH. eius rei argumetum quoque est, ' x consulares & qu storios depraesectorios apud ipsummet Iustinianum eodem loco legimus,quo excons
15쪽
8 Anto. Vaccae Exposit. locorum obscv.
les dixerat. l.i;.9. quae omnia. C de Wiaur. enucl. quare non abolitam veterem
appellationem, sed diuersitatis ncscio quid inductum fuisse apparet.
Ex Er, i c To. Ex edicto dixit, pro eo quod est,ab edicto. Videntur enim ut Accuri ius hic admonet edictales dicti,quod scilicet tunc primum ad edicti perpetui interpretationem transirent, ne quis putet edicto ipso nomen eis impositum fuisse. Quid enim hoc curaret Praetor in AT v o R Libros singulares,quos ex omni compositione quatuordecim librorum excerpsimus. Hoc est,quos ex quatuordecim libris, qui sunt a titulo, de to sponsalibus.vsque ad titulum,de bonorii possiessionibus,singulares & eximios esse voluimus ut cum quatuordecim his libris quatuor tractatus absoluantur, singuli libri ad singulorum tractatuum cognitionem susscere intellisantur. Eos ipse paulo post nominatim designat,Primum tripartiti voluminis, se dotibus,nempe qui est in ordine vigesimus tertius Digestorum. Alterum ex gemino, de tutelis & curationibus, anteriorem scilicet,& hic est vigesimvssextus.. Tertium item anteriorem ex gἡmino, de tellanaetis. & hic vigesimvsoctauus. Quartum autem qui primus est septem gemini, de legatis, & hic est trigesimus,qui totus stib una rubrica inscribitur, de legatu primo. Enimuero apparet ex hoc loco, quomodo totum opus Discstorii diuisum sit,quomodoq; lingu- 1 olae partes inscribi debeant.Nam generales quaeda sunt rubricpquq per uni hic si operis partes currere debent. ut per hanc Primam partem τὰ Per secunda de iudici se, hoc modo, Digestorum liber quintus,de iudici libreprimus. deinde stibisicitur specialis rubrica, ubi quis agere, vel conueniri debeat, & deinceps libro sexto & septimo usque ad undecimii simili modo repeti, aut certe subintelligi oportet generalem hanc rubricam, de iudicijs. Clim ad undecimum veneris,ibi rursus, Digestorum lib. i X. le rebus creditis imus. deinde subiicitur specialis rubrica,Si certum petatur. Et deinceps per singulos libros generalem rubricam repetedam este, idemque in omnibus partibus faciendum, quae sunt septem,ut & alibi docem uia. ij.C de vete. ivr.enucl. Hoc etiam Accuuius soannotauit, gl.supra eo versi in secundo.Nec Haloandrum nec Viglium fefellit.Viglius inst de testam sit per rub. in s. Hal. inter principium & finem cuius que partis. Quamuis Augustinus nonnihil dissentiat, qui non usquequaque huic distributioni conuenire scripturam Florentinorum librorum aflirmat lib. iii .emend. c. vltimo. in fine. Sed illos libros,nec ex toto integros este ipsemet
simus libe qui sine dubio sic inscribi debeti Digestorum Tandectarum lib. o vigesimus, ad spothecariam formulam liber sit udaris. Deinde subiici debet, Titulus primus,qui cst epignoribus m/hypothecis, ut docemur ex hoc loco,&conuenit cum bis quae proxime dicta sunt. Opo RTV N O Loco,in quo de spothecis lGuimur, posuimus: etu cum aemulas igno
16쪽
si pignoratui' a tionibus. Loquitur de hypothecaria sermula, quam ideo dicit mulam esse pignoratirijs actionibus,quod per actionem in rem ad pignoris persequutionem constitutam dem serme creditoribus praesta quod pignoratilia actio quae in persona intenditur Sed hoc loco videntur erras te omnes, dum hypothecariam sermulam, pro hypothecaria actione simpliciter accia
i simpliciter appellatur. Inst. de ach. I. item cierulana.l.J. 9.cum prς dium.& l. si superatus. infra de pig. Haec enim proprie ad vendicatione atqueio attractionem pignorum pertineta Videtur.d.Litem Serviana. At hypothecaria formula, omnia omnino iura, persequutionis pignorum causa prodita comprehendere. Significant hoc superiora verba, quae proxime annotauimus,
Li Gingularis ad hypothecariam formulam, & quod veterum non alij de pi gnoribus, aut de his quae versantur circa pignora, proprij libri commemorantur quam qui ad hypothecariam sermulam inscripti erant, ad quam singulares libros Catus,nulus de Martianus scripserant,ut cx indice apparet. Papinianus quoque ante hos quaedam commentatus eraOd quod indicant verba Imperatoris,paulo inseritis,in g. ne autem tertij.librum, inquit, hypothecariae ex primordiis plenum eiusdem maximi Papiniani Sta loquitur enim hic qu Lo que de eadem hypothecaria formula. Opinor fuisse Hrmulam a vetustissimo aliquo iurisconsulto conceptam,ac proditam,quomodo pollet quis paciscendo essicere, ut res tignori teneretur, quae tamen creditori tradita non esset. Nam cum pignus a pugno diceretur, & initio in manum tradi consueuisset, ut nuda conuentione quasi per fictionem quandam effectus idem praestaretur, existimasse antiquos,selemni quadam verborum sermula in eam rem o, pus esse, ut de Aquiliana stipulatione, posthumorum institutione,&quibuLdam aliis legimus. Eius semulet interpretationem deinde iacientes iurisconsultos, ut vim atque effectus Omnes huius conuentionis, & qua de causa introducti esset,plane exprimerent, Vniuersa ad pignora & hypothecas & earum 3o differentiam pertinentia exposuisse,atque in eosdem libros congessisse: hodie tamen & citra Hrmulam ac verborum conceptionem, vel nudo consensit &sela couentione contrahitur hypotheca,in tantii ut nec scriptura quide opus
sit hcontrahiturinfra de pig. l.j. ac pig. achmodo aliter res gesta probari possit. Quod ait,oportuno loco,in quo de hypothecis loquitur, hypothecariam sermulam posui sicaantundem omnino est ac si dicat,oportuno loco se de pignotibus atque hypothecis in uniuersum loquutum este. Uerbum enim illud,in quo, pro demonstratione est, & quasi repetitio eiusdem pronuntiati. Recenset hoc loco Accursius differentias,quae sunt inter pignorati iam & hypothecariam actionem:quarum illa praecipua est,& unde aliae sere oriuntur, o quod hypothecaria realis est l. pignoris.C. de pig.& l.pignoris .infra eo titulo. Pignoratilia vero personalis IKC de distraapig. Item hypothecaria contraria non est,sed directa tantum, quae creditori datur. at pignoraritia & contraria est,& direm: quae tamen directa non creditori ipsi competit ut hypothecaria, sed debitori, idque soluta demum pecuniad. si rem. F. omnis.de pig. & ideo
17쪽
io Anto.vaccae Exposit.locorum obscv.
re contrahi dicitur,liast. quil ino. re contr.Obl. s. fi contraria vero rursum ditori competit.d.l. si rem.in princ.& vel solo consensu oritur. l. si rem. de pinactio. Aliae differentiae quae inter has actiones commemorantur, omnes fere
ex illo manant,quod realis hypothecaria est, pignoratilia personalis. Nam& realium alia praescriptio est, alia personalium. Ilcm reales omnes stricti iuris este videntur, exceptis quibusdam, quae mistam causam obtinent, qualis est communi diuidundo, familiae haerciscundae, Inst.de actio. 9.actionum. At persenalium quaedam bonae fidei sunt,& inter has pignoratilia numeratur. d. .s actionum. alias disserentias colligere non tam ad hypothecariam & pigii ratitiam specialiter, quam ad reales dc persenses actiones inter se in uniuer- iosum pertinet.
IN REGI Is VRBIllus QVAM IN BERYTIENSIUM PvLCHERRIMA
Auitate. Regias urbes appellat Romam oc Constantinopolin,quae quasi altera Roma haberi coeperat. l. i. g.sed & si quae leges Cde vet. iunenucle. ex decreto magni Constantini qui eam instaurauit,& imperatoriam urbem ac nouam Romam protinus appellari voluit. Vnde de Constantinopolis dicta: com antea Bizantium appellaretur. Romae autem perpetuum epitheton, regia, quasi rerum domina,& unde leges iuraque accipcrentur. l.sed & reprobari. 9 s. infra zode excustuti Horatius, Mihi iam non regia Roma tam placet, ut madidum Tybur,atque imbelle Tarentum.Non quod Reges dicerentur Romani principes illoc enim sensu regium nomen Romae post eiectos Reges perpetuo inui-1um) Nec Romanorum Imperatorum quisquam id usurpauit, sed Imperatorio nomine contenti fuere,quod Jc libera ciuitate in usu fuerat: cum Imperatores proprie appellaretur,quibus rei bcilicet summa comissa erat.Perpetuu aute Imperatoris cognomen C Caesari primum,deinde Augusto ita ut ad successi,- res perpetuo illud transmitterent, publico decreto tributum fuisse scribit Dion lib. O i. prope finem. Quo magis mirum est,unde Romanorum Regis appellatio descenaerit in haec tempora. Nam sic eum vocant, qui suffragiis eorum, boad quos pertinet, electus imperator, nondum tamen a Ro. Pontifice de more confirmatus est.Sed hunc titulum Germani,suo sibi modo videntur confinxisse.Rom. Pontifices Regena duntaxat,non etiam Romanorum Regem antiquioribus temporibus appellarunt. c. per venerabilem.de elcct. Nouissime tamen de ipsi Romanorum Regem dixere. Hem. prima.de iureiur. Porro Bery
tiensis urbs,quam hic nominat, in Phoenice Syria est Augusti beneficiis, ut Vlpianus scribit,gratiosa, quae & Augustiana Colonia dicta est,& ius Italicum,
halavit. l. i. de cetaea videtur esse quam hodie Bartityn vocant, mercatorum Orientaliu conuentibus Ac negotiationibus celebris. Postremδ vides no licere
alibi,quam in his tribus urbibus, exerceri publica legum gymnasia,nisi speciali optiuilegio indultu fuerit. Addit Iacobus ab Arena,inueteratam cosiuetudinem tari uilegio accipiendam esse.l hoc iure. 5 ductus aquς.insta de aqua quo. de quisquis de opis . cler. xviij.q.vit. c. seruitium.& c. super quibusdam. f. neterea.de Vcrb. Q quod omnes probant.Denique Patavij no alio iure,quam
18쪽
inueterata consuetudine, locendarum legum Gymnasium haberi constat.Bononiae ex priuilegio Lothari Imperatoris concellum ferunt,ut Bart. hic scribit. Bologninus ex priuilegio Theodosi j iunioris competere existimat: eius rei testimonio esse antiqua documenta,quin etiam extare huius priuilegi j codicillos. Id priuilegium nec Theodosij esle,sed prorsus subdititium Alciatus putat,
titulo de agric.& cen.in tres posteriores lib. Cod. Si tamen verum id priuilegium est,frustra veretur Thomas diplomatarius hic in addi.ad Banne abrog tum sit hoc Iustiniani decreto: quia fuerit post Theodositi Iustinianus,ac propterea Bononiae quoque sola consuetudine defendamur. Non enim antiquio-io rum principum indulta reuocat Iustinianus,quin haud obscure rata ea esse iubet,cum dicit,& non in aliis locis, quae a maioribus tale non meruerunt priuia
legium.Romani Pontifices si abiectis sibi Ciuitatibus priuilegia huiusmodi saepenumero indulsere, prodita etiam in eam rem solemni formula formam erectionis studii Abreuiatores Pontiscij vocant. Na quod Ricardus Malumbra,& qui eum sequuti sunt, hoc ideo constituisse Imperatore censuere,qubd temporibus suis,eorum qui veram scientiam tenerent,inopia esset:ne, si passim omnibus ubique gentium interpretari leges permitteretur, falsam doctrinam tradi contingeret. Id ut verum sit,non propterea tamen statim consequens est quod illi censuerunt,ut quia temporibus nostris veri Iurisperiti omnibus locis inueniuntur quod illorum seculo per auum suit,sed nos naud quaquam verum existimamus cellante illa ratione, cessare debeat etiam prohibitorium hoc decretum, per tadigem. 3 quamuis de iur. patrareque enim ulli fere placuit hcc sententia vi Bartolus hoc loco scribit nec nobis probatur. Quippe causam eam suis te, quam impulsivam vocant, non rationem legis, quam finalem dicunt, interpretamur.l.j 9. sexum. de postulando. Nam in dubio impulsivam fuisse causam,non finalem praesumi soletigio. in l. ij. f. s.ubi Bart.de donat.Vi-plius Inst. de mil. testamento. . illis. quod & si finalis ratio illa fuerit, tamen an hodie cesset Principis iudicio relinquendum est. Nec minus facile quicquam admittendum, quam ut scruptata ratione, vel causa legis, sententiam contor-3o quere cuiquam liceat i non omnium. 5 l seq. ubi dixi.infra de legib. Iprospexit, qui & a quibus cum sub tali praetextu, perniciose errari possit. Praesertim autein proposito negandu id esse,cum hodie & generaliter obseruari videamus,ne noua legum gymnasia,citra Principis autoritatem, usquam instituantur. co
suetudo enim ipsa legit optima interprestsi de interpretatione.infra de lesita
IN Nos TRA ORATIONE, ET POST COMPLETu M opus IN ALIA'
Nostri numinis con titutione scripsimus,cν nunc mittiter pons N, Ut nemo a
deat eorum,sui libros conscribunt igna in his ponere,et per compendium iEsi legum o interpretationi maximum adferre discrimen. Orationes hic quoque & constitutiones suas indifferenter appellat,quae positae stat lib. i. 1sub titulo,De vetitur.enucle.ut & initio admonuimus.Hac ergo de duabus illis constitutionibus
per compendia & signa quicquam in his libris scribi prohibet. Ac nec quae adnumeros quidem attinent, hoc modo scribi vult, sed plena atque integra lite-
19쪽
11 Anto. Vaccae EX possit .locorum obscur.
rarum consequentia omnia explicari. propterea quod animaduerterat, multa eo modo scripta in iure ciuili corrupta,aur perperam accepta ac male interpretata esse,quin exempla veteris incon odi hodieque nonulla remanent:vt in se natusconsulto Velleiano. De ea re ita consuluerunt. pro, censiuerunt, ctiam nunc legitur,quod initio ita scriptum sucrit D. E. R. I. C. & sub titulo, De acquiri haered. Pantomus, pro, Publius intonius, legebatur. quod ita olim scriptum esset P. eAntonius, ut Alciatus demonstrat,lib. V II. Imrkγων. c. X V I. quamuis Haloander, innonius legendum existita rarit. Novella constitutione quadragesima septima,ut praepo.no.lmp.in si etiam in instrumentis de actis publicis Imperator hoc obseruari praecepit,vi tempora,& si per numeros designata sue iorint,tamen etiam expressis verbis,& integra literarum serie describantur: quod mercatores hodie non solum in commemoratione temporum,sed in omnibus omnino numeris recensendis Obseruant. Galbam, qui postea fuit Imperator, Tranquillus scribit,cum quingenties sextertium Liuiae Augustae testimento Draecipuum inter legatarios habuisset,quia notata,non perscripta summa erat, haerede Tiberio legatum ad quinquaginta reuocante,ne haec quidem accepisse. Igitur quamquam non inualidum sit,quod per compendia & signa ni i-merorun yn actis & instrumentis stribitur Arg. naeredes palam. Ided & si notam.de testa. quoties. 5.sed si no.de haer. inst. periculosum tamen & captiosium esse apparet. Sane quae Imperator, igna & compendia,Vocat,eas antiqui notas Σοappellauerunt. Aristoteles noc idem simbolum appellat, quod est latine, nota: ut Cic.in Topicis testatur.Notis sere utebatur exceptorcs,hoc est,qui dictata, vel orationes excipiebant. Quorum etiam nunc in iure mentio est. l.sed & addes. g. fi. loci Notaru rationem atque interpretationens ex Valeri j Probi libello accipere atque intelligere licet. Notas hodie Tiphras vulgo appellari autumat Raphael Volaterranus.Nec testamentum vero,nec aliud quodlibet instrumentum notis scriptum valere hodie satis constat.l.sed cum patronus. I. s.insta de bono possexcepto tcstamento militis, ex speciali stilicet priuilegio, quo eis quomodo velint,& quomodo possint testari permissum est ac ne hoc qui dem valebit nisi tabularum sensus & veritas legitimis probationibus ostendi ueo possit. l.Lucius.insea de testa.mil. Addit Accursius,haec omnia intelligenda esse de his,quae meris notis tota perseripta sunt,non si quid sorte compendij causi
breuius seriptum si,quomodo communiter quaedam adstrui consueuerunt. abbreviationes,vel abbreviaturas vulgo vocant. Quam sententiam & Bait.
α alis sequuntur. Ego ut documenta & acta non propterea vitiari crediderim, quum nusquam hoc cautum sit.Sic talem quoque scribendi morem ab his ii biri summouere voluisse Imperatore existimo,cum nihil compendio, sed plena literarum consequentia omnia seribi velle diserte dicat: compendia enim proprie dicuntur huiusmodi abbreviationes.Illud non ab re erit admonuisse, consulari,vel ex hoc loco, si quis hactenus Florentinas Pandectas ab Imperatore ipso in Italiam missas credidit multa enim in illis libris,contra quam hoc loco praecipiatur, pia esse audiuimus. NgMi NE Iudice ex tabli o recitatione eri concedente. Durabat usque in haec tempora mos vetustus recitandorum in Iudiciis legum,quae ad propos-
20쪽
tae causae decisionem ac definitionem pertinerent cuius rei alibi quoq; mentio ell.cum prolatis. infra de re iudi c. frequentes interponi videas tales recitationes in orationibus Ciceronis. Hodie etiam Vcnctus in use est,cum causa agitur, non solum acta, sed & leges recitari, quibus iudices ad iudicandum in ueri debeant.
is que in Sem ensium pulcherrimo ovido,ea iis qui legitima peragunt studia indiagnos pes moi,imo magis seruiles,m quorum esseolus minus es, ludos exercere. Necessario constitutum, legendu arbitror, non, necessarium: significat autem
etiam stuperiorum Principum constitutionibus id prospectum fuisse. Enimuero cum Beryti & Constantinopoli,non etiam Romae tales ludos exerceri prohibeat,an Romς fieri liceat,dubitatum est. Ego quς inciuilia & iniuriosa sunt, nullo loco licere arbitror,sed ideo Romae haec feri non prohibui vel quia nihil ad ipsium pertinebat,quid Romae ageretur, secundum ea quae initio diximus,uel quia Romae talem consuetudinem inualuisse non audiuerat. Hodie, nihilominus per las ciuiam & iuuenilem calorem in Italicis quide gymnasiis imi, modestos luJos exercere non desinunt, nec omnino contineri post int, velut niuium & malorum iactus & quosda similes Sed an criminis appellatione, ludus quoque indistincte contineatur, qu situ est.Bar. contineri putat: proptereati municipali lege cautia sit,ut ob crimen,bannitus impune occidi possit: hunc quoq; qui ob ludum bannitus fuerit,iure caesum videri Quinetiam idcirco iurisperitum quendam qui semper obfirmate id negauera oblata ei hac scriptura,illico obmutuisse.Nos, quicunq; ille iuerit, rationi locu superesse credimus. Hic enim de his duntaxat ludis Imperator loquitur, quorum effectus iniuria
est,non omnino de omnibus. multos autem ludos esse, qui citra crimen exerceri possint,non ignotum est. ,o I N Eerusensium autem riuitate. Elicit hinc Accursius tres ese iuris studio serum iudices ordinarios, praesidem prouinciae,& episcopu ciuitatis in qua iuri operam dansitum doctores,qui eis iura interpretantur. Ego quod illa constitutum est, ad eos duntaxat qui Beryti agerent,pertinere non dubito: quod ad caeteros attinet,nihil noui iuris a Iustiniano inductum esse, sed Federici consim tutio .auth.hac habita C.ne fit. propat.in uniuerium postea definitum est, ubi conueniri debeant fere secundum Accur.opinionem.