Dissertatio chymico-physica de genericis quibusdam plantarum principiis hactenus plerumque neglectis

51쪽

tur. Singuli nuclei strato tenui peculi rismateriae sebaceae, albae admodum ac durae, quam Auctor allegatus, tametsi minus recte, saponem aPPellat, cooperti sunt, quae digito friccta, vel in manu calida aliquamdiu detenta, liquescit, & saponis, vel rectius, sevi vulgaris odorem spirat. Nucleus, cujus ossiculum magna duritio

gaudet, aliam rursUS nuculam, majUS circiter semen cannabinum magnitudine aequantem, tunica rufa cinctam, ac valde Oleolam continet. Ex hac incolae oleum

parant pro igne lampadum alendo, ex talco sive sevo autem candelaS, quae coni figuram habent, & ad basin ejus accenduntur. Eilychnium parvus constitute bacillus excavatus, filo bombacyno obductus, vel etiam medulla cujusdam junci, ex qua lampadum quoque ellychnia formantur. Candelae hae crassae sunt ac ponderosae, manibu Sque contrect tae facile liquefiunt, staminam nihilominus satis claram subflavam alunt. Extrahitur hoc sevum, quando integri stuctus contusi in aqua coquuntur: sensim quippe sub coctione materia oleosa ad aquae superficiem adsurgit, quin ablyta, Paullulumque refri-gstrata,

52쪽

gerata, sevi atque saponis instar, indurescit.

LANICAE. Forma & magnitudine fructuS memorati glandeS quercinas vel olivaS quodammodo referunt, & maturitatem adepti, colore nigro splendente, sapore caryophyllaeo-cinnamomeo, ac simili pariter odore gaudent. Cum aqua cocti, aeque, ac fructus Praecedentes, copiosum oleum spissiusculum grati odoris largiuntur, quod sensim aquae superficiem occupat, ac protinus post aliquam refrigerationem in massam albicantem ac densam sebaceam, vel rectiuS, ceraceo- sebaceam coalescit. HERΜΑΝNVS NICOLAVS GRIΜΜIVS substantiam hanc simpliciter quidem ceram Vocat, sevo nihilominus magis eandem, quam cerae similem esse fatetur. is Quando juxta me- thodum ordinariam, inquit' a sussiis cientem fructuum quantitatem assumis,

53쪽

neosque Primo grosso modo contusos

se in Cacabum injicis, Aquam largiter suis peraddis, & distillare pergis, tunc Oleum is & MVa Prodeunt, quae vel minimum sedisserunt a sapore Iuniperi, & iisdem

is affectibus insermiunt, atque Producuntis eradem OPerationes, Propter qUaS Oleum se juniperi commendatur. Oisum einis tractum habebis per se post distillatio senem, quando frigefalium est, ipsiumque

is reperies in Fundo, sed nonnunquam a bis eo durum est ac Cera, & ad eosdem es, usus usurpari potest, quoniam eandem

se possidet Temperaturam. Ad oleum se vel Ceram istam eliciendam quae qui, em propter suam friabilitatem magisse inams o convenis plurimum refert quo se modo fiat ipsius praeparatio sive doco- ,,ctio: dum enim fructus adhuc virides sunt, nec perfecte maturi, atque lenteis coquuntur, Oleum quoddam viride at- ,, que laeve eX iis exprimitur, quod idem se sere est ac densit in Oleum Lauri. At vero si persectam maturitatem adepti fuerint, tunc totam suam viriditatem ,, amiserunt, atque humiditas ista magis in

Milus condensatur, & per decoctionem P is veram

54쪽

se Veram Ceram nobis praebent, quae liceto parumper Viridis atque lutea Videatur, ,, nihilominus citissime redditur alba &e. Incolae candelas inde conficiunt, quae accensae odorem diffundunt gratissimum, S unice ea proeter regis sui atque magnatum usui destinantur. H

1. Substantia haec, in aggregato considerata, massa contactu molliuscula est, admodum lubrica, in aqua perfecte ac satis cIto solubilis, manuumque sordeS oleo&S ac mucidas sub lotura, optimi saponis ordinarii instar, abstergeΠS. 2. Facultatum seu virium intuitu notabilis disserentia mucilaginem vulgarem laustracto talem, gumini Vulgare, &saponaceamsubsantiam intercedit. Haec enim demulcet, emollit, ac valide inprimis abstergit, mucI-lago stricte talis, cujus census mucilago seminis cydoniorum, Psyllii , demul,

lone

55쪽

cet quidem, ac Plus minusve emollit, abstergendi autem Virtute PenitUS Propemodum destituitur,& gummi Vulgare, Purum, atque Persectum, cujuS censuS gummi Arabicum, cerasorum &c., neque emollit, neque abstergit, sed tantummodo demul- . cet. Probe caeteroquin sub horum cor- Porum eXamine cavendum est, ne lubricandi ac demulcendi facultaS cum vora abstergendi facultate confundatur, immo, explorandum est, si hoc forsan vel illud concretum mucilagineum & gummeum aliquam virtutem abstersoriam obtinere Videtur, an non major vel minor substantiae saponaceae portio, uti hoc observatur creberrime, gummoso aut mucilagineo ex. tracto mixta sit.

a. Ex iisdem quidem elementis, quibus

gumineae ac mucilagineae substantiae o tum suum debent, e terra nimirum, aqua, fuse acido, & oleo unguinos sapo Vegetabilis compositus reperitur, pluS tamen sa

sa) Gummi Arabicum, observante Go Do F no, sub destillatione sicca primo filiam copiusum.

56쪽

fovet; hinc discrepantiae ratio non in sola mixtionis diversitate, sed in disserenti simici

proportione seu relatiVa quantitate elementorum quaerenda est.

SIS. Lusitani hanc arborem rio de Salimpidum, inspidum, inodorum reddit, deinde

liquorem acidum rusescentem, tandemque Parum liqvoris alcalici, novissime demum sub ignis tortura geniti, nec minus pauxillum olei, tamnuioris, quam crassioris, transmittit. Massa nigra carbonaria, in retorta superstes. quartam circiter totius ponderis partem constituit, de re

verberii igne fortius in crucibulo calcinata, Ci neres leucophaeos relinquit, e quibus eXigua salis alcalici portio aqua extrahi potest. V. Mat. med. T. II. p. s7D Quando hoc gummi in vasculo aperto calci natur, non liquescit, sed paulla'tim duntaxat lutumescit, & primo albidum, deinde flavum ac fuscum, tandemque nigrum colo rem induit. Quamprimum flavescere incipit, fumum subtilem album, em pyreumaticum απ' trudit, qui aqueo - acidus est, & naribus erice Pius, pr esertim calcinatione aliquamdiu protracta, satis sortem morsicationis sensuim excitat. Absoluta exustione, materia nigra inspida. splendens, valde rara, ac levis relinquitur, qude spatium duplo majus, quam antea gummi, im 'plet, & drachmam unam, uncia scilicet gummi dimidia recepta, Pondere suo aequ8t, ha0λῖν

57쪽

dcibaon, & strictus Sabaon appellant. Non Brasiliae tantum, sed Hispalliolae etiam, aliarumque Americae regionum incola est. Ad mediocrem duntaxat altitudinem excrescit, cinereUmque corticem, lignum fragile, folia laete viridia, splendentia, oblonga, non serrata, quatuor, quinque, aut sex digitos longa, inordinate, hic scilicet solitarie posita, ibi sibi opposita, habet. Flori, cujUS descriptionem adhuc desidero, fructus succedit, globuli lusorii magnitudine, rorundi , flavus instar cerae, splendenS atque tranS- Parens, ita, ut globulus minor, niger, durissimus, rotundus, qui intus latet, &album rursus nucleum, rufa pellicula instar avellanae tectum, includit, conspici queat. Pulpa seu caro circumjecta haud crassa, cuticula tecta, lenta, glutinosa, aniarissima est, spumamque agitata in aqua tepidaeXcitat, & natura non minuS, quam facultatibus saporiis gaudet; vestimentiS tamen, si saepius adhibeatur, ob acrimoniam ali

hactenus de seponacea horum fructuum virtute, & nucleis inclusis, praeeunte GEORGIO ΜARC GRAv Io O, dicta

58쪽

fuerunt, suo pariter testimonio confirmantiis Saponis Vicem, prior scribit, hi fructusis praebent, quoniam si binis aut tribus cumis calida aqua Velles eluantur, multo nitiis diores redduntur, quam si saponis libralio pondere elotae forent: plurimam ete- senim spumam eXcitant, eosdemque esse-o ctus praebent, quos sapo, paulatim liqueis scentes, donec solae sphaerulae supersint, se quae nucleus sunt hujus fructus: perso- antur deinde hae sphaerulae, fiuntque eX se iis precariae coronae adeo eleganteS, Utri ebeno confectas dicas, tum diutiniis usus, quoniam dissiculter distringuntur. ,, Est Vero is fructuS adeo amarus, ut nulla se quadrupes aut aVis eum degustent &c. Haud dissimilia, si arborum & quodammodo etiam fructuum magnitudinem, a magnitudine, quam ΜARGRAvius illis tribuit, discrepantem, eXceperiS, etiam O V I E IJ V s tradit: ,, Sunt in his insulis

se Hispaniola Videlicet), sc ejus verba δε-- nant 66, & in continenti quaedam arbo-D res, quae a Precariis sphaerulis & a sapo-ΜΠe cognomen acceperunt, quarum solia

si filicis folia nonnihil referunt, licet mino- Iu Hi t. Iud. Lib. X.

59쪽

sera sint. Celsae sunt & formosae , fruis flum serentes avellanae aut cerasii magni-Qudine, corolla insignitum, minime edu- lem, qui sole exsicatus subflavum colori rem retinet, iS ossiculum intus continetis globulo bombardario aeqUale, rotUΠ- dum, nigrum; at sit solis radiis oppo- natur, subrufum, quod semen CXiguum is & amarum habet. Ex his ossiculis per oratis fiunt precatoriae corollae, ΠΟΠ inis elegantiores, quam si ex ebeno conseri etae essent, imo iis praestant, cum quod is leviores sint, tum non adeo fragiles. Fructu integro cum aqua calida panni DCXPurgantur, Perinde atque sapone; atri si quis frequentius eo Utatur, PannoS Uritis& corrumpit: semel duntaxat necessio talis causa eluisse sussiciat. Pulpa ossi is culum ambiens ea est, quae saponis Vi-D cem Praebet &c.

DICTAE. Cortex hic ab arbore detractus glutinosus est, &, derasa priUS CX-teriori pellicula fusca, tam recenS, quam

60쪽

siccus, saponis vicem egregie implet, stemto ad omnia adhibetur, ad quae sapo Hispanicus. Longe etiam praestantior est, quam praecedens fructus Sabaon, quoniam acrimonia caret, nec ullam igitur noxam vestibus infert. Arbor, quae ubique in Brasilia copia maxima nascitur, secundum vix laudati Μ a R C G RAVI I descriptionem instar cerasi sylvestris noliratis est, foliisque vestitur per ambitum Venuste serratis. Rosculi, in umbellam congesti, parvuli sunt, ac quinque eonstant foliis flavis deorsum flexis, quasi quinque uniones as se est 2nt, multaque in medio staminuta flava habent. Fructus orbicularis est, magnitudine globuli Iu-sorii, primo Viridis, per totum lascis signatus tuberculis, matUPUS autem nigricans,

ac sponte tunc in quinque partes aequales finditur. Semina fusca intus fovet, suis cellulis inclusa, magnitudine seminis sinapi, figurae eX rotunda quasi oblongae. Fructus immaturus, quod addendum, conficisus materiam, lentam instar visci, continet

III. Ana