De manumissione servorum apud Romanos

181쪽

is Manumissione Semorum apud se potest mannmittere , etiamsi

evenerit ut minor vigintiAt annis. Eodem modo & Praetor facere potest lege s. D. cod. Non tamen apud Collegam suum Praetor manumittere pΟ-test 3. I. legis I 8. D. eod. Pater autem potest manumittere apud filium,& filius apud patrem, si pater id permiserit. Lege I 8. citata. Porro manumitti potest apud Μagistratus qui hujusinodi jus habent. Lege q. C.

eodem. Imo ante omnes qui legis actionem habent. Paulus Sententianum lib. 2. tit. 21. Apud Magistratus municipales, s habeant legis actionem, emancipari ct manumitti potest. Est autem legis actio apud eos qui mei mixtum imperium habent, ut docet fusius Alciatus Parergωn lib. 3. cap. a. de legis actionibus sese quoque agit Brinonius Antiquitatum ex alii e civili selectarum lib. 4 cap. 2O. Videndum nunc quando manumissio fieri deberet. CA-

182쪽

I. Galanumissio quando possit feri y Dies fasti S nefastiqui y Nundinae an feriae δ

Macrobii error. Feriis lege agere non licet. Nimis

fricte dies festos observa

runt antiqui Romani. 2 .Ma

numisso festis diebus fleri potuit Me piaculo apud pose

riores Romanos. Christiani quo e Impp. eam feri diebus festispermiserunt. Tertullianus explicatus. r. a Anumissio sen, per serrivi potest , toste Iustiniano

f. a. Instit. dc Liberiinis. Ubi per sempe/- singuli dies tam fastrquam nefasti intelliguntur, interpre- G s te:

183쪽

11 De Iganumissione Servorum te Theophilo : MD

rus 6 εν οδροκτω Scae hoc repugnat legis actioni, nam manumissio est legis actio , & legis actio fieri non potest, nisi diebus fastis. Ovidius Fast. lib. I. Ille nefastiis erit per quem tria verba silentur, Fastin erit, per quem lege licebit a Vnio de Lingua Latina lib. s. Dies fasti per quos Praetori omnia verba e piaculo Met fari. Contrarii horum vocantur dies nefasti, per γρs dies nsas fari Praetorem e do , dico, ad co. Inde Trebatius probare V lens nundinas inrer serias non esse do-cci nundinis magistratus manumittere posse, apud Macrobium Satu nalium lib. I. cap. 16. Quasi dicat

I rebatius , si nundinae inter serias essent, magistratus quoniam seriis

184쪽

Apud Roman L. I Tnon potest nundinis non posset

manumittere. Sed videtur mini euerasse Macrobius, qui aut iuvertit sensiun verborum Trebatii, aut non allegavit totum ut oportui , T -batii locum, non enim dubito, quin Trebatius divini humanique juris peritissimus non ignoraverit seriis manumitti posse apud magis fratus. 2. Verum quidem est seriis aliis que diebus ne fastis, Praetoi em lege agere non potuisse , ut supra. tradiadimus ex Ovidio & Varrone, attamon interest inter jurisdictionem voluntariam & contentiosam, quae s riis fieri non poterat. Sed videre tiacet nimis stricte observasse festos illos dies antiquitatem , nam Praetor si manumissici nestius expiari potera. S debebat. Varro de L. L. lib. s. lO-quens de diebus ne istis: Omds tum

imprudens id verbum emisit, aut quem manumisit, ille nihilominin est liber, sed vitio , ut magistratus vitio Crea-G 7 tus.

185쪽

, ue 8 Manumissione Servorum tus. Praetor autem qui tum fatus est, si imprudens fecit, piaculari hostia Ia- Lia: s prudens divit, O inutius al-

negatat eum expiari , ct ut iriquum non posse' dicebat. 3. Insecuta certe aetas illud non tam stricte observavit , & absque periculo fieri posse permisit. Paulus Sententiarum lib. 2 .lit. 2 3. f .8. Em-- cipatio etiam die feriato fieri potest. Emancipationem autem speciem manumissionis esse adeo notum cst ut quod notissimum. Quapropter Imperatores Christiani id fieri permiserunt diebus festis. Constantinus lege 1. Cod. Theod. de Feriis: Sicut indignissimum videbatur Hem solis venerationis sua celebrem , altercantibus, vis , ct noxiis partium contentio nibus occupari, ita gratum ac Iucundum est, eo die quae sunt maxime votiva compleri. Aque ita emancipandi manumittendi die festo cuntiti licentiam habeant, ct super his rebin acta

186쪽

Apud Romanos. Inon prohibeantur. De diebus Pas halibus idem sancitum ab Gpp. Valentiniano, Theodosio&Arcadio, in lege 8. C. de Feriis: Actus omnes seu publici sunt seu privati , Hebin quin decim paschalibus conquiescant. In his tamen 2 emancipandi ct manumittendi cuncti licentiam habeant: ct super his acita non prohibeantur. Atque ita intelligi debct , quod , legitur apud Tertullianum Apologetico rmcitigalis libertas vulgo aditur omni-

ου sabbathis. Et illud quidem est id , quod Justinianus ait servos a . dominis semper manumitti posse. f. 2. Institutionum de Libertinis, supra

allegato. Tempus nunc erit ut Videamus ubi manumissio debuerit

fieri.

187쪽

16o De Manumissione Semorum. CAPUT IV.

ubicumque locorum.

i. a Anumissio antiquitus fi lv ri debebat coram Cons

le vel Praetore in urbe, in Provinciis vero coram Proconsule

vel Praeside pro tribunali sedentibus, ut vidimus supra ubi actum est de manumissione quae vindicta fit. Sed id intelligendum de domino majori viginti annis , minor namque viginti annis apud Consilium Praetore una cum essessoribus s. pro tribunali sedente manumittere debebat. Postea favore libertatis introductum est, ut manumissio procederet etiamsi Praetor aut alii magistratus , apud quos manumissio fieri poterat, pro tribunali non sederent. Imperator 3. 2. Instit

188쪽

Apud Romanos. Institutionum de Libertinis : Servi vero a dominis semper manumitti solent : adeo ut vel in transitu manumittantur: veluti cum Praetor aut Priapes, aut Proconsul in balneum, vel in theatrum eant. Idem Clarius tradit Gajus in lege T. D. de Μanum. Vind. Non est omnino nec e pro tribunali manumittere : itaque plerumque in transitu servi manumitti solent, cum aut lavandi, aut gestandi, aut ludorum iratia prodierit Praetor , aut Proconsul Legatque Caesaris. Imo ubicumque losorum fuerit dominus, potest coram Praetore manumittere,

nec opus est ut adsint lictores, quod expresse docet Ulpianus, lege 8. D. eodem : Ego cum in villa cum Pr tore fui sem, passus sum apud eum m numitti , ct si lictoris praesentia non

esset.

189쪽

162 De Manumissaone Servorum

CAPUT V. I. Iustae causae manumisssionis quae ρ 1. Nutrix juste manu mittitur. Terentius explicatus. '3. Causae S. y. Insit. Cuibus ex causis manumittere non licet. Allatae ad dominos minores pertinet,

causa semel probata apud conflium sue vera sive salsast,

non retractatur. - . Causae dominos majores χO. annis

concernentes publicae sunt vel privatae8 Fublicae quae Z S'σ- vis apud Romanos militare capital es. s. Frivatae cau

sa sunt si servus domini vi

tam defenderit, aut mortem ultus si vel detexerit, vel si dominum ex ancipiti morborem-

190쪽

. Romanos.

restituerit. 6. Flautus explicatus. Domini servis libertatem pollicentur cum e Te- girin facinus ab iis patra=j volant. Flautus iterum explicatus. 7. Justa quoque causa

s dominus Fervum , qui per

totam vitam bene servivit, manumittat, ut liber saltem moriatur. Petronius explicatus. 8. 7 id quo ue causas servus vel ancilla certo prae- iis libertatem . dominis emunt, qui mos veteribus arimodum familiaris. Friapeae armen expositum Flautus sepius explicatus. Visolio lux data. panti cum dominis is certam summam pro capite solvendam tabulas fidei causad dominis accipiebant. Taulo lux