Observationum et curationum medicinalium de febribus ephemeris et continuis libri duo

151쪽

IJ2 OBSERVAT. DE FEBRIB.

erat. Tertio die vocationis nostrae,qui erat quartus ab initio morbi, aluo ex praecedente iulabo, lubrica stacta, tussis eum inuasit, pectore dolebat, augebatur circa praecordia & ventriculum dolor. Ad tussim mi

ligandam & sitim, capiebat sy. vies.& iesubinum diadrag. frigid. pectus inungebatur linimento taquenti, olei am d. dul. viol. ana j fi butyri recentis toti cum aquae viol. pingued.gallinae ana S ij. cerae albae modicum fiat linimentum. Quinto die cum albuus non responderet cassiae 5 vj.& pulpae thamarind.

3 ij. dissoluta in E iij. seri lactis sy. ros. selutiui j j .f.

ebibit, ac multaliquida& humorosa excreuit. Circa ventriculum cum adhuc doleret oleo cithoniorum inunximus, postea etiam mastichino adiecto. Ad somnum conciliandum hordeato utebatur. Septimo dolor ingens in renibus, & aluus rursus restricta. enema iterum iniectum est, & dolor cessauit. quan quam cerato infrigidante Galeni lumbi quoq. inumgebantur caphura: exiguo adiecto, ita ut octauo die

melius habere videbatur, & in nono quasi a febre luberatus, ita ut me relinqueret. decimo tamen quarto

die ab initio morbi febris rursus increbuit, de adeo illum affligere coepit, ut delirium si secutum suerii, & permansit tribus diebus continuis in delirio, vigilabat nullos no obrepenae, & tandem factus est

surdaster, ita ut astantes eum pro deplorato haberent, adhibita sacra inurictione sui vocant; quae sacerdotibus sacra ancora est, & morituros ea muniud quae in fine adhiberi solet. Eo autem tempore extra urbem ad alium decumbentem euocatus eram, sed cum intellexissent me rediisse denuo ad aegrum acci tm sui, quem ex priori morbo, a quo videbatur eua

sisse, magis debilem inueni,dentibus stridebat,nare

152쪽

LIBER SECUNDUS.

palpabat , quae mihi praebebant suspicionem ver mi Rui in eiusmodi febribus putridis & malignis Lepe adesse solent. Cumque eo tempore per duos dies rursus suum non deposuisset, clysterem iniic re iubeo, ad materiae putridae auersionem, quae ad caput tendebat, surditatem & delirium inferens: itaclyster paratus erat. ν iuris pulli decocti cum lactu- , viol. maluae lib. j.cam extractae j j. elleα hiempic ob vermes & materiam aliquo modo pituia sam: nam aliquando etiam praeter delirium sepore assiciebatur) Jsi olei olivari viol. ana 3j fi satis 5j.

fiat clyster. bene excreuit, & vermem in excrementis

conspeximus. a clysteri parum melius habere visissest, delirio nondum ex integro sedato. At cum per interualla ad se rediret, dicebat se subinde dolorem

modo circa ventriculum, modo totum ventrem sentire. Verum cum confectione sequenti Vteretur,quatuor deinde vermes admodum longos vomitu per superiora & quatuor per aluum una cum GCrementis valde male olentibus deiecit. Tale erat ellectuarium in tabul.- species diuod. abb. species diad. mg. species cordial. coralli rubri nam fluxus quasi symptomaticus postea accessit) cornu cerui usti omnium si1btilissi pulueri satorum ana 3 disses. in aqua portui. buglossi adiecto zach. aliasi q. f. fiat conssctio in tabul. capiebat bis in die j ij. vel iij. interim

ad somnum conciliandu & delirium tempora inungebantur cum oleo mandrag. pap. & vng. popul simul mixtis. Altero die . victu mirum, cum Conti-,huo ex istis tabulis sumeret, denuo adhuc quatuor vermes vomitu, deinde adhuc quatuor per secessiis magno impetu reiecit , quibus mox fluxus cessare empit & pristinae sanitati restitutus fuit, antea tamen

153쪽

1urditas cessauerat, iuxta illud prognosticon Hippoc

lib. .aphor sSo. inquieIis: quibus in febribus aure, obsurduerunt, sanguis ex naribus quens, aut aluus turbata, luit morbum cum studitas haec euenerali uti&Gal. refert in commento eiusdem aphorismi ob biliosa excrementa retenta:vnde & delirium cum haec ad caput recurrant, & turbatione alui cessauit surditas. At delirium non 1ta subitb, nisi post vermes deiectos vaporibus ex putredine ais caput elatis,

nunc minus evaporantibus: caeterum expessis mibus febre cessaiste praeter omnium opinionem curarus fuit. Hic autem erat omnium aegrotantium

postremus, quem prae manibus in Gallia ha nostris curationibus habuimus , quanquam & alios antea habuerimus,de quibus suo loco.Nam post hunc curatum patriam accessi , ut & amicis ac ciuibus in morbis curandis inseruirem.

HAEc erat febris maligna ct acuta, ua licet septimo

videbatur pila, postea rursus inualescens pes afvmplomata produxit, cum ct septemdecim vermes in totum reiecerit, qui in eiusmodifebribus putridus'ectamur, qui tofoetore non minus quam humores calidi evaporantes delirium adferire solent. in hac curatione illud notatu dignum,quod cornu unum τt sepius alias experti sitimus)maxime confert in febribus eiu odi malignis, vi fluxa adest, ct vermes etiam intestina Iancinent. Et quanquam haec febris in principio non videbatur maligna. circa pigo rem statum sumptomata peiora emerserunt, licet hac fueriet continua acuta non exacte, sed potius per deci dentia Icum Eo. die prius fuerit soluta. erat tames Me maligna ob sua 1 mptomata, quanquam huic vim res adeo 1 on fuerint deiecta, quin morbum grauem ic

154쪽

LIBER SECUNDUS. IJSpratre opinionem multorum, tandemsu perauerint. Et ide, medicum non mum in febri a catased etiam in omnibo meminisse oportet, s Diutem aut mortem agri denan bii, Maiae. titare velit, ut hac tria probe cognscat, aegritudinis vehementiamin agri virium quantitatem, is satum ipsius agritudinis. Quemadmodum enim isnposibile est aliquem scire, qui onusIustinet. num ad eum locum peruenire possi quo tendit, nisi sciamus eiusdem qui onus inet, ν

res, O quamlitatem oneris, ac stactum viae, qua tendit Mors enim aut vita habetur ex virium distositione se Ignis alterationis uniuscuiusque duarum rerum 9 Ucontrarij. at quanquam vires maxime expuisse cognoscantur, in febribus poti ima acutis, Hippocrates iustis ut omnium primo faciem aegrotantis contemplaremur: nam haec ipsa si repente macillanta euaserit absique causea manifesta, ea

ipsa nobis stemper sustecta esse debet, quemadmodum is in

acuta febre vultus quidem toruus aut minus quam parsit pro morbi vehementia foedam, aut praeter rationem bene habitin, tutus non est, cum ct facies lividasubito factano Ium malumsapias ct mori praenuntiat. Ubi enim videris in febre acuta duobus aut tribus primis diebus f ciem tornatilem euasisse, malum utiquesignum est: quia signiscat vehementem calarem prater naturam humido praedominari,ac membra ex siccare ct depascere,cui vistus resistere non potest: ita ut plumimum terminetur ad momtem. interim circusiciendum, ut Hippocrates monet, ne decipiamum nunquid talis euaserit ob nimiam vigiliam, obventris fluxum praecedentem , tunc minus malam hoc

Agnum esse iudicabitur. At illud obseruatu dignum. Fod in febre acuta in facie seu genis macula nigra obortae te thalas snt cum Sauonarata refert se ex tali prognostico

magnum honorem esse conssecutum. At Ocalorum ratio.

Maxime etiam consederandas lumen refutant oesi ager

155쪽

in febre acuta non videat, inlim silet esse Iethali, obh

o rabimus per seselum in hac febre malum orificari

soleat. Ubi vero agri aversentur Iumen cum animalis οὐ tutis casuspe pro Iethali ino habitum est; modo non falob dolorem fortem, nam rivi ratione ipsi agri tenebras c, ptant. Intuituspersistens avique palpitatione ct motu via lus censetur, ct lippitudo valde fcca. ita ct nasus tortuo propinquitatem mortis ob conuulsionem de nat etiam compressus, sed ct aqua citrina e naribus stillans quand que mortis num praebuit. neque illud Anum bonum iuxta sulci ager digitum a fidue in nares demittat,quo era expurgaret absique causa manifesta. quibu3 ct attractio aeris continuis in naribu3 fiat, qui, anhelitupisci uti odorem aut butyri redolent, illud quoque pro malo gno habetar. Aures figida contracta ct fibra earum verse malum notant si qua sordes aurium dulces hi ab antiquiso Galeno pro lethali habebatur. Si per febrem acutum etiam obsitauerint,pestiferum; n aluus cita, tum cruor e naribus fluens, ut paulo ante dictum est,accessierint. Dolor

quoque auris in febre acuta,ut svicenna refert metum incutit si aegrum quiescere non finat, ita ut saepe Iethalissat,nis ex iis quid fluxerit, id, potissimum inseribus. quanquam in iuuenibus etiam mortem inferat, antequam abscessus sat ct saniem fundat ob sensium vehementiam

eorundem. Vbi quoque caput repente dolet ac vehementer

aegrum asstigit o praecordia tensa se reuulsa fuerint, in saniam aut delisium portendunt, nisi anguis e naribus xerit. linguas exasseretur 9 Ugrescat in is quando emoriantur. ubi os exsecratur 9 febriue increscat malum, Scisiis labiorum in febre acuta, inclammationem arguit aliquando ct crisim, s cum alleuiatione contingat in die critica, bonum est foetor malignus ex ore egrediens Ue, carissigniscat maximamputredinem, ape lethale M'

156쪽

betur. At videntam ne decipiamur. potest esse corruptio

quae in corpore lateat ut in secundinae retentione aut foeta in utero mortuo existente: uti euenit, M. Iohannis Burajuxori, pia tamen euast, foetu corrupto per partes expulseo. vox robustast loquela concinna, bonum: e contra malum, os manens apertum, a ccitra lingua exmperas, labia incrassata vel subleuata in febribus acutis malum. Stigmata siupra linguam ct tubercula instar cicerum nitra, Iethalia a nonullis censentur. 4'eritas lingua ctscctim excedens, delirium ct phrenitidem quandoque praesagit praesiue cationes gutturis praua cum mors instet, aisnestuma Ie-nior est colli contorso deglutionem auferens, pessima,

potus per nares reiiciatur, cum ct testiculi contracti una cum virga in febribus acutis mortem subinde intulerunt. Somnus profundin ex virium imbecillitate,malam indicat: ct enes in febribus acutis multum dormiant, Mere non oportet, cum robur deiectum fit, occos euellere,paleas colligere mortem propinquam esse sepius arguunt. Dolor τμhemens ac calor internus, cum partium externarum g Dditate instammationem internam notant,ac pro malo gno O plerumq. Iethali habetur. Ituor digitorum acvnguium mortificationem praesagit: decubitus supinus in non conse e-tis, figidissudores in febre acuta mortis nuntis sunt; inmitiore morbum longum denuntiant. dentes lenta sorde infecti febrem magnam adesse testantur,anhelitus e compore exiens figidus, malum: nam caloris innati exstinctionem praefert, at interceptus non minus malumesse intelligitur. puIras caprifians cum virtutis deiectione, formi cans, dicrotus, diuersu cum magna duritie malus. Haquoque mala febris notaesunt, sopor, vigilia, caligo oculo-lrum, singultus, lassitudo, exudatio, animi deliquium, in

quietudo, sanguinis stilla, pusilla, sidor stigidus rigorem sequens , atrabilis per initium siusum vel deorsum erum

157쪽

pens. vomitu sincera bilis, Magis si niger aut miridis hamor prodit. No et alam ex toto siuppressa, vel nimium se lata, ut agrum in cubili non patiatur conquiescae, maxime liquida assida, alba,sti antia dejiciat. mala quo que, exigua, leuis,tenax,alba, ct liuida, bilios, cruenta, pinguis, aut i ueti foetoris malaia. Ilum varia, quas frementum, cruorem, bilemq. viridem fundit, aut qua post Iongam astritudinem mcera es. Iumbricos qlloque per febrem deiici tutum non est, pracipue ante morbi declinusionem. Sed ab acuta febre vivos eos excludi, haudii xta periculosum est, pol fimum ad meliorem iam vat Iudinem inclinante homine, at vita caissos exisse prosas inutile est, id , declinante morbo , per principium tamen febrium mortuos esse praestat, 'tui enim pestem minuunt. At noster ager partim vivos partim mortuos eiecit circa nem Morbi, quamuis snum tantum cum primo chfleri eiecerit, reliquos postea, ct hic saluae euasit. Antequam ad Au gna prognostica progrediamur prius ex plum imi ponaUM : nam exemplis qua nunc diximus ct qua postea dicturi sumus) hic tracta multo clarior marit.

o B S E R V A T I O VIII. DE FEBRE

fluxum sanguinis narium terminante. IV V .E N I S anncis natus viginti septem, in otio vitiuem, qua is bilios is ac hepatis calidioris, qui cum itinere pedesti se ipsum fatigasset, ac ad hosputium veniens cemisiam crassiorem bibens, rursusIe se itineri accingens, sudore madidus, cum domum peruenisset ac sitiingenti premerem cumque cerui fiam tenuiorem ditasset admodum copiose, mari

mam angustiam pectoris incurrebat , ut dissiculi r

158쪽

LIBER SECUNDUs. X J 'anhelitum trahere posset,exiguo rigore correptus febrem continuam incurrebat, quae die sequentI m ris increscebat, rigore amplius non super menter

capite supra modum dolebat, sitiebat, & quae bibe

bat illicd evomebat, quae valde amara erant: ad hunc accitus, cum feces eo die excreuisset,& venae satis amplae apparerent,quamuis in homine biliose, tempore quoque verno existente, licet magis ad finem Ver tenderet, sanguinis uncias octo ex basilica dextribrachij illicd demere feci,& ut paulo post j vj aquae hordei,cum j j si1. de limonibus adiecta esset, ebi

beret mandaui .prima quidem vice euomuitsed postmeridiem cum idem tuleb.sumpsisset, retinuit.nocte subsequenti melius habere visiis est. At mane retadiens valde incalescebat, dolore capitis tunc magis increscente. quarto die atramentum cassae ebibit,

quo multa liquida δc male olentia & biliosa excreuit. Quinto cum valde sitiret, neque calor febrilissi se remitteret, hunc strupum sequentem propinamst. de hibes acetositatis citri de succo aceto gna3J. aqua end. cichoreae borag. ana j q. misce pro duabus vicibus. haec enim faciebant ad febris in lignae acredtinem domandam ac infringendam, quae spiritus lancinat de vires dis luit: Sexto paucabilios a reddidit, & cum non bene dormiret, horde tum siub noctem exhibuimus. Septimo die vr a quidem erat rubra cum leui si1blimento.Nono ptius subsideba inde aegrum sperare iussi, cum os odie praecedente dilutum rhabar. siumpsisset, quo de multa deiecerat.Decimo hunc tulinum longum parare iussimus, cum calor febrilisu1ondum ex integro cessaret. 81 rad. cichorij dentis leonis macerat. in

acetola

159쪽

aceto end. cichorij dentis leonis vita. borag. anam .s hordei mundati p. j. se. Mat. frig. maior. ana i5j. ue. acetosae portui. ana prun.se sten.ana m mero xiij. liqvir. rasis 3 iij. fiat decoct. in aqua com

muni pro lib. j.f. st. de limonibus, de acetos citri Oxigach. simplicis ana j j. fiat tuleb. capiat in aurora &vesiperis . eo se delectari aiebat. Undecimo

sudare coepit, & latium crassiam rubrum mingeba tur, per se aluum illo die deiecit, uti & 13. die. at sub noctem peius habuit, capite supra modum dolebat, oculi rubicundiores. 14. die sanguis e nare dextra copiose admodum fluxit, & data opera ipsum fluere permittebam, neque remedium aliquod pro eo fi-hendo moliebar , quanquam assistentes timebant ne ex nimio fluxu animi deliquium incurrisse ab eo tempore melius habuit dc pristinae sanitati restitutus est, victu conueniente eundem refocillando.

V R i N A hic in principio quamuis erat te se ser

bra postea crassescens, O subfidens salutarem morbum praesagiebat: dictum enim ess antea Scholia obseer.6. huius libri, quod urina iuricium in febribus, ne reliquis βη. etiam maximam se habeat. At pe a est dilutabas acuti alba in acutis febribus, qua ct periculum insania pras git. Atque inutilis,in qua quod absidet, siubrubrmn aut lividum est, aut tenuibus sumentis, furfuribusue similiquid repraesentat. Sed minus scax est eius signum is f

inbin pestilentibus, quamuis bona, aegre ad mortem te dat, de quibus suo loco. Mingunt quoque agri pessim ac malas Prinas, qua cum fit expaso creetica, pro bonis b/bentur. Si igitur bona cum aliis signis bonis, bonumpras 'gitis mala cum malis, malum. Si retineatur, aut parsm

160쪽

mingitur in febribus acutis malam significat, ct pugnam

vehementis aegritudinis o naturae quae superatur,decumbit aut vincit, laborem in nocte ct materia crassitiem: infe-brabin non ita acutis longitudinem notat. Vuando urina

mingitur ubtilis ct deinde crassessit, febrem vehementis adultionis cum Agnis maIissigniscat, inflammationem in hepate: ess crasa mingitur, is cura evadat ante crifim, non est bonum. crassa vero ct turbulenta in qua non ub- fidit aliquid ct non clara sat ebullitionem humorum in

cat ob vehementiam caἷoris extranei, debilitatisfi virtutis coquentis; ct ideo mala. Urina nigra in febribus nise aliunde venerit a renibus, Itero, lethalis, ct pauca exiens caeteris paribus deterior, signisecans maiorem humiditatis absumptionem, ct quanto crassor, eo malignior. Aquos quoque perseuera foetida, nigra, crosa, mala rubea ν

τὸ cum rubedine btili, cum signis malis mortis velocit tem arguit. Vrina turbata qua hyposthasim cratam velociter faciunt, significant velocitatem morbi cessantis .aphor. commem. 72. Qua hyposthasim non faciunt turbara, si vires fortes, Iongum morbum, si debiles, mortem indicant. Prina habens nebulam rubeam in quarto die, in septimo cris facit; at alba adhuc certior ct dignior est. .aphor 73. comment si nebulast in medios stensa continua, aequalis. Dina habens hyposthasim laudabilem una die, o alia non, signum est, quosdam humores concoqui, alios nequaquam: ct ideo longa aegritudo signi atur a. prog.comment. 26. Vnres aegri igitur consideranda,s omtes, ct exstectare poterit nem morbi, necne, ut recte i

-dicemus 9 victum praesicribamus. Urina si nigra fuerit Oad croceum colorem in circulo vergat, cum febre acutasne agri asseriatione ethula. Urina me aliqua hvsbasi in febre acuta ct ita permanens, nihil boni Agniscat. asea erat laudabilis qua hypo Um agam atque Fubsidem