장음표시 사용
371쪽
guam nostram Gallicam nimirum) translatos apparerescit, eo emis demum tanta doctrina copia, ct exemplorum appa ratis nobilissimo ligustravit, ut licet gravitate coeris sit insertor , varietate tamen ara uberrimo fructu qui ex ipsin is maene perciZitur, veniar inprimis cemmendanaus. Haec Nau- idaeus, & quidem recte. Sed Reghinadesiderant Latinum
Ad Platonis exemplum componens sese Marcus Tul lius Cicero, itidem alterum de Republica, alterum de Legibus volumen conscripserat, utrumque in usum reipublicae optimae. Hinc Atticum ita loquentem facit i. i. deLL. diu.niam riptum ea a te de optimo reipubI. consequens eis, ut scribas tu irim de Legibus. Sis enim fecisse video PI νήηem istum. Libro 3. de L L. ipsemet Cicero sic scribit: uoniam leges damus liberis populis, quas de optima repunseisi iremin, in sex libris ante diximuι, accommodabimus hoc it fre leges ad litam quem probamus reipublsarum. V. tum primi nihil est reliquum praeter fictum Scipionis somnium: Moerius tres sirperavi libri item mutili: eoque parum juvant studia Politicae prudentiae, nec tamea aspernanda, cum sint frugifera. Plutarchi quae superant Politici argumenti opuscula magis sint, aut .popularia, quam Vere cito
Praeter haec vero ex omni ptisco aevo neque ψraecum neque Latinum hujus classis scriptum reperitur. Imo nec Arabicum quidquam eSstat quod quidem Latine verti hactenus meruerit, praeter exiguum Averrois libellum, de parvi commodi. Seculo demum Christiano tertiodecimo prodiere
372쪽
Alterum reserti vulgo solet in Thomam Aquinatem Uyd MLauctorem sed error jamdudum 1 doctis est animadverat ἐς si sus. Forte est scriptum illud Thomae Anglici, ac demum ες quartodecimo seculo exaratum. Quamvis autem Aquinatis acumen & doctrinam non sapiat, non tamen est va-2 . euum bonae frugis. Alterum esse Egidij Columnae sive ' Somani, Aquinatis discipuli & sectatoris,certius est. Testatur enim Paulus Tmilius, in gratiam Philippi Pulchri Gal-- . liliae Regis, cui Agidius ille fuit perquam carus, monumenta illa quae extant de regimine Principum conscripta esse. Sunt vero ejusdem cum prioribus illis notae. Exstant a tem & genuini de eruditione Principum Thom quiri iis libri septem, satis docti de commodi.
Ludovico IV. Imperante posteritati non mini quam Caesaris caussae nomen &doctrinam probavit Marsilius Patavinus, suo Pacis Desensore, libro eximio. Excitatis vero jam literarum humaniorum studijs,i gens numerus variorum hoc genus librorum passim terrarum in lucem editus est, cum primis autem de Principatu. Hos inter varia est fama & perquam nobilis Nicolai Machia velli labor. At de illo silere nunc nobis licet, quoniam in medio sunt nostrae in illum Politicae Animadversones. Eminent vero maxime argumenti hujus Politica Justo Lipsio auctore conscripta.ldq; merito: ob perspicuitatem, brevitatem,ordinem in docendo,doctrinae amplitudinem, dc vim magnam hinc inde ex optimis scriptoribus selecta rum sententiarum, eamque inusitata felicitate conneTam Ne quid tamen dissimulemus, elegans etiam liber ille non uno laborat modo. Primum enim non profecto Omnia quae argumento illi propria sunt persequitur sed omittit multo utilissima. Dum scit. non enumerat varias Prin-
373쪽
cipatuum differentias, quae tamen multum inter se dc sp cie disserunt, ac suas quaeque mutationes suam conservandi rationem postulant: dum nihil de ortu, nihil de inte-- ritu, nihil de diversis mutationibus Principatuu docet: dum tacet quemadmodum pro populi, temporis, locique discris mine Principatus quilibet debeat institui: dum denique pauca duntaxat attingit conservandorum Principatuum remedia. Multus ecundo est in ijs, quae ad communiorem attinent de rebuspublicis doctrinam, ab hoc loco a tem sunt aliena. Imo nihil pene totius operis m ad Principatum pertinet quam ad quamvis reipubli-- , ν -ἡ cae speciem aliam. Agnoscit ipse Lipsius, librotum ni ob, . ad rem p rtcm velut commune esse προαυλιον adquamis rempubli- .tibii. bam, o primim praecepta dari ad civilem vitam. At vero nec liber secundus quidquam habet, excepto cap. secundo dc tertio, quod non sit observandum omni summae potestiui cujusvis rei publicae: Libri tertii item dc Quarti perpa ca unice Principatum attinent: Quinti de sexti nihil noli
commune est. Non nego, etiam illa clegantia esse,peregrinitatem duntaxat accuso. Utitur quidem tertio Lipis ,
sus plaerumque aureis hinc inde petitis sententijs, saepe
tamen abscissas autorum oro sentent ijs , sententias
etiam in diversum plane sensum a se nexas identidem ad ducit: quo vis probationibus subducitur. Mitto nae vos sorinosi corporis alios. Et vero hisce morbis ostensis , non opus etiam est ut . seorsim de aliorum ejus argumenti libris quidquam adse- amus. Facile scilicet cuivis fuerit & his longe plura hiajoraq; vitia in omnibus aliis deprehendere; etsi singulis
Nimis operosum porto fuerit quasi ad censuram huc
374쪽
CAPUT XIV. 333 convocare quosvi recentioris aevi libros Politicos alios μυκους. Ac proinde nec illam operam nunc aggrediemur: contenti quasi verbo tetigisse solum Christophorum Be-
soldum, quo nemo unus plura id genus dc magis varia edidit volumina. In ijs autem omnibus merito laudaveris auctoris industriam, multam lectionem, dc ingenuum candorem .ut igitur non possint non esse commoda. Quia vero scriptionis ratio tantum non omnis est, dc tumultuaria , dc scatens alienis atque ad rem non facientibus, de
justo argumentorum robore passim destituta, subnixa vero identidem loco testimonij nominibus inanibus, nunc quidem magnorii nunc aute & nullius pretij hominum: quid ex operosiis illis libris exspectari possit,jam manifestum est. SupEREST ut de ijs etiam voluminibus, quae integrum .corpus civilis prudentiae tradere pollicentur, de eorum tamen ijs duntaxat quae prae alijs in magna sunt opinione: nec enim operae fuerit pretium omnia sollicitare in saltim paucis sen te nitam no stram ad sera mus. Est autem horum ut antiquissimum ita dc omnium primum Aristotelis opus Politicum. Nec enim Aristotele prior quisquam tale quid vel conatus suit. Quoniam vero singulari libello de opere isto Aristotelico pro- Introd. lixe jam disseruimus, non est quare hic agemus actum. in Politi Ibidem vero etiam de Aristotelici illius operis cum in- riter pretibus tum commentatoribus sententiam diximus: igitur etsi etiam hi pertineant ad classem hanc Politico. rum auctorum ultimam, hic tamen non minus sine inj ria praeteriri possunt. Ne vero statim ad alia pergamus, vetat hic sese inexspectato objiciens nobis noviter enata quorundam haud inepta tamen opinio. Docuimus scilicet, Aristotelem inte-
375쪽
grana de omnis generis rebuspublicis philosophiam tradere conatum, atque adeo si&gens aliqua in unam civitatem coeat, hujus quoque reipublicae constituendae com
servandaeque scientiam Aristotelem promittere. Hi ex adverso, de urbium duntaxat liberarum republica isthoc in opere agi, nec aliud agere Aristoteli fui se propositum, eoque usum scientia Politicae quam Arisoteles proponit, a gustis admodum terminis inclusum esse , nisi praecepta ejuss per similitudinem se analogiam quandam aliis forietatibus accommodemus, cxistimant. Et vero possit cui videri verosimilis haec opinio. Etenim certum utique est, Aristotelicam doctrinam istam tantum απλεως aut de civitate agere. Atqui civitas a gente palam distinguitur, cum multis locis tum praecipue illo illustri cap. 3. libri ter- iij, ubi Babylonem gentis potius qu1m civitatis circumscriptione contineri dicitur. Quoties cuiso exempla civi-.tatum adducuntur non nisi urbium fieri videtur mentio, ut toto libro Politicorum altero. Quae tertii Ari stotel es in civitate vult observanda aut constituenda esse, illa solatum urbium non gentium rebvspublicis conveniunt: ut de publicis convivijs aut ludis instituendis, de prohibendo nequis usque a certo ad civitatem loco agrum possideat, de divisione eorum quae ex vectigalibus proveniunt, de magistratuum in civitate numero& differenti; s , de partibus civitatis, si ve civium divisione in divites, pauperes, agricolas, mercatores, artifices & operarios. Estpos emὸ ex ijs quae ab Aristotele differuntur manifestum, finem
bonae reipublicae, h. e. vitam beatam, nisi in sola urbe obtineri, non in ulla gentis integrae republica. Quantumvis autem haec sint speciosa a vero tamen
multum absunt. Alibi pro dignitate id demo rabitur,
376쪽
nunc pro instituti ratione susscerit pancis haec sola notasse. In antecessiim scilicet observandum Venit, Aristo. telem nusquam vel vel bulo egi sie de distinctione inter urbis & gentis rem publicam: nec tamen vero est simile, tantum Politices magistrum hoc discrimen silentio voluisse praeterire, atque ita imperfectam tradere hanc Philosophiam. Jam vero fateor & ego, Vocem ἡλεως aut πιν. civitatis significare etiam urbem ; significat autem &quemvis hominum coetum qui est sui juris, atque adeo dcillum qui una urbe non comprehenditur. Posteriore
utique significatione G civitas ab optimis quibusque Latinis scriptoribus solet accipi, etiam de integris gentibus
una communi republica utentibus. Par est ratio vocis Graecae. Eoque ἡλιως vocabulum aeque late patet atque
πιλιτεία, & in Politica doctrina propria haec demum est vocum c dc civitatis acceptio. Verum igitur quidem est, aliud gentem aliud civitatom esse: quippe quum unius gentis multa interdum sint ci vilia corpora: nihil vetat tamen, interdum & integrae gentis unam civitatem esse. Hoc certe nusquam est negatum ab Aristotele, etsi illi visum fuerit civitatem beatam angustis finibus contineri. Ni- Ada. hil porro est falsius, eo quod Aristoteles non alijs civitatum exemplis sit usus, quam urbium. Utique enim ipso libro secundo Politico agitur de republica Cretensi, quae non constitit una aliqua urbe sed totius insulae ambitu. Passim fit mentio reipublicae Thessalorum, Achaeorum, Chiorum, Cnidiorum, Cypriorum, Rhodiorum, Persarum, AEgyptiorum, Macedonum, similiumq; non urbium amplius ἱngularum sed gentium. Totidem autem indubie agnovit Aristotelis mλεις quot mλπειας. Falsum Adi. iam est, quae Aristoteles docet omni civitati communia
377쪽
esse oportere, non etiam in gentibus integris habere locum. Tantum hoc verum est: non omnia, quae Aristoteles docet in civitatibus vel plaerisque vel exacte beatis inveniri, pari modo in civitatibus quibusvis etiam amplissimis
habere sese. Sunt autem talia bonam partem quae enumerata sunt tertio loco : quaedam tamen eorum & in genotium civitatibus observare est. Et vero agnoscit utique Aristoteles inter Regni species & Barbaricum regnum Persarum atq, AEgyptiorum, quorum utrumque fuit gen . Ad .. ille. Nulla denique vis sequelae est: si omnibus numeris beata civitas non potest integram gentem comprehendere, ergo id nulla potest civitas. Imo vero nulla reipublicae forma exigit praeter forte beatam,& illam ulti, mam Democratiam , ubi populus magistratui & legibus nihil fere relinquens quaelibet negotia publica curanda suscipitὶ eam civium vicinitatem quae unis moenibus possit comprehendi. Nec civitatem Atticam tum demum coepisse quisquam hactenus docuit, quando Thesei ductu
Athenienses unam in urbem commigraverunt.
Non fert hic locus prolixius hoc argumentum tracta- re. Ex hisce paucis vero haud dubie jam tum liquet, sine caussa Aristotelicae doctrinae amplissimae justam laudem a nonnullis detrahi, intra urbium angustias omni Politica Aristotelis prudentia quasi per Vim compulsa. Redire ergo licet nobis in viam, unde digressi sumus. Post Aristotelem de Theophrasto enim non habeo quod dicam, quoniam scripta ipsius Politica Laertio me morata duduin periere mille octingentos amplius annos,
nemo quisqua in nobilissimam hanc& splendidissima Philosophiam integram docere, suopte quidem ductu nam Aristo.
378쪽
gressus est. Patrum denique & nostra aetate non defuere , qui magno ausu id tentaverint. Quorum bene de republica merendi studium qui non laude dignum censeat, improbus sane suerit: vereor autem ut quisquam eorum
spem justam expleverit. Ut ego sane haud dissimulem quod sentio; bonae eorum parti usu sere id contigit, quod in Sophistis olim, post Socratem ac Platonem Aristotcles animadvertit, nempe ut ignoraverint id etiam,quid Vere sit R. r.e. . Politice, atque adeo prae ἁπλ&cAα Philosophiae hujus, iuipsa janua, quod dicitur, limpegerint. Alij ultra tyrocinia Politica vix progressi sunt. Quidam ad aliena delapsi,
ta παρεργα quidem operose tractavere, το εργον autem parcet admodu, imo jejuno. Rari aliquot locis ultra AristotelemeIcurrerunt, nec tamen nisi aliquot paucis Iocis, atq; ita, ut
alibi AristoteIis Iaceram quamvis mutilamq; doctrinam nequidem assequi valuerint. Nemo omni u hactenus Philosophiam hanc universam integra methodo comprehendit. Dedit autem tantos magistros & Italia & Gallia 3e
Germanra nostra, numero perqua magno. Verum satis est, paucorum hic duntaxat meminisse: quoniam reliquos ad idem examen revocare, non poterit amplius esse difficile. Italorum vero huic classi nolo accensere Cyriacum StroZZam, quam Vis suppIementum Aristotelici operis exhibere voluerit. Nec enim nisi partem dare ipsemet voluit hujus doctrinae. Nec satis tenuisse illum, quidnam desit Aristoteli cooperi, liquet nisi fallor abunde ex ijs quae
prolixe in Introductione sumus pe sequuti. Nec temere latrod. quis tractandi rationem Stro ZZianam,vere Philosophicam eap. ct aut Aristotelica dixerit: imo ipse Stro Zga id agnovir. Fran
cisci Philelphi de Republica libri gravitate scribendi sunt Xy 3 cainiur
379쪽
eximii: ad Platonis tamen imitationem magis quam Aristotelis compositi; ac proinde de re publica optima quidem disserunt aliquid, non autem de omni . Francisci
Patri iij de Republica opus quod inscripsit distinctum plane est ab illo ejusdem de Principatur quod unum satis est indicando, neutiqua omnem civilem Philosophiam ab isthoe Volumine exspectandam. At vero nec ille de Principatu satisfecit suo titulo. Non male de utroque volumine id dixeris quod de priore Naudatus. Verba ejus haec sunt.1ιιι. Eρ cm sermς tempore Franciscus Patricius Senensisfarret 8.ι, ncm qνηηὸ m exemptorumsub Reipublicae titulo, puerorum re do usui, ac chriarum in cholis compositioni, evulgavit: tani umdissimitu alteri Tranci co Patricio Romano,qui nonnihil parateris hac re inter opuscula juvenilia protulit, quantum noctuina qui e aut anser dispar in olori. Non indocti quoque sunt libri quos de civili facultate inscripsit Ado vardus Gua-landus Pisanus: at Politicae prudentiae perparum, plus moralis continent. Omnibus hisce praciant, licet mole exigui, & in carcere sine omni librorum auxilio alienum ad calamum dictati, Politici Aphorismi Thomae Campanellae, quos Latine versos partem tertiam Philosophiae Realis inscripsit Thobias Adami. Arguunt sane capax atq; Versutum Auctoris ingenium: perinde atque liber de Monarchia Hispanica prodit peritiam rerum publicarum prae cipuarum hujus aevi, in dudum captivo utiq; admirandam. Caeterum hi Aphorismi tangunt quidem Politicae Philosophiae perquam multa, plene nihil exsequuntnr: pluractiam docent perperam quam a Grotio animadversa sunt: quod nos forte alias demonstrabimus. Palmam omnibus
praeripiunt Ludovici Septat ij de Ratione Status libelli, quos ex meo consilio Latine dedit Joannes Garmers domuimus.
380쪽
p UT IIV. ctissimus Hamburgensium Medicus. Nec tamen ultima primis accurata docendi ratione respondent, deficiente in postremis magni senis fuit enim Septatius Philosophus pariter & Medicus, sive industria, sive animo ipso. Utque illa quae ex usu sunt cujuslibet formae regiminis, hinc non incommode accipias, alia tamen Omnia Politicae Philosophiae capita frustra exspectaveris. Inter Gallos duo excellunt in primis, vastis uterquet voluminibus, uterque simul & Romani juris peritia clarus; quod ratissimum. Alter est Petrus Gregorius Tholosanus, alter Joannes Bodinus. Ille vero potissimum occupatus est in ijs quae ad faciunt, non omnium tamen rei publicae specierum ceu fieri par erat, sed vel optimae vel Regiae e reliqua vix leviter attingit, etsi sint in O- menti ad rempublicam gerendam maximi. Disputat quoque piaerumque , suffultus magis auctoritate Legum Romanarum dc nostri aevi duris doctorum, qu1m veris sisIidisque Politicae prudentiae principijs. Et tamen auctoritas illa Legum & Doctorum Juris demonstrationem Politicam suppeditare nequit, sed duntaxat Dialeisticam verisimilitudinem. Nihilominus si Legislationem spectemus, eo majore fuerit in pretio habendus Gregorius, quo pax 'ciores sunt in Politicis nostri avi, qui in hac Civilis Philosophiae parte quidquam opcrae collocaverint. Per alia quaeque sese magis quidem diffudit Ioannes dinus, nec tamen quae ad Leges attinent plane neglexir. In utroque tanto felicius Tholosano , quanto major fuit ingenij capacitate, & historiarum omnis generis inusitata peritia. Et vero princeps hic, omnium pene & sui de