장음표시 사용
381쪽
plo, attulit. Illa certe insignis peritia passim claret & in Methodo Historica pariter Ic in illo de Republica opere:
Viri Ib- in aliorum scriptis Politicis per est infrequens. Attamen 'r p, debuissent illae historiae non ea prolixitate ipsi doctrinae Po-λLρ δ/ liticae commisceri, sed tradi seorsim: ceu prudenter factum ab Aristotele,&faciendum esse jam demonstravimus. Turbant certe lectores plurimum illae frequentissimae digressiones historicae, saepe ad rem parum aut nihil facientes.Solet vero Bod inus&alia quam multa plane aliena doctrinae suae omni miscere,ac tumultuaria isthac scriptione lectori quasi crucem figere: a quo vitio Aristoteles sibi studiose cavit. Nimis porro manifestum est, nec universum argumentum Politicum a Bodino vel levi brachio esse attactu, nec quidquam pene justo ordine, aut ex solidis principijs esse traditum. Ne nunc dicam , quim Bo-dinus, dum est novitatum justo studiosior, saepe passim soleat vapulare. Ut consentiam igitur quidem Nau-1Δhil ;A dxQ ac πσρ recentiores quosque ab illo memoratos, uni Vbii. ἡ Zoino tantum concedere quantum leno leni inier viburna .hi. cupresii: in univcrsum tamen omnes, quicum unquam de republica libros edidere, atque adeo & ipsum mel Aristotelem, a Bodino victos, a veritate quina longissime recedit., Proindeque nemo etiam temere mim, μενος in κα
fatebitur, quod fatendum esse Naudatus scripssit: Rempublicam Bodini, o messe elaboratum ingenio, expolitum in u- ia, perfectum juicio , ct ita numeris omnibus absistum,
ut qΨi ab ipse discesserit, bau. di imitas viriri posit nautis illis antiquioribus, qui neglecta vel ignorata cynosura prae antia , navigationis fisae cur m ad avicularum quarundam pl/- . citum dirigebant , piuisis per cautes o Maxa praecipites scrι-b.ntur. Mihi Politicus magnus est Bodinus, s nec enim probatur
382쪽
probatur illud Cujacij ἀναγγι ια noκον σκωμμα Annusine bon/ὶ major futurus si ipse voluisset esse minor, dc vastum ingenium ac diffusam lectionem freno Apodicticae artis coercuisset intra modum , & in magis solido collocasset. -- Quod Thumus refert Bodinum , de Henoticoram motu,m j με clausula,admiranaeapraesegio, num semensem quvax,cum mi
mu putabatur, coitura siser praedixisse, eventa indicium com. probante, id vereor,ne non tam civilium rerum prudentiae, quam illi, cujus Bodinum jam sua Damonomania suspectnm haud immerito secerat, malae arti sit tribuend u. Cum praesertim a religioso veri Numinis cultu alienum hominis ani-inum, opus impium Arcanorum plusquam manifestum res diderit. Serius Gallis pariter atque Italis Coemaia reos ei ope- .
ram suam ad Politicam Philosophiam tradendam appu- Ierunt: sed tarditatem saltim multitudine librorum cominpensasse credi possint, si omnium par esset bonitas. Deprehendere autem est, nostratium illos libros epaucis ex Ceptis , ab Imperij Germanici Quod tantum singularis quaedam respublica est notitia haud potuissePoliticam Philosophiam discernere,pudendo sane & neutiquam serendo
errore. In paucis autem illis familiam ducit Relectionum Politicarum opus Henninei Arnisei , aeterni Juliae Acad miae & incomparabilis ornamenti. Fuit enim in Arnisaeo ingenium capacissimum, industria fine exemplo, iudicium nullo non Aristotellicae Philosophiae aliarumque artium genere subactum. Verum enimvero vir alibi occupatissimus, maximi operis non nisi primam nobis partem dedita Nec cavere sibi potuit Bodini illis viiijs, intempestivarum ad aliena digressionum, cum historicarum tum aliarum
383쪽
multam lectionem ostentat raro sibi temperat calamus,
ne quid stilus accipiat stribliginis illius qua Iuridica hodie scripta vulgo laborant. Plenior est Doctrina Politi,ca i sed iuvenilis opera multum abest a justa maturitate. Reliquorum,de Jure connubiorum, de Jure Majestatis, de Subjectione Clericorum, de Auctoritate Principum, nihil non doctissimo Auctore dignum ; attamen nec ad hunc Iocum universalis Politicae methodi faciunt, & dum numium frequenter plaeraque ad normam receptarum apud nos legum exigunt minus sapiunt Philosophiam. Iisdem morbis laborant Althusii dc Hoenonii scripta Politica. quia imo tanto sunt magis conspicua eorum Vitia, quanto nihil pene habent scripta illa Arnisaeanarum virtutum,tegendis aut excusandis illis vitiis idoneum. Accedit quod uterque fundamentum doctrinae suae collocet in eo, quod summa reipublicae cujusvis jure sit penes solum populum: qui error pestilens est & turbando orbi aptus. Melius est Kecheinianni Systema: multum tamen itidem distans a
perfecta methodo. Clapmarii de Arcanis rerum publia Carum, elegans est oc ad omnes reipubl. species pertinentis honae frugis plenissimum opusculum: ne quidem propositum autem habuit Politicam integram tradere. Sic α
cinciiij Institutiones & Cellarii nostri Compendium
ipsa mei inscriptionedetities significant quid pollicean GPraestant autem abunde quod promittunt, nec saliunt e pectationem. Ex adverso Adami Comaenjj opus mole satis magnum,& titulo dives, sed fere deludit lectorem. Atque hi quidem saltim potissimi sunt Germanicorum. Aliarum gentium nihil vidi quod mereatur in hoc
quidem genere insignem laudem. Nam Hispanus quidem
384쪽
dem sim anca tantum vulgaria docet, de republica secundum virtutem instituenda, quaedam & minus recte. A dteas Fricius Polonus plura ac doctiora longe adfert magisque idonea gerendis rebus, plaeraque tamen Gline attingit quidem. Anglusi obbes libro Elementorum . Philosophicorum deCive edito,non dubitavit hisce verbis gloriari. Pssica rei novitia est. Sed Philosephia civilis muL mbb.. . ro adhuc magis,ut qua antiquior non si libro quem de Cive ipse dιdieat. Vsi. Insano prosecto fastu.Perinde atq; stultum illud est Eumenia de Naturali Philosophia: huius partem priorem aperu-2Voisse Galilaeum, humani corporis scientia detexisse primum Harvatum libris de Motu Sanguinis & Generatione Ani. malium; ante hos nihilcerti in Phet ca fuisseepraeter experimen racuis sua ct Hiserias naturales: de Astronomia item,esus initium referendum in Copernicum. Satis autem apertum est, in illis quidem de Cive Elementis, nihil esse boni, quod non ab omni retro memoria fuerit notum. Ne quidem illud autem potuisset superesse,si prae judicij defectu ubdisset Hobbes, quam multum alia deduci debeant ex illo horribili principio e natura inter homines non societ
rem sed di ordiam infitutam esse . Et vero illo posito,
omnis societas humana contra naturae fuerit institutum.
Quo asserto nescio num quid excogitari possit absurdum magis aut improbum. Sed relinquimus hominem illum insanienti suae sapientiar.Quoniam etiam nulli alij occurruntPoliticaePhil sophiae nomine nunc quidem magnopere laudandi, toti huic argumento tandem .
385쪽
Pag. 7. L ao. eredimm ejus occulto defenseri Scioppio. Pag. I3.lIs. Disnis, praeclari illius Thessalorum ducis: cuius magna adeo laus superest in sexto Historiae Xen phonteae libro : ge. Pag. I 6. l. 3. potiarem. Hac de causta ipsemet Aristi
des Atheniensis, quamvis justi cognomentum adeptus, in regimine tamen rei publicae Atticae, more aliorum civium suorum, jus utilitate definire non'dubitavit: ceu discimus cx Plutarcho. Similia quam multa legere est in libello, Xenophontis de re publica Attica. Scribit vero dc de Lacedaemonijs in Agesilao Plutarchus i Du nec actu. dsunt, nec noruηt, quam unde existiment Sparta magnitudinem ct imcrementumpromoveri8osse. Non rectius ,
Ibid. l. s. metu. Quo pertinet illud senecae in Epistola nonagesima septima: Illic dissentiemin cum Epicuro, qui dicis nihiljuseum esse natura, o crimina esse vitanda quia vi
rari metus non possit. Jam Vero fIbid. I. Io. Non unum suum Menonem Thessalum, quem accurate posteritati depinxitXenophon l. 3. Expedi. tionis Cyri r vel Cascratem. Pag. 2I. l. Iz. agi velint. Bene Tullius I. de ossicijs primo: Si constitueris, te cuipiam advocatum in rem praesentem esse venturum, ais interim graviter lim aegrotare caeperis,aeon eis contra ostiatum non facere quod dixeris. Adhuc elegantius Seneca quarto de Beneficiis libro c. 33. Tunc dem faetim, tunc incon mia crimen aukiam, si cum omnia eadem sint quae erant promittente me, non praestitero promissum : alio
quin quicquid mutatur libertatem facit de integro consulendi, O meam rim liberat. Ne quidem Pas 3Q. l. I. mcrcri r quod Antonio etiam Fabro prae fatione
386쪽
na a satione ad libros de erroribus Pragmaticorum est annot
tum. Vere prudens Ibid. l. a7. I t edere: nam dc medicarum rerum historiam Medicus,& naturalium Physicus, dc seorsim coelestium Astronomus, aliam alij sibi Vindicant. Se quoniam. Pag. 3 .l, I 6. Civitatis malo. usque sene adeo hoc verum est, ut post Alciatum ipsemet Antonius Thesaurus, summo utique nomine Consultus Iuris, in praefatione DULμη. b. observaverit, eos, qui'er' ua advocatione sunt usi, minus etiam Iudicijs idoneos esse: idipsum Palladae Graeci poetae sententia ista confirmans , quod venali lingua servire causis assueti raro si acerum aliquid ac desecatum pronuncient. Pertinet hue Pag. 37. l. 7. Laboranti quidem legibuι.
Ibid. l. Io.. D praeesse sui quidem illa nunc sese passim habent: an enim expediat tantam vim judicibus in repu.blica concedere, necne, non est hujus instituti disputaronis hac . . Pag. 3S .l. 3I. tractet. Nisi fortassis existimes, eximendum I. Hopperi opus deVera jur prudentia inscriptum:cujus ta-mcn non nisi prima pars agit νωδιπιας. Nec quisqu/m Pag. 4o. l. 8. legislator futurus. Circa sacra inquam. Absit enim ut simpliciter id assirmem , de viro in forensi utique Romanorum prudentia magno, & quem Zosimus l. I. Historiar non dubitavit ita laudare: Και σοιια - -- ρον ἐνδιαθωαι, S το Wλλον ἐυ χως Gyιὸειν Ανοιτις. Circa sacra vero futurum illum fuistie minus bonum legislatorem, quamvis latarum de ijs Romanarum legum perinde ut ali arum peritissimus fuerit, negari non potest. . I cenim Pag. q6. l. I . pro tentibus. Et iam diu post idem pro-:
387쪽
thedram suam appellaverint πολι-ον: ceu in non lino Ioco libri quem de Vitis Sophistarum Philostratus conseripsit videre est. Cicero certe in dialogis suis de Oratore, hanc sententiam propugnantem non dubitavit producere ipsum Crassum. Aperte vero etiam Quintilianus : Visisse υινὶ civilis , o publicarum privatarumque rerum adminis rationi accommodaIm, qui regere consiliis urbes fundare legibus, emendare judici possiς , non alius profecto squam Orator. Excellebant vero Ibid. 66. I. 27. Disciplina mea sci licet ripag. 7. l. io, praebere. Isthac sane Gorgiae professione videtur quondam fuisse illectus etiam ille Xenophonti I. r. Expedit.Θri laudatus Proxenus Boeotius; ut qui, cum a prima aetate in eum Virum evadere cupiebat,qui magnis rebus gerendis idoneus esset,Gorgiae Leontino mercedem dederit, ejusque consuetudine sit usus. De hac Pag. 69. l. -I pro actore dc reopossit. Pag. 7 I. l. 37. qua Vel scopum minus rectum sibi propositum habent, Vel per vim. Pag. 72. l. I3. civitatibus, aut minus laudabili scopo utentibus, aut inique. Pag. 79. l. Io.possunt. Legum sane quarumlibet serendarum cura atque auctoritas, inter praecipua munia ejus qui rempublicam aliquam administrat, ab omnibus semper est prudentibus habita, perinde ut ipsa legislatio potisi
simus est eiusdem actus. Ac proinde Ibid. l. is . simpliciter, Lex quidem εργον mλι ,πLx. Eth. p.ult. haec se lentia Ibi d. l. 2o. liberorum. Usque adeo vero id sapienti an liquitati fuit cognitum : ut non dubitaverint Graeci quidem, Cererem Legiferam ct sacra Cereris θεσμοφονα appella-
388쪽
pellare; quoniam videlicet credebatur, ab eius consilio agrorum divisionem squae privati juris censeturὶ prosectam, hinc vero demum nata esse ci vilia jMa: quod etiam Servio est ad quartum Kneidos notatum. Alios auctores Ibid. l. 3o. convenientior unt Nemini sane paulo re rum peritiori non constat: omnes leges privatas convenire statui publico , dc longe aliter , circa res pariter de personas, in civitatibus usum publicum ex aequo spectantibus, alitex
in herilibus, habere eas oportere. a.
Pag. 8a. l. is. in margine scribe : Vide in rael. I. M
Pag. s s. l. II medio. DisertEquoque ita scribit in Aristotelis vita Diogenes Laertius: ἰὲ διττὼ τὸν κατῶ φιλο φών λογον, τον ιι, προκφον , τον δε-f
οικον πογέγρο Sed Diogenem non injuria quis censeat inidoneum, qui de Aristotelicis sententijs serat testis monium. Fortassis Pag. 96. l. I. Vita severE beatae civitari. Pag. IOI. l. 28. Plato. In Platonis porro dialogo cui Menoni nomen qui tamen mere πιιυ ιος est 2 Socrates hoc ipsum, adductis exemplis Themistoclis, Aristidis, Periclis & aliorum, etiam probat. Cum cujus dialogi hac d ctrina plane consentit, nothus alter, De eo quod virtus doceri nequeat. Auae omnia Pag. Io l. a I. prvrse memoria ibe h. ci habitio, ut ita loquar, sive possessio aut conservatio itale enim quid hoc loco notat το non vero animi qualitatem crebris actionibus comparatam, ut vulgo multi interpretantur qua se Ibid. l. 23. spim sensit acceptae iterata. Ibid. I. 3i. Communemque oc quidem vere genericam
389쪽
36s ADDENDA. nam ad particularem unica sufficit experientia rues
Pag. IO .l .et .s,sed ut pi urimum illa. Ibid.appeziamin: praesectim si accedat αγχινοια mentis, sive vis animi causarum perspicax. Pertinent Pag. III. l.I8 in margine cv. r. Vide & Alcidamantis, dissertationem apud Aristotelem l .a. Rhetoric.cap.29. Pag. usa. II. Roma afunesto. Quanquam Mario ipsius adversarium Sullam liceat etiam hic objicere: quem Sallustius refert, litteris Graecu ars Latinis juxta ut domisim
russitum. Et vero Ibi d. l. 2o. maxime. De utriusque in literis sedulitate, satis fuerit unicum Alianum l. r. cap.aI. Var. hisor.consula-isse. Ne a Pag. Dol. p. repagulo. Alcidamas certe, antiquissimus scriptor Aristotele teste l. a. Rhetot. c. H. Chilonem in Senum ordinem a Lacedaemonijs allectum esse narrat. Quod est indicio,Lacedaemonios mores tyrannicos in Chilone haud deprehendisse. Vnus Pag. Ia6. l. 26. Ex Dalis Bartholomaeum Violtum, Ce.
Pag. I3O. l. IO. moveremur. In Graecis sane Aristotelia interpretibus, Ammonius ejusque discipuli Iohannes Philoponus&Simplicius agno verunt, et , -δωκπικήν idoneam esse , non Practicae minus quam Theoreticae Philosophiae inservire. Mitto veteres alios , ut & nonnullos recentis anti: idque quandoquidem hoc prolixe disputare alienum est ab opere instituto. uae opposita Pag. I32. l. 27. rerum cerram , aut 'potius non facilem ,. mentiam. Pag. I 36. I. zz. Etenim, cum in homine ad agendum duo
390쪽
DDTI A. 369duo requirantur , Voluntas ac facultas , se naturae Ibid. l. 23. hominum ipsemet, quamvis omnium sit liberri
Pag. I 37. l. I9. etsi rariores. Multo magis necessitati absolutae obnoxia est in homine agendi facultas : quippe quae sit mere naturalis, ac proinde non minus atque alia quaedam res naturalis necessitatem suam habet. Qua de necessitate paulo post iterum aliquid dicendum est. Magnam Ibid. l. ao.mεbilitatem, ut di fatalem aliquam necessit
Pag. ras. l. s. civilibuι cum personis tum rebis. Ibi d. l. o. civilibus, sive persenis si ve rebus, nunqua Ibid. l. ai. prudens , non hypothetica duntaxat , sed cathegorica etiam ct absoluta, divinatio. Pag. I 6. l. 9. ῶς elia το Quem secutus celeberrimus interpretum Graecorum Alexander, I. Prior. cap. I3 loquutus εζώς δαA το πολυ ἐνδεχοusis, scribit: άλλα Sολως τῶ ἐκοῦ βουλιυιὰς λαμSανίμμα διά Tm λίκνυυω. Et vero Pag. i 9x . requir tur Notandum nimirum; non in singulis illis qui vacant alicui muneri rei publicae, necessari b requiri ex actam illam peritiam, sed tantum circa singula munia. Nem re curatio cujusque muneris potest etiam multis committi; qui modo universi exacte teneant isthuc quae faciunt, satis est,etsi singulis eorum haud parum interdum desit. Perinde scis licet atque in republica populari, necessum quidem est, ut populus universus nihil ignoret eorum quae ad status sui conservationem pertinent, non tamen ut idem teneant in populo singuli Id quod egregia similitudine,accepta de con viviis quae symbolis collectitiis instruuntur, illustrat 3. Politic. Aristoteles. Di se. Pag.I 3. l. 23. ob mamκ c. Libro X. Nicomachiorum binis repetitis vicibus probat, oportere ar; ifices novisse το καθ λου,eo argumento: On ἀτύτου άι :μαc. vel ,ώ-iς άι ς μου τού τε νῆ AM . Mitto alia