장음표시 사용
361쪽
fietna echeli ana editis,bene de republica non nem omis. ritus est, seculi hujus septimi decimi anno post decimum tertio. Insignes etiam sunt Lansianae declamationes, in laudem dc vituperium illustrium Europae regionum Tybui, tae habitae. Sed observandum unicE Venit,oratorium enthymema non semper habere Vim ς πολι ης: eoque non temere omnes ratiocinationes oratorum in seriaveritatis Politica tractatione locum invenire. l.
Profuerint ad hoc Politico & TR A GAE DIE veis rum, maximorum in dramate artificum. Et quidem Graecae Sophoclis atque Euripidis, Latinae vero quae Senecis solent tribui.'Agunt enim dc illae de fatis tristioribus illustrium in republica aliquot hominum : idque sermone gravi de prudentissimis sententijs reserto. Recentiores non commendo, quandoquidem vix unus eorum dc alter laudem majorum potuit assequi: dc quia omne hoc argumentum ficti multum habeat. Pertinent denique huc de MONI TA illa Regum maximorum quibus filios successores instruxerunt. Qualia sunt illa mediae aetatis Manuelis Palaeologi & Basilii Imperatorum, ut dc Constantini Porphyrogeniti de admi- nistrando imperio libri. Nostri vero temporis, Monita Caroli V. Imperatoris, Ludovici noni de Philippi secundi Pranciae atque Hispaniae regum, Paparum item Pauli Teiiij dc Gregorij decimi quinti: denique acobi Scottae regis. In hisce enim omni lius praecepta universalia rebus singularibus applicantur.- - . 1 ATQUE hactenus quidem ea scripta, quae circa singularia negotia civilia ita versantur ut prudentiam parere sint idonea, recensuimus. Consequens est, ut lustremus e iam illa quae λggerunt universalia Politica axiomara singu-
362쪽
sngularibus jam experimentis elicita, quaeque adeoAlterum ordinem Politicorum librorum constituant, quem Vid. Imsecundo loco nos allaturos antehac pro simu a pra Pu Sunt autem ejusenodi universalia axiomata acri a=t.cepta partim diversiis libris sparsim permista, partim com gesta in unum , dc quidem seorsim vel in Politicum vel in
Enimvero talia i nspergi λl en t, eum primis Historicuoptimis qui busque monumentis. Itaque&ex re estpru' dentiae civilis seduli aemulatoris, excerpere ex vatijs scriptis quae hujus sunt generis. Hoc enim demum operae est . 'Politicae : multum diverta ab ea quae Grammatici aus Philologici studij est, quamvis eodem ex libro. Qua d*re hanc in sententiam eleganter disserit Seneca. No eU qaod miseras ex eadem materia tuis quems sudiis via cρι Mn.vi figere. In eorim prato bos herbam quaerit . canis leporem, ci- ιοι. contaiaeertu.. Cum Ciceronis Abros ais Repabi. prehendit hinc Philo gin aliquis, hine Grammaturas, hinc Phil sopbiAEEedum: alius alio curam suam mittit. Philosophus admis tur contra sitiam dici iam multa potuisse. Cum adhocea dem lectionem Philologus aec is, hoe snorat: duos Roman ireges esse, quorum alter purim non habet alter matrem: pr terea notat, eum quem nunc dictatorem diei ι, ct in Historiis ita legirum nominatum, vadantiquosmagi rumpopubvo rhaque notat, Romulum periisse solis defectione ', provecaristinem etiam ad populum a regibus fuisse . ' Eosdem libros
quam Grammaticus explicuit,primum reapse ditiis Cicerone pro rei a , in commentarium refert, nec minin set e prasa eo Ainde trans .d eae oa con eluis se uti muravit Reliqua mitto, quae pari tamen elegantia Seneca adjicit. Nontemere vero quidquam hujus generis, undecunque V u Ioueat
363쪽
queat peti, a Prudentiae civilis studioso negligendum est. Certe poterit quis sibi haud dissiculter, sua industria, hinc inde divitem sententiarum thesaurum conquirere, summo eum prudentiae prosectu. Passina enim in omnibus,quae 'iam tum laudavi, scriptis dicta aurea reperire est. Exstant porro &libelli integri pleni Politicorum axibomatum. Enim vero & Salomonis regis & Siracidis opuscula apboristica, quamvis omnem vitam instruant, non aulcm solam tangant rem publicam, . tamen multa continςnt & mere πολιm , atq; ex ipsis abditis illius prudentiae latebris eruta. Ejusdem notae sunt etiam Isocratis nomnulla, ad Nicoclem, atque ad Demonicum. Ut & stagmen
ta piae raque Pythagorea,a Joanne Stobaeo, post aevum Justi,
niani ante Photium tamen,collecta. Imo Stobaeana colle,ctanea plaeraq;, saltim quae moralia a uctori tuor dicta.In cinius operis sententijs poeticis Latinc vertendis multum profecto praestitit Hugo Grotius. In medio porro sunt Publij Syri Mimi aliorumque versiculi, cum disertimini tum prudentissimi, jam olim unum in libellum collecti: quem. post alios quam locupletissime edidit Janus Cruter . Vete enim Seneca: Euantum diserti morum versuum in-ur mimos jacrat, uam multa Pubris , non excalceatu δεά co thurnatu dicendat Pertinet huc dc Agapeti ad Justinia num libellus: cuius bonam partem sao operi &. Stobaeus inseruit. Qia' simul apparet, non vane ruc de illius aeta te paulo ante missic suspicatuia I. Recςntior quoque, aetas dedit i publico bono tales libellos , eosquς notae optimae. Laudari merentur μα-aIijs : Francisci Guicciardini Hypomneses, post-q uam Latine Veriae sunt: dc Lamberti Danaes Aptiora uni Politici, qRibu alii xςcentibus adiectis caemplis
364쪽
pro lucetenebras foenerati sunt: Hieronynintem Cardam unum alterutraque opusculum , nisi quod ii ne discrimina praecepta misceat etiam minus honesta, qualia profecto omnibus rebus publicis nequaquam conveniunt.
Quin dc Parcentiarum dc Apophlegmatum libello in hunc ordinem haud injuria forte retuleris. Sane de paroemia ita quondam scripsit Synesius in suo ludicro Cal. viiij encomio, si quidem liceat Latine versa exhiberer Paraemia quiddam apiens est. Tuidni enim sapiens quidd Da uibus Ariuoleos inquit quo sint veteris philosophia magnu hominum calamitati ου perdita reliquiae servata ob nervosam brevitatem o dexteritatem. Paramia enim se hoc o praeterea dictum en, dignitatem habens veteris philosoplia unde nataeu, unde o fhue res icit. Vetjres enim nos i aevi Lomini
meritatis fuere persicaciores Haec tamen omnia non equidem probare ausiunci: quandoquidem ab adagio abesse pintest ra γω κον, εc multa eorum nihil vetus sapiunt , sed recentis sunt futurae. Quam plurima tamen adagia nata ex longo rerum usu, ac multae esse prudentiae de quidem civilis, certum est. Quo simul liquet, omnino ad hanc clamem, saltim illa πιλιnκα , pene tanquam sapientia longae experientiae civilis oracula, pertinere. Apo tegm ta etiam pol tica merentur utique itidem hunc locum:
praesertim si sint prosecta ab ijs qui rerum civilium usum isibi comparaverunt. Caeterum nusquam utilium ejusmodi axiomatum congestam copiam eam reperias, quam in Rhetorico illo opere,quod Aristoteles Theodecti inscripsit. Quum enim apprime ad negotia Politica tractanda conducat, hominumores & affectus novisse, horum omnisi per nudas propo-βιiones optimum sane di jacpπparabile speculum exhi bel
365쪽
illud Rhetoricum volumen: libro secundo cum primis usq; - ad caput octavum decimum; bona tamen etiam parte libris primi, qua propositiones continentur generi deliberativo
dc judiciali potistimum idoneae. Quid, quod Politico itidem perquam utiles isint propositiones plaetaeque illae communes , de quibus agitur decimo octavo dc nono decimo secundi ilibri capitibus p Certe propositionum illa omnis collectio non minusPolitico inservit quamoratori. Imo ex re Politici etiam est, praemittere, quasi in antecessum, Philosophieae civilium rerum doctrinae, talem propositionum congeriem , perinde atque Mathematici so lent datasta tomata: utpote quum reapse sint principiama. eo. Politicarum demonstrationum. Qua de re jam tum notis
XLp.rit. stirlla monuimus. Mi Mobservandum vero etiam' atque etiam est, non tuto semperi Ilis propositionibus vel axi0matibus credi. Etsi enim quae ut plurimum veritati sunt consentanea usum suum Politicum habeant; quaedam tamen nimis praecipi tanter solent, unius aut alterius duntaxat eventus gratia,
ab imperitis subinde pronunciari. Qualia ad Politicas coli sui lationes, quippe quae debeant per demonstrationes non autem pet incertas Dialacticas argumentationes institui, inepta mnt. Docuimus vero jam tum, quam circum spe cte & caute ex singularibus universalia debeant axiomata
elici: itaque non dissicile fuerit ad illam a mussim Politi
earum propositionum veritatem explorare. Operae autem praeterea pr tum fuerit ad tria cum priuinis attendere. Primulta a quo auctore prosecta sit sententia aut propositio aliqua inum scilicet is sit, cui secure possis
fidere Hoc est: num valuerit telum usu, & judicii aliquo insigni acumine:Anunus id ducerit,an vero mulat alij:por
366쪽
CAPUT XIV. 7 sprlidentes in idem conten strint. Nec enim temere magnus prudentum numerus solet falli. Estq, verissimum illud , Aristotelis : δῶ-Hν ἐμπερ- mεαῖ- ν - Ari .H
nam ct prurientium pronunciatis, eis haud demon ata
fuerint, non minuN quam Zemon rationibus attendendum ea.
uia enim per e perientiam ἄμυ-culum consecuti uent per vident i a princi Estsecvi animus semper steaen ius ad experimen. ., ta, atque cum illis comparanda propositionum quarum- vis certitudo: in quant m steri pol su i Tertio indaganda statim xii, quo a B t,psonu ciati cujuslibet, caussa. Hac sanς inventa non est quod am
plius dubites. Cauerum templi est uti ad TERTIAM classem P
liticorum scriptorum jam aggrediamur. Cuji modi sunt quae magis woniac Politica negotia pertractant. 'Sunt autem id genus libri ratione quidem argumenti, triplices. Aut miscellanei scilicet, aut circa partem aliquam Politices seorsim occupati, aut integram Philosophiae hujus methodum promitte' es. Troandi vero ra tio , alia est inepta plane, ali pqpularis α suasi alia denique vcre Philosophica & άκυαμαmo . Docu, mis mus vero jam tum prolixe fatis, quemadmodum habere X. . , sese debeat accurata quae vis Politici cujuslibet argumenti, sive integrae nimiru m illius civilis phi losophiae, sive partis, . tractatio : eoque non jam multum dissicile cuiquam sol lassis fueris, illa quidem regula observata, nsuram Politicorum id genus librorum suapte opeia instituere, a que adeo licuerit nobis ab illo quidem invidioso laboret . XI abstinere
367쪽
abstinere. Dicemus tamen sententiam,prout incepimus, saltim de ijs scriptis quae prae reliquis in pretio haberi nivimus: omissis nimirum quae inepta plane, aut communi omnium calculo quasi jam improbata, aut denique de rarae sunt frugis. Nec vero omnes hic tangere operae est pretium, & fuerit hoc laboris propE infiniti. Igitur ad misi, nos meliores pertinent, illi etiam ex parte, qui ad Historicos veteres commentantes; λουσπιλωκας Varias agitavere: quales praecipue sunt Scipio Ammiratus, J. Gruterus, NicoI. Machiavellus, & Chri Oph. Forstnerus, jam antea me hoc nomine laudati. Praeter hosce autem insignem operam hic praestitere Mami-xius, Maretius, Frachetia & Zuccolus. A Naudaeo inseriore his loco positi quidem sunt .Piccarius , Junius ocScherbius. Verum Scherbij quidem id genus haud reco
dor me videre: Piccarium autem nemini ego secundum dixerim. Non etiam hisce cum Naudato ego accensuerim Paulum Parutam,quem ille non dubitavitDemn in hocsene- resummanum appellare. Nec enim theses ille politicas pertractat, sed hypotheses perquam egregie tamen) de rebus scilicet Romanis, Graecis, aut Venetis agens. Forte etitam Par utae nulla hic mentio fieri debet, quia Italice tantum legitur: dubito sane num lucem viderit Latina interpretatio quam Christophorum varisicium curasse testatur Simon Starovolscius. Pleni porro sunt pruden tiae Verulamii Sermones fideIes quos inscripsit, & Didaci Saavedrae Symbolica. Nec asperna n dae Politicae Disquisitiones an onymae illae, quae Boxhornium videntur auctorem agnoscere. Aliae videlicet ab iis Dissertationibus quae de Romanorum imperio eundem auctorem habent, dc non tam inesca quam hypotheses Romanae rei Politicas
368쪽
Fel ingeri, & aliorum Germanorum nostrotum Politicae disputationes. In primis vero laudandae veniunt Boe- cleri dissertationes . Academicae. Non insimae quoque sunt notae Comitis laturali illa quae varijs opusculisLatinet prodierunt, a Naudaeo autem supra meritum extolluntur. Miscellanei argumenti est & Poli craticus Joannis Sarisberiensistupra temporis sui conditionem multa sapiemia
Eorum vero qui partem Hiquam philosophiae hujisa
tigerunt librorum prope immensus est numerus. Horum autem bona pars ingenueprosella est argumcnti sui angu- restos limites, nonnulli tamen videri voluerunt exhibere in--ategrum prudentiae Politicae, ut ita loquar, Oceanum. Eam
sane culpam jam tum olim in sui aevi Politicis scriptorisbus Aristoteles notavit: qui scilicet dum optimam sei
publicae sormam tradere conarentur, credidere satis seseP.Le. i. fecisse universae Philosophiae illius institutioni. Et Vero ἀex omni isto quidem aevo Vetere, praeter Aristotelem, qui non illum in lapidem impegerit, habemus neminem. Superant vero hodieque illius generis aliquot ex Pythagorae praecipue schola libelli Philosophjci, pleni san-i ictorum praeceptorum; non integri tamen sed potius librorum segmenta nec nisi in opere Stobaeano, imo παγγγελ'μαs magis quam iam κm i, ac proinde in secundam Politicorum scriptorum classem iam tum a nobis relata. In nioris, quibus hoc etiam desideraveris, quod nec universa illa; a. quae in optima republica agenda veniunt vel attigerint. Omnes ante se natos longo intervallo hocin studio superavit Plato, cum alijs aliquot dialogis conscriptis, tum maxime praeclaris duobus istis operibus, quorum al-Σx a teri
369쪽
teri de Republica nomen est, alteri de Legibus, quae rara felicitate ad nos usque, ut Platonica alia plari aque , iaco rupte pervenerunt. Agit autem Plato primo quidem opere de optimare-rublica ejusmodi, quam optare quidem licet non autem consequi: atque adeo animo & oratione quasi formavit ideam duntaxat aliquam & exemplum bonae reipublicae. Hinc legere est libro quinto: τι is , ς em δειγμα
ἐπιιουμιυ λιγω is mλιως ς Libro sexto: ὐδίη πιλιτια ἡν μυ- ολ γῆ λόγω, ἔργω τιλ λήι se Libro item nono civitas haec appellatur, πολις ἐν λαγώς κε μ 1, addito: οἰ-ς- δαμὼ ριμαε ἀ- . Proclo haec respublica dicitur amλιτειας πῆς τω orai Βία. Maximo TVrio ξυνοικηας - η που τε α γ γνο in λόγω , 6 ακροβιπιων μῖλλω. Apuleio eleganterrimentum ver iratu. Non tantum v ro hactenus talis rei publicae forma nusquam est reperta, sed etiam reipsa nec institui potest: ceu recte judicavit Gregorius Naalangenus. Ut omnino deliraverit Plotinus, ejusmodi rempublicam condere in Campania molitus : quod in ejus vita narrat Porphyrius. Vel hinc igitur patet, illud quidem opus Politicum parum utile esse huma. nis rebus. Laborat vero simul monstrosa etiam doctrina de communione mulierum: ut & alienis quidem quam multis. desectu vero eorum quae maxime docenda suerant.
Quae vitia jam tum alibi prolixius notavimus. Non tamen & nulla perquam egregia docet opus illud, estque dignum quod cum cura versetur. Utilitate autem & fructu longe superatur hoc volumen ab eo quod de Legibus inscribitur. Agit enim quidem & illud non nisi de beata republica,ta tamen major ibi habetur ratio ejus sortis qu
370쪽
humanum genus potest frui. Plurima sane docet de omni-hus pene quorum in civili societate potest usus esse, non. summa duntaxat sermonis suavitate, sed&insigni prudentia. Praeclarum profecto Opus & nulla temere eo in genet . . re secundum,etsi itidem viiijs suis non careat. Quo magis dolendum, lectores utrique operi hodieratos reperiri, commentatores itidem idoneos pene nul- ' . .
Ios. Superest nimirum Procli quide in Politicen commentarius, quem Conradus Ges erus Latine vertit: est tamen non nisi Expositio dissiciliorum quae ionum, quae in δε-cem de republica obris pol sunt occurrere, circa poesn es fa las Homeri. Iertur & Plethonis commentarius in primum de Legibus, sed hactenus non nisi manuscriptus Amomenti exigui. Manuducere interim nonnihil ad lecti onem utriuique operis poterit summa 1 Joanne sici - no consecta: . tantum vero manuducere & quidem tyronem. De tribus aliis ita scribjt Naudaeus: Ad Platonem' iaquod attinet, tres quos noverim commentatores solummodona cZus eis. ωnronium nempe Montecatinum, ut libros de republica Platonis is i rasotelis die codicu notis, rabulis, distinctionibus ex icare conatus , ners i nes lectori suo sati e cis e ct Sobassianum Foxium Marῆilium , qui multa pauc , ac Pomp9um Garitianum, qui pauca multis,ccomplexi δεπης Quam sententiam nec probare nec rejicere possum, qu niam eorum nihil mihi secturn est hactenus: quamvis haud ignorem in alijs. m Montecatinum tum Foxium ita se gessisse, quemadmodum hic judicavit Naudaeus. Cujus quae subjungit verba non possum non & ego hic addere. Vtrius s vero libros, Platonis videlicet o Cinso- relis, Ludovicus Regius, He nrici secunda Galliarum Regis au-omu , Graece ac Latine cruditissimus, ornu e primum in iis . XX I ruam