Disputatio antiquariohistorica inauguralis de censorum apud Romanos auctoritate et existimatione, ex veterum rerumpublicarum conditione explicanda

121쪽

ram tanta exsequebantur religione, ut non miabni eos lateret vili, verum inquirerent etiam, nam peccaturi viderentur c J. Non igitur transgressionibus tantum puniendis et poenae in tu a vitiis deterrebant cives, sed id maxime ag tam , ut nil illi poena dignum corrimittere qἷ-lent ca). Idem igitur Athenis Areopagitarum, et Romae Cens am erat munus, et qui Censoribus, idem quoque Areopagitis constabat honos. Nam honoratisfimum, sanctissimum , omnibus, quae in Graecia aderant, praestans eorum habebatur rebbunal ab de quo, ex Demosthenis testim nio, tot tamque praeclarat ent proserri, quot in aliud Graeciae judicium caderent nullum ε). Atque haec Graecorum de eo sententia Cicer ni sic probata ut, ut Romani Senatus laudes haud essicacius se Attico signisicare posse ut rei, quam cum Areopago ui co rarista. Romanae, inquit, se res sic habent. Senatus

ἄρεω πάγος. Nihi constantius, nilii se rius, nihil fortituris . Quid quod Solanis iis eo

condendo consilium nobilissimae Themistoclis vi

122쪽

minae prope ueponebat. Quamvis ait, mistocles jure laudetur, et sit ejus nomen, quam Solonis, illustrius, citeturque Salamis clarissimae

testis victoriae, quae anteponatur consilio Solonis ei, quo primum Areopagum constituit non minus praeclarum hoc, quam illud, judicandum est ιι Quandoquidem igitur in morum conditione

antiquarum civitatum salus veriebatur, et alia

ad illos regundos exstiterunt instituta, et Atti ni Areopagitis, Censoribus Romae istiusmodi sui commissum munus, quod, ut more spectabat, sic praecipuam iis auctoritatem conciliaret. Caeterum in tota hac caussa eadem est gentium, quae singularium hontinum ratio. Est hoc uniculique, ni prorsus si ingratus, vere institum, ut, quem suis rebus prospicere, praeceptis se mon iisque adjuvare, ad virtutis amorem adducere intelligit, hunc igitur veneretur. Eadem -- toribus institutorum, quae mores spectabant, suo pretio habendorum causa erat. Nanes cum a civium moribus civitarum tum incrementum et vigor, in lapsis et interitus plane penderet, non poterant non istiusmodi instituta, quibus omne sere ad civitatem firmandam et augendam: inerat momentum, summa esse existimatione. Queim

123쪽

quemadmodum igini umisquisque homo eo nudi jori alio loco habet, quo melius de elicitatesta promovenda menterunt, quoque aegrius eorum opera caruisset sic amis quoque antiquitus illis institutis constitit honos, quae civitatum iugori stabiliendo et augendo instrvirent, quominque ipsae non nisi aegerrime tulissent desiderium. Et sic quidem videri possit speciminis nostri profligata jam et ad exitum M perducta quaestio. Attamen, ut ne, quae huc faciunt, alia negligamus gravissima operae pretium est, hanc Censoriae auctorita is et existimationis causam ex peculiari item et civitatis Romanae ratione et Romanorum indole confirmare. Nam vel allor equidem, vel valebit haec disquisitio ad eam, quam hactenus propositinius, sinitentim it Mirandam ex commendandam

Cato, est Cicerone, dicere silebat, ob hane

cdusam praestare Romanae civitatis statum et .m ivitatibus, quod in illis singuli fuissent s Ni Q suam Pirim rem publium consti

124쪽

n sent lagibus atque instinatis suis; ut Cretum Minos Lacaedemomonii Lycurgus Athenien sium, quae persaepe omnrutata esset, Thestiis, tum Draco, tum Solo, tum Clisthenes, tum ut alii posta emo exsanguem jam et jacentem doctus vir Phalereus sustentasset Demetrius Romana autem Respublica non unius esset ingenio, sed multorum; nec una hominis vita, sed aliquot constituta seculis et aetatibus t . Et profecto ex hac gravissimi viri sententia et veterum civitatum, et Romanae Reipublicae diversam perspicere licet rationem. Etenim in illis a legumlatorum ingenio magistratuum imstitutis, publici privatique juris descriptio, imnis omnino rerum administrandarum prosecta sui ratio. Romae ver nec uni viro, nec aetati suam haec debuerunt originem, sed variis illa exstiterunt temporibus et ab ipsa potius populi, a totius civitatis manarunt voluntate. Non illic expulsis Regibus, suit, qui legislatoris in-stu duobus magistratibus regiam plane mand rei potestatem; nec contimi horum munera rite fuere circumscripta suaeque aliis magistratibus assignatae partes sed Romani ipsi in C mitiis anima imperia binosque cremant Consu-

125쪽

les quomin eadem, quae Regum , eram inuit ira et dein demum, cum hi prae bellorum steriquentia rebus in urbe peragengis impares es,sent, sensim sensimque ex ipsus populi voluntate alii prodierunt magistratus. Sic civium censis per septemdecim annos a Coss. inter' missus ad Censores translatus suit. ariter in risdictio , quam hactenus administraverant Co sules, ad raetorem transiit, qui nanibus in

urbe habita tibvs jus diceret. Et ipse ille Prae,

to disin negotioriam multitudine vexatus, primum unum , qui peregrinorum ires dirimeret. mox vero , regionibus quibusdam in Provinciis formulam redactis, plures nactus est collegas. Censores vero quemadmodum primum censui agendo suffragiis ipse populus praefecit sc dein, iubente quoque populo , eorum ita aucta est potestas, ut Romanorum vectigalia administra. rent, publicorum jus privatorumque locorum definirent, morum denique disciplinaeque' manae regimen haberent. Et sc quoque ceteri magistratus non legislatoris auctoritate, nec uno eodemque tempore, sed civium voluntate et sensim paulatimque exstiteriant. Quod vero ad rerum administi andarum rationem, et publica privata ue civium jura attinet, hae etiam non ab uno viro onstituta et descripta, nec primi

mdem fuisse, quae Catonis iuerunt, temporibus

126쪽

ceteris igitur civimbus, ut et ex historia et

ex Catonis sententia patet, diversa sit et peculi ri prorsus Reipubli e Romana conditio, Quem Vadmodum autem reliqua omnia, sic et morum instituta in illis a legumlatorum, in hac vero ab ipsius populi prosecta tuere voluntate. Quadi cumque Spartae et Athenis morum bonitati pro movendae inserviebant , publica puerorum edi, otio et institutio, ferrea moneta, e lata, munera publica improbis vel negata, vel, si iis iungerentur, ademti, Locurgum ae et Sol nem habuere auctores Romani contra cuinam tandem legislatoris urge morum debuerunt ex cellentiam ramo vini sinctissimo Areopagitarum tribunali Athenis Solon, Romae CensoribV m :nim curam ipsa inj xit civitas. Haec jam peculiaris civitatis Romanae condi tio 'cit quoque ad Censorum auctorii temta clarandamo existimationem Nam, cum Atti sienses eos, qui unius viri voluntate moribus regundis praeerant, quia tamen civitati mirum in modum proderant, summo habuere loco; fieri non poterat, quin Romani eum et cole- Unt et venerarentur magistrarum, quem ob

insigno rei utili te moribus praefeceranx

127쪽

Peculiaris Romanorum indotii.

Simplex omnium gentium est vitae ratio, antequam ad cultum et humanitatem perveniant. Sed haud sicile reperiatur populus, qui pristinam suam simplicitatem omni aevo tantopere celebraverit, quantopere gens Romana Cert tim eam laudibus praedicarunt Romanorum poeine, historici, philosophi In quibus laudibus studium imprimis occurrit agriculturae, quo principes iri quam maxime tenebantur. Sic Plinius in agrorum sextiliuitem inquirens, ipso rum, ait, tunc manibus Imperatorum colebantur agri ut fas est credere, gaudente terra v mere iureato, et triumphali aratore Me illi eadem cura semina tractabant, qua bella; Ddemque diligentia am disponebant, qua a tra; sive honestis omnia manibus laetius proveniunt, quoniam et curiosius fiunt Quid mirum igitur, si Romani illos imprimis magni facerent magistratus, qui id potissimum rabant, ut ne unam in rebus hilarioribus commutationem subiret morum simplicitas. Et vero Censores eos item notabant, qui agrum male

128쪽

labant , atque , quem virum Mirum ramum dixerant, amplissime lautasse existimum Sed alia item hic nobis animadrertenda sunt gentis Romaerae studia A munis jam inde urbis

conditae temporibit dominandi in Romani o

curru ardor. Finitium gentes et si R. setismis etiam, liberii Republica, sibi sit,jicere et ita imperii fines propagare conabantur; ut niatur jam regere imperio populos unice appeterent. Hoc autem dominandi studium ut m lan aliquando explerent, tum aliis erga devi tos populos ut emi artibus, rum sortissimi in bello esse nitebantur; ideoque rebus imprimis milieribus tanto assidue studio operam im pendebant, ut, ceteri vel ignotis vel incultis etiamniinc artibus, haec una iam ad vigorem e venire Quid rod totam eo reserebant juventutis institutionem, ut laboris illi ac belli patienim semit vicis teneris assuefactiis saltare, Currere, jaculari, gravissima arma ferre in deliciis bibetist civis Rommus, hoc potissimum qiectans. in sortis fieret, nec hostibus in bello impar esseti. Ne vero in ipsis castris molli otio a serutrudine litterent milites, corpo illic quoque -- Nnim, mollities et ignavia sumno studio arceri

129쪽

sesebant unde jure Cicero totam rem militarema majoribus dii initus constiturum silis assim ma Istiusmodi igitur genti, quae quo magis invalescebat, eo ardentius orbis terrarum principatum appetebat, id omnium maxime curandum, ut ne civium, in lautiore re versantium, orpora debilitarentur, et ipsi se bellicos labio, vix fer te instatibus hostibus cederent. Curan-- iccirim, ut ab ignavia, luxuria, mollitie

integri manerent mores. Jam vero cum Censoribus gravissimum morum regimen ipsa -- cessisset civitas , non poterat non fiammo honore i imo veneratione, prosequi, quorum potissimum opera cives in majorum intuentes vi tutem, mente conceptum aliquando exequi pos-- propositum. In peculiari autem Romanorum indole, quatenus ad argumentum nostrum facit, describenda, minime eorum est mittenda gravitas; qua, ex antiquorum testimonio, adeo conspicui sitisse videntvi , ut eam in Vultu, in amicru, tota vitae ratione , nobilissimis de rebus publicis consiliis, in summo civitatis discrimine, imo in praesenti eius ruina semper referrenti Et vero quantopere sic ab aliis antiquitatis gentibus disco Tusc. Quaest. . . . I. s. L. I. c. ἔ.

130쪽

ereparent, dici vix potest. Quae apud illas talaudi ducebantur, Romanorum gravitati repugnabant, absque iis vitio vertebantur. Sic hiscenam prodire et populo esse spectaculo, mihi in Graecia fuit irpitudini Romae vero ita humile habebatur , ut id genus hominum noli modo honore reliquorum civium careo ret, sed Censoria notatione tribu movereni Huic autem indoli unusquisque videt , qua tum congruat morum regimen Athenienses levioris fere indolis et novitatis epe quam avitae conditionis amantiores Areopagiticum tamen tribunal magni fecisse vidimus mani, majorum religiosi cultores, et illud tonentes, antiquis, lais Rempublicam esse s

perstruendam, horum vindices et statores venerabantur. Accedit, quod ipsa haec morum cura nescio quid dignitatis habebat, gravitatis , --jestatis dacerdotum instar in ea animadvertebant Censores, quae, tu legibus haud obnoxia, amtiquae tamen civitatis disciplinae adversabantur Neque tantum viliores e tribu mo bant viros, sed honoratiores etiam, imo semis in Rep blica unctos honoribus Squestri et Senatorianitate privabant. Ab eorum ita judicio pendebat, quo quis in civitate loco, quo honore , qua apud

i, Nepos in praes. Cic. de Rep. L. 4. . o.