Antiquitatum Romanarum epitome ad usum Seminari Neapolitani auctore Salvatore Aula 1

161쪽

De Magistratistis Ramanis. 15 ,

II. Itaque si alicui privato consulare imperium deserretur , ipse tunc Pro consule dicebatur. Illustre admodum huiusce rei documentum praebet Livius XXVI. 38. ubi inquit : Postremum eo decuraum est , ut Aoptilias PROCONSULE creando in Hispaniam comitia haberet. Tum non multo post: Ad unum omnes non centuriae modo , sed eciam homines P. Somioni quatuor et viginti serme annos nato ) imperium esse in Hispaniam iusseriant. Eadem appellatio eorum erat , quibus gesto iam consulatu imperium prorogabatur. Quare a Pud Eundem VIII. 23. legitur: Cum et comi-riorum dies instaret, et Publilium imminentem hostium muris auocari ab spe eviendae in dies urbis , haud e reρωbliea esset ; actum cum tribunis est, ad ρυialiam ferrent, ut cum Pu

Blilius Philo CONSULATU ABISSET, PROCONSULE rem gereret , quoad debellatum

aeum Graecis esset. I

III. Simili porro ratione Propraetores Vocati stant illi , quibus in rebns bellicis acta praetutixa prorosatio imperii concederetur. Ita cum . annalibus eiusdem scriptoris XXVII. . dicatur C. Hostilius praetor, ut indidem patet, u banus ) ab C. Laectoris pro Praetore Provis Ciam exercitumque , qui tum iam Arimini erat ,

acciperet: postea ad iurequentem annum caP. 22.

de eodem subditur : PROROGATUM impe-

C. Mamilia Sisilia , L. Portio Gallia eμenit. Vbi eum

duae tantum verae provinciae numerentur , Sardinia , et Sicilia ; reliquae tamen procurationes uno omnes Pro Finciarum nomine comprehenduntur r id quod restri

162쪽

Caput mrium ) et C. Hostilio Tubulo est, ut PROPRAETORE ita metiriam ad duas legiones

succederet C. Caseurnio. Ex his interim locis illud praeterea colligas Ii feet , quanam antiquitus sorma huiusmodi magi Stratuum nomina efferrentur. Quae quidem cuiuin duas e sent antea disiuncta voces, tu unam a liquando laudem coaluerunt. IV. Praeter eos autem Proeonsules, de qui bus modo dictum , quorumque extraordinarium v 3t imperium , alii porro ordinarii fuerunt, illi nimirum , qui consulatu perfuncti ad aliquam inde regendam provinciam abibaui. Etenim

cum per assiduas victorias Romanarum numerus P Oviliciarum maguopere crevisset , iam harum ad mitiis irationem non modo , ut aute , Praetor es , Sed etiam ex consulatu cousules suscipiebaut. Id sane e reliquis egerunt Gabinius , et Piso, qui statim post consulatum alter ad Syriatia, alter ad Macedoniam gubernandam prosecti

sunt.

Neque secus de Draetoribus res babuit , qui ut retulimus p. 134. obita Roma praetura ad

una in e provinciis mittebantur. Quos tamen eti m , quo tempore provinciali huic mu ueri vacabunt, Praetores potius, quam Propraetores appellatos iuvetiieS. v IlIud vero silentio praeterire haud decet, si quis provinciam acciperet non subito ex consulatu aut praetura , eum extraordinarii magistratus loco fuisse habitum. Hac de causa Tullius, qui Ciliciam proconsul obtinuit , at aliquot acotisulatu annis, id imperium extraordinarium Vocat , in haec verba scribens V. ad Att. 9. Factam , ut Summa modestia , et summa absti

n vi a MVNVS HO C EXTRAORDINARI

P A traducamus.

163쪽

De Magistratibus Romanis I 6 Iv. Iam de h=s provinciarum .praesidibus nonnulla scitu digna attexere par est. Antequam illi ab urbe proficiscerentur , quae eunque eorum vel itineri, vel procurationi necesse foretit, videlicet Viaticum, Exercitus , Stipendium , Comitatus a ) a senatu decernebantur. idque omnino suit ornare ymoincias. HinGCicero ut, ad Att. 24 Cum se imissetis, inquit , PRO VIAE CIAS ORNATAS esse. hi vero prosectionis dies adventasset, tune illi paludati , praeeuntibus lictoribus cum fasciis bus ae securibus , iter ad provincias ingrediebantur. Atque heic e re Data de lictorum numero monere libet , duodecim quidem proconsulibus Praesto suisse , sex vero praetoribus. Quapropter Cicero in Maniliana II. ut Sextilii , et Bilini

Praetorum provincialium casum commemorares,

inquit: Cum, DUODECIM SECURUES in

Praedonum Potestatem Perpenerint. VI. Quod Porro ad iurisdictionis in provi ciis exercendae rationem attinet, sciendum cum Primis est , unamquamque provinciam in plures Dioeceses, sive Conpentus , ac Lurisdictiones fuisse distributam ; quod palam iacit Plinius III. I. et V. 29. in his autem singulis oppidum aliquod iuri dicundo suisse destinatum , Eorum ea de causa vocatum: quo, cum magistratus

5 Plures magistratuum vel adiutores , vel ministrierant , qui universi uno Comitatus Domine indicabantur : videlicet Quaestor , Legati , Tribuni militum , Praesecti ; adhaec Scribae , Ac usi , Praecones , Lictores , Interpretes , Haruspices. Huc vero reserendi quo que sunt Contuhernales, illustres nimirum adolescentesa qui quo rem militarem addiscerent, Ρraesidem in provinei a Ps.soc.ti ab qius nunquam latere di.cedebant.

164쪽

161 ' Caytie V. lus diceret, totius Dioecesis homines ius suum

persecuturi convenirent.

Ille igitur per hiemem sere aestate plerum isque , ubi res flagitaret, bellis insumpta ) Conventus obiens, hoc pacto universis provinciali-hus, necnon Romanis civibus id poscentibus . ius reddebat. Ex quo quidem instituti genere oristum duxerunt formulae illae iis magistratibus accommodatae , Conpentus circuire , agere , Per agere ; Grum indicere , agere ; aliaeque his similes. Itaque Caesar V. Beli. Gall. I. scribit:

Ipse CONVENTIBUS Galliae citerioris PERACTIS , in Astrisum proficiscitur. Et Rrtius VIII. Beli. Gall. 46. paucos ipse dies in

proseineia moratus , cum celeriter omnes CO

VEXTUS PERCUCURRISSET , publieas

controperaias cognopisset, tandem ad legiones in Belgium se rece it. Denique Cicero V. ad Att.ai. Idibus Februariis , quo die has literas d di , FORUM institueram AGERE Laodiceae.

Illud autem praeterea huius loci est animad-Vertere , hos provinciarum rectores Pro diversis eausarum generibus diversam iudicistrum rationem , non secus ac Romae a praetoribus fiebat, adhibuisse. Etenim privatas quidem causas tu dicibus, e civium Romanorum thi commorantium grege delecus uti ex Gronovio nolavit Graevius Praefat. Tom. I. Antiq. Rom. disceptandas mandabant. In publicis vero iudiciis nonnullos eorundem in consilium sibi adsciscebant, e quorum sententia de re , qua de agebatur, Statue

rent: quod planum fit per Tullium II. ita

Ius vero ipsum dicebant illi ex edictis suis. Quae sane cum pro lubita conficerent , saepet meu in ea aliquid e superiorum praesidum

165쪽

De Magistratibus Romanis. I 53

edictis transferebant. Hanc se quoque rationem secutum decIarat Cicero III. Fam. 8. Romae ,

inquit , composui ediatum : nihil addidi , nisi quod Publicani me rogarunt , cum Samum ad

me Menssent , ut de luci edicto totidem perbis transferrem in meum. Hinc autem factum , ut quod de aIieno opponebant , edictum translati tium diceretur , quod vero de Suo , edictum n pum. Docent hoc verba eiusdem Tullii I. in Vere 44. et seq. In re tam tisitata Salis est Ostende re , OmneS antea ius ita diaeisse , et hoc peιuaedictum TRANSLATITI Umque esse. Cogn scite aliud hominis in re oetere EDICTUM NOVUM.

. VII. cum porro provinciae rector totum Ennum ei praesuisset , compositas eiusdem rationes aPud duas civitates deponere , antequam decederet eXIege debebat. Quare Cicero V. Fam. ΣΟ. de seipso dicit: Illud quidem cerie factum est, quod Lex nimirum Iulia , paullo ibidem ante m morata ) mbebat, ut apud duas cipitates ,

Laodicensem , et fameensem . . . orationes confectas et consolidatas dmoneremus. Exinde tradita successori provincia exercituque , triginta ipsos dies a lege Cornelia ad de- Cedendum habebat. Expressit hoc ipse Tullius III. Fam. 6. cum ad Appium decessorem Suum scripsit : Eo decessisti , qtio ego te ne Pe equi - qMidem Possem triginta diebus, qui tibi ad decedendum lege, ut opinor, Cornelia constituti esSent. At Successore cunctante, praeficiebat illo interim provinciae, ne intutam relinqueret , unum aliquem e legatis , vel potius quaestorem. Hinc idem Cicero II. Fam. i5. Ego, inquit , de Pro Mincia deceaena quaestorem Coelium Prom94Mi Proqinciae.

166쪽

i6 C ut V. . , VIII. Postquam autem Romam ille reverte rat , si quidem Petiturus triumphum esset , extora urbem cum lictoribus , et fascibus , iisque

Monnunquam laureatis 58) , subsistebat , donec

a senatu de re proposita decerneretur. Conserhuc , quae dicta de hoc genere suerunt pag. 6 a. Quod si de triumpho agi non oporteret , Positis statim imperatoris insignibus, privatus urbemiti ibat. Postremum illud erat , ut quas rationes iaprovincia reliquerat , easdem totidem descriptas verbis ad aerarium deserret : id quod per ea

dem legem Iuliam fuerat caulum. Cic. V. Farn. ao. Ad ipsum vero aerarium etiam ille

58 In in ore erat positum , ut laurea ornarentur fata wes eorum ducum , qui ob non vulgarem aliquam par- am victoriam I eratores salutati a militibus sui;sent. Itaque hanc onorificam appellationem virtutis ergo con .ecsaam de qua in de MiIitia redibit mentio continuo

illud insigne lascium sequebatur. De utroque, quod iam si hi propter res in provincia ge, as obtigerat , loquitur Cicero ΙΙ. Fam. l6. cum ait : Accedit etiam molosta haec Pompa lictorum meorum , NOMENQUE IMPERII , quo aρρellor . . . . . Incurrit haec nostra LAURUS non solum in oculos , seu iam etiam ira .Voculas muDMOloriam. Ac Pro Ligae. 3. ut oStendet et quatita in se Caesar victor liberalitate suisset , haec pro . et i Qui rea me ex AEgyριο literas misit, ut essemidem , qui fuissem : qui cum ψse imperator in toto inr-

ριν λ ρορuli Romani unus esset, esse me alterium Pasin .Ftis est ζ a quo se . . concessor FASCES LA L.

RE ATOS tenui, quoad tenendos putaMi. Ab ea autem mi usa id totum suit , quod cum e piovincia revertis,et Cicero , inque urbem civilibris armis turbatam ingressus non esset , imperii insignia , quae uno in moenia Romana

intioitu amittebantur , Dondam ad id temporis posueral equeia tum etiam postea ut libete aibitratuque suo utere.

iux , a Caesare iam serme rer in arbitro permisiuin cit.

167쪽

De Mngis ratibus Romanis. I 65 Aferre in beneficiis solebat eos suae procurationis

administros . quos ob strenue Davat3m Operam

p ibi leo dignos beneficio iudicasset. Hue spectatis.modo laudatae epistolao Tullianae locus:

Quod scribis de BENEFICIIS , scito a me

et tribunos militares , et praefectos , et soritu harnales dumtaxat me,s DELATOS esse.

f. XIII.

De Quaestoribus Proylacialib- . . I. Quaestores , de quibus heic sermo est , sue

re tum qui imperatores ad bellum sequebantur, iram qui cum pro zon ulibus , aut praetoribus in Provincias exibant. Illorum prima mentio exstat opud Livium 1 V. 43. cum refertur Comproba tum a patribus, quod a consule relatum fuerat,

Mi Praeter duos tirbanas quaestores, duo consulibus ad ministeria belli praesto essent. I auc' autem eam licet mox ibidem subiiciatur omissam ob tribunorum postulationem fuisse , qui Partem quaestorum fieri de plebe vellent ; eise- Qtdm tamen postea , ostendunt vecta eiusdem Seri Ptoris IV. 54. quibus quatuor quaeStorea credii. dicuntur , duo procul dubio ad munia urbaua , reliqui ad bellica ministeria. Iain porro in provincias , ad quas regendas Proconsules et praetores , singuli simul quaesto res mittebautur. Vnius Siciliae peculiaris in hoc conditio fuit: ubi cum unus de communi more Praeesset praeloe , duo tamen aderant quae stores , Lilybaei alter c alter Syracusis 3 quippe quQd ea insula , quod ad Romanam ditionem attinebat , in duas provincias divideretur : cuiust meu divisionis ra io in quaestorum taut Rin ,

168쪽

non autem praetorum , geminatione serva inest. Hinc Cicero II. in Verr. 4. Quaestores

inquit, UTRIUSQUE PROVINCIAE , qui

isto Praetore fueranι , cum fascibus mihi Araesto fuerunt.

Ad haec itaque universa provincia IIa munera explenda cum in singulos annos eo numero quaestores comitiis renuntiarentur , ex quo et urbani, et provinciales possent exsistere ; postquam Omnes designati suerant, iubebat inde senatus eos Sortiri , quinam in urbe curam aerarii gererent , quique in ProVincias proficiscerentur. II. Horum autem suit, pecuniam sibi ex -- rario altributam tueri , ex ea que stipendium et annonam exercitui suppeditare : captam bello praedam Vendere, et, quod inde rediret, cogere in aerarium : rationes etiam accepti, erpensique , ad aerarium suo tempore reserendas conficere. Ad haec vero iurisdictionem nonnunquam eos , mandantibus praesidibus , exercuisse exploratum est. Sed et ubi hi ante successorum adventum e Provinciis decederent , illis interea omnem administrationem committi solitam fuisse dicium iam est P. I 63. III. Praesto eisdem orant tum LICTORES Cum

FAScIBVS , tum Scn1BLE , illi ad auctoritatem eomparandam , hi ad rationes conscribendas. De alteris loquitur Cicero pro Planc. 5 I. cum ait: simul ac me irrachium attigis e audiose s Plati eius in provincia quaeator ) , tacitu ad me , Listoribtis dimissis , insign/bus abiectis , peste

mutata , ProfectMS est. Alteroa Vero memoratidem orator III. in Verr. 78. IV. Iam si quaestor, non exspectato SucceSSore,

de provincia decessisset , Vel thi suum obiisse diem , tum qui ab ipso Praeside in eius su -

169쪽

De Magistratibus Romanis. I 6 eiebatur Iocum , PRO QvAEsTORE vocabatur. Vide quam ad hoc recte quadrent dicta Tullii I. in Verr. 36. C. Malleolo quaestore Cn. Dolabellae occiso .... statim Verres Pro Quaestore iussus est esse. Huiusmodi autem quaestoriae procurationis vicarii nullo modo , quod Per e Patet , magistratuS erant. Ab his vero alii prorsus fuerunt PRO QUAR STORES, quos in exercitu consulari aliquando saI-iem , si minus semper , fuisse indicat Tullius I. in Verr. I 4. dum rationes a Verre exercitus

quaestore ita relatas tradit: Aceγi picies dineenta triginta quinque millia , quadringentos , XVII. nummos. Dedi st*endio , frumento, legatis , Proquaestoribus , cohorti praetoriae II. S. mille sexcenta triginta quinque millia , quadringentos , XVII. nummos. Bos sane praetorii

muneris administros . a magistratuum genere penitus diversos , Certum est non fuisse suffragiis populi creatos: sed aut a senatu datos, aut ab ipso quaestore allectos , credibile admodum videtur.

CAPIT VI.

De Magistratuum, Ministris.

e quid eorum, quae ad universam magia

stratuum rationem pertinuere , laciti praetere mus , nonnuIta heic de ipsorum Μi NisTRis qui scilicet ad eorum iussa exsequenda praesto aderant attexemus. Hi autem suere scRiBAR , Accinst , INTERPRETEs , PRAECONEs , L CTOR Es , VIATORES SERvi Pumici , et CARNIFEx.

Qui iam per uos raptim singuli produsentur.

170쪽

E reliquis sere honoratiores gravioresque sunt

habiti , quippe cum eorum fidei , ut loquitur Cicero III. in Verr. 79. Iabulae ρublicae , ρε rieulaque i. e. tabellae 59) sive aeta ) -- -

9 Eleela iamdiu ab erudiiis fuit tanquam minus iis

donea, sententia illa, qua serebatur, Pericula hoc loco non alia , quam vulgata significatione , esae accipienda ; neque alia porro de causa appositam hanc vocem a Tullio fuisse , . nisi quod a tabulis publicis , quas a te nominaverat, creari pericula possent magistratibus. Rursus Vero recepta passim opinio est, qua creditur per id vocabulum liabellas, sive libellos, ad summam actamRgistratuum designari. Hac sane notione meriti8simo CTG-dere fas est usurpatam quoque eam vocem a Cornelio Ne rete in vit. Epaminondae 8. ubi ita narratur: Neque ν - 4-ιι , quo minus logis poenam subiret ; sed urium b ra Peraseu , ut in PERICULO suo inscriberent: EPA

MINONDAS A TDEBANIS MORTE MULTA ALUNT , O D EOS COEGIT APUD LE- ρ CTRA SUPERARE LACEDAEMONIOS, etc.

uo in loco periculum idem esse is ac tabellam iam Nais ottam , complures docii viri , in primisque Iacobus ui acius totius sententiae auctor , scitissime docuerunt. Pa in quod alii ex eruditorum item numero sibi persua serunt , sepulcraIem heio potius titulum denotari, nouam recte stare videtur ; neque enim verisimile sit, admucem illum Thebanum est contem fuisse , ut Peteret , εii P0 tquam damnatus, extremoque supplicio affectuseMet, monumentum publice poneretur. . I ue Praeterea conser locum Capitolini tu vit. Aialon. 2 1tos. sic habentem : Hubtia secum praefeCtor , quo iam et Guctoritate , et PERICULO semper iura diciti m irum ille prout bene admodum explicavit Casa ubo. u. Praefectorum quos stecum habuisse dicitur , Non Go M. OV o , sed formulam etiam sibi Pine scriptam iucii clandia iuribus secutus e t