De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

191쪽

magna salutis laesae symplomata occurrunt . Interdum locum vix riuea mutat; sed in situ eodem aut sicca, aut humida, vix aucta, persistiti, seceduntque pili, quos alba in quibusdam lanugo restituit. Tinea faciei , seu , ut male satis Vocant , Tinea faciei. crusta lactea , in pueris sextum vix aetatis mensem adeptis, vel ultra annum haud natis, interdum , licet raro, et tardius, occurrit. Infantes haec affectio prehendit, qui, dentitionis sub opere versantes , albidiori, sub rotundare pingui simul facie, genisque profunde, aut ex flavo rubris instruuntur; qui scrophulosis ex parentibus descendunt; qui lautius et lacte crassiori nutriuntur . Utplurimum ad genas ,

non raro ad frontem, species haec tineae principium sumit, et sese calore, rubore, splendore, ac partis pruritu manifestat . Mox pustulae , parvaeque. nunc latae , nunc acutae vesiculae , liquore pellucido , et albo favescente repletae, efflorescunt. Hae vel sponte, vel scabendo disruptae, tenacem , favum , et in crustas ex luteo subrubras, friabiles abiturum liquorem effundunt. Interea novus mox

ichor primo succedit: qui mollem fissumque iam corticem penetrans, ac ser loca declivia decurrens haec ipsa obducit, ex alio propin

192쪽

quae pustulae impuro somite augmentum suomit , et in larvam hinc flavam , obscuram illinc , dbnsumque in corticem mutatus, modo

genas ac mentum, modo faciem , exceptis culis , universam, sub insigni infantis pruritu , inquietudine, ae non sine corporis pendente existis macie , defoedat . Nec tamen palpebris ubique parcit hic morbus ; aut ad partes longe alias, ad aures, ad artus, vel ad truncum non divertitur, quin ideo vel minimam aut in facie aut alibi cicatricem relinquat. Cum aliqua periodo tum eruptio, tum ex Siccatio pustularum in multis contingit , atque tot sere dies ad primum, quam ad secundum hoc opus .consum butur. Eruptionis sub stadio vegeti eae hilarior puer esse, ' cum pustulae siccantur , languere observatur. Eundem insantem bis haec ipsa assectio tenuisse observata est;

sed tandem sub urinis, ut fetis illae, foetentibus, copiosis, sponte, licet tardius, disparet. f. 4 8. Aegritudinis tam late inter primae

aetatis homines extensae causas vix Satis perspicimus. Nec etenim parentum, nutricum, his vitia vel ubique praecurrunt ; vel tam certe prolis sanguinem, ut vulgus credit, inficiunt. Nec in ipso hoc vitae exordio, sub victu tam

193쪽

simplici, ac mente a pathemate sortiori tam libera, humorum tanta, ac volunt, a credo supponitur prudenter. Contagia in linea tum capitis, tum faciei, si veneream illius aliquando originem excipiamus, non firmo satis argumento nituntur. Accedit, quod linea faciei, dentitionis vix absoluto negotio, vel sponte dispareat; quod illa capitis, modo paucis adultis pubertatis a tempore , nisi lue venerea' detentis, adhaereat; et quod linea communis e X- ternis, plerumque sin sine damno, remediis, quod interna vix unquam possunt, tollatur auxiliis. Veteres, ut ubique, sic et in a chorum favo rumque eae plicatione , ad bilem , - Recentiores , ad mucosos, ac dos, acresUe humores, pro more eculi confugerunt; sed quo subtilius his in rebus ratiocinari , - eo mJnus ad lectulum fecisse videbantur: ut tandem ipsis a Medicis, difficultatum curandae tineae pertaesis, hic labor vetulis ac empyricis hominibus committi debuerit. Istorum aus bus instructi non pauci morbum , de quo agimus, non ex fluiὸis, ut pridem, sed solius corii capillati ex vitio locali, curationis externae melioris succesau Suffulti derivarunt. Jam solus hic experientiae sermo, seu re rum e Ventus, pristinae loqnacitatem theoriae

194쪽

abunde refellit': sed cur demum vix gremio emissus puer tot morbis ad caput imprimis laboret, et cur tinea tum istius , tum faciei, ad certos fere vitae humanae annos limitetur; hoc , sicut obscurum , ita perscrutatione Μedentis indignum non est. Maior capitis neo- nati ad corpus caeterum proportio , vasorum cerebri, calvariae totius, maiora lumina , hanc supremam hominis partem prae aliis eo celerius, quo vicinior est ortu i , nutriri , ae humorum quantitate uberiori perfundi , demonstrant . Hanc naturalem capitis plenitudinem in prole iam utero exclusa Saepe augent tum

velamenta , quibus illud obruitur , calidiora ,

tum fasciae, quibus pueri corpusculum et artus tam stricte involvont , ac alia circulationi humorum per ista, opposita obstacula. Accedit magna parvulorum multorum voracitas , ac lactis uberioris et nutriente principio ditioris felix digestior quae specialem vasorum capitis repletionem in multis augere , ac ad morbos ex ista praedis ponere valebunt. Quo vero tempore dentitionis ingruunt molestiae, nemo est, qui ex capitis calore aucto , ex rubore genarum, ex salivae ac muci uberioris effluxu, ad majorem hae in parte irritationem, et humorum ex ista pendentem derivationem

195쪽

concludere recuset. Quid vel sola partium senasibilitas adaucta in producendis ad cutem morbosis secretionibus valeat, iam ' satis evicimus 33.228. 274. 276. 339. 373, 38 7. 39 -); ac illa, cum indicata iam vasorum capitis repletione , istorum vires excedente , tum fre quentes en cephali sub aetate infantili hydropes,

tum innumeros aurium , oculorum, Oris nariumque affectus, tum denique singularem systematis lymphatici hac in parte irritationem, ae secretionis in cute , tum capillata , tum ipsius faciei, vitia , ad certam modo aetatem restricta , non parum illustrat. Interim non unam ideo ac eandem semper istorum originem subesse dicamus f Venereae , quae adultos , vel et ipsos infantes divexat ,

tineae exempla , causarum , quae porriginem inducunt f. 4I6. auctoritas, pediculorum noti effectus, materiae morbosae facta ad caput metast agis , scrophulosa haereditaria dispositio , diversam impetiginis, de

qua agimus, scaturiginem abunde demonstrant: sed hoc unum, communem scilicet tineae tum capitis, tum faciei , causam plerumque non internam, sed universo nunc capiti, nunc corio capillato, nunc dentium viciniis sere propriam ac localem esse , ex dictis eruimus: Quae

196쪽

ex retro pressis, ut a junt , vel proficuis sorte alio sub morbo tineis, ad comprobandam causae illarum internam originem asseruntur , exempla: ea non aliam plerumque, ac de pSora vetusta, vel complicata, praepostere topi cis remediis exsiccata attulimus f. 436. , explicationem admittunt, ac sallaci nimis argumento superstruuntur. Forsitan haud aliter sensiliores , pingues ve infantes ac pueri, Pilii ut ius nutriuntur, ad caput , lymphaticum , concrescentem ichorem , quam arbores juniores solo fertili commissi ad corticem sua gummata, plorant; et accedens his succi nutritii divitiis, dentitionis ab opere, irritatio , in teneris pusionibus ad faciem vesiculas crustassee, in pueris sub immunditie, pedicta lorum inter capillos stimulo , nisi narium haemorrhagiae, coryza, aliique fluxus , aut citius forte corporis incrementum, materiam divertant, actiores, favosque producit. Si pauperum non

minus quam divitum progeniem hi morbi in-

Vadant , cogitetur oportet, ex pane secatino non pauciorem, quam ex tritico nutrientis copiam materiae a sanis hauriri ; nez egestas parentum , quod sibi, hoc parvulis dilectis, miseriarum ac laborum adhucdum ignaris , detrahere consuescit. Lac igitur nutricis adultae

197쪽

tae vel crassum, copiosius ingurgitatum, si a pueri sugentis ventriculo superetur non ob viscidum, aut acidum, quem sanguini abhinc induci contendunt, mucum, - sed ob nutrientis, quo abundat, principii exuberantiam, ad crustam, quam lacteam appellant, infantem disponere dicendum est. Urinae huius morbi

sub fine excretae foetor nec ubique se. manifestat , nec magis de mali causa per has vias eiecta, quam de turbarum praegressarum effe-etu testimonium largitur ; ac in gcne e tum sudorum , tum urinae , ut alterius morborum sub fine secedentis materiae vel odor, vel alia conditio, de morborum causis sat aequum ser

ri non sinit iudicium s f. 7.

f. V. Ad secundam valetudinem puerorum , capitis impetigines plerumque contribuere, opinio es vulgi. Nec .vulgus tam saepe, ac Medici opinantur, de morborum successibus iudicando, a vero aberrat . Non quidem in eo, qui sanus est, ut sic esse continuet , requiritur morbus: sed talis est multorum infantum voracium, succipienorum conditio ac Vitae modus, ut a nutrientis principii. copia, nisi corporis incremento sat rapido , vel aurium , vel narium alvique fluxu dissipetur in- Lib. IV. N

198쪽

terdum; cellularis tela omnis subcutan a , im primis ad collum ac faciem, mire turgeat, et

succis a vero adipe distinctis in farcta, cruoris motui per laxa vascula potenter resistat, , aut data quavis occasione , Vel Sponte, contentos humores, ae humana quasi gummata re- gurgitet. Quod si talia contingant, mox maior in sueris hilaritas, ac functionum oppressarum libertas observatur: quae . singula, dum

salutari huic exuberantis principii nutrientis stillicidio' per artem vel repente nimis, Vel

sine quovis ad . causam respectui, resistitur , cum damno - non ob retentam , quae corrupta sit, materiam, sed ob luxuriantem , quae lc9nsumi omnis a corpuiculo sat cito non possit , nutrientem materiam, languebunt . Si aliam et complicatam magis originem, ut ve ne ream , metastaticam etc, haec impetigo agnoscat; tunc utique, sicut topica remedia non sufficiunt, ita, donec ipsa morbi cauSa superetur , periculosus eorum usus esse potest . Sed

Vel communissima, simplexque tinea, si diiutius persi tat, ob continuos pruritus, ob vigilias, inquietudines protractas, interdum vero ob nimiam succi nutritii per larga haec ulcera iacturam, debilitatem ac maciem, vel et

lentam febriculam inducit: qui tamen ipsi ef-

199쪽

feetus, licet aperte morbosi , ob contractam iam forte habitudinem , sine damno derepente auferri non queunt; vel, si hoc spsum tentetur, tum ast limata, hydropes, tum viscerum glandularum in farctus , suppurationes , meta Stases , caecitates , ac tabem ipsam , relin. quunt. f. 43o. Hinc primis hujus morbs signis oc- cui, .curri, causasque illius latentes investigari oportet. Si venereae, Scrophulosae, aut alterius Symplomaticae affectionis indicia compareant, ad primarii curationem morbi veniendum est. Si ex lactis crassioris, voracitatis ac plenitudinis effectu haec vitia oriantur, tunc ubera mutanda , lactis copia gradatim restringenda , transpiratio promovenda sunt. Quibus caput ab ulceribus manantibus, aut Tineae e pla tinea affectum est: his primum victus moderatus, corporis exercitium, ac summa capi

tis mundities imperanda , capilli , quin frigus repentinum noceat , rescindendi, radendi, ac pediculi, si abundent, eum axungia , vel f 'pone molli ac albo, cui olei distillati, vel anisi, vel lavendulae guttae aliquot adduntur, Eum butyro, seminibus apii ' petroselini , informam unguenti, remisto , aut cum se

200쪽

mine sabadillae, eucupha , quae caput arcte

eircumdet, recepto, per noctem aliquot te; im. positis necandi sunt. Jam Vero crustae , quae curam ulceris manantis impediunt, emolliri , ae, ut decidant, praeparandae sunt. Favorumachorumque illae, dissicultatem non afferunt sed vel praedictis unguentis, vel decoctis emollientibus iam cedunt. Ast crustas tineae rebellis fere paxeas ac profundas unguenta sola vix penetrant; et pars exterior ac durior illarum

eum novacula caute radenda, auserenda est .

His praestitis, cataplasma N. LIII. ) mol-

Ie ae tepidum continuo imponimus, et quotidie, donec omnes fere crustae deciderint, renovamuς. Alii, solutione mercurii sublimati, cum pane in cataplasmatis formam redacta, - alii, arcano quondam, ex busonibus calcinatis pulvere, hoc scopo utuntur : quorum primum glutinosum nimis, alterum nullius virtutis esse remedium , experientia aliorum

testatur . .

Patentia nunc ulcera cum urina recenti ac sana quotidie lavantur, ac mox unguento populeo, vel unguento albo N. XLVI. , aut rubro N. XLIII.- , aut demum citrino l N. XX. mkcuriali, obtecta, tali methor ido simpliciisima ad sanationem perducuntur ,