장음표시 사용
111쪽
multorumque sane morborum causae remotae, tam praedi nentes quam excitantes, vel observando, Vel experiendo, et caute ratiocinando, jam fati cognitae sunt et X ploratae earumque notitia medicis utilissima est. 47. Causam vero proximam quod attinet, ipsa ejus notio generalis, si non prorsus falsa, saltem confusa admodum est, et Obscura, et temere a rebus abstracta. Quaerunt enim medici, et non facile invenientes sibimet fingunt aliquid causa omni morbi, unde iste morbus oriatur, eodem fere
modo ac variae mutatione vel effectus, quae in rebus inanimati observantur, a sui causis proveniunt. In plerisque autem affectionum, qua morbo Vocare solemuS, ni
hi istiusmodi existere videtur, neque Pro feci existere potest; et talis notio plane
oritur a male intellesia natura, tum corPO
Tis ipsius, tum quoque morborum qui in eo fiunt. Morbus enim non est UnUS et simple eventus es mutatio, qualem in re bu S
112쪽
hus inanimatis contemplari solemus, et effetitum vocare; sed serieS, saepe longa, talium eventuum vel mutationum quarUmalia aliis causae videntur esse 26.). Fieri quidem potest, ut sublata una alterave harum, tota serie vel abrumpatur, vel brevi desinat; et sic morbus in sanitatem mutetur sed hoc minime perpetuum est, neque in omni morbo, neque in quolibet fere morbo omni tempore. Praeterea, OΓ-pus ipsum longe aliter se habet ac res inanimatae, quod ad mutatione quae in eo fiunt, et causas, sive externa sive internas, unde se proveniant. Inest enim corpori
vivo principium aliquod i nutationis, simile quodammodo illi quod in herbis observatur, et longe alienum a natura materia inanimatae, aegre definiendum, nondum ea qua par esset diligentia et accuratione X- Ploratum, vitale principium haud inepte nominandum, Cui vix minus quam causis vulgo observati tribuenda sunt plurimae mutationeS, tam morbos se quam salutareS, uuae corpori contingunt. --Haec Uum ita
113쪽
ita sint, non mirum esse poterit multa medicorum commenta de caussi proximis variorum morborum prorsu futilia esse, et
non modo falsa, sed adeo confusa et obscura ut vi possint intelligi, neque fortasse ab ipsis eorum auctoribus unquam satis intellecta fuerint. 48. Unde vero morbi, vel morborum cauta Certe ab ipsi imprimis machinae animalis constitutione. Ut vitrum ex Dficina prodit fragile, sic homines debiles, caduci, morbi Opportuni nascuntur. Hinc multi morbi, causa modo excitante idonea admota omnibu communes. Sed quidam prae caeteri homines, aliis atque
aliis plectuntur morbis : Hujus rei ratio multipleX. 49. Ut fanus fanam prolem, sic morbosus morbosam gignit. Hinc morbi haereditarii, in seros nepotes transituri Hoc modo sepe delicta majorum immeriti uimus Sunt quidam ex his horbis qui prima
114쪽
prima aetate sese aperte produnt sunt qui omnem aetatem inVadunt pariter nec desunt qui ad summam usque senectutem occulti delitescunt, neque suspecti, Viresque paulatim nacti suo quisque demum tem-POre, graViu erumPunt. 3o. Sunt qui nobiscum nascuntur morbi vel vitia, neque tamen congenita nempe, si, donec in utero lateret, matre forsan incolumi, foetus tantum a casu quovi aliquid detrimenti acceperit. Sunt forsitan neque simul nati neque congeniti morbi, quo cum primo nutricis lacte infans uxisse videatur.5 I. Porro sunt qui vario aetatis gradus sequuntur, et suum quisque solum comitantur; nempe, qui e ii qua corpuS, Variis aetatibus, mutationibus subit originem ducunt. Hinc Varii infantum, juvenum,
52. Quin et uterque sexus, praesertim muliebriS.
115쪽
muliebris, suos morbo habet, cum a generali corporis habitu provenienteS, tum quoque a fabrica speciali, et statu, et usu, quae generationi inserviunt partium. Suntio itur et virorum et foeminarum morbi; sunt virginum, gravidarum, parturientium, lactantium, Vetularum.
33. Coesum ipsum sub quo degunt homineS, nonnunquam aegro facit. Unicuique nimirum regioni suum inest vitium: sive calidior justo, sive frigidior fuerit, sive varia, multisque et subitis tempestatis mutationibus obnOXia. S . Aer quoque ipse, qui purus sacram vitae flammam alit, impuru factUS eandem vel statim extinguere potest, vel multis vaporibu onustu S, aut nocivi quibus dam effluviis corruptus, ingentem morborum cohortem inducere. 33. Cibi etiam potusque quibus utimur saepe corrumpuntur rebusque interdum inquinantur
116쪽
inquinantur sanitati et vitae infestissimis iidem vero, quamui sua natura optimi, nimia copia sumpti, serius vel cyu co pori nocebunt. 36. Existunt porro venena, vi adeo lethali praedita, ut vel minima quantitate, sensibusque vi ac ne vix quidem detegenda, in corpu recepta, dirissimo mor- hos, vel fortasse inevitabilem mortem, induxerint. 37. Denique, innumeri casibus, nec raro maximi periculis, homo objicitur, plerumque quidem incolumi evasurus saepe tamen infelix succumbit saepe sauciUS, contusus, membra fractu aut luxatus, aegre evadit; nonnunquam prorsus insanabilis Casusque hujusmodi, quanquam primam a causa Xterna originein trahant, haud raro in interno morbos desinunt.
117쪽
38. Haec omnia extrinsecuM; nec minora intus pericula imminent. 39. Dum spirat homo lethale sibi aliis que spirantibus venenum fundit. Neque solus pulmonis halitus adeo nocet: manat et ab omni uti foramine materia subtilissima, venenata, fortasse PutrescenS, quae diu collecta, neque per auras diffusa, et corpori denuo admota aut iterum in id ipsum recepta, gravissimis morbis inficit; nec sistit gradum, sed veluti vires per Pa-hulum nacta, longe lateque per populos grassatur. 6 Functiones quoque animaleS, RURSnostro arbitrio regimus, saepe aut negliguntur, aut nimis CXercentur. Ex utroque periculum. Desidia, sive animi sive corporis, utriusque ire languescunt ni mi exercitatione, haud minu laeduntur. Statuit enim provida rei Um Paren S, ut singularum partium, et universi corporis animique vires usu roborentur et acuan-
118쪽
tur; et huic iterum certos fines posuit:
ita ut neque quem voluit natura usus im-Pune mittatur, neque ultra modum intendatur. Hinc athletae, et otiosi et desides, pariter morbis, sed singuli suis, obnoxii hinc quoque damnum a nulla aut nimia menti exercitatione : hinc quoque multi morbi, quibus varii obnoxii sunt artifices, morbosi fere et degeneres homines; scilicet qui eadem semper arte, ipsaque forsitan parum salubri, Occupati, parteSquasdam brpori plurimum, saepe nimis,
exercent, dum multi alii partibus parum utuntur vel fortasse pravo corporis situ, aut malo vitae genere, earundem functiones multum impediunt et sic, dum mirum quarundam partium adipiscuntur usum et robur, generalem corpori vigorem, et, Uae ab illo Pendet, Prosperam valetudinem, male Perdiant. 6 I. Caeterum et ab ii qua nullo nostro arbitrio regimuS, tam animi quam corporis functionibus, valetudinis discrimen
119쪽
non leve esse potest. Animi imprimis a Gfectus, qui modici grate XCitant, vehementeS, Ut grave et diuturni hujus pariter ac corpori vire frangunt hominem interdum statim extinguunt, saepius longa valetudine macerant. Somni etiam, quoad exhaustas vires reficienda egemuS, CX- cessus vel defectus, et animo et corpori no
62. Sunt multa in statu sani Timo e corpore semper excernenda: Haec si retinentur, malum est si plus justo excernitur, malum quoque si natura retinenda sponte, vel Casu, Vel arte XCernuntur, malum
iterum. Ex his quoque 6 i. 62. facillime intelligetur, gravillimum saepe oriri posse
periculum ab inepto aut intempestivo remediorum usu quippe quae VariaS functioneS, corpori propria et necessaria S, aut excitent et intendant praeter naturam, aut so piant et reprimant, secretionesque demum et excretiones tape minuant, pe ultra modum augeant, vel denique novas essiciant et excretiones
120쪽
excretiones et detractione humorum, quales natura neque instituerat unquam in statu fano, neque sine damno ferre potest. 63. Ut solidae partes interdum flacceiacunt, mollii atur, fere solvuntur, propriis muneribus impares factae sic fluidae nonnunquam spissantur, et in masias solidas etiam durissima formantur : unde organorum actiones impeditie dolor insignis, et varii et grave morbi. 64. Postremo, animantia quaedam inter
morborum causa recensenda sunt nimirum quae suam vitam aliorum malo tolerant. Ipse animalium dominus hujus modi animantibus praedae est et domicilio, quae Vel Xtrinsecus invadunt, vel intus habitant, et viscera adhuc vivi rodunt, saepe cum insigni malo, et vitae discrimine, nec raro ipsius actura. 63. Verum neque tot tantisque periculis homo inermis objicitur; neque simul