장음표시 사용
131쪽
loco dimotae figuram et situm pristinum sua sponte recuperent, quam Primum vis dimovens sublata fuerit. 84 Variant multum hae doteS, non modo variis partibus, sed et iisdem partibus in variis hominibus, et saepe in eodem homine diversis temporibus. Hujusmodi varietates, quamVi fati insignes, valetudinem saepe parum assiciunt. Nonnunquam vero, sanitati limite transeuntes, manifestos et sane haud leves morbos faciunt.
83. Duplice modo variare aut vitiari potest, quod ad dote mechanicas, omnis pars solida scilicet, aut nimia aut nimis parva adhaesione, aut mollitie, aut vi resiliendi. Aucta adhaesione seu firmitate partis cujusvis solidae, augetur plerumque ejus resiliendi vis mollitie autem necessario minuitur imminuta vero adhaesione, mollities major fit, et vicissim vis resiliendi
132쪽
86. Causae horum affectuum certe multiplices sunt tamen ad certa capita reduci possunt. Aut ipsa materiae Compositio hemica vitiatur, aut salva omnino compositione, particulae ita disponuntur, ut plus minusve fortiter semet invicem attrahant. Quod compositionem ejus chemicam attinet, omnia fortasse elementa
78. 79.), Varia quantitate, solido animali
inesse possunt, et suum quodque peculiare vitium Scere. Sed de multis horum nihil certi novimus satis Vero constat, materiam humidam, quae fere aqua est, et siccam, quae ex diversi elementis constat, multum variare quo tu humidae, eo minus adhaesionis aut vis resiliendi, plus vero mollitiei et contra omnino, si nimium siccae materiae in compositione fuerit. 87. Variae sunt causae remotae 37. et seq. alterutrius materiae vel abundanti vel deficientis. Ipsa imprimis constitutio corporis congenita multum huc confert. Quidam, prae caeteris, homineS et viri praesceminis
133쪽
eminis in universum, duriorem et sicciorem corpori compaginem habent, ViX,
ac ne vi quidem, ullo vitae genere Pe-nitu mutandam.
88. Etas vero majus adhuc discrimen facit a prima enim ad ultimam usque, 1iccius et durius evadit quotidie corpuS a fluido, nempe, et crudo foetu, ad rigidum et Xsuccum senem, Cui ita, propter hanc ipsam causam, fere deficit. 89 Victus porro, quo homine utuntur, FOUt tu minusve aquosa fuerit, similem solidarum partium conditionem esse ficit. Hoc in aliis animalibus dudum observatum, in homine quoque, aliquatenUS saltem, aceidere videtur. NeqUe ratio gravissima deest cur credamUS, On corporis modo conditionem et vires, sed et animi indolem, a victu genere quodammodo pendere. 9O. Multum quoque pendet a bona vel
134쪽
prava ejusdem cibi concoctione, et ab appositione nutrimenti e eo parati. 9 I. Denique, status aeris, scilicet, quod
ad humorem vel siccitatem, corpus haud parum assicit Hinc monticolae, Vel qui siccas regiones habitant, ab incolis humidarum et paludosarum multum diversi. 9 a Pomemo Vitae genus ad eundem enfectum nonnihil confert Exercitatio corporis, quod nimium humoris fuisset, e primit atque exhalat Ignavia contrarium prorsus effectum habet, partesque humidiores abundare facit. 93. Verum, salva omnino compositione chemica solidarum partium, harum conditio ab aliis causis multum assici potest. Densatio nimirum particularum, sive a causis mechanicis, sive a calore et frigore,
Variam essiciet partis cujuslibet firmitaten ς vim resiliendi. 9J. Quantum
135쪽
94. Quantum hic valeat compressio mechanica, Clar. Cliston mintringsam experimenta duculenter docent. Distentio quoque olidi animalis, dotes ejus jam memoratas haud parum assicit. Quo plus tenditur, eo durius, et firmius, et magiS resiliens evadit, eoque dissicilius ulteriorem patitur distentionem, donec tandem, amplius distendi impatiens, nova admota Vi, distrahitur et dirumpitur, superata nimirum particularum adhaesione qua haec derbilior fuerit. Hinc ratio, non lene quidem, nam multum pendet a principio vitali, primaque corporis fabrica sed aliquatenus saltem deducenda est multarum rerum quae summi momenti sunt corporis incrementi, status, imminutionis, firmitatis indies crescentis, et mortis senilis iiij evitabilis. 93. Varia fortasse solidarum partium densitas ab ipsa Natura derivatur Sed
magis constat de viribus exercitationiS, aut
ignaviae, citi statu earundem mutand0 D et Ouarum
136쪽
Quarum igitur effectus generales, tam boni quam mali, in partibus solidis, facile intelligentur. 96. Porro diuturna quiete, Par quaelibet Natura mobilis, veluti junctura artus, paulatim rigescit, pristinam mobilitatem tarde, fortasse nunquam penituS, TecUPeratura et contra, valido et crebro usu, modo hic non nimius fuerit, omneS
fere corpori partes miram saepe adipiscuntur mobilitatem. Neque profecto melius datur aut certius remedium ad superandam illam rigiditatem artuum quae Jonga quiete induci ibi et, quam frequenseXercitatio, quae primo dissicillima, et diueYigua, fere indies facilior, liberior, et perfectior evadit. 97. Calor Omnia corpora laXat, atque expandit Frigus vero densat, et durat: Utrumque effectum homine probe experiri solent. Quamvis corpus suum fere semper calorem conservet, fieri nequit quin
137쪽
eius superficies saltem ab aere ambiente externo assiciatur neque exigua vi est, qua calor lio modo in universo corpore polleat. Quam longe aliter se habet, qui, fervido Austro spirante, hebes et languidus factus, membra sua aegre trahit, ac ille, qui sub frigido Aquilone, cursu glaciali seeXercet, Universum corpu firmuS, mobilis, expeditus l98. Variae causae, quae singulae tot modis dotes lim animalis assicere solent, conjunctae majores adhuc effectus praestant docent experimenta a Broyan Obinson instituta docent effectus balnei calidi docet quotidiana experientia. 99. Ex hac materia, variae corpori Partes, variis muniis aptae fiunt. Nondum certa fide constat, quaenam sit folidi animalis ultima et minutissima fabrica: Sive ex fibris, filis scilicet longis, parum latis, varie inter se teXti S constet, ut docet Loerhaavius sive exfibris serpentinis, mirum in modum conVO
138쪽
lutis, ut quaedam observationes nuper factae suadent; sive ex fibris laminisque tela cellulosa fiat, et ex hac maxima par omnium partium corporis, ut celeb. Hallerus ostendere conatu est.
Ioo. De fibris, earumque dotibus, alibi locus erit dicendi II 3. et seqq.). Tela cellulosa ubique in corpore observatur; bra ipsas, quae in multis partibus satis
manifeste apparent, circundat, et nectit, et Varia ParteS, quae motum aliquem in vicinas habere debent, leviter conjungit. Ea dem probe densata, firmissimas, et quae Videntur tenuissimae membrana facit Quarum quae simplicissimae apparent, accuratiUSeXploratae, hanc structuram ostendunt. IOI. Crescit saepe mirum in modum tela cellulosa, partesque ex ea factae, membranae, Vasa, c. imprimis lenta distentione; subita autem distentio eam vel rumpit, vel tenuiorem facit. Crescit quoque nonnunquam inter parte vicinas, easque un-
139쪽
git quas Natura liberas fecerat: Hujusmodi concretiones praeter naturam stipe observantur, post inflammationem pulmonis, vel viscerum abdominis. Et novae istae membranae vere cellulos sunt. Ioa Concrescit etiam sua sponte, secta, vel alio modo separata fuerit. Quod si ingente inflammatione, et suppuratione facta, magna pars te cellulose destrueta fuerit, tunc non enOVatur, et foeda cicatrix relinquitur. Io3. Quin et pars, ut fertur, vel ejus. dem, vel alieni corporis, alii interdum jungi potest hujusmodi concretione. Hoc si ullo fundamento, nitebatur ars aliacotti, et alia nuper multum jactata, dentes trans Ponendi. Io . Tela cellulosa est aliis partibus reticulata aliis adipe referta Scilicet, ubi cunque magna moles, aut compressio, Periculo aut incommodo fuissent, veluti in
140쪽
capite, pulmone, oculiS, palpebris, Pene, scroto, 8 c. ibi nullum adipem colligit, sed laxa et pure reticulata est. At inter musculo corpori et artuum, sub cute, et in abdomine, imprimis in omento et circa reneS, plurimu adeps secernitur et colligitUP. IOS. Adeps purum oleum animale est, ab olei herbarum expressis et mitibus parum diversus in vita fluidusu sed variis partibus crastior aut tenuior A sanguine secernitur, in ipsiam facile, et saepe subito, resorbetur, quamvis rarissime sincerum oleum vel adeps in sanguine conspiciatur. 1o6. Verisimile est leui per digestionem, partim in ventriculo et intestinis, partim in pulmone, in gluten converti: Et hoc iterum per secretionem in oleum revertere. Nulla profecto adipis organa
secernentia ostenduntur: Oportet tamen
istiusmodi sint, et fabrica iroque specialis teli emissae earum partium, quae debent habere