장음표시 사용
101쪽
se habentium indicia Singuli enim sensus
externi variis possunt vitiari modis, et re-Vera saepe vitiantura nempe aut deficiunt et torpent, aut nimis acuti fiunt, nec sine molestia exercendi, aut abnorme fiunt et depraVantur. Sensus porro interni saepe a morbis assiciuntur hujusmodi vero omnium sensuum affectiones medici attentionem optimo jure sibi vindicant, quatenus non modo ipsae haud levis momenti morbi interdum fiant, sed quantum naturam et augmentum vel remissionem ali Crum graviorumque morborum saepe quam optime ostendant.
29. Par ratio est cur ad conditionem et laesiones facultatis movendi semper sit respiciendum sive illa defecerit, ut in omnibus fere morbis solet, quod debilitas vocatura vel perdita fuerit, ut in paralysi; vel praeter naturam intensa, quod in quibusdam cerebri affectionibu nonnunquam accidit; sive demum abnormi fuerit, ve-
102쪽
luti in convulsionibus, aliisque similibus morbiS. 3O. Neque sane aegri conditio quod ad somnum negligi debet qui, sive ipse pro
functione corporiS, sive tantum pro Vacatione ab aliis functionibus habendus sit, modum suum naturalem et sanitatis legibus consentaneum habet, qui modus 'inplerisque morbis haud parum turbari solet ita ut somnus vel nullus sit, vel nimius, vel interruptus, vel diris somniis terrificus neque somnus qui fuerit, aegrum ut decet recreet. 3I. Signa autem laesarum vel male se hahentium functionum vitalium 3. majoris adhuc momenti sunt; scilicet quae non modo morbi naturam et aegri statum bene ostendant, sed suo quoque Periculo, vehementiora saltem si fuerint, non careant. Hujusmodi sunt omnes pulsuum arietateS, nimirum quae ostendant aut deficere sanguinis motum, aut nil nium, aut abnor
103쪽
mem esse, veluti in febribus, inflammationibus, animi defectionibus. 32. Proximum his locum tenent non immerito spiritus assectione morbidae, e luti omnis spirandi velocitas aut tarditas insolita, aut difficultas quae viS, aut tussis, sternutatio, suspirium, et similiari quibus fortasse adjicere licet varia voci assectiones, quamui profecto hae potius ad primum 29. genu Pertineant. 33. Porro signa laesarum actionum natu
ralium 9. sedulo observanda sunt; famis, scilicet, aut sitis, defectus, Xcessus, depravatio, conditio quaevis insolita actionis mandendi, et devorandi, et concoctionis, varia vitia et alvi latus, vel astrictae Praeter naturam, vel nimis solutae et secretionum, et, quae magis sub nostris Ensibus cadunt, excreti OnUm, I Eesertim mTinae et sudoris, excessus, defectus, dissicultas, depravatio. Neques sane legit
104쪽
gendae sunt laesione functionum, utrique sexui, muliebri imprimiS, Propriarum. 34. Quod ad sensus ingratos vel molestos 27. pertinet frequentissimi morborum comite et signa observantur; quorum pauci aliqua saliena molestia carent. Non aliter enim ac sanus suis facile, nec sine voluptate quadam, plerisque fungitur muneribus ; sic aeger, his inripeditis, dolet, angitur, Variisque molestiis assicitur. Igitur ad hoc caput pertinent, dolor, anXietas, pruritus, sensusque lassitudinis, torporis, stuporis, caloris, frigoris, ponderis, et alii forsitan bene multi sensu ingrati,
naias ea vertigo, tinnituS, c. quo medici alio relegare placuit. quorum omnium tanta vis et molestia est, ut magnam saepe morbi partem efficiant, et aegro miserrime agitent, fatigent, torqueant, terreant, tandem morte ipsa terribiliore evasuri neque profesto periculo aliquo semper carent tales sensus molesti, qualescunque fuerint eorum cauta.
105쪽
s. Ad tertium genus signorum morbidorum 27.), corpori nimirum qualitates
manifestas vitiata S, rescrUntUr re omneSin aegro praeter naturam observand 22, neque ad alia genera pertinentes, de quibus nostris sensibus, non aegri dicti aut que relis, certiores fimus. Cujusmodi sunt, color corporis, et prSesertim Vultu S, vitiatUS, et praeter solitum pallidus, ruber, flavUS, fuscus, lividus, varians peculiari quoque vultus aspectus, ab actione musculorum, aut motu sanguinis, et saepe a statu animi pendens, nullisque describendus verbis, qui tamen aegri conditionem, quod ad vi- Te vitae, et morbi levamen aut Ugmentum, omni sermone melius et certius depingit, nunquam egligendus variae imprimis oculorum conditiones, languor et hebetudo, aut rubor, aut splendor, aut ferocita insolita, eorumque praeter solitum distortio, et alite species morbidar, veluti sieXCaVati sunt, vel alae vel uterque ClauditUr Vel alter altero major apparet non ita solitus. Sedulo quoque observanda sunt,
106쪽
oris, et praesertim linguae conditiones, rubrae, albidae, Hyrdidae, nigricantis, aridae, quae praesente morbum demonstrant, decedenteS, aut in melius versae, eundem decedentem saepe ostendunt. Quin et odoreS varii morbidi naturam morbi aliquando detegunt, et ideo observari merentur Odor, scilicet, sive faetor insolitus halitu pulmonis vel cutis, vel excretionum singularum, vel universi corporis, vel partis ejus
cujusvis veluti in carcinomate, variola, morbis putridiS. Multae quoqUe, quae tacta maXime percipiuntur, qualitate corporis Vitiatae, calor, frigus, durities vel rigiditas, mollities, humiditas, siccitas, crassessitudo, tenuitas, tumor, macieS, Vel universi corporis vel partium singularum, omni Cura observari debent. Ad hujus nodi autem qualitatum manifestarum corporis vitia eo magis attendere decet, quia facile observentur, et minime fallacia sint, neque aeger ea medicum Celare possit, neque,
vi rem intelligat medicus, multis quae saepst
107쪽
saepe admodum ingratae sunt opus sit interrogationibus. 56. Causa multifariam dicitur apud medicos cum de morbis disserunt; et sensu Profecto aliquantum diverso ab eo quo hoc Vocabulum usurpari solet, vel in scriptis philosophorum, vel in communi hominum .sermone vario igitur medico sensus vocabuli cause, vel usitatissimos fallem, unumquemque medicinae studio incum-hentem scire oportet.
37. Distinguunt imprimis medici morbi
causa in proximam et remotas remotas iterum in praedi ponentes et occasonales Vel excitantes vel potentias scentUS.
38. Causa proxima, ut definiunt scriptores medici est illa quae praesens morbum facit, sublata tollit, mutata mutat. 39. Causa praedisponens est illa quae corpus tantum morbo opportunum reddit scilicet
108쪽
ut admota causa excitante in morbum incidat. 4o. Causa demum occasionalis vel excitans
est ea quae in corpore jam proclivi facto 39. morbum XCitat. 41. Corrigenda igitur est corporis conditio quae morbo obnoxium facit; Vitantadae causae remotae quae morbum Xcitant
tollenda proxima morbi causa et mitiganda singula ejusdem indicia quae maxime ariolesta sunt. Sic morbi praecaventur, sanantur, levantur.
42. Causa remotior, quae proclivitatem tantum ad morbos facit, in ipso corpore semper haeret, licet saepe extrinsecu primam originem duxerit causa vero excitans vel intus vel extrinsecus esse potest. Concurrente utraque fit morbus, quem neutra sola essicere potest. Neque enim in omni homine omnis causa morbi excitan SU0rbum facit; neque omnes qui jam ad morbos
109쪽
morbos proclives facti sunt, nulla admota causa excitante, in morbo incidunt. ψ3. Corpus itaque morbo a factum OPPOrtunum, a statu Lino et perfectissimo nonnihil deflexille videtur, licet nondum actiones ejus adeo impediantur, ut Ver US morbus recte dicatur adesse et .). Non-TUn Uam vero talis corporis conditio diu perstans eo sque ingravescit, ut sola, Ulla adjecta causia excitante justum et manifestum morbum faciat vel, ut quidam loqui amant, causa quoque excitan fiat. Solidarum partium debilita generalis, Partiumque solidarum, quae distinctionis causa, vivae dicuntur, mobilitas nimia, corporis plenitudo a nimia sanguinis abundantia hujusmodi exempla sunt. 44. Nec quisquam hominum tam firmam
Valetudinem, tantumque corpori robur
habet, quin caussi quibusdam excitanti bus admotis, in gravissimos morbos incidat. Variola semel, lues Penorea saepe etiam sanissimos
110쪽
sanissimos inficiunt; venena necant caloris vel frigoris nimium multimodi nocet. 43. Causa quoque XcitanS, Uanquam non statim morbum induxerit, si diu per stiterit, constitutionem corporiS, UamViS validissimam, paulatim corrumpet, et Variis morbis obnoxiam reddet scilicet alteram causam remotam nempe quae corpus
morbo opportunum facit gignit, vel in
eam convertitur. Eadem igitur re nunc causa eXcitanS, Unc rursu causa remotior,
esse potest. Coeli intemperies. desidia, luxus hujusmodi exempla sunt.
46. De his porro tribu generibu causarum morbi, scire juvabit, notionem causarum remotarum utriusque generis 37.)justam esse, et magni momenti in re medica. Quamvis enim medici haud parum pererraverint de cauli remoti Variorum morborum, cum temere de iis statuere ausi sunt tamen notiones generale de iis quae ipsis in animo versarentur anae fuerunt: mustorumque