Conspectus medicinae theoreticae; ad usum academicum. (3rd ed.)

151쪽

I 23. Hos motu alii crediderunt per ip-s in substantiam nervorum fieri trementium vel vibraritium ut vocabant, noti s cu ac lyrae chordae tremunt plectro Per

I 24. Alii, quibus bene perspectum erat quam male accommodati essent nervi et cerebrum ad tale perficiendos et propagando tremore Vel motus, quippe qui toti mollissimi existant, et vicinarum Par tium tactu multum impediti, vel saepe etiam ad vicinas partes alligati sint), motuS, QUOS fieri, et necessarios esse, contendebant, in humorem tenuem et valde mobilem rejecerunt, quem nervis ineste fingebant, inque iis suis legibus moveri, multisque et miris dotibus et excellentii gaudere. Ias. Alii demum ad Etherem 1 lem potius confugerunt, qualem et UPer et olim multis philosophis persuasum est

totum mundum pervadere, implere, Variisque legibus temperare; c US Ope et a ministerio

152쪽

ε CONSPECTUS Cap. III.

ministerio sidera mearent, sol fulgeret, mare cresceret decresceretque, flumina laberentur, venti spirarent, plantae pullularent, Jupiter ipse tonaret. Utilissimus certe et strenuissimus aether, sed nusquam Prehensus, nusquam ad quaestionem deductus, ut sui rationem redderet, Proteo ipso mutabilior et fugacior, diu multumque jam frustra agitatus, tandem requiessecat in pace. Nam quae spes prehendendi,

cui in plures jus es transire Iguras

Nam modo tejuvenem, modo te videre leonem, munc violentus per nuκ quem tetigisse ti- merent Anguis eras modo te ciebant cornua taurum: Saepe lapis poteras, arbor quoque epe videri. Interdum, faciem liquidarum imitatus aqua-- rimi, Flumen eras interdum, undis contrarius j-

126. Male vero de his aut similibus commentis medici prius disputaverint, quam Vel

153쪽

MEDICINAE THEO RETICAE s

ve observando, vel experiendo demonstratum fuerit, talem aetherem existere, talesque in genere nervoso motus fieri, vel saltem credibile factum fuerit, talibus conjecturis nodum solutum iri. Concessis enim omnibus de aethere et motibus in genere nervos Postulatis, Parin omnino

proficitur: nam tremore nervorum, Vel motus aetheris, qualescunque commentorum hujusmodi amantissimi sibimet fingere

Potuerint, nusquam aut sensu erunt, aut

sensui similes, aut in sensum secundum notas Natura leges unquam mutabiles. I et 7. Nec facile quisquam ostenderit quo pacto voluntas animi, cui voluntati nihil inest corporei, tenuissimum, et subtilissimum, mobilissimumque aetherem, facilius aut melius quam saxum assiceret, eumque in motus conjiceret. I 28. Nec melior hoc modo aut magis Perspicua ratio redditur sensuum qui dicuntur interni, memoriae scilicet, imagina a tioniS,

154쪽

o. CONSPECTU Cap. III

tionis, et judicii Vix credibile erit motus

ullos ii genere nervoso retineri et condi, nostro arbitrio denuo erupturo et renovandos neque impressiones, aut vestigia, Ut imagine ulla eorum motuum in cerebro

imprimi, veluti sigilli in cera, qua ad arbitrium nostrum iterum iterumque On- templemUr, motusquem ii eas primo esse-cisient denuo integremus : Tamen validisse sima saepe est sensuum praeteritorum TenOVatio, recordantibus, imaginantibus somniantibuS. 120. Quod si tales motus ad internorum

aeque ac Xternorum sensuum actionem necessarii sunt, tum plane oportebit, Vel motus sensum taecedant, vel hic illos, vel denique uno eodemque tempori puncto utrique fiant Si prior est sensuS, a motu quovis fluidi nervorum oriri nequit, et aliam igitur debet habere causam. Si prior est motus ille, causa ju quaerenda erit, scilicet qui minime pendere possit a sensu aut voluntate quae sequUntur.-Si demum

155쪽

demum uterque motu nimirum et sensus, simul sit, utriusque aliam fingere oportet causim neuter enim sterius causi esse

Potest, prius quam ipse existit.

I 3O. Vix sane, aut ne vix quidem, nis. In concipere possumuS, mutationem ullam in rebus corporei fieri, quae a motu qUO-dam non pendeat, vel saltem cum motu aliquo modo conjungatur Res ver de quibus hic agitur, sensu nimirum, Una externu tum internu S, et Volunta S, Ct Ο- natus demum ad musculo vel artu mo-Vend OS, non sunt corporeae, neque iisdem ac tale re principii explanandae.13i Missis igitur hujusmodi commentis de

rebu quas Natura forsitan visibus humanis negaVerit, tanquam ad inutilia, et incomprehensibilia, vel absurda fortasse, ducenti-bUS magis e re sua erit, si medici ad singula res factas et vera de hoc argumento investigandas semet gnaviter accin Xerint.

156쪽

De sensu generatim, effusiue varietatibus, et risibus, et voluptatibus, et molestiis, et vitiis.la et C Ensus nulla definitione eget, ne is que revera facile definiri potest; quippe quo nihil fere simplicius sit, aut

melius intellectum. Describi tamen, vix autem explanari solet, hujusmodi verborum Circuitu longo, et Parum accurato, et quidem satis inepto mutatio cujus con-1cii sumus in statu animi, mutatione aliqua in statu corporis effecta. I 33. Utcunque vero simplex primo aspectu sensus videatur, philosophi, rem accuratius perscrutati, duplicem ejus natu

157쪽

ram se detexisse crediderunt, et ideo monent probe esse distinguendum inter duas res ad sensum pertinentes, quae Vulgo sub uno eodemque nomine comprehendi solent; quamvis profesto nemo sanus existat tam stupidus qui res ipsas confuderit; et sane Perperam omnino talem vulgo hominum errorem objecerunt philosophi. I 34 Harum rerum altera mutatio nimirum quae in animi statu essicitur ad animum solum spectat, et huic propria est, sua natura fuga et peritura, et simul simplicissima, nullisque aut definienda aut describenda verbis, rei externae quae sensum excitat dissimillima, ab omni corporea conditione atque natura alienissima, ita ut neque ipsa, nec quicquam ipsi simile, in reeXterna quam percipimus inesse possit. I 35. Altera Vero res quae vulgo sub nomine sensus comprehenditur, qualita nimirum quaevis rei externae quam contem-Plamur, quam sensus mutatio scilicet in animi

158쪽

CONSPECTUS Cap. IV.

animi statu nobis representat vel suggerit,

longe diversae videtur esse naturae.-Qualitate enim rerum XternarUm quas sensus

ope percipimus, ad illa re sola pertinent, neque animo ullo passio inesse possunt, nec quicquam cum animo, Variisque ejus statibus, simile aut commune habent, sua natura constantes et durabiles, sive perceptae a nobis fuerint, sive ignotae aut neglectae, neque adeo simplices quin multae saltem earum, facile et accurate definiri aut describi, et inter se invicem comparari possint. 136. Plurimam profecto et utilissimam de rebus externis scientiam, facillimo et simplicissimo modo, per vario sensuS, Visum praesertim et tactum, sine ullo studio aut labore acquirimus ita ut bene perspicuum sit, hoc quadam saltem ex parte consilio, istas sentiendi facultate a Supremo opifice nobi esse datas. Non omneS

vero sensu hunc usum Praestant; neque tam facilis ad totius Naturae scientiam patet via : et sane multa ostendunt, vario*

quibus

159쪽

MEDICINAE THEO RETICH. squibus instruimus sensus, aliis saepe et eximiis usibus inservire. 137. Fit sensus in homine sano et vigile, quandocunque statu parti cujusvis generis nervos aliquantum mutatus fuerit, sive ista mutatio ab externa causa, sive ab interna facta sit.-Qui a priore causa fiunt sensus, ab impressione vel impulsu, qui a posteriore causa fiunt, a conscientia, apud medicos , dicuntur esse. 138. Neque ab omni sane impulsu in genus nervosum fit sensuSQ ut sentiamus, Oportet certa vi aut impetu in partem sensu praeditam impulsu factus sit. A te viore enim impulsu, sensu obscurUS, aut plane nullus est ab impulsu autem multo vehementiore, dolor sit, sine ullo distincto sensu; quod si impulsus demum vehementissimus fuerit, tantaque vis parti sentienti illata fuerit, ut organi ipsius fabrica laedatur, tum stupor fere Oritur. I 39. Neque

160쪽

: CONSPECTUS Cap. IV.

I 39. Neque perbrevis impulsus sive impressio, quamVis alioquin satis vehemens, distinctum sensum essicit nimirum ad

quem temporis aliquod, et diuturnitas quaedam impressionis, requirantur. - Docent corpora, et quidem satiS magna molis, tanta velocitate mota, Ut conspici neqUeant. Par quoque ratio est multorum dolorum, quos praestigiatores solent exhibere quibus hominibus axioma, et quasi artis totius fundamentum esse solet, motum visu multo esse velociorem. I o Cesiante vero impulsu, sublataque ideo externa sensus causa, ipse qui excitatur sensus, per aliquod, quamVixeXiguum, temporis spatium, durare solet.-Docet Circu- .lus flammeus, quem conspicimus a rapida rotatione baculi ardentis. I I. Sensu autem non adeo est corporeus quin multum pendeat a statu mentis: Hac enim aliis rebu occupata, impulsus

satis validi in organa sensuum facti, ViX,