장음표시 사용
181쪽
CONSPECTUS, Sce. 97173. Varia corporum qualitates tactus percipit duritiem, mollitiem, asperitatem, laevitatem, calorem, friguS, molem, figuram, distantiam, pressuram, ponduS; Taro fallax vel depravatus quia scilicet corpora, quorum qualitate sunt Xplorandae, proXime ad ipsum organum admoVentur, nullo interposito medio, cujus arietates sensum fallere vel corrumpere possint. 176. Quod ad vitia tactus pertinet, nimis acutus in universum rarissimis si ullis in exemplis observatus est Parti singulari vero acutior justo saepe sit, vel a cuticula nimis tenui, aut molli, aut sublata, vel parte ipsa inflammata, vel nimio calori exposita. I 77. Nimis obtusus fit, aut plane aboletur in universo corpore, Vel in magna ejus parte, a varii Vitii cerebri nervorumque, Compressione, vulnere, vis vitalis defectu: hoc Anaeshesia vocatur, paralyseo aliquan-d comes et nonnunquam in altero late-
182쪽
re observatum sine paralysi, dum alterum, sensu integro paralyticum factum esset. 178. Deficit in parte singulari, vel a vitio ejus nervi, compressione, obstructione, Vulnere, C. Vel parte ipsa nimio frigori
expositari vel demum, cuticula quae tegit vitiata, nimi crassa, aut dura facta, asperorum aut nimi calidorum corporum contrectatione, quod vitrariis, et fabris ferrariis accidit, vel a subjecta cute elevata, interposito sanguine, sero pure vel ipsa cute macerata, laXata, torpida facta, quod hydropici nonnunquam accidit vel demum toto organo corrupto gangraena ustione, algore, contusione. 179. Rarissime depravatur tactus, nisi forte inter delirium, quum omne cerebri functiones mirum in modum turbantur. 18o. Ut a reliquis sensibus, sic etiam tactu, voluptas aut dolor oriri possunt. Laevorem mollitiem, Calorem modicum,
183쪽
cum voluptate contemplari solemus. Levis quoque ruritu S, ei titillatio, quae pro voluptate habenda est, ad tunc sensum pertinet, quam vi saepe a causis internis oriatur. I 8 I. Dolorem ad hunc sensum referimuS, caeterosque fere sensu molestos, an-Σietatem, pruritum, C. Uamvi revera
ab omni sensu vehementiore dolor oriri possit. 18 a Dolor est sensus ingratuS, vehemenS, Cer, quem ad Certam Corpori Partem referimus idque minus accurate, si pars interna dolet, sed magis accurate, si corporis superficies assicitur. Neque tamen causa doloris semper in parte dolente haeret Nascitur a magna vi parti sentienti illata, sive intus sive extrinsecus illa vis fuerit. Qiaicquid igitur pungit, secat, lacerat, distendit, comprimit, Contundit, Percutit, rodit, urit, vel Ullo modo Vehemen a ter
184쪽
ter stimulat aut irritat, dolorem creare Potest. I 83. Hinc tot morbis, frequentissimum,
molestissimum comitem se jungit; peipso morbo intolerabiliorem Modicus dolor partem affectam, et paullatim totum CorpUS, Xcitat majorem sanguinis et vis nervosae fluxum ad partem facit, et ad motus necessarios et salubres saepe stimulat, fidelis, quamvis ingratu monitor Hinc
I84. Vehementior autem dolor nimiam irritationem facit, inflammationem ejus que consequentia S, febrem, et omnia mala quae a nimio humorum motu profluunt; totum genus crvinum Convellit, et pervigiliu in conVulsiones, delirium, debilitatem, animi defectionem, inducit. 183. Immanem dolorem neque animus neque corpus diu ferre possunt; et profecto
185쪽
to certos fines Natura posuit, quo ultra dolorem intendi non permiserit, quin delirium, aut convulsio, aut animi defectio, vel demum ipsa mors, miserum supplicio eripiant.186. Diuturnus dolor, quamVi mitior, saepe partis affectae debilitatem, torporem, paralysin et rigiditatem, inducit. I 87. Doloris tolerantia pendet multum a vi animi quam aeger possidet et, prout ipse tulerit, mala quae a dolore nascuntur graviora vel leviora erunt. Nam in hoc, ut in aliis exemplis, leve fit quod bene
188. Dolor, si non nimis vehemens fuerit, neque eum febris aut anxietas comitentur, ad claritatem et acumen ingenii aliquando conferre videtur. Hoc, qui podagra laboraverunt se expertos futile teί-
186쪽
189. A dolore quem sentiunt, homines judicium aliquod ferunt de modo quo causa ejus agit veluti pungendo, lancinando,
lacerando, urendo, c. scilicet inter res quas viderint, vel alio modo noverint, et Te magis obscuras, convenientiam et similitudinem quandam sibi fingunt.10 o. Alius sensus molestus est anxietas, a dolore plane diversa, obtusior, minu Rccurate ad partem singularem referenda, et saepe omni dolore intolerabilior. Probe distinguendum est hanc inter anXietatem, de qua sensu medico agitur, eamque de qua communi sermone loquimur. Haec nimirum a mente est, neque a statu corporis pendet quippe qUae oriatur a metu periculi cujusvis praevisi, vel magni mali impendentis. Illa autem Vere corporea est, non secus ac dolor, a certo corporis statu originem ducens. Nihil vero obstat, quominus utraque simul adsit, vel altera alterius causa sit. Revera, ingen anXieta cor-POre metum et animi anxietatem firmissi
187쪽
mo pectori incutiet Et haec vicissim, si gravis fuerit et diuturna fractis corporis viribus, imprimis quae sanguinis cursumessiciunt, alteram inducere Poterit. I9 I. AnXietas, medico sensu oritur imprimi a causa quacunque sanguini motum, Per cor Vasaque magna prope cor Pulmonemque, turbante vel impediente.
Hinc vitia cordis ejusque vasorum multiplicia, amplificationem, constrictionem, Conversionem in S, Polypum, palpitationem, syncopen, inflammationem, debilitatem, et ideo nonnullos animi affectus, comitatur. I92. Oritur quoque ab omni spirandidissicultate, qualiscunque ejus causa fuerit impedita nimirum exhalatione mephiti e pulmone, et mutatione ista salutari sanguinis quae per spiritum fit; et sanguine forsan ipso minus libere per pulmonem transeunte. Hujusmodi anXietas profunde in pectore sentitur.
188쪽
I93. Dicitur quoque oriri a dissiciliore
transitu sanguini per jecur, caeteraque Viscera abdominiS.I94. Genus quoddam anxietatis πο- chondriacis familiaris, et molestissimae oritur a stomacho et intestinis, vel multo crudi atque corrupti cibi potusque onere graVatis, Vel aere per concoctionem minus sanam extricato distentis. Tali onere, vel distentione, ventriculus, organum delicatissinnum, male assicitur Nil mirum igitur si sensum ingratum dat quin et ejus distentio liberum septi transversi descensum impedit, et sic respirationi obest. Hujus
modi anXieta S, Xpulso aere, multum et
subito levari solet, et hoc, et alii pravae digestionis signis, facile dignoscitur. In his
eXempliS, anxietas, ad ventriculum, sed Pariam accurate, referri solet. I95. Febres quoque omnigena anxietas saepe comitatur, nunc gravior nunc levior: tum Propter generalem debilitatem, tum Propter
189쪽
propter sanguinem a superficie corporis pulsum, inque magnis vasis accumulatum, veluti ingruente febre intermittentea tum quoque propter Ventriculum male assectum, et onere cibi crudi aut corrupti gra-Vatum, Vel multo potu, imprimis calido, medicato, distentum et nauseantem. Ingravescente febre aeger magis magisque angitur, insigniter, ut testantur medici,
mox ante crisin, Vel nocte quae eam Praecedit, veluti ante eruptionem super cutem,
vel sanguinis profluvium, vel sudorem, vel alvi fluxum, quales febres aliquando solvunt. Angitur quoque aeger a repulsa eruptione, Vel transsatione salutari. I96. Quin et febres, et plerosque morbos
pariter anXieta comitatur, quum, ita
jam deficiente, mors instat, cuju praenUncia est et signum: Fit nimirum, quum Vires vitales, propriis muneribus impares factae, circuitum sanguinis absolvere nequeunt Qualis autem sit haecce anxietas,
190쪽
Caetera appropinquantis mortis signa satis superque docent. I97. Porro inter somnum ab iisdem causis anxietas oriri potest Hinc dira somnia, quae somnum saepe subito et cum
I98 Pruritus, sensus scilicet inquietans, cum calpendi cupiditate, saepe molestissimu est, quamvis voluptati magis quam dolori assinis sit. 109. Ut dolor a gravi irritatione, tam mechanica quam hemica, sic pruritus a leviore fit. Titillatio, seu frictio, veluti indusii lanei minus assueto homini, et delicatiore cute praedito pruritum Scitat; et multa acria ex animalibus, aut herbis, aut
fossilibus rebus derivata. Sic primu sensus a cantharidibus uti admotis prurituSest, quamvis idem auctus dolor fiat. 2oo Acria quaedam in cutem delata, Veluti