장음표시 사용
241쪽
tissimum retinet. Juvat, Prae omnibus, Ordo rerum, eoque tanquam auxilio praesen
tissimo uti solemus, ad rem quamlibet inmemoriam revocandam. Scientiae omnigenae, et judicii, memoria fons et origo est, et igitur ordo fere maxima parS, nimirum sine quo aut nulla foret memoria, aut vaga et prorsu inutilis, qualis somniantibus et delirantibus contingit. 28s. Mistuitur aut turbatur memoria, aut prorsu deletur, variis morbis, imprimis qui cerebrum assiciunt, poplexia, Paralysi, pilapsa, tumoribus intra caput, vi externa eidem illata, febribus, imprimis quibus auctus est caput versus sanguinis
impetus, aut cerebrum quacunque ratione valde affectum. et 86. Rarissime depravatur memoria, ita ut res ordine non suo menti repraesentet:
quod si tale vitium acciderit, ad laesam imaginationem vel delirium referendum est.
242쪽
287. Imaginatio est facultas qua homo
Varia reS, qua memoria recondiderat, ad
arbitrium suum conjungit, dividit, et novo ordine disponit veluti si mixtis et compositis, viri et equi, mulieris et piscis, formis, Centaurum aut Sirenem sibi finxerit. 288. Imaginatio quam memoria vividior est, et latius imperium in animum ejus que affectus, et genus nervosum, habet: quamui memoria ipsa nonnihil hujusmodi vis possideat. 289. Cogitationes, quas haec facultas suggerit innumeraS, ViX unquam, in sano homine, cum rebu praeteriti qua memoria contemplatur, mula minu cum rebu9
veri et praesentibus, qua sensu pereipiunt, confunduntur : neque sanu homo, sobrius, et vigilans, re qua imaginatio, ad suum arbitrium, fingit, aut esse veraS, aut unquam fuisse, credit. Si talis error acciderit, pro morbo habendus est.29O. Ima-
243쪽
29o. Imaginatio infanti parva juveni maxima, Viro temperatior, seni fere reprimitur: eadem hilaribus, irritabilibus, mobilibus, et praeter solitum acriter sentientibus, vividior torpidis, frigidis, stupidis, fere nulla. Neque solis poetis utilis facultas quippe riu specieS, rerum
similitudine et convenientias, a vulgo hominum non observatas fingat, quaerat, de tegat, ad conjectura primo, ad veram scientiam, ope judicii, tandem PerducenS. Huic forsitan Neutonum pariter ac Homerum debemuS. 29 I. Imaginationi et memoriae hoc commune est, quod in perceptiones visus et auditus tantum imperium habent neque profecto aliorum sensuum externorum PerceptioneS, aut accurate, aut fortiter reno Vare possunt. 292. Judicium faculta est, qua Perceptiones et cogitationes omnigenaS, sensus, memoriae. imaginationis, contemPlamur, comparamus,
244쪽
comparamus, earum similitudines et differentias detegimus, variasque inde conmclusiones deducimus. Haec facultas infanti et puero debilis est consistente aetate, firmior et certior, aetate paulatim corrumpitur, et morbi quotquot memoriam minuunt; nam sine memoria nullum potest
293. Omnes hae facultates tam pure mentis sunt, ut primo intuitu haud quicquam corpore iis inesse videatur docent tamen morbi qui eas impediunt, certum cerebri statum, ut bene Xerceantur, Te quiri idque sensuum internorum Primarium esse organum. Nec desunt philoseph et medici non parvi nominis, qui negant ullam in mente mutationem vel co .gitationem fieri, quem certa et quae eidem respondet cerebri mutatio non comitetur. Re Parum certa, Parum utilis, neque facile ad experimentum reducenda I 28. et seqq.).Τantum enim abest, ut ullam mutationum quae
245쪽
quae in cerebro fiunt, vel modi quo variae ejus parte operantur, dum memoria, imaginatio judicium exercentur, scientiam habeamus, ut ne quidem sana de his rebus conjectura hactenus fuerit prolata. 29 . unctionis igitur, cujus ratio insanitate tam atra caligine obscuratur, morbos parum intellectos esse oportet. SUOS tamen morbo habet, graves, molestOS, miserandos, omni attentione dignos nimirum qui mentem ipsam, qua sederi animalibus praestamus, vitient, et inutilem reddant. 29s. Alienatur mens, siquando homo cogitationes memoriae aut imaginationis cum perceptionibus sensuum externoriam confundit, et sic, quae non sunt, vel nunquam fuere, adesse credit vel si judiciurn de rebus male sanum, et a communi hominum sensu alienum, fert. Hoc autem rarissime, si unquam, accidit. Judicium sanum mente captus ferre solet a falsis prin-
246쪽
Cipiis : neque male ratiocinatur, sed potius decipitur furens, qui Jovem se credens Jovis fulmina posceret. 296. Menti alienatio vesania generatim vocatur; si ex febre est, deliriumn citra febrem, generalis furor insania appellatur dementia vero minus generalis, scilicet de re una alterave, fana de omnibus aliis mente, melancholia Vocatur quicum insignis aliquando tristitia conjungitur. Nullus tamen existit limes accuratus inter sanam mentem et vesaniam. Omnis praeter solitum hilaritas ad insaniam vergit et moestus et meticulosus animus ad melancholiam appropinquat.297 Delirium varii generis febres c mitatur aliquando leve, facile discessurum, et i mali ominis saepe tamen grave, et pessimi Ominis, magnam curam et attentionem postulat.
298. Delirium ferox est vel mite Fe-
247쪽
bor, capitiS dolor, ingen arteriarum pulsus, aurium tinnituS, oculi rubri, inflammati, truceS, micantes, luci impatientes,
et vel nullus somnus, Vel dira quies horrendis somniis rupta, mores soliti Xuti, novi induti, pro mitibus morosi et immansueti, iracundiari animi alienatio, primo inter somnum et vigiliam observanda, ima ginationi fides data, perceptione e sensibus externis nullae vel negleme, et cogitationes memoriae sine ordine prolatae, furor demum, et nonnunquam insolita et incredibilis vis artuum, ita ut plures homines unum aegrotantem Vix Possint compescere.
299. Mite contra delirium, cum pulsu saepe debili vultu pallido, collapso, vertigine a situ erecto, prostrutis viribus, saepe
observatur. Dolor capitis Uoque adest, sed minus acutus quam in altero genere; raro iracundia, saepe stupor aliquando moeror insignis et metus in semisomni Primo observatur mentis alienatio, admis-
248쪽
sa luce alloquentibus amicis, pro tempore aliquando pellenda arge multum sibi
mussitat, quae circum fiunt parum curat; tandem stupidus factus, neque famem, nec sitim qua fauces arescunt, Percipit, nec alias solitas propensiones quo fit, ut urina et stercus inscio aegro, elabantur. Ingravescens malum, in sub ullus Udinum, re moreS, convulsiones, animi defectiones,
mortem, desinit. Alterum quoque delirii genus, deficientibus aegri viribus, in hoc
saepe mutatur.3Oo Doeent quae utrumque comitantur
signa, insolitum inordinatum, inaequalem
sanguinis per cerebrum motum, statum ejus qui ad sanam mentem requiritur mutare inflammationem cerebri, vel magis vel minus generalem et vehementem, aliquando subest satis verisimile est, quamvis generalia inflammationis in corpore signa levia fuerint docent cadaverum inspectioneS, quae saepe ostenderunt insolitum, vel totius cerebri vel partis ejus, ruborem; et effusionem,
249쪽
est usionem, suppurationem M. intra Δ-Put. 3OI. Verum et ab alii causis, praeter sanguinis motum, cerebri status multum
assici potest, et delirium induci. In multis febribus, veluti in iis quas insignis debilitas ab ipso initio comitatur, genus ipsum
nervosum riu et magis quam sanguinis motus laborat cujuS Vitia bene multa, non secus ac sanae actiones, sensibus non obvia erunt. Signa vero laesion' plane ostendunt inaequalem inordinatam ejus aetionem vel incitationem, ut multi vocant, fieri. Deliri a veneni haec quoque ratio est. 3oa. Ex linis, ratio non plene quidem sed aliquatenus redditur, Ursarii generiS,Vehementiae, ominis, delirium; cur pemotu luce, strepitu, animi assectibus, me
dicamentis stimulantibus, calore, auctum; cur nunc misi ex veni sanguine, et tenuidiaeta, nunc vino et stimulantibus tollatur; L a cur
250쪽
cur aliquando visu et colloquio amicorum et adstantium, rerumque bene notarum. Conspectu, levetur vel compescatur; cur
saepe ingravescat si aeger in lecto detineatur, mitius evasurum si surrexerit, et paulisper erectus sederit. 3o3. Melancholis et insania ratio multo densioribus tenebris obtegitur scilicet, quae sine febre sunt, aut motu sanguinis ullo modo turbato saepe quoque haereditariae, a prima et congenita corporiS, et praesertim cerebri, fabrica, ut videtur, PendenteS, cujus tamen vitium a subtilissimo anatomico non detegi posset quae per intervalla recurrunt saepe longa, quibus homines mente fana in corpore sano frui videntur et quae denique a mali mentis, gravibus nimirum affectibus, saepe oriuntur, quorum flectu in cerebrum, et ratio qua adeo nocent, prorsu ignota sunt.
3O . Notum tamen est, varia cerebri vitia, obstructiones, tumores, vel ipsius, Vel calvariae