장음표시 사용
271쪽
mis, secretione et concoctio cibi vitiatae, et insolitus respirationis moduS. 340. Affectus animi recte distinguuntur in excitantes, et deprimente scilicet, qui vires vitales vel augent vel minuunt. Prioris generis sunt ira, gaudium posterioris, moeror, metUS sunt quoque affectus mixti, et quasi ancipiteS, nunc ad unum, nunc rursus ad alterum genus, referendi veluti amor, qui excitat Vel deprimit animos, prout ipse prosperus fuerit aut infelix. Ingens quoque et subitu terror excitantis nonnunquam assectus vice fungitur, et ad rapidos et vehementes motus impellit. 3So. Quin ex utroque genere periculum esse pote, ipsique animi affectus inter causas morborum non immerito recensentur 6 I.). Qui valde excitant, primo suo in genere nervos effectu hominem aliquando extinguunt aut minus intensi, vitiato
tantum humorum motu, eidem nocent.
Qui deprimunt animos, totum hominem debilitant,
272쪽
debilitant, ad omnes functiones vitales, naturaleS, animales, minus aptum reddunt: unde lenta valetudo, et morbi saepe insatiabileS.asi Curiositas alia, et haud levis motus animalis causa, hic quoque fortasse debet annumerari, scilicet quae ad res novas, ignotaS contemplanda et explorandaS, hominem vix opinantem, sed conscium semper impellit infanti maxima, et utibissima est, quippe qua ad organa sua exercenda, eorumque usus discendos, incitetur, et sic multa sine magistro discat, melius et Certius quam optimus magister docuisset. Praeterea, hoc modo infans ipse propriis manibus futurae suae scientiae fundamenta jacit. Eadem adulto homini saepe minor, seni decrepito fere nulla est. Allicit natura hominem certa voluptate, tanqUam Praemio, ut organa sua, tum sensu tum motus, Probe Xerceat, UO utraque Oborentur, et ipse simul multa sic discat quae sui intersint. Hoc quoque stimulo impellitur,
273쪽
hoc praemio invitatur, ad res remotiores, et quas densa caligo tegat, persequendas, donec tandem multas, quas Natura visibus humanis negabat, oculis demum pectoris hauriat. 332. Porro sola imitatione multa facimus, multa discimus. Imitatur nondum conscius infans quicquid vel videt vel audit et vir adultus, et sua spontis, inscius vel forsitan invitus, tantum adhuc imitatur, ut hominum quibuscum Versatur mores et sermonis prolationem, quamvis saepe nolenS, acquirat. Omnem sermonem infans imitando discit, aliter, ut quibusdam persuasum est philosophis, mutum et turpe pecus futuruS. 333. Huic quodammodo assinis est, altera illa, subita, et vehementior imitatio, quae dementiae instar, non singulos tantum homines, sed totos populoS, nonnunquam rapuit. Hac tanquam contagione,
varii animi affectus, tristes, laeti, ridiculi, ab
274쪽
ab unius vultu per omnium pectora di- manant. Ardor pugnae, et quasi certae fiducia Victoriae, ab alacri ducis cui confidunt milites vultu, totam aciem dicto citius pervadit, et multa millia pectorum pariter accendit iidem vero milites, victoria jam parta, unius vel ignoti hominis terrore perculsi, turpiter terga dederunt, nullo
334 ' et fanaticorum quorundam furor, simili modo aliquando diffusus est: hominesque se sanos credentes, qui talem insaniam tempsissent et irrisissent, solo visu et auditu furentium, ipsi dementiae facti sunt participeS. 333. Par ratio est affectionum quarundam nervos generisu oscitationis, Eseriae, it sae, quae solo visu mirum in modum
sipe propagantur. 336. Instinctus etiam, qui Vocatur, momtus causa est, in caeteris animalibus notabilis,
275쪽
MEDICINAE THEO RETICAE I9Ibilis, in homine ipso haud levis momenti.
Hoc magistro instructus, novus in terris hospes mammam matri quaerit papillamore prehendit, et, Ope multorum musculorum simul conspirantium, fugit actio adulto homini haud ita facile imitanda. Bino quoque oculos, musculi omnino distinctis, diversosque nervos habentibus, rectos, ut decet, regere, et in eandem rem
337. Ad instinctum quoque pertinent appetitus Varii, quibus ad proprium corpus reficiendum, genusque suum propagandum, homo impellitur Fames itaque,
sitis, cupido, motus excitant ad certos fines directos. Sunt et aliae nonnunquam cupiditates definitae, tam morbosae quam salutares, a statu corpori pendentes, instinctus referentes, quae non immerito inter appetitu annumerantur absorbentium, acescentium, herbarum, carnium salitarum aromatum, et similium rerum
276쪽
338. Propensione bene multae tum sano tum morbido corpori contingunt, variosque, plerumque non sine conscio homine, motus essiciunt cujusmodi ad alvum evacuandam urinam reddendam, tussim sternutationem, oscitationem, artuum Xtensionem, et vomitum impellunt. Si levior fuerit propensio, voluntatis imperio aliquando utimur, ad motu naturales, quos excitare solet, reprimendos. Eadem vero gravior facta, impediri nequit quin suos demum motus essiciat. 339. Multi et miri ex tot variis causis in corpore motu fiunt, eo plures, et faepe minus intellecti, quod partes ipsae intactae moventur stimulo, qualiscunque is fuerit, aliis et remotis partibus admoto Hoc, consensus, vel sympathia nervosa, vocari solet cujus scientia, medico, tum ad dignoscendos tum ad sanandos morbos, inprimis utilis erit. 36o Totum corpus una machin est, cujus
277쪽
cujus Variae ParteS, Variaeque actioneS, ad certum finem conspirant Parte quae lana illius munere sibi proprio funguntur: longe ero plure Communem cum alii par tibus functionem habent neque certae Partes affici pollunt, quin tota machina ejus dem assectionis particeps facta, graVeS mutationes subeat. Hinc consensus iste generaliS, quo omne fere corpori parte reguntur hinc quoque consensus ille specialis, quo fit ut parte quae communi munere funguntur, semet invicem afficiant, reliquo corpore parum vel nihil mutato. 36 I. Generali consensus observatur inter cerebrum et totum genus nervo n, ideoque inter cerebrum et universum corpus
quod profecto nil mirum, quippe cujus vis
omnis a cerebro deriVetur. Porro, Onsensus vix minus generalis intercedit inter ventriculum et totum genus crvosum: quin et cutis ipsa membrana reticulata, vali nervisque probe instructa, tantum consensum cum reliquis artibus corpori S
278쪽
habet, ut parva admodum eiu ParS, Certa ratione affecta, totam assiciat, et in remotis corpori partibuS, Ventriculo, renibuS, et universo genere nervose, mira mutationes inducat.
362. Specialis consensu multa exempla sunt inter binos oculos, inter retinam et musculum pupillae ejusdem oculi, inter ute-Tum et mammaS, inter pulmonem et septum transversum, inter fauce et Ventriculum, inter varias parte intestinorum, inter ventriculum, vel intestinum restum, et musiaculos abdominis et septum transversum. 363. Consensus quidam naturale quidam morbosi sunt scilicet, alii in sano corpore Observantur, ad vitae et sanitatis munera conducenteS, Vel plane necessarii alii
non nisi morbo jam existente se ostendunt, ejusque signum et pars sunt. Hujusmodi
inter renem et Ventriculum, nares vel asse Peram arteriam it septum transversum,
279쪽
pede et ventriculum, in calculo, podagra, b sotia, gravedine, observantur. 36ψ. Postremo, nonnulli consensus insanitate nunquam observandi, etiam in morbis insoliti, in quibusdam morborum exemplis observati sunt veluti trismus a Vulnere, quamvis fortasse levissimo vel alii rarissimi, veluti dolor et calor plantarum pedum ab ulcere in vesica vel dolor brachii immanis, et tandem lathalis, inter
urinam reddendam. 363. Ratio harum rerum satis obscura; neque Plena explicatio hactenus data est. Juvat tamen monuisse plerosque consensuS, tum generale tum speciales, pendere a
nexu, quem omne corpori parte cum cerebro habent idque certa ratione certo
stimulo ubicunque is demum admotu fuerit affectum, vel statum universi generis
ne se mutare, vel quasdam prae caeteris parte ad motum incitare. Secto enim, vel
compressis, vel obstructo, vel quovis modo a laeso,
280쪽
laso, nervo alterutrius partium quae Consentiunt, vel demum, laeso multum ipso cerebro, consensu nullu est; quamvis parte ipsae ad contactum stimuli se vim suam moventem non amisisse ostenderent. 366. Alii vero consensus, utriusque generi S a vicinitate partium, vasorum finguinem vehentium conjunctione, nerVOrum neXU , meinbrana reticulata ab alia ad aliam Xtensa, Oriuntur; Veluti totius cutis, tunicae adnal cum retina et aliis partibus
internis oculi intestini recti cum vesica et utero, vesicae cum ostio rethrae fatendum tamen est, consensus, qui inter Parte quae longe distant observantur, rarissime hoc modo explicationem acceptiue, multosque operam perdidisse, qui industria et acumine haud mediocri laboraverant, Ut conjunctiones vel minutissimaS, arteriarum, aut nervorum partium consentientium, et gerent.