Conspectus medicinae theoreticae; ad usum academicum. (3rd ed.)

321쪽

MEDICINAE THEO RETICAE et 37

vel etiam dormientes, nonnihil semper motus musculosi Xerceant.

433. Hinc ratio redditur multorum morborUm, et remediorum quibus ad istos morbos sanandos utimur. Hinc intelligi tur, cur in plerisque morbi acuti corpori quies adeo necessaria sit; cur in tot aliis, crebra Xercitatio optimum remedium. 434. Postremo, sanguinis cursu neqUe Per PulmoneS, neque sane per reliquum corpus, ne quidem per ipsius cordis latus sinistrum fieri potest sine respiratione : U-jus ratio suo loco reddenda est. 43s. Motu sanguinis prope cor velocissimus, in minoribus et remoti rami arteriarum, multo lentior evadit. Frictio omnigena huc confert, tenacita ipsius sanguinis, adhaesio ejus ad parietes asserum, Pondus partium dimotarum, et non Perfecte resilientium sed prae omnibus, en tior fit sanguinis motus, propter auctam

arteriae

322쪽

α38 CONSPECTUS Cap. XIV.

arteriae capacitatem, prout ipsa in ramos divisa fuerit 422. . Et profecto omnes aliae retardationi causae ad hanc redeunt, nimirum quae totius retardationi mensura est, dummodo nulla usquam obstructio fuerit. Nam quicquid per alias retardationis causas velocitatis suae amisisset sanguis, arteriarum contractiones restituere et compensare potuissent.

436. Pari ratione ac in arteriis, ob hanc causam, lentius fluit, quo longius distat a corde sanguis; sic in Venis, quo propius

ad cor accedit, eo Velocius OVetur 422.). Sanguinis vero motu in Venis, quam in arteriis, multo lentior es, nimirum, quae omnes simul sumptae arteriis duplo vel triplo capacioreS sunt.

37. Denique, pondus ipsius sanguinis

impetum ejus nunc incitat, nunc retardat,

secundum corporis, vel partis ejus cujusvis, situm quod profecto haud levis momenti est,

323쪽

MEDICI E THEO RETICAE et 39

est, tum ad inducendos, tum ad sanandos

438. Arteriae varii modis terminantur: vel reflexae venae fiunt, quae omne sanguinis partes, tam Crassa quam et UeS, accipiunt vel in minore adhuc ramulos dividuntur, quam qui crassiore particulas admittere possint, et ideo pellucidum tantum laticem vehant, suasque demum venaS sodales habeant vel in vasa delinunt exhalantia, secernentia, Xcernentia. 439. Exhalantia vasa tenuem sanguinis partem in omnia cava corpori organa fundunt qua haec, tum magna, eluti abdomen, thoraX, caput, tum quoqUe ParVa, veluti cellulo telae reticulatae ubique corporis, semper madent. MO EXcernentia autem vasa tenuissimam sanguinis partem fere aquosam, cum Pauxillo olei animalis, et parte haud exigua phlogist, et aeris ephitici, aliarumque fortasse

324쪽

: O CONSPECTUS O Cap. XIV.

tasse rerum quarum natura minus hactenus Xplorata est, a cute et Pulmone exhalant.

44 I. Secernentia demum vasa cum arteriis continua, in certi corpori organis, non modo certa parteis anguini exhalant, reliqua massa detraetas, sed a quoque mirum in modum mutant, et in aliam fere naturam convertUnt. De his vero postea locus erit dicendi, quum de secretione et eXcretione agendum erit. 42. Par tenuior sanguiniS, quae in varia cava Corporis organa effunditur, asii lueex iis resorbetur, et ad cor denuo reducitur, ope vasorum resorbentham, Vel lymphaticorum, ut VocantUr, quae X Omni fere corporis parte, sive interna sive eXterna, veluti cute, nascentia, Prope magna Vasa quae sanguinem vehunt saepe repentia, tandem in receptaculum lati, aut ductum thoracicum, aut demum venam ipsam subcL- Ciam desinunt. . Ad hoc quoque genu Va- sortim

325쪽

MEDICINAE THEO RETICAE ag I

sorum pertinent quae vocantur L lea, scilicet quae ab intestinis orientia, perque sente riam repentia, nutrimentum in sanguinem vehunt. 443. Vasa resorbentia omnia, tum laritea, tum quae vocantur lymphatica, vel hiantia, vel pendula in cava unde oriuntur, humores suos hauriunt, ut videtur, Vi Uadam, qualis tubis capillaribus contingit: neque enim vi ulla a tergo est qua impleantur, neque tali vi arte admota a propriis cavis, veluti a thorace vel intestinis, impleri possunt. Juvat tamen motum lymphae, vel chyli quem continent, vasorum resorbentium vi musculosa, et pressura qualiscunque ipsis acciderit. Nam nullus plerumque datur reditu lymphae, propter innumera quibus vasa ipsa scatent

valva S.

444. Hujusmodi vasa qUoque innumeras glandulas conglobata habent, qua subeunt, et reVera, maXima statem e parte,

326쪽

a et CONSPECTUS Cap. XIV.

formare videntur: adeunt tamen singulas earum ramuli quidam nervosi, et vasa sanguinem vehentia unde sensus et vis irritabilis, et ideo inflammatio aliquando. Hae glandes in quibusdam corporis partibus numeros admodum sunt veluti in inguine axilla, Genteria. 44s. Usus earundem parum notus di-CUntUr Particula quasdam albidas quasi fabricare et ornare, quales in vesiculis rubris sanguinis reperiuntur sed hoc mi

nu certum est.

4 6. Saepe obstruuntur hae glandulae conglobatae, et in ingentem molem tument, Plerumque ab acri aliquo ad ipsas delato interdum fortasse et ab aliis causis minus cogniti ut in struinis, vel scrofula ut Vocatur, cujus morbi primaria vel frequentissima saltem sedes videntur se Sed nihil certi constat de natura aut Origine, ne quidem de praesentia acrimoniae in initio hujus morbi, cum glandulae pri-

327쪽

mo tument quamvis non dubium sit his diu obstruetis, inflammatis, XulceratiS, plurimum acrimoniae gigni, et fortasse per totum corpus diffundi.

328쪽

De mollis sanguinis varietatibus et vitiis. 447 O vasaque omnia quae ad san-

guinis motum conferunt, arteriae, venae, resorbentia, majora, cum reliquo corpore comparata, observantur prima quam provecta aetate, in foetu maxima, indies pro rata parte minuuntur, multaque eorum paulatim concluduntur Hinc recen natu totu rubet, infans, puer, u- Veni saepe, mollis, laevis, humidus, accidus, eximii coloris est; vir autem firmior, durior, coloris vultu fusci, minus

pulchri, senex rigidus, siccus, Iallidus,

macer.

4 8. Prima

329쪽

CONSPECTUS, c. 24S

4 8. Prima aetate, Venae multo qUam Γ-teriae densiores, firmioreS, et validiores sunt. Hae ero, Propter Perpetuam quam a tiuntur pressuram, et vim quoque quam inter contrahendum exerunt, in dies sirmioreS duriores, et validiore evadunt, donec tandem vim venarum aequent vel superent. Haud raro in senibus par magnἴ arteriae in substantiam corneam, vel demum in

Verum S, OnVertitur.

4 9. Hinc prima aetate plus sanguinis Pro rata parte in arteriis, provecta autemptu in venis, continetur res sane haud levi momenti, scilicet quae rationem quΟ-dammodo reddit corporis incrementi, statu S, et imminutionis. Porro si plus justo sanguinis in corpore fuerit, quicquid imali ex eo oriatur, oportet prima aetate in a teriis, provecta autem in VeniS, se maxime manifestet. Haec aliqua saltem ex parte)videtur esse ratio quorundam morborum qui certa vitae tempora comitari solent.

330쪽

st46 CONSPECTU Cap. XV.

4So. Foeminae multorum, fortasse omnium animalium habent arterias haud parum capaciore et laXiores, cum veni com- Paratas, Venasque ipsas multo minoreS, quam mares ejusdem generis quod im- Primis notabile est in orta descendente, si cum Vena cava ascendente, quae eidem respondet, comparata fuerit cujus rei consilium haud obscurum est, nempe, quo melius valeant ad foetum alendum, quem gestare debent Par quoque videtur esse ratio, quod foeminae ad plenitudinem corporis plus quam viri proclives sint. Huic quoque majori arteriarum capacitati et parvitati venarum eximiu foeminarum vultus et cutis color tribuendus est, et elegantia brachiorum, nullis venis, ut in maribus, lividorum.

45 I. Quin et sanguis diversis partibus varia Copia datur iisdemque partibus alia Proportione, alio vitae tempore. A primis fundii menti corporis actis, ingens copia ad caput mittitur, scilicet, quod primum formari